Mál nr. 428/2016
Úrskurðarnefnd velferðarmála
Mál nr. 428/2016
Fimmtudaginn 23. febrúar 2017
A
gegn
Vinnumálastofnun
Ú R S K U R Ð U R
Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Arnar Kristinsson lögfræðingur og Agnar Bragi Bragason lögfræðingur.
Með kæru, dags. 24. október 2016, kærir A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 21. október 2016, um að fella niður rétt hennar til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.
I. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysistrygginga hjá Vinnumálastofnun þann 8. júní 2016. Umsókn kæranda var synjað á þeirri forsendu að hún væri í námi, sbr. 1. mgr. 52. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Kærandi kærði synjun Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar velferðarmála sem staðfesti ákvörðun stofnunarinnar með úrskurði sem kveðinn var upp þann 10. nóvember 2016.
Kærandi sótti á ný um greiðslur atvinnuleysistrygginga hjá Vinnumálastofnun þann 24. júlí 2016. Umsókn kæranda var synjað þann 8. september 2016 þar sem umbeðin gögn vegna umsóknarinnar höfðu ekki borist. Kærandi lagði fram frekari gögn og var mál kæranda tekið til endurumfjöllunar þann 20. september 2016. Umsókn kæranda var synjað á ný á þeirri forsendu að hún væri skráð í nám. Í framhaldinu lagði kærandi fram frekari gögn um stöðu námsins og var umsóknin því tekin fyrir á ný. Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 3. október 2016, var kæranda tilkynnt að umsókn hennar um atvinnuleysisbætur hefði verið samþykkt og útreiknaður bótaréttur væri 100%. Með vísan til þess að kærandi hafi hætt í námi án gildra skýringa væri réttur hennar til atvinnuleysisbóta hins vegar felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Kærandi fór fram á rökstuðning fyrir þeirri ákvörðun og var hann veittur með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 21. október 2016.
Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála þann 24. október 2016. Með bréfi, dags. 2. nóvember 2016, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 18. nóvember 2016. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 21. nóvember 2016, var greinargerð Vinnumálastofnunar send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust ekki.
II. Sjónarmið kæranda
Kærandi greinir frá því að hún hafi verið skráð í nám sumarið 2016 þegar hún sótti um atvinnuleysisbætur og því hafi umsókn hennar verið synjað. Vegna þessa hafi kærandi hætt í námi til þess að fá örugglega atvinnuleysisbætur í september 2016. Kærandi bendir á að hún hafi verið á fullu í atvinnuleit en án árangurs.
Kærandi gerir athugasemd við að henni hafi ekki verið leiðbeint um að hún gæti verið skráð í 10 eininga nám samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta. Ef hún hefði haft vitneskju um það hefði hún ekki skráð sig úr námi.
III. Sjónarmið Vinnumálastofnunar
Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir. Samkvæmt 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 skal sá sem telst tryggður samkvæmt lögunum en hefur hætt í námi án gildra ástæðna ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en að tveimur mánuðum liðnum sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir. Í greinargerð með frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 sé vísað til athugasemda við 54. gr. frumvarpsins um hvaða geti talist gildar ástæður. Þar komi fram að erfitt geti reynst að telja með tæmandi hætti hvaða ástæður séu gildar. Lagareglan sé því matskennd og Vinnumálastofnun því falið að meta hvernig atvik og aðstæður tiltekins máls falli að henni. Stofnunin skuli líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða og hafa í huga að um íþyngjandi ákvörðun sé að ræða. Jafnframt beri að líta til þess að orðalagið „gildar ástæður“ beri að túlka þröngt í þessu samhengi og þar af leiðandi falli færri tilvik en ella þar undir. Í dæmaskyni séu nefnd þau tilvik þegar fjölskylda umsækjanda flytur búferlum vegna starfa maka eða vegna heilsufarsástæðna atvinnuleitanda. Vinnumálastofnun bendir á að tilgangur laga nr. 54/2006 sé að tryggja þeim sem misst hafa starf sitt tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Gera verði þá kröfu til þeirra sem segi upp starfi sínu eða hætti námi að þeir hafi til þess gildar ástæður.
