Mannanafnanefnd, úrskurðir 29. desember 2006
FUNDARGERÐ
Ár 2006, föstudaginn 29. desember, var haldinn fundur í mannanafnanefnd. Fundurinn fór fram að Neshaga 16, Reykjavík. Mætt voru Kolbrún Linda Ísleifsdóttir, Baldur Sigurðs-son og Ágústa Þorbergsdóttir. Neðangreind mál voru tekin fyrir:
1. Mál nr. 82/2006. Eiginnafn: Eufemía (kvk.)
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Öll skilyrði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn þurfa að vera uppfyllt svo að mögulegt sé að samþykkja nýtt eiginnafn og færa það á mannanafnaskrá. Skilyrðin eru þessi:
a) Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli.
b) Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi.
c) Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess. Með almennum ritreglum íslensks máls er vísað til auglýsinga nr. 132/1974 og 261/1977 um íslenska stafsetningu.
d) Stúlku skal gefa kvenmannsnafn og dreng skal gefa karlmannsnafn.
e) Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.
Ritháttur nafnsins Efemía hefur verið nokkuð á reiki, ýmist Ef-, Evf- eða Euf- og eru heimildir um nafnið sem eiginnafn frá 17. öld. Nöfnin Efemía og Evfemía eru bæði á mannanafnaskrá sem kvenkyns eiginnöfn.
Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá eru tvær íslenskar konur skráðar með eiginnafnið Eufemía (síðara nafn) og er sú eldri fædd árið 1982. Með íslenskum konum er átt við þá íslensku ríkisborgara sem eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi. Eiginnafnið Eufemía tekur beygingu í eignarfalli, Eufemíu, og telst hafa áunnið sér hefð í samræmi við 1. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn og d-lið vinnulagsreglna mannanafnanefndar frá 1. júlí 2004. Eufemía telst vera annar ritháttur eiginnafnsins Efemía og skal fært sem slíkt á mannanafnaskrá.
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið Eufemía (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafna-skrá sem ritmynd eiginnafnsins Efemía.
2. Mál nr. 83/2006. Eiginnafn: Líba (kvk.)
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Eiginnafnið Líba (kvk.) tekur beygingu í eignarfalli, Líbu, og telst að öðru leyti uppfylla ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn.
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið Líba (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.
3. Mál nr. 84/2006. Eiginnafn: Róbjörg (kvk.)
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Eiginnafnið Róbjörg (kvk.) tekur beygingu í eignarfalli, Róbjargar, og telst að öðru leyti uppfylla ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn.
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið Róbjörg (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.
4. Mál nr. 85/2006. Eiginnafn: Jeanne (kvk.)
Afgreiðslu málsins er frestað til frekari skoðunar og gagnaöflunar.
5. Mál nr. 86/2006. Eiginnafn: Siv (kvk.)
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Öll skilyrði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn þurfa að vera uppfyllt svo að mögulegt sé að samþykkja nýtt eiginnafn og færa það á mannanafnaskrá. Skilyrðin eru þessi:
a) Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli.
b) Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi.
c) Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess. Með almennum ritreglum íslensks máls er vísað til auglýsinga nr. 132/1974 og 261/1977 um íslenska stafsetningu.
d) Stúlku skal gefa kvenmannsnafn og dreng skal gefa karlmannsnafn.
e) Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.
Hugtakið hefð varðar einkum erlend nöfn frá síðari öldum sem ekki hafa aðlagast íslensku málkerfi eða almennum ritreglum íslensks máls. Þau eru stundum nefnd ung tökunöfn og koma fyrst fram í íslensku máli árið 1703 þegar manntal á Íslandi var tekið fyrsta sinni.
Túlkun mannanafnanefndar á hugtakinu hefð í 5. og 6. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn styðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin setti sér á fundi 1. júlí 2004 og sem eru byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum:
1. Ungt tökunafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða:
a. Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum (með Íslendingum er átt við þá íslensku ríkisborgara sem eiga eða hafa átt lögheimili hér á landi);
b. Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri;
c. Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri;
d. Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1910;
e. Það er ekki borið af neinum Íslendingi nú en kemur a.m.k. fyrir í tveimur manntölum frá 1703–1910.
2. Tökunafn getur verði hefðað, þó að það komi ekki fyrir í manntölum, ef það hefur unnið sér menningarhelgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum og þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í báð við íslenskt málkerfi.
Nafnið Sif, ef. Sifjar, er gamalt norrænt nafn og þekkt um öll Norðurlönd. Í norsku er það ritað Siv. Bókstafirnir f og v standa fyrir tannvaramælt önghljóð í íslensku og norsku. Venjur um ritun þessara stafa í innstöðu og bakstöðu eru hins vegar mjög ólíkar í málunum tveimur. Í íslensku er almennt skrifað f í innstöðu og bakstöðu en notkun bókstafsins v er takmörkuð við ákveðin orð (Svavar, máfur/mávur) eða ákveðið hlutverk, t.d. viðskeyti í orðunum smjör>smjör+vi, öl>öl+vun. Í norsku er þessu þveröfugt farið, þar er bókstafurinn v almennt notaður í innstöðu og bakstöðu. Þetta má sjá í fjölmörgum sambærilegum orðum í málunum tveimur, t.d. haf – hav, nafn – navn.
Þegar brotnar eru jafn almennar reglur um ritun ákveðinna bókstafa og gilda um ritun f og v í íslensku fá orð óhjákvæmilega erlendan svip og geta engan vegin talist íslensk. Norski rithátturinn Siv (kvk.) fyrir hið norræna nafn Sif getur því ekki talist í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls og ekki heimilt samkvæmt áður nefndum lögum að samþykkja það á mannanafnaskrá nema það hafi áunnið sér hefð hér á landi.
Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá eru átta íslenskar konur skráðar með eiginnafnið Siv (fyrra og síðara nafn) og er sú elsta fædd árið 1960. Því er ekki hefð fyrir þessum rithætti, sbr. ofangreindar vinnulagsreglur. Eiginnafnið Siv uppfyllir þar af leiðandi ekki öll ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn og því er ekki mögulegt að fallast á það.
Bent skal á að með úrskurði, uppkveðnum 2. desember 1997, hafnaði mannanafnanefnd ritmyndinni Siv með þeim rökum að sú mynd væri ekki í samræmi við ritreglur íslensks máls og hefði ekki unnið sér hefð í íslensku.
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið og ritháttinn Siv (kvk.) er hafnað.
6. Mál nr. 87/2006. Eiginnafn: Íssól (kvk.)
Afgreiðslu málsins er frestað til frekari skoðunar og gagnaöflunar.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Fleira var ekki tekið fyrir og fundi slitið.