11 Samgöngu- og fjarskiptamál
Skilgreining málefnasviðs
Starfsemi á þessu málefnasviði er á ábyrgð innviðaráðherra og háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra. Það skiptist í þrjá málaflokka sem sjá má í eftirfarandi töflu. Þar má jafnframt sjá fjárhagslega þróun málefnasviðsins og einstakra málaflokka á tímabilinu 2023–2025. Helstu áherslum, framtíðarsýn og meginmarkmiðum á málefnasviðinu er lýst í fjármálaáætlun.
Heildaryfirlit útgjalda og breytingar eftir tilefnum
Myndin hér á eftir sýnir sundurliðaðar breytingar á útgjaldaramma málefnasviðsins eftir helstu tilefnum sem nánar er greint frá í inngangskafla málefnasviða.
Heildargjöld málefnasviðs 11 Samgöngu- og fjarskiptamál árið 2025 eru áætluð 65.961,7 m.kr. og aukast um 7.928,8 m.kr. á föstu verðlagi fjárlaga 2024 eða sem svarar til 14%. Þegar tekið er tillit til áhrifa af almennum launa- og verðlagsbreytingum hækka útgjöldin um 9.275,3 m.kr. milli ára eða sem svarar til 16%.
Myndin endurspeglar þá útfærslu og forgangsröðun sem unnin er út frá stefnumótun málefnasviðsins. Sú niðurstaða getur eftir atvikum vikið frá þeim viðmiðum sem sett voru í fjármálaáætlun, t.a.m. þannig að nýju útgjaldasvigrúmi hafi að einhverju leyti verið jafnað á móti aðhaldsmarkmiði. Aðhaldsmarkmiðið felur m.a. í sér sértækar afkomubætandi aðhaldsráðstafanir á málefnasviðum og er nánar fjallað um þær í kafla 5 Gjöld ríkissjóðs.
Hagræn skipting útgjalda
Í eftirfarandi töflu eru útgjöld málefnasviðsins, þróun fjárheimilda og fjármögnun frá árinu 2023 greind í fjóra þætti eftir hagrænni skiptingu, eins og nánar er greint frá í inngangskafla málefnasviða. Hagræn skipting útgjalda niður á málaflokka birtist í fylgiriti með fjárlögum.
11.10 Samgöngur
Starfsemi málaflokksins er í höndum Samgöngustofu, Vegagerðarinnar og Rannsóknarnefndar samgönguslysa, auk Isavia í gegnum þjónustusamning um rekstur og framkvæmdir á flugvöllum og Betri samgangna í gegnum samning um samgönguframkvæmdir á höfuðborgarsvæðinu. Nánar er fjallað um málaflokkinn í fjármálaáætlun, þar á meðal ábyrgðarskiptingu, helstu áskoranir og tækifæri, markmið og mælikvarða um árangur o.fl.
Í eftirfarandi töflu má sjá helstu verkefni málaflokksins árið 2025 og tengingu þeirra við markmið ásamt helstu breytingum sem verða á fjárveitingum á milli ára. Eingöngu eru sýndar breytingar sem verða á fjárveitingum til verkefna frá fjárlögum ársins 2024. Þannig endurspegla fjárhæðir ekki heildarfjárveitingar til verkefna nema í tilvikum þar sem breyting á milli ára felur í sér heildarfjármögnun verkefnisins.
