Hoppa yfir valmynd
Félagsdómur

Mál nr. 13/2001: Dómur frá 29. maí 2001.

Ár 2001, þriðjudaginn 29. maí var í Félagsdómi í málinu nr. 13/2001.

Fjármálaráðherra f.h

ríkissjóðs

gegn

Félagi íslenskra hjúkrunarfræðinga

kveðinn upp svofelldur

D Ó M U R :

Mál þetta var dómtekið að loknum munnlegum málflutningi 28. maí sl.

Málið dæma Eggert Óskarsson, Gylfi Knudsen, Erla Jónsdóttir, Kristján Torfason og Magnús I. Erlingsson.

Stefnandi er Fjármálaráðherra, kt. 550169-2829, f.h. ríkissjóðs, Arnarhváli, Reykjavík.

Stefndi er Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, kt. 570194-2409, Suðurlandsbraut 22, Reykjavík.

 

Dómkröfur stefnanda

Stefnandi gerir þær dómkröfur að viðurkennt verði með dómi að verkfall félagsmanna stefnda í þjónustu ríkisins, sem boðað var með bréfi til fjármálaráðherra dagsettu 14. maí 2001 og hefjast skal kl. 00:00 miðvikudaginn 30. maí 2001 og standa skal til kl. 24:00 fimmtudaginn 31. maí 2001, sé ólögmætt.

Þá gerir stefnandi kröfu um að stefndi verði dæmdur til að greiða stefnanda málskostnað vegna meðferðar málsins skv. mati Félagsdóms.

 

Dómkröfur stefnda

Stefndi gerir í málinu kröfu um sýknu af öllum kröfum stefnanda og að viðurkennt verði með dómi, að lögmætt sé tveggja sólarhringa verkfall stefnda sem boðað var bréflega þann 14. maí 2001 og stendur frá klukkan 00:00 þann 30. maí 2001 til klukkan 24:00 þann 31. maí 2001. Jafnframt krefst stefndi þess að stefnandi verði dæmdur til greiðslu alls málskostnaðar fyrir Félagsdómi, að skaðlausu að mati dómsins.

 

Málavextir

Málavextir eru þeir að stefndi, Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga, hefur um árabil gert kjarasamninga við stefnanda, fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs og grundvallast samningsaðild félagsins á ákvæðum laga nr. 94/1986 um kjarasamninga opinberra starfsmanna. Af hálfu stefnda var efnt til allsherjaratkvæðagreiðslu meðal félagsmanna um boðun verkfalls. Sú atkvæðagreiðsla, sem ágreiningur aðila stendur um, var framkvæmd meðal þeirra félagsmanna stefnda sem falla undir kjaraviðræður samkvæmt samkomulagi um viðræðuáætlun og áttu að falla undir verkfallsboðun gagnvart stefnanda og St. Franciskusspítala. Atkvæðagreiðslan fór því fram meðal þeirra félagsmanna stefnda sem starfa hjá íslenska ríkinu annars vegar og St. Franciskusspítala í Stykkishólmi hins vegar. Umrædd atkvæðagreiðsla fór fram dagana 3. maí til 9. maí 2001 og voru atkvæði talin þann 12. maí 2001. Kjörseðlar voru póstsendir félagsmönnum stefnda og var orðalag kjörseðils svohljóðandi

Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga.

Atkvæðaseðill í atkvæðagreiðslu Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, hjá hjúkrunarfræðingum sem taka laun skv. kjarasamningi félagsins og Fjármálaráðherra f.h. ríkisins, um boðun verkfalls er hefjist kl. 00 miðvikudaginn 30. maí 2001 og standi til kl. 24 fimmtudaginn 31. maí 2001.

Ert þú samþykk(ur) því að Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga boði til verkfalls, er hefjist kl. 00 miðvikudaginn 30. maí 2001 og standi til kl. 24 fimmtudaginn 31. maí 2001, til að stuðla að framgangi fyrirliggjandi krafna félagsins ?

JÁ NEI

Í bréfi stefnda til stefnanda dags. 14. maí 2001 kemur fram að á kjörskrá voru 1.812 félagsmenn og í atkvæðagreiðslunni tóku þátt 1.081 eða 59,7% félagsmanna. Úrslit atkvæðagreiðslunnar voru svofelld:

925 sögðu já eða 85,6% þeirra sem tóku þátt í atkvæðagreiðslunni.

145 sögðu nei eða 13,4% þeirra sem tóku þátt í atkvæðagreiðslunni.

Auðir og ógildir seðlar voru 11.

Af tilgreindum 1.812 félagsmönnum stefnda voru 1.804 starfsmenn stefnanda og 8 starfsmenn St. Franciskusspítala. Atkvæði greiddu alls 1.081, þar af 1.076 starfsmenn stefnanda og 5 starfsmenn spítalans.

Atkvæðagreiðsla stefnda var þannig framkvæmd að viðkomandi félagsmönnum var sent merkt umslag sem innhélt atkvæðaseðil, skýringar og annað minna umslag undir sjálfan atkvæðaseðilinn. Að atkvæðagreiðslu lokinni var atkvæðaseðill settur í minna umslagið, það innsiglað og sett í stærra umslagið til póstsendingar. Við móttöku á kjörgögnum var þess gætt af hálfu stefnda að eiginhandarritun félagsmanns á stærra umslaginu væri í samræmi við þargreint nafn og jafnframt skráð að viðkomandi félagsmaður hefði skilað atkvæði. Minna umslagið með atkvæðaseðlinum sjálfum var síðan sett óhreyft í kjörkassa til sérstakrar talningar.

Á fundi aðila, sem haldinn var þann 25. maí s.l. að ósk stefnanda, komu fram efasemdir um lögmæti verkfallsboðunar af hálfu stefnanda þar sem atkvæðagreiðsla náði einnig til félagsmanna stefnda sem starfa hjá St. Franciskuspítala. Af hálfu stefnda kom fram að reglur aðildarfélaga BHM um framkvæmd atkvæðagreiðslu samkvæmt 15. gr. laga nr. 94/1986 hafi verið lagðar til grundvallar.

Með bréfi stefnda, sem sent var St. Franciskusspítala með bréfsíma þann 27. maí sl. var afboðað verkfall gagnvart spítalanum.

Mál þetta hefur stefnandi höfðað með stefnu útgefinni 26. maí sl. og var málið þingfest samdægurs.

 

Málsástæður og lagarök stefnanda

Af hálfu stefnanda eru dómkröfur á því byggðar að atkvæðagreiðsla stefnda og talning atkvæða hafi ekki uppfyllt lögboðin skilyrði og því sé boðað verkfall ólögmætt. Stefnandi byggir ennfremur á því að atkvæðaseðill um boðun verkfalls hafi ekki haft að geyma skýlausa tilgreiningu um boðun verkfalls hjá tilteknum/tilgreindum einstökum vinnuveitanda og brjóti sú tilhögun gegn meginákvæðum III. kafla laga nr. 94/1986, um kjarasamninga opinberra starfsmanna, sbr. einkum ákvæði 15., 18. og 23. gr. Á grundvelli nefndra lagaákvæða komi það skilyrði fram að svo verkfallsboðun teljist samþykkt þurfi a.m.k. helmingur þeirra félagsmanna, sem starfa hjá þeim sem verkfallið beinist gegn, að hafa tekið þátt í atkvæðagreiðslunni og meiri hluti þeirra samþykkt hana. Af atkvæðaseðli verði ekki ráðið með ótvíræðum hætti að verkfallsboðun beinist að tilteknum/tilgreindum vinnuveitanda heldur einungis tilgreint að hún nái til þeirra "sem taka laun skv. kjarasamningi félagsins og Fjármálaráðherra f.h. ríkisins." Tilgreining þessi hafi ekki að geyma skýra tilvísun um boðun verkfalls hjá tilteknum/tilgreindum vinnuveitanda, í samræmi við fyrirmæli III. kafla laga nr. 94/1986, enda hafi svo farið að félagsmönnum stefnda sem starfa hjá öðrum vinnuveitanda, ótengdum ríkinu og taka laun samkvæmt sambærilegum kjarasamningi, þ.e. félagsmönnum stefnda sem starfa hjá St. Franciskusspítala í Stykkishólmi, hafi verið heimiluð þátttaka í atkvæðagreiðslu. Af hálfu stefnanda sé á það bent að algengt sé að félagsmenn stefnda, sem starfa hjá öðrum vinnuveitendum en ríkinu, fái greidd laun og taki önnur starfskjör samkvæmt kjarasamningi fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs og Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga. St. Franciskusspítali í Stykkishólmi sé einkasjúkrahús í eigu St. Franciskusreglunnar. Starfsmenn sjúkrahússins hafi aldrei talist til starfsmanna íslenska ríkisins. Þá fari umrætt sjúkrahús með sjálfstætt samningsumboð við gerð kjarasamninga. Áðurnefndur annmarki á atkvæðaseðli um verkfallsboðun leiði í samræmi við framangreint þá þegar til þess að taka beri dómkröfur stefnanda til greina.