Vinnumálastofnun tekur fram að kærandi hafi verið skráð í fullt nám við Háskóla Íslands á sumarönn 2016 en ekki á haustönn 2016. Í skýringarbréfi, dags. 24. ágúst 2016, komi fram að kærandi hafi verið skráð í nám til að vinna að lokaritgerð sinni og að hún væri ekki skráð í nám á haustönn 2016. Samkvæmt skýringum kæranda, meðal annars í tölvupósti til Vinnumálastofnunar þann 21. júní 201[6] og í umsókn hennar um atvinnuleysisbætur, komi fram að ætlunin hafi verið að ljúka lokaritgerð samhliða vinnu þegar hún fengist. Af samskiptum kæranda við Vinnumálastofnun og í bréfum hennar til úrskurðarnefndar velferðarmála megi almennt ráða að ástæður námsloka hennar væru af fjárhagslegum toga og að kærandi hafi ekki haft fjárhagslega burði til að halda áfram námi sínu. Námslok vegna fjárhagslegra örðugleika hafi ekki verið taldar gildar ástæður í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006. Ekki verði séð að þær ástæður, sem kærandi færi fyrir úrsögn sinni úr námi, geti talist gildar eða að breyttar forsendur hafi verið fyrir áframhaldandi námsþátttöku kæranda. Þar sem skýringar kæranda hafi ekki verið taldar gildar ástæður hafi kæranda verið gert að sæta tveggja mánaða biðtíma. Umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur hafi borist þann 24. júlí 2016 en þá hafi kærandi verið skráð í fullt nám og því ekki uppfyllt skilyrði laganna. Af þeim sökum verði upphafsdagur viðurlaga ekki miðaður við umsóknardag, enda hafi kærandi ekki uppfyllt skilyrði laganna á þeim tíma. Það hafi verið niðurstaða stofnunarinnar að upphafsdagur viðurlaga skyldi miðaður við 1. september 2016 þar sem kærandi hafi verið skráð í nám á sumarönn og ekki hafi komið fram aðrar upplýsingar um formleg námslok aðrar en þær sem fram komi á vottorði Háskóla Íslands, dags. 22. júní 2016. Vinnumálastofnun hafi því þurft að miða við að kærandi hafi fyrst getað þegið bætur að lokinni sumarönn og því miðað við 1. september þar sem hvorki hafi komið fram aðrar nákvæmari upplýsingar af hálfu kæranda né Háskóla Íslands um lok sumarannar.
Vinnumálastofnun hafnar því að skort hafi á leiðbeiningar stofnunarinnar. Upplýsingar um nám samhliða greiðslum atvinnuleysisbóta komi fram í umsóknarferli sem og á kynningarfundum Vinnumálastofnunar sem hún hafi setið 29. júní 2016. Þá hafi kæranda einnig verið bent á það í tölvupósti frá þjónustufulltrúa þann 5. júlí að kærandi skyldi hafa samband við náms- og starfsráðgjafa þar sem hún hafi verið skráð í nám.
Í ljósi framangreindra atriða sé það mat Vinnumálastofnunar að ástæður kæranda teljist ekki gildar í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006.
IV. Niðurstaða
Ágreiningur máls þessa lýtur að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.
Ákvæði 1. mgr. 55. gr. laganna er svohljóðandi:
„Sá sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum en hefur hætt námi, sbr. c-lið 3. gr., án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur, sbr. þó 4. mgr. Staðfesting frá viðkomandi skóla um að námi hafi verið hætt skal fylgja umsókninni.“
Óumdeilt er að kærandi var skráð í nám á sumarönn 2016 en stundaði ekki námið. Ágreiningur málsins lýtur að því hvort gildar ástæður hafi legið að baki ákvörðun kæranda að hætta námi. Í athugasemdum við 55. gr. í frumvarpi til laga um atvinnuleysistryggingar segir að eðlilegra þyki að þeir sem hætta í námi án þess að hafa til þess gildar ástæður þurfi að sæta sams konar biðtíma og þeir sem hætti störfum án gildra ástæðna, sbr. 54. gr. frumvarpsins. Skipti þá ekki hvenær á námsönn hlutaðeigandi hætti námi. Jafnframt er vísað til athugasemda við 54. gr. frumvarpsins. Þar kemur fram að það sé erfiðleikum bundið að takmarka þau tilvik sem geti talist til gildra ástæðna í lögum og reglugerðum þar sem ástæður þess að fólk segi störfum sínum lausum eða missi þau geti verið af margvíslegum toga. Því sé lagt til að lagareglan verði áfram matskennd og Vinnumálastofnun falið að meta atvik og aðstæður hverju sinni. Stofnuninni beri að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Jafnframt er bent á að þar sem um íþyngjandi ákvörðun er að ræða séu gerðar ríkar kröfur um að þegar ákvarðanir um biðtíma séu teknar liggi fyrir hvaða ástæður hafi raunverulega legið að baki því að launamaður sagði upp starfi sínu án þess að hafa annað starf í hendi, enda oft um að ræða viðkvæm mál í slíkum tilvikum. Þá kemur fram að sem gildar ástæður í skilningi laganna geti til dæmis verið þegar fjölskylda umsækjanda flytur búferlum vegna starfa maka eða vegna heilsufarsástæðna atvinnuleitanda. Úrskurðarnefnd velferðarmála telur að ráða megi af framangreindu að almennt beri að gera nokkuð ríkar kröfur til atvinnuleitanda þegar metið er hvort ástæður fyrir úrsögn úr námi séu gildar samkvæmt 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006.
Af hálfu kæranda hefur komið fram að hún hafi haft hug á því að vinna lokaverkefni sitt með vinnu og því hafi hún verið skráð í nám á sumarönn 2016. Vegna synjunar Vinnumálastofnunar á umsókn hennar um atvinnuleysisbætur hafi kærandi hætt í námi til þess að fá örugglega atvinnuleysisbætur í september 2016. Það er mat úrskurðarnefndar velferðarmála að ástæður þær, sem kærandi hefur fært fram fyrir því að hún hætti námi, séu ekki gildar í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006. Að því virtu bar kæranda að sæta tveggja mánaða biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.
Með vísan til framangreinds er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að setja greiðslu atvinnuleysisbóta til kæranda á bið í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar staðfest.
Ú R S K U R Ð A R O R Ð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 21. október 2016, um að um að fella niður rétt A, til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 55. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er staðfest.
F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála
Kári Gunndórsson