24. ágúst 2022K%C3%A6runefnd%20%C3%BAtlendingam%C3%A1la

Nr. 321/2022 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Hinn 24. ágúst 2022 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 321/2022

í stjórnsýslumáli nr. KNU22060027

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Hinn 9. júní 2022 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fædd [...] og vera ríkisborgari Jemen (hér eftir kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 25. maí 2022 um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa henni frá landinu. Kærandi sótti um alþjóðlega vernd ásamt móður sinni og fjórum systkinum. Voru mál fjölskyldunnar unnin samhliða en fjallað er um umsóknir þeirra í úrskurðum kærunefndar nr. 319/2022, 320/2022, 322/2022 og 323/2022.

Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka umsókn hennar um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar. Til vara krefst kærandi þess að hún fái viðurkennda stöðu um alþjóðlega vernd hér á landi á grundvelli 37. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Til þrautavara krefst kærandi þess að hún fái dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi 21. febrúar 2022. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum 25. febrúar 2022, kom í ljós að fingraför hennar höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum á Kýpur. Hinn 8. mars 2022 var upplýsingabeiðni beint til yfirvalda á Kýpur, sbr. 34. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Í svari frá kýpverskum yfirvöldum, dags. 11. apríl 2022, kom fram að kæranda hefði verið veitt alþjóðleg vernd þar í landi 29. júní 2017 og væri með gilt dvalarleyfi. Kærandi kom m.a. til viðtals hjá Útlendingastofnun 5. apríl 2022, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað 25. maí 2022 að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi ekki til efnismeðferðar og að henni skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda 31. maí 2022 og kærði hún ákvörðunina 9. júní 2022 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 23. júní 2022. Kærandi óskaði eftir því í greinargerð að fá að koma fyrir nefndina og tjá sig um efni málsins. Í ljósi frásagnar kæranda og skýrslna um viðtökuríki taldi kærunefnd ekki ástæðu til að gefa kæranda kost á að koma fyrir nefndina, sbr. 7. mgr. 8. gr. laga um útlendinga.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kæranda hafi verið veitt alþjóðleg vernd á Kýpur. Umsókn hennar um alþjóðlega vernd yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. a-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Kýpur ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá taldi Útlendingastofnun að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hún fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hún flutt til Kýpur.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hún hafi mátt sæta gríðarlegu ofbeldi á Kýpur. Kærandi hafi verið gift ung að árum og eiginmaður hennar hafi beitt hana líkamlegu og andlegu ofbeldi. Þá hafi hann selt hana í vændi og neytt hana til kynmaka sem hann hafi tekið upp á myndband. Eftir að kærandi hafi yfirgefið eiginmann sinn hafi hann hótað að setja myndir af henni á netið ef hún myndi ekki koma til baka. Fyrrverandi eiginmaður hennar hafi svo sett nektarmyndir af henni á samfélagsmiðilinn Facebook og á dreifingu á internetið. Þá hafi kærandi komist að því að fyrrverandi eiginmaður hennar væri tengdur við skipulagða glæpastarfsemi og að hann væri í skuld við glæpagengi. Glæpagengið hafi reynt að innheimta skuld fyrrverandi eiginmanns hennar hjá bræðrum hennar og öðrum sem standi kæranda nærri. Kærandi hafi leitað til lögreglunnar á Kýpur en ekkert hafi verið aðhafst í málinu. Þetta hafi haft mikil áhrif á kæranda og fjölskyldu hennar auk þess sem þau hafi verið litin hornauga á Kýpur vegna málsins.

Í greinargerð kæranda er fjallað um 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga og 25. gr. laga um útlendinga og byggt á því að kærandi sé þolandi mansals auk þess sem hún hafi orðið fyrir alvarlegu andlegu og líkamlegu ofbeldi af hálfu fyrrverandi eiginmanns hennar sem hafi jafnframt selt hana í vændi á Kýpur. Þá er fjallað um 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og telur að sérstakar ástæður eigi við í máli kæranda þar sem hún hafi átt erfitt uppdráttar á Kýpur sökum atvika af völdum eiginmanns hennar. Þá er gerð athugasemd við að Útlendingastofnun hafi látið hjá líða að kanna með aðstoð sérfræðings hvort kærandi væri í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi laganna. Hefði Útlendingastofnun átt að fá sérfræðing til að meta það hvort kærandi væri þolandi mansals. Þar sem Útlendingastofnun hafi ekki metið með fullnægjandi hætti hvort kærandi væri þolandi mansals hafi verulega skort á að mál hennar væri nægjanlega upplýst. Því hafi verið annmarkar á málsmeðferð Útlendingastofnunar, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Aðstæður kæranda

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi [...]ára kona sem stödd er hér á landi ásamt móður sinni og fjórum systkinum. Kærandi greindi frá því að hafa yfirgefið heimaríki sitt þar sem faðir hennar hafi verið […] og fjölskyldunