Mál nr. 29/2017 Úrskurður 26. nóvember 2017
Mál nr. 29/2017 Millinafn: Gasta
Hinn 26. nóvember 2017 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 29/2017. Erindið barst nefndinni upphaflega 28. mars sl. en það var ekki fyrr en með rafpósti úrskurðarbeiðanda, sem sendur var til nefndarinnar hinn 2. nóvember sl, að fullnægjandi gögn lágu fyrir til að hægt væri að ljúka málinu með úrskurði.
Sótt er um millinafnið Gasta. Einnig er þess krafist að eingöngu þeir megi bera millinafnið sem séu afkomendur föður úrskurðarbeiðanda en á meðan hann lifði var hann í daglegu tali kallaður Gasti nf. (Gasta ef.).
Meginreglur um millinöfn er að finna í 6. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn. Þar er að finna þau skilyrði sem millinöfn þurfa að uppfylla til þess að mögulegt sé að samþykkja nýtt millinafn og færa það á mannanafnaskrá. Öll eftirfarandi skilyrði þurfa að vera uppfyllt:
Millinafn skal dregið af íslenskum orðstofnum eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli en má þó ekki hafa nefnifallsendingu.
Nöfn, sem aðeins hafa unnið sér hefð sem annaðhvort eiginnöfn karl eða eiginnöfn kvenna, eru ekki heimil sem millinöfn.
Millinafn skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess.
Millinafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama. (Undirstrikanir eru nefndarinnar.)
Millinafnið Gasta er ekki dregið af íslenskum orðstofni og hefur ekki unnið sér hefð í íslensku máli. Millinafnið Gasta uppfyllir því ekki almenn skilyrði mannanafnalaga um millinöfn.
Hins vegar er í 3. mgr. 6. gr. mannanafnalaga mælt fyrir um eftirfarandi: Millinafn, sem víkur frá ákvæðum 2. mgr., er heimilt þegar svo stendur á að eitthvert alsystkini þess sem á að bera nafnið, foreldri, afi eða amma ber eða hefur borið nafnið sem eiginnafn eða millinafn.
Samkvæmt orðanna hljóðan telur ákvæði þetta upp með tæmandi hætti hvaða nöfn koma til greina á þessum lagagrundvelli. Þrátt fyrir ótvíræðan skýrleika lagaákvæðisins þarf túlkun mannanafnanefndar á efnislegu inntaki þess að taka mið af fyrirliggjandi dómafordæmum um beitingu einstakra ákvæða mannanafnalaga, þ.m.t. með tilliti til þess hvort einstök ákvæði laganna samrýmast grundvallarreglum um friðhelgi einkalífs, sbr. 1. mgr. 71. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, eins og því ákvæði var breytt með 9. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 97/1995, sem og 8. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994 um mannréttindasáttmála Evrópu.
Við úrlausn þessa máls þarf því óhjákvæmilega að líta til óáfrýjaðs dóms Héraðsdóms Reykjavíkur 24. apríl 2015 í máli nr. E-3607/2014 (millinafnið Gests) en þar var talið að eins og atvikum máls væri háttað, ætti að horfa framhjá texta 3. mgr. 6. gr. mannanafnalaga þar eð ákvæðið bryti í bága við áðurnefnd ákvæði um friðhelgi einkalífs í stjórnarskrá og mannréttindasáttmála Evrópu.
Af þessu leiðir að mannanafnanefnd þarf í sínum störfum að beita sömu túlkunarreglum og dómstólar gera en líta verður svo á að þegar íslenska ríkið áfrýji ekki niðurstöðum héraðsdóms í málum af þessu tagi, þá sé beiting lagareglna í óáfrýjuðum héraðsdómum, sú sem nefndin ber að fara eftir.
Þegar litið er til fyrirliggjandi upplýsinga er ljóst að umsóknin uppfyllir ekki skilyrði þau sem mælt er fyrir um í 3. mgr. 6. gr. mannanafnalaga enda bar föður úrskurðarbeiðanda aldrei nafnið Gasta með lögformlegum hætti. Á hinn bóginn hefur úrskurðarbeiðandi með framlögðum gögnum sýnt nægjanlega fram á það að faðir sinn hafi í daglegu tali verið kallaður Gasti. Einnig verður litið svo á, með vísan til úrskurða nefndarinnar frá 18. nóvember 2016 í máli nr. 96/2016 (Vídó) og frá 18. apríl 2017 í máli nr. 16/2017 (Nínon), að úrskurðarbeiðandi hafi sýnt fram á það með fullnægjandi hætti að hún hafi mikilvæga persónulega hagsmuni af því að nota gælunafn föður síns sem sérstakt millinafn.
Í ljósi alls þessa er nauðsynlegt að túlka 3. mgr. 6. gr. mannanafnalaga með hliðsjón af áðurröktum grundvallarreglum um friðhelgi einkalífs. Á þessum forsendum þykir réttlætanlegt að úrskurðarbeiðandi fái að taka upp sérstaka millinafnið Gasta. Af þessu leiðir sjálfkrafa að afkomendur föður hennar hafa á sömu forsendum heimild að nota þetta nafn sem sérstakt millinafn. Eigi að síður fer nafnið ekki á mannanafnaskrá.
Það er ekki tilefni til þess að fallast á þá kröfu úrskurðarbeiðanda að eingöngu þeir megi bera millinafnið Gasta sem séu afkomendur föður úrskurðarbeiðanda. Það stafar af því að ekki er loku fyrir það skotið að þetta nafn hafi verið notað af öðrum, sem ekki tengjast afkomendum föður úrskurðarbeiðanda, og að aðrir einstaklingar kunni þá að hafa lögvarða hagsmuni af því að bera þetta sérstaka millinafn. Séu aðstæður með þeim hætti þurfa viðkomandi að sækja um slíkt hjá mannanafnanefnd.
Úrskurðarorð:
Á grundvelli 3. mgr. 6. gr. laga nr. 45/1996, um mannanöfn, er fallist á beiðni xxx að taka upp millinafnið Gasta. Millinafnið fer ekki á mannanafnaskrá.
Þeirri kröfu úrskurðarbeiðanda er hafnað um að eingöngu þeir megi bera millinafnið Gasta sem séu afkomendur föður úrskurðarbeiðanda.