Mál nr. 413/2017

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 413/2017

Fimmtudaginn 11. janúar 2018

AgegnVinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Arnar Kristinsson lögfræðingur og Agnar Bragi Bragason lögfræðingur.

Með kæru, dags. 6. nóvember 2017, kærir A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 17. ágúst 2017, um innheimtu ofgreiddra bóta.

I. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi fékk greiddar atvinnuleysisbætur frá Vinnumálastofnun frá mars 2015 til maí 2016. Á því tímabili fékk kærandi einnig tekjur fyrir tilfallandi vinnu og tilkynnti um þær greiðslur eftir á. Atvinnuleysisbætur kæranda voru því endurreiknaðar og henni tilkynnt um ofgreiðslu á „Mínum síðum“ hjá Vinnumálastofnun og greiðsluseðlum stofnunarinnar. Skuld kæranda var skuldajafnað við síðari greiðslur atvinnuleysibóta en þegar kærandi afskráði sig af atvinnuleysisskrá nam skuld hennar 817.275 kr. Í ágúst 2017 var skuld kæranda enn ógreidd og með bréfi, dags. 17. ágúst 2017, var farið fram á að kærandi myndi endurgreiða stofnuninni ofgreiddar atvinnuleysisbætur.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 6. nóvember 2017. Með bréfi, dags. 7. nóvember 2017, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 1. desember 2017. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 4. desember 2017, var greinargerð Vinnumálastofnunar send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust frá kæranda með tölvupósti 12. desember 2017.

II. Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að hún hafi í febrúar 2017 fengið það staðfest frá Vinnumálastofnun að hún væri ekki í skuld við stofnunina. Hálfu ári síðar hafi hún svo fengið innheimtubréf án nokkurra skýringa. Kærandi tekur fram að hún hafi verið í hlutastarfi samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta en hún hafi hringt reglulega til að kanna hvort allt væri rétt skráð. Hún hafi ávallt fengið þær upplýsingar að allt væri rétt og að hún mætti taka alla þá aukavinnu sem væri í boði, bæturnar myndu bara skerðast eftir ákveðna upphæð. Aldrei hafi verið rætt við hana um skuld. Kærandi gerir athugasemd við vinnubrögð Vinnumálastofnunar og bendir á að hún hefði ekki tekið alla aukavinnuna ef hún hefði vitað að það kæmi til endurkröfu.

III. Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi verið í starfi hjá B samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta á tímabilinu mars 2015 til maí 2016. Á því tímabili hafi kærandi ekki gert tekjuáætlun hjá Vinnumálastofnun og því hafi stofnunin ekki getað tekið tillit til tekna hennar við útgreiðslu atvinnuleysisbóta. Kærandi hafi því fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur og henni tilkynnt um það með tilkynningu á „Mínum síðum“ hjá Vinnumálastofnun og í greiðsluseðlum hver mánaðarmót. Hluti af skuld kæranda hafi verið skuldajafnað við síðari greiðslur atvinnuleysisbóta.

Vinnumálastofnun tekur fram að sökum þess að kærandi hafi ekki gert fullnægjandi tekjuáætlun hjá stofnuninni hafi greiðslur til hennar verið skertar afturvirkt í samræmi við 1. mgr. 36. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Vegna þessa hafi myndast skuld í greiðslukerfi stofnunarinnar sem kæranda beri að endurgreiða í samræmi við 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 en samkvæmt ákvæðinu sé stofnuninni skylt að leiðrétta fjárhæð atvinnuleysisbóta. Í athugasemdum með ákvæðinu í frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 sé sérstaklega áréttað að leiðréttingin eigi við í öllum tilvikum sem kunni að valda því að atvinnuleitandi hafi fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur. Ástæða ofgreiðslu hafi því ekki áhrif á skyldu viðkomandi til að endurgreiða þá fjárhæð sem hafi verið ofgreidd. Í málinu liggi fyrir að kærandi hafi fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur en ekkert álag hafi verið lagt á skuld hennar. Vinnumálastofnun harmi það að kæranda hafi verið veittar rangar upplýsingar um skuldastöðu sína en ekki sé ljóst hvers vegna sú tilkynning hafi verið send. Tilkynningin hafi ekki verið og sé ekki í samræmi við raunverulega greiðslusögu kæranda og stöðu á innheimtu ofgreiddra atvinnuleysisbóta. Þann 10. febrúar 2016 hafi skuld kæranda numið 480.215 kr. Þá hafi kærandi haldið áfram að safna skuld eftir að sú tilkynning hafi borist, enda hafi kærandi ávallt tilkynnt um tilfallandi vinnu en ekki fært inn upplýsingar um áætlaðar tekjur sínar. Af rauntekjum kæranda megi ætla að hún hafi verið í nær fullri vinnu og henni beri að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur.

IV. Niðurstaða

Ágreiningur máls þessa lýtur að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að krefja kæranda um endurgreiðslu ofgreiddra atvinnuleysisbóta að fjárhæð 817.275 kr.

Í 1. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er kveðið á um gildissvið laganna, en þar segir að lögin gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verða atvinnulausir. Í 2. gr. laganna kemur fram að markmið þeirra sé að tryggja launamönnum eða sjálfstætt starfandi einstaklingum tímabundna fjárhagsaðstoð á meðan þeir eru að leita sér að nýju starfi eftir að hafa misst fyrra starf sitt.