|
Helstu verkefni 2025 |
Framkvæmdaaðili |
Breyting á fjárveitingu til verkefnis |
||
|
Markmið 1: Greiðar samgöngur |
||||
|
Áfram verður unnið að uppbyggingu hafnarmannvirkja. Meðal helstu verkefna eru endurbygging og endurbætur hafna á Vopnafirði, Húsavík, í Vestmannaeyjum, á Sauðárkróki og í Njarðvík. |
Vegagerðin |
Innan ramma |
||
|
Undirbúningur vegna Sundabrautar heldur áfram þar sem unnið er að mati á umhverfisáhrifum, útfærslu valkosta, breytingum á skipulagsáætlunum auk samráðs við hagaðila. Í kjölfarið hefst undirbúningur útboðsferlis. |
Vegagerðin |
Innan ramma |
||
|
Aukið verður við viðhald vega til þess að komast til móts við aukna umferð, bæði í fjölda ökutækja og þungaflutningum. |
Vegagerðin |
1 ma.kr. |
||
|
Markmið 2: Öruggar samgöngur |
||||
|
Átak í uppbyggingu á innanlandsflugvöllum verður tryggt með tilkomu varaflugvallagjalds þar sem lögð verður áhersla á uppbyggingu varaflugvallanna í Reykjavík, á Akureyri og Egilsstöðum. Samhliða verður unnið að uppbyggingu minni lendingarstaða svo þeir geti þjónað hlutverki sínu vegna sjúkra- og almannaflugs. |
Isavia ohf. |
Innan ramma |
||
|
Áfram unnið að því að auka öryggi á stofnvegum í kringum höfuðborgarsvæðið með aðskilnaði akstursstefna á Suðurlandsvegi við Gunnarshólma, Vesturlandsvegi á Kjalarnesi og Reykjanesbraut við Straumsvík. |
Vegagerðin |
2 ma.kr. |
||
|
Fækkun einbreiðra brúa á hringvegi heldur áfram. Alls mun einbreiðum brúm á hringvegi fækka um þrjár á árinu og tvær utan hringvegar, á Vestfjarðavegi. |
Vegagerðin |
Innan ramma |
||
|
Markmið 3: Hagkvæmar samgöngur |
||||
|
Unnið er að endurskoðun á tekjuöflun ríkisins af ökutækjum og umferð með það m.a. að leiðarljósi að fjármagna flýtiverkefni og jarðgangaáætlun. |
Innviðaráðuneyti, fjármála- og efnahagsráðuneyti |
Innan ramma |
||
|
Áfram verður unnið að styttingu leiða á vegum, m.a. með framkvæmdum við Hornafjarðarfljót og nýja brú og veg yfir Ölfusá. Þá verður unnið að framkvæmdum á Vestfjarðavegi um Gufudalssveit sem samanlagt mun stytta leiðina um 21,6 km, ásamt því að auka öryggi til muna. |
Vegagerðin |
Innan ramma/ samvinnuverkefni |
||
|
Markmið 4: Umhverfislega sjálfbærar samgöngur |
||||
|
Unnið verður að uppbyggingu samgönguinnviða allra ferðamáta á höfuðborgarsvæðinu í samræmi við framkvæmdaáætlun samgöngusáttmála. Meðal framkvæmda sem unnið verður að er brú yfir Fossvog, Arnarnesvegur, nýir hjóla- og göngustígar ásamt ýmsum aðgerðum í umferðarstýringu. |
Innviðaráðuneyti |
4 ma.kr. |
||
|
Umhverfisvænni almenningssamgöngur efldar ásamt innviðum fyrir virka ferðamáta í samræmi við ákvæði aðgerðaáætlunar í loftslagsmálum. |
Innviðaráðuneyti |
170 m.kr. |
||
|
Aðkoma ríkisins að almenningssamgöngum á höfuðborgarsvæðinu mótuð og innleidd, í samræmi við ákvæði samgöngusáttmálans. |
Innviðaráðuneyti |
2,2 ma.kr. |
||
|
Markmið 5: Jákvæð byggðaþróun |
||||
|
Áframhaldandi átak í uppbyggingu tengivega þar sem áhersla er á að styrkja og leggja bundið slitlag á umferðarlitla tengivegi. Meðal verkefna sem unnið verður að eru endurbætur á Jökuldalsvegi og Skagavegi. Um báða kafla er akstursleið skólaaksturs. |
Vegagerðin |
Innan ramma |
||
|
Ááætlunarflug milli Reykjavíkur og Vestmannaeyja yfir vetrartímann. |
Vegagerðin |
30 m.kr. |
||
Helstu breytingar á fjárheimildum málaflokksins eru eftirtaldar:
- Fjárheimild til framkvæmda á vegakerfinu er aukin um 3.000 m.kr. vegna nýframkvæmda og viðhalds á vegakerfinu en á móti falla niður tímabundin framlög að fjárhæð 1.500 m.kr.
- Fjárheimild til þjónustu á vegakerfinu hækkar um 300 m.kr.
- Fjárheimild til framkvæmda á flugvöllum er aukin um 80 m.kr. tengt innheimtu á varaflugvallagjaldi og ætlað er til uppbyggingar á varaflugvöllum.
- Fjárheimild er aukin um 170 m.kr. í samræmi við aðgerðaáætlun stjórnvalda frá 2020, sbr. aðgerðir um eflingu umhverfisvænni almenningssamgangna og um innviði fyrir virka ferðamáta.
- Fjárheimild málaflokksins er aukin um 2.235 m.kr. vegna styrkja til almenningssamgangna til að mæta 33% ábyrgð ríkisins á rekstri Strætó bs. samkvæmt samkomulagi við sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu tengt endurnýjuðum Samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins.
- Fjárheimild til Betri samgangna er aukin um 4.000 m.kr. til framkvæmda vegna uppbyggingar samgönguinnviða á höfuðborgarsvæðinu.
- Fjárheimild til framkvæmda við vita og hafnir er aukin um 200 m.kr. vegna dýpkunar í Grynnslunum við Hornafjarðarós.
- Hlutdeild málaflokksins í aðhaldskröfu málefnasviðsins nemur 679,3 m.kr.
11.20 Fjarskipti, netöryggi og stafræn þróun
Undir málaflokkinn falla m.a. fjarskipti, þar á meðal fjarskiptaþjónusta og fjarskiptavernd, netöryggi og öryggi net- og upplýsingakerfa mikilvægra innviða, auk margvíslegra verkefna sem varða t.d. meðhöndlun samfélagslegra gagna, rafræna auðkenningu og traustþjónustu sem og tæknilausnir á sviði gervigreindar. Nánar er fjallað um málaflokkinn í fjármálaáætlun, þar á meðal ábyrgðarskiptingu, helstu áskoranir og tækifæri, markmið og mælikvarða um árangur o.fl.
Í eftirfarandi töflu má sjá helstu verkefni málaflokksins árið 2025 og tengingu þeirra við markmið ásamt helstu breytingum sem verða á fjárveitingum á milli ára. Eingöngu eru sýndar breytingar sem verða á fjárveitingum til verkefna frá fjárlögum ársins 2024. Þannig endurspegla fjárhæðir ekki heildarfjárveitingar til verkefna nema í tilvikum þar sem breyting á milli ára felur í sér heildarfjármögnun verkefnisins.
|
Helstu verkefni 2025 |
Framkvæmdaraðili |
Breyting á fjárveitingu til verkefnis |
|
Markmið 1: Allri byggð bjóðist aðgangur að áreiðanlegu háhraðanetsambandi og á öllum helstu stofnvegum sé áreiðanlegt farnetssamband |
||
|
Bæta aðgengi að samfelldu talsambandi og farneti á öllum stofnvegum á láglendi. |
Fjarskiptastofa |
Innan ramma |
|
Vinna að þátttöku Íslands í áætlun ESB um öryggisfjarskiptakerfi um gervihnetti. |
Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti |
Innan ramma |
|
Framkvæmd ríkisstuðnings við ljósleiðaravæðingu í þéttbýli utan markaðssvæða. |
Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti |
Innan ramma |
|
Markmið 2: Aukin hæfni og nýting netöryggistækni |
||
|
Uppbygging og starfsemi samstarfsvettvangs um fræðslu, menntun og rannsóknir í netöryggi (Eyvör – NCC-IS) í samræmi við aðgerðaáætlun stjórnvalda á sviði netöryggis. |
Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti |
Innan ramma |
|
Áframhaldandi þróun á starfsemi og uppbygging samstarfsvettvangs stjórnvalda og atvinnulífs á sviði netöryggis. |
Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti |
Innan ramma |
|
Framkvæmd og eftirfylgni yfir 60 aðgerða í aðgerðaáætlun stjórnvalda í netöryggi. |
Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti |
Innan ramma |
|
Markmið 3: Öruggara netumhverfi og stafræn þróun |
||
|
Undirbúningur að endurnýjaðri tilskipun ESB um netöryggi mikilvægra innviða (NIS2). |
Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti |
Innan ramma |
|
Endurskoðun laga um fjarskipti til að bregðast við aukningu netsvika. |
Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti |
Innan ramma |
|
Mótun stefnu og regluverks um stafræna þróun, þ.m.t. um endurnot opinberra upplýsinga, gervigreind og rafræna auðkenningu í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar. |
Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti |
Innan ramma |
Heildarfjárheimild til málaflokksins fyrir árið 2025 er áætluð 2.443 m.kr. og hækkar um 48 m.kr. frá gildandi fjárlögum að frátöldum almennum verðlagsbreytingum en þær nema 72,1 m.kr. Ekki er um miklar breytingar á hagrænni skiptingu innan málaflokksins að ræða.
Helstu breytingar á fjárheimildum málaflokksins eru eftirtaldar:
- Fjárheimild málaflokksins hækkar um 335 m.kr. vegna breytts greiðslufyrirkomulags til Íslandspósts vegna alþjónustukvaðar í póstþjónustu.
- Fjárheimild málaflokksins lækkar um 123,5 m.kr. þegar tímabundnar tekjur frá DIGITAL Europe Programme, til stuðnings Eyvarar, samstarfsvettvangs um fræðslu, menntun og rannsóknir í netöryggi (NCC-IS), ganga til baka.
- Hlutdeild málaflokksins í aðhaldskröfu málefnasviðsins nemur 16,5 m.kr.
11.30 Stjórnsýsla innviðaráðuneytis
Undir málaflokkinn falla aðalskrifstofa innviðaráðuneytis, fastanefndir, ýmis verkefni og þjónustusamningar, m.a. við Slysavarnafélagið Landsbjörg. Nánar er fjallað um málaflokkinn í fjármálaáætlun, þar á meðal ábyrgðarskiptingu, helstu áskoranir og tækifæri, markmið og mælikvarða um árangur o.fl.
Í eftirfarandi töflu má sjá helstu verkefni málaflokksins árið 2025 og tengingu þeirra við markmið ásamt helstu breytingum sem verða á fjárveitingum á milli ára. Eingöngu eru sýndar breytingar sem verða á fjárveitingum til verkefna frá fjárlögum ársins 2024. Þannig endurspegla fjárhæðir ekki heildarfjárveitingar til verkefna nema í tilvikum þar sem breyting á milli ára felur í sér heildarfjármögnun verkefnisins.
|
Helstu verkefni 2025 |
Framkvæmdaraðili |
Breyting á fjárveitingu til verkefnis |
|
Markmið 1: Aukinn árangur og þjónusta við borgara og atvinnulíf |
||
|
Úttekt á almennri lagaumgjörð og stjórnsýslu sem heyrir undir ráðuneytið. |
Innviðaráðuneyti |
Innan ramma |
|
Frekari einföldun regluverks með áherslu á þjónustumiðaða stjórnsýslu. |
Innviðaráðuneyti |
Innan ramma |
|
Staða leigjenda bætt með nýju réttarúrræði sem tryggir aðilum leigusamnings öfluga og skilvirka úrlausn ágreinings sem upp kann að koma, þ.m.t. um sanngirni leigufjárhæðar. |
Innviðaráðuneyti |
20 m.kr. |
|
Frekari samhæfing stefna og áætlana. |
Innviðaráðuneyti |
Innan ramma |
Heildarfjárheimild til málaflokksins fyrir árið 2025 er áætluð 1.254,3 m.kr. og hækkar um 80 m.kr. frá gildandi fjárlögum að frátöldum almennum launa- og verðlagsbreytingum en þær nema 67,6 m.kr. Ekki er um miklar breytingar á hagrænni skiptingu innan málaflokksins að ræða.
Helstu breytingar á fjárheimildum málaflokksins eru eftirtaldar:
- Fjárheimild málaflokksins hækkar um 62,5 m.kr., sem ráðstafað verður í ýmis útgjaldamál. Þar af er 25 m.kr. útgjaldasvigrúm sem ætlað var árið 2023 en var frestað sem hluta af aðgerðum stjórnvalda til að bregðast við þenslu í hagkerfinu og 37,5 m.kr. útgjaldasvigrúm sem tímabundið var ráðstafað á málefnasvið 31 kemur til baka inn í ramma málefnasviðsins.
- Fjárheimild málaflokksins hækkar um 20 m.kr. vegna aukinna framlaga til kærunefndar húsamála til að bæta réttarstöðu leigjenda.
- Hlutdeild málaflokksins í aðhaldskröfu málefnasviðsins nemur 2,5 m.kr. og er hlutfallslega skipt niður á verkefni.
Ábendingin verður notuð til að bæta gæði þjónustu og upplýsinga á vef Stjórnarráðsins. Hikaðu ekki við að hafa samband ef þig vantar aðstoð.