Af hálfu stefnanda eru dómkröfur ennfremur á því byggðar að atkvæðagreiðsla og talning atkvæða hafi verið ólögmæt og brotið gegn ákvæðum III. kafla laga nr. 94/1986, um kjarasamninga opinberra starfsmanna, sbr. einkum ákvæði 15., 18. og 23. gr. svo og venjur um framkvæmd atkvæðagreiðslu og talningu atkvæða. Á grundvelli ákvæðis 15. gr. áðurnefndra laga skuli ákvörðun um verkfallsboðun tekin af félagsmönnum sem starfa hjá þeim vinnuveitanda sem verkfallsboðun beinist gegn og samkvæmt ákvæði 23. gr. nefndra laga verði ákvarðanir um samninga eða annað, er varða kjör starfsmanna og fari eftir nefndum lögum, aðeins teknar af þeim sem starfa hjá þeim vinnuveitanda eða vinnuveitendum sem samningur nái til. Af hálfu stefnanda er á því byggt að samningsréttur vinnuveitanda og stéttarfélags sé sjálfstæður að því er hvorn aðila um sig varðar, þ.e. tiltekinn/tilgreindur einstakur vinnuveitandi taki afstöðu til kjarasamninga o.fl. er varða félagsmenn stéttarfélags sem starfa hjá honum og á sama hátt taki einungis félagsmenn stéttarfélags, sem starfa hjá tilteknum/tilgreindum einstökum vinnuveitanda afstöðu til kjarasamnings o.fl. er varðar þann sama vinnuveitanda. Allur réttur samkvæmt ákvæðum laga nr. 94/1986, um kjarasamninga opinberra starfsmanna sé því sjálfstæður að þessu leytinu til, þ.m.t. réttur til að boða verkfall og beri að aðgreina frá rétti annarra aðila. Þannig hafi dómstólar talið að samningsréttur tiltekins stéttarfélags varði hvern vinnuveitanda fyrir sig og því þurfi samþykki starfsmanna þess vinnuveitanda fyrir kjarasamningi. Slík túlkun hafi verið byggð á jafnræðissjónarmiðum svo og ákvæði 23. gr. laga nr. 94/1986, um kjarasamninga opinberra starfsmanna. Af hálfu stefnanda er á því byggt að ákvörðun um boðun verkfalls samkvæmt nefndum ákvæðum laga nr. 94/1986 verði því að taka hjá félagsmönnum stefnda hjá tilteknum/tilgreindum einstökum vinnuveitanda sérstaklega. Sú tilhögun stefnda að viðhafa sameiginlega atkvæðagreiðslu og talningu, þ.e. bæði hjá félagsmönnum sem starfa hjá íslenska ríkinu, í samræmi við túlkun stefnda og félagsmönnum sem starfa hjá St. Franciskusspítala í Stykkishólmi, þ.e. einkasjúkrahúsi, sé því í andstöðu við ákvæði III. kafla laga nr. 94/1986, um kjarasamninga opinberra starfsmanna, sbr. einkum ákvæði 15., 18. og 23. gr. þeirra, venjur og því sé boðað verkfall ólögmætt. Jafnvel þó svo stefnandi hefði farið með samningsumboð fyrir St. Franciskusspítalann í Stykkishólmi hafi samt sem áður borið að gera greinarmun og viðhafa skýran aðskilnað við boðun verkfalls. Beri því að taka dómkröfur stefnanda til greina. Um framangreind atriði vísast m.a. til Félagsdóms í máli nr. 13/1992, Launanefnd sveitarfélaga v/Hafnarfjarðarbæjar gegn Fóstrufélagi Íslands.

Stefnandi vísar til ákvæða laga nr. 94/1986 um kjarasamninga opinberra starfsmanna einkum III. kafla svo og venjur á hlutaðeigandi sviði. Þá vísar stefnandi til meginreglna íslensks vinnuréttar. Um málskostnaðarkröfu vísar stefnandi til 129. og 130. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála. Um dómsvald Félagsdóms vísast til ákvæða 26. gr. laga nr. 94/1986, sbr. einkum 2. tölul.

 

Málsástæður og lagarök stefnda

Af hálfu stefnda er því mótmælt að að atkvæðagreiðsla stefnda og talning atkvæða hafi ekki verið í samræmi við ákvæði laga nr. 94/1986. Stefndi byggir á því að engin vafi sé um það til hvaða félagsmanna stefnda verkfallsboðunin hafi náð, enda sé fyrirliggjandi viðræðuáætlun, auk þess sem allir þeir félagsmenn sem féllu undir atkvæðagreiðsluna taki laun eftir þeim kjarasamningi sem vísað sé til í atkvæðaseðli Niðurstaða atkvæðagreiðslunnar hafi verið afgerandi um verkfallsvilja viðkomandi félagsmanna eins og ráða megi af gögnum málsins.

Við úrlausn máls þessa beri að hafa í huga að stefndi sé stéttarfélag sem falli undir ákvæði laga nr. 94/1986, sbr. 4. og 5. gr. laganna. Um stefnda gildi því sú algilda meginregla að félagið ráði málefnum sínum sjálft, með þeim takmörkunum einum sem lög bjóða, sbr. til hliðsjónar ákvæði 3. gr. laga nr. 80/1938, sem komi til fyllingar og skýringar lögum nr. 94/986. Af þessu leiði að stefnda sé, sem stéttarfélagi, í sjálfsvald sett hvernig innri málefnum sé háttað, þ.m.t. um framkvæmd atkvæðagreiðslu, að svo miklu leyti sem ekki sé beinlínis kveðið á um annað í lögum. Sjálfstjórnarréttur stefnda sé því meginregla sem m.a. fái stoð í ákvæði 74. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Allar takmarkanir á þessum sjálfstjórnarrétti skuli skýra þröngt.

Í hinum félagslega vinnurétti sé almennt viðurkennt og lögfest að stéttarfélag sé grunneining í kjaramálum, sbr. t.d. orðalag 15., 18. og 23. gr. laga nr. 94/1986. Þannig sé forsenda verkfalls sú að félagsmenn viðkomandi stéttarfélags greiði um það atkvæði, en slík atkvæðagreiðsla skuli vera almenn og leynileg í hverju stéttarfélagi sem sé samningsaðili. Áðurnefnd lög hafi ekki að geyma ákvæði er klofið geti stéttarfélag í tvo eða fleiri hluta að öðru leyti en leiða megi af aðild að tilteknum kjaraviðræðum eða sjálfstæðri ákvörðun hvers stéttarfélags.

Ákvæði 2. málsliðar 15. gr. laganna bjóði það eitt að tilskilinn fjöldi þeirra félagsmanna sem taka eiga þátt í fyrirhuguðu verkfalli þurfi að samþykkja slíka verkfallsboðun. Byggir stefndi á því að þetta ákvæði sem og aðrar formreglur sem gilda um verkföll að þessu leyti, hafi það eina hlutverk að tryggja lýðræðislega framkvæmd ákvarðanatöku um mikilvæga hagsmuni. Af því leiði að þeir félagsmenn stéttarfélags sem ekki eiga aðild að fyrirhuguðu verkfalli eigi eðlilega ekki að geta haft áhrif á ákvörðun um verkfall. Í þessu felst megininntak 2. málsliðar 15. gr. laga nr. 94/1986 og engu öðru.

Stefndi byggir á því að hvorki verði ráðið af ákvæðum 15., 18., 23. né öðrum greinum laga nr. 94/1986 að skilgreina þurfi sérstaklega og nafngreina þá vinnuveitendur sem fyrirhugað verkfall eigi að beinast gegn. Eigi þetta einkum við ef enginn vafi sé um það hvaða vinnuveitendur sé um að tefla eða hvaða félagsmönnum muni ætlað að fara í verkfall. Formreglur laganna hljóti að vera settar til að tryggja að enginn félagsmaður sem greiða eigi atkvæði sé í vafa að þessu leyti. Byggir stefndi á því að tilvísun í kjörseðli sé fullnægjandi og í samræmi við ákvæði laga nr. 94/1986. Orðalag atkvæðaseðils stefnda hafi ekki verið til þess fallið að valda nokkrum vafa um atkvæðagreiðsluna eða úrlausn hennar.

Alkunna sé að verkfallsboðun sé lögmæt aðgerð í þeim tilgangi að stuðla að framgangi krafna sem byggjast eiga á kjarasamningi. Aðild að verkfallsboðun sé því afmörkuð á sömu forsendum, þ.e. á grundvelli kjarasamnings eða kjaraviðræðna. Tilgreining viðkomandi kjarasamnings á atkvæðaseðli sé því fullnægjandi, enda ljóst að þeir einir hafi greitt atkvæði sem fara áttu í verkfall og taka áttu laun samkvæmt þessum samningi.

Við úrlausn þess hvort atkvæðagreiðsla stefnda hafi verið lögmæt hvað varðar orðalag atkvæðaseðils beri, auk framanritaðs, að taka tillit til þess að meðan ákvæði laga nr. 94/1986 eða annarra laga bjóði ekki beinlínis á annan veg hafi hið stefnda félag sjálft ákvörðunarrétt um framgang atkvæðagreiðslunnar. Hafi hún og verið framkvæmd í fullu samræmi við reglur BHM. Með vísan til alls framanritaðs byggir stefndi á því að atkvæðagreiðsla um hið umdeilda verkfall hafi verið fullkomlega lögleg og að vísa beri kröfum stefnanda um annað á bug.

Af hálfu stefnda er því mótmælt að um ólögmæta talningu atkvæða hafi verið að ræða. Ekki fáist með nokkrum hætti séð hvernig túlka megi ákvæði 15., 18., og 23. gr. laga nr. 94/1986 með þeim hætti sem stefnandi haldi fram. Byggir stefndi á því að hér sé í raun um sömu formskilyrði atkvæðagreiðslu að ræða og fyrri umfjöllun varðar, þ.e. að eingöngu starfsmenn þeirra sem verkfall á að beinast gegn greiði atkvæði. Hvergi í lögunum sé áskilið beint eða óbeint að atkvæði séu talin sérstaklega meðal starfsmanna hvers vinnuveitanda. Stefndi hljóti því sjálfur að ráða þeim aðferðum sem viðhafðar séu við talningu. Sjálfstjórnarvald stefnda verði ekki takmarkað nema með skýrri lagaheimild sem sætir þröngri túlkun.

Hafi löggjafinn viljað áskilja sérstaklega að talning atkvæða um verkfall yrði aðgreind milli vinnuveitenda hefði verið kveðið á um það í lögunum. Eigi þetta einkum við þegar ákvæði 2. gr. laganna sé skoðað, en eins og þar komi fram sé beinlínis gert ráð fyrir því að lögin varði fleiri vinnuveitendur en íslenska ríkið. Telur stefndi því ljóst að skýrt og ótvírætt lagaákvæði væri fyrirliggjandi ef vilji löggjafans hefði verið þessi. Stefndi ítrekar í þessu sambandi fyrri sjónarmið um að ákvæði 15., 18. og 23. gr. laga nr. 94/1986 bjóði það eitt að þeir sem hafa hagsmuni af tilteknum kjaraviðræðum hafi einir atkvæðisrétt um þá hagsmuni.

Byggir stefndi á því að í málatilbúnaði stefnanda felist krafa um íhlutun í innri málefni stefnda sem brjóti í bága við fyrrnefndar meginreglur. Nái kröfur stefnanda fram að ganga fyrir dómi byggir stefndi þannig á því að vegið sé með afar óeðlilegum hætti að grundvallartilgangi og starfsemi stefnda sem stéttarfélags. Þannig myndi túlkun stefnanda í raun vera til þess fallin að tvístra stéttarfélagi í kjaradeilu, en það eitt sé ekki eingöngu ólögmæt íhlutun í innri málefni stéttarfélaga heldur einnig, og ekki síður, þvert á megininntak vinnuréttar. Verði fallist á kröfur stefnanda muni það fyrirsjáanlega leiða til þess að eingöngu hluti þeirra félagsmanna sem kjaradeila varðar fari í verkfall en hinir sæki vinnu og njóti á endanum þeirra kjara sem verkfallsmenn hafi knúið fram. Þetta brjóti ekki eingöngu gegn meginreglum um jafnræði félagsmanna heldur sé þetta einnig til þess fallið að mismuna vinnuveitendum með jafn alvarlegum hætti. Öllu framangreindu til viðbótar er einnig bent á að túlkun stefnanda myndi stofna í hættu þeim óumdeildu grundvallarreglum sem felist í leynilegri atkvæðagreiðslu.

Stefndi hafnar því að dómur Félagsdóms í máli nr. 13/1992 hafi fordæmisgildi í málinu. Þá mótmælir stefndi því að fyrir hendi séu venjuhelgaðar reglur sem renni stoðum undir þann skilning stefnanda á lögum nr. 94/1986 sem ráða megi af málatilbúnaði hans.

Við úrlausn málsins verði ekki hjá því litið, að mati stefnda, að þær kjaraviðræður sem eru grundvöllur verkfallsboðunar stefnda einkennast af samaðild stefnanda og St. Franciskusspítalans. Leiði það til þess að stefnda sé rétt að líta sameiginlega á stefnanda og St. Franciskusspítalann sem gagnaðila í þeirri kjaradeilu sem hið umdeilda verkfall varðar. Þá er einnig á það bent að hafi stefnandi ekki beint umboð til samningaviðræðna fyrir téðan spítala, sem raunar sé óljóst í málinu, hafi stefnandi engu að síður hagsmuna að gæta af niðurstöðu kjaraviðræðna stefnda og spítalans, enda leggi stefnandi spítalanum til fjármagn sem m.a. eigi að standa undir launakostnaði. Það og sú staðreynd að stefnandi hafði umboð spítalans við gerð viðræðuáætlunar hljóti að hafa í för með sér löglíkur fyrir fullkomnu umboði stefnanda og fyrirsvari í kjaraviðræðum. Byggir stefndi á því að málatilbúnaður stefnanda um innbyrðis sjálfstæði hans og spítalans hljóti að teljast markleysa af þessum sökum.

Hvað sem líði samaðild stefnanda og spítalans leiði af málshöfðun þessari að stefnandi einn hafi í frammi kröfur og komi þá ekki til álita í málinu hvert gildi verkfallsboðunar eða atkvæðagreiðslu um hana sé gagnvart St. Franciskusspítalanum. Sú spurning sem fyrir dóminum liggi sé því eingöngu sú hvort ákvæðum laga nr. 94/1986 hafi verið fylgt með þeim hætti að enginn vafi leiki á vilja starfsmanna stefnanda til verkfalls.

Taki dómurinn að einhverju leyti undir málatilbúnað stefnanda hvað formreglur varðar hljóti efnisleg niðurstaða dómsins samt sem áður að byggjast á því hvaða efnislegu áhrif meint brot á formreglum hafi haft, sem dregið geti úr gildi niðurstöðu atkvæðagreiðslu stefnda gagnvart stefnanda einum.

Ekki sé um það deilt í málinu að tilskilinn fjöldi starfsmanna stefnanda hafi greitt atkvæði né heldur sé um það deilt að tilskilinn fjöldi þeirra sem greiddu atkvæði hafi samþykkt verkfall. Þá sé og fyrirliggjandi að atkvæðaseðill stefnda hafi að geyma beina tilvísun til stefnanda og að stefnanda og St. Franciskusspítalanum hafi verið sendar verkfallsboðanir. Hafi stefndi brotið reglur laganna geti slíkt brot eingöngu haft áhrif gagnvart St. Franciskusspítalanum, ekki stefnanda, eins og málinu sé háttað. Eingöngu 8 félagsmenn starfi hjá St. Franciskusspítalanum og 5 þeirra hafi greitt atkvæði.

Fyrirliggjandi sé að niðurstaða atkvæðagreiðslu stefnda sýnir óumdeilanlega samstöðu og vilja félagsmanna stefnda til verkfalls hjá stefnanda og hjá því verði ekki litið, enda séu formreglur laga nr. 94/1986 settar til að tryggja að efnislegur vilji til verkfalls sé engum vafa bundinn. Byggir stefndi á því að meint brot á formreglum laganna hafi engin áhrif nema hægt sé með eðlilegum rökum að draga efnislega niðurstöðu atkvæðagreiðslunnar í efa vegna hinna meintu brota beinlínis. Slíkur vafi sé alls ekki fyrirliggjandi og því hljóti boðað verkfall að teljast lögmætt.

Stefnandi byggir í málinu á ákvæðum laga nr. 94/1986 með síðari breytingum og þeim venjum og fordæmum sem koma til fyllingar lögunum. Þá byggir stefndi á almennum meginreglum vinnu- og vinnumarkaðsréttar, ákvæðum laga nr. 80/1938 og ákvæðum stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 eftir því sem við á. Jafnframt byggir stefndi á ákvæðum laga nr. 91/1991, þ.m.t. um málskostnað, sbr. einnig lög nr. 50/1988.

 

Niðurstaða

Mál þetta á undir Félagsdóm samkvæmt 2. tl. 1. mgr. 26. gr. laga nr. 94/1986, um kjarasamninga opinberra starfsmanna.

Síðast gildandi kjarasamningur aðila, dags. 9. júní 1997, gilti til og með 31. október 2000. Stefndi efndi til allsherjaratkvæðagreiðslu meðal félagsmanna sinna um boðun verkfalls. Fór atkvæðagreiðslan fram dagana 3. til 9. maí 2001. Með bréfi, dags. 14. maí 2001, tilkynnti stefndi stefnanda um boðun verkfalls sem hefjast skal kl. 00:00 miðvikudaginn 30. maí 2001 og standa til kl. 24:00 fimmtudaginn 31. maí 2001. Í bréfinu er tekið fram að verkfallið, sem beinist gegn íslenska ríkinu, þeim stofnunum þess, er félagsmenn stefnda starfi hjá, og þeim stofnunum sem ríkið hafi samningsumboð fyrir, sé gert og boðað samkvæmt niðurstöðu úr leynilegri atkvæðagreiðslu um boðun verkfalls af hálfu félagsins á greindum tíma. Í atkvæðagreiðslunni hafi tekið þátt þeir félagsmenn stefnda sem starfi hjá viðkomandi stofnunum. Þá er í bréfinu greint frá þátttöku í atkvæðagreiðslunni og úrslitum hennar.

Stefnandi byggir kröfu sína um að viðurkennt verði að greint verkfall sé ólögmætt í fyrsta lagi á því að atkvæðagreiðsla stefnda og talning atkvæða hafi ekki uppfyllt lögboðin skilyrði og í öðru lagi á því að atkvæðaseðill hafi ekki haft að geyma skýlausa tilgreiningu um boðun verkfalls hjá tilteknum/tilgreindum einstökum vinnuveitanda. Hefur stefnandi vísað til meginákvæða III. kafla laga nr. 94/1986, sbr. einkum 15., 18. og 23. gr. laganna. Þá hefur stefnandi í þriðja lagi borið því við í málflutningi hér fyrir dómi að atkvæðagreiðsla stefnda hafi ekki verið leynileg.

Samkvæmt 14. gr. laga nr. 94/1986 er stéttarfélögum, sem eru samningsaðilar samkvæmt lögunum, heimilt að gera verkfall og samkvæmt 18. gr. laganna tekur það til allra starfsmanna í viðkomandi stéttarfélagi hjá þeim vinnuveitanda sem verkfall beinist gegn nema þeim sé óheimilt að gera verkfall samkvæmt lögunum. Í 15. gr. laga nr. 94/1986 er mælt svo fyrir að boðun verkfalls sé því aðeins lögmæt að ákvörðun um hana hafi verið tekin í almennri leynilegri allsherjaratkvæðagreiðslu í hverju stéttarfélagi sem er samningsaðili. Til að samþykkja verkfallsboðun þurfi a.m.k. helmingur þeirra félagsmanna, sem starfa hjá þeim sem verkfallið beinist gegn, að hafa tekið þátt í atkvæðagreiðslunni og meirihluti þeirra samþykkt hana. Samkvæmt 16. gr. laganna ber að tilkynna ákvörðun um vinnustöðvun ríkissáttasemjara og þeim sem hún beinist gegn skemmst 15 sólarhringum áður en hún skal hefjast. Samkvæmt 1. mgr. 23. gr. laga nr. 94/1986 skulu ákvarðanir um samninga eða annað, er varðar kjör starfsmanna og fer eftir lögunum, aðeins teknar af þeim sem starfa hjá þeim vinnuveitanda eða vinnuveitendum sem samningurinn nær til.

Í lögum nr. 94/1986 er ekki til að dreifa neinum nánari ákvæðum um atkvæðagreiðslu félagsmanna um verkfallsboðun en greinir í 15. gr. laganna. Samkvæmt lögskýringargögnum um forsögu þessa ákvæðis er ekki gerð krafa um ákveðið form við atkvæðagreiðslu vegna verkfallsboðunar, sbr. dóm Félagsdóms frá 2. október 1984 (Fd.IX:52).

Í athugasemdum við 23. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 94/1986 segir svo: "Í grein þessari felst að einungis þeir sem starfa hjá þeim vinnuveitendum sem tiltekinn kjarasamningur tekur til geta tekið ákvarðanir um hann, svo sem samþykkt uppsögn og boðun verkfalls. Getur þar verið um að ræða eitt félag að hluta eða heild eða fleiri félög að hluta eða heild eftir því hvernig aðild að viðkomandi kjarasamningi var háttað." Að virtu orðalagi 15. gr. og 1. mgr. 23. gr. laganna og framangreindum athugasemdum verður að leggja til grundvallar að þeir einir taki þátt í atkvæðagreiðslu um verkfallsboðun sem starfa hjá þeim vinnuveitanda eða vinnuveitendum sem verkfall beinist gegn og viðkomandi kjarasamningur tekur til.

Af hálfu stefnanda er því borið við að þátttaka þeirra félagsmanna stefnda, sem starfa hjá St. Franciskusspítala í Stykkishólmi, í atkvæðagreiðslunni hafi verið andstæð framangreindum lagaákvæðum og ákvörðun um verkfallsboðun því ólögmæt. Sjúkrahús þetta sé einkasjúkrahús í eigu St. Franciskusreglunnar er fari með sjálfstætt samningsumboð við gerð kjarasamninga og starfsmenn teljist ekki til starfsmanna ríkisins.

St. Franciskusspítali fellur undir IV. kafla laga nr. 97/1990, um heilbrigðisþjónustu, sem fjallar um sjúkrahús. Spítalinn er á fjárlögum sem A-hluta stofnun, sbr. ákvæði laga nr. 88/1997, um fjárreiður ríkisins. Samkvæmt 2. gr. laga nr. 94/1986 taka lögin til starfsmanna hans. Þegar þetta er virt og litið er til þeirra tengsla sem eru á milli íslenska ríkisins og sjúkrahússins við kjarasamningsgerð við stefnda, sbr. m.a. sameiginlegan síðast gildandi kjarasamning og fyrirliggjandi samkomulag um viðræðuáætlun við kjarasamningsgerð, verður að telja að þátttaka starfsmanna sjúkrahússins í atkvæðagreiðslunni hafi verið í samræmi við framangreind lagafyrirmæli. Verður því ekki talið að neinir þeir annmarkar hafi að þessu leyti verið á ákvörðun stefnda um verkfallsboðun er leiði til þess að telja beri boðað verkfall ólögmætt.

Af framangreindri niðurstöðu leiðir að atkvæðaseðill um boðun verkfalls var fullnægjandi eins og hér stóð á. Þá hefur stefnandi engum stoðum rennt undir fullyrðingar sínar um það að atkvæðagreiðslan hafi ekki verið leynileg og er þeirri málsástæðu hans hafnað.

Samkvæmt framansögðu ber að sýkna stefnda af kröfum stefnanda í málinu og taka til greina viðurkenningarkröfu stefnda, eins og nánar greinir í dómsorði.

Eftir atvikum þykir rétt að málskostnaður falli niður.

 

D Ó M S O R Ð :

Stefndi skal vera sýkn af kröfum stefnanda í málinu. Tveggja sólarhringa verkfall stefnda sem boðað var bréflega þann 14. maí 2001 og stendur frá klukkan 00:00 þann 30. maí 2001 til klukkan 24:00 þann 31. maí 2001 er lögmætt.

Málskostnaður fellur niður.


Úrskurðir, ákvarðanir og aðrar úrlausnir sem birtast á vef Stjórnarráðsins eru á ábyrgð viðkomandi stjórnvalds. 
Stjórnarráðið ber ekki ábyrgð á efni frá sjálfstæðum stjórnvöldum umfram það sem leiðir af lögum.

Hafa samband

Ábending / fyrirspurn
Ruslvörn
Vinsamlegast svaraðu í tölustöfum