Í 35. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um tilhögun greiðslna atvinnuleysisbóta. Þar segir að atvinnuleysisbætur skuli greiddar fyrsta virka dag hvers mánaðar og þær skuli greiddar eftir á fyrir undanfarandi mánuð eða hluta úr mánuði þannig að miðist við fyrsta til síðasta dags viðkomandi mánaðar. Í 36. gr. laga nr. 54/2006 er fjallað um frádrátt frá atvinnuleysisbótum vegna tekna. Í 1. mgr. 36. gr. segir meðal annars að þegar samanlagðar tekjur af hlutastarfi hins tryggða og atvinnuleysisbætur hans eru hærri en sem nemur óskertum rétti hans til atvinnuleysisbóta að viðbættu frítekjumarki skuli skerða atvinnuleysisbætur hans um helming þeirra tekna sem umfram eru. Hið sama gildi um tekjur hins tryggða fyrir tilfallandi vinnu, elli- eða örorkulífeyrisgreiðslur samkvæmt lögum um almannatryggingar og elli- eða örorkulífeyrisgreiðslur úr almennum lífeyrissjóðum. Óumdeilt er að kærandi fékk tekjur vegna tilfallandi vinnu samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta á tímabilinu mars 2015 til maí 2016 og að hún tilkynnti um þær greiðslur eftir á. Samkvæmt gögnum málsins lá ekki fyrir tekjuáætlun vegna þeirra greiðslna. Eftir að kærandi hafði skilað inn upplýsingum um framangreindar greiðslur endurreiknaði Vinnumálastofnun atvinnuleysisbætur kæranda og tilkynnti um ofgreiðslu bóta við uppgjör hvers mánaðar á greiðsluseðlum.

Í 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 kemur fram að hafi hinn tryggði fengið hærri atvinnuleysisbætur samkvæmt 32. eða 33. gr. laganna en hann átti rétt á samkvæmt álagningu skattyfirvalda eða af öðrum ástæðum beri honum að endurgreiða þá fjárhæð sem ofgreidd hafi verið að viðbættu 15% álagi. Hið sama gildi um atvinnuleysisbætur sem hinn tryggði hafi fengið greiddar fyrir tímabil er hann uppfyllti ekki skilyrði laganna. Í sömu málsgrein segir einnig að fella skuli niður álagið samkvæmt málsgreininni færi hinn tryggði rök fyrir því að honum verði ekki kennt um þá annmarka er leitt hafi til ákvörðunar Vinnumálastofnunar. Í athugasemdum með frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 segir meðal annars svo í skýringum við ákvæðið:

„Efni ákvæðisins felur í sér möguleika á leiðréttingu á fjárhæð tekjutengdra atvinnuleysisbóta eftir að þær hafa verið keyrðar saman við álagningu skattyfirvalda að því er varðar það viðmiðunartímabil sem lagt er til að verði haft til hliðsjónar við útreikningana. Er því gert ráð fyrir að Vinnumálastofnun hafi heimildir til að leiðrétta fjárhæð atvinnuleysisbótanna til samræmis við álagningu skattyfirvalda. Er gert ráð fyrir að leiðréttingin geti átt sér stað nokkru eftir að bæturnar hafa verið greiddar eða þegar endanleg álagning skattyfirvalda liggur fyrir. Á sama hátt er jafnframt gert ráð fyrir að Vinnumálastofnun geti leiðrétt fjárhæð grunnatvinnuleysisbóta. Slíkt getur átt við þegar upplýsingar þær er liggja grunnatvinnuleysisbótum til grundvallar hafa verið rangar eða hinn tryggði ekki tilkynnt til Vinnumálastofnunar um að hann sé ekki lengur í atvinnuleit.

Þannig er gert ráð fyrir að hinn tryggði endurgreiði Atvinnuleysistryggingasjóði þær fjárhæðir sem ofgreiddar eru í þeim tilvikum er hann fékk hærri greiðslur úr sjóðnum en honum bar. Á þetta við um öll tilvik sem kunna að valda því að hinn tryggði hafi fengið ofgreitt úr Atvinnuleysistryggingasjóði.“

Samkvæmt framangreindu er ákvæði 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 fortakslaust að því er varðar skyldu til þess að endurgreiða ofgreiddar bætur. Ástæða ofgreiðslunnar hefur því ekki áhrif á endurgreiðsluskylduna.

Kærandi hefur vísað til þess að starfsmaður Vinnumálastofnunar hafi í tölvupósti þann 10. febrúar 2016 upplýst hana um að hún væri ekki í skuld við stofnunina. Ljóst er að þær upplýsingar voru ekki réttar, sbr. það sem að framan er rakið. Þrátt fyrir að málsmeðferð Vinnumálastofnunar hafi að þessu leyti ekki verið í samræmi við vandaða stjórnsýsluhætti og valdið því að kærandi hafði væntingar til þess að hún væri skuldlaus við stofnunina hefur það ekki áhrif á skyldu hennar til endurgreiðslu ofgreiddra atvinnuleysisbóta. Í máli þessu hefur ekkert álag verið lagt á skuld kæranda og því er ekki ágreiningur um það atriði. Með vísan til framangreinds er hin kærða ákvörðun staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 17. ágúst 2017, í máli A, um innheimtu ofgreiddra atvinnuleysisbóta er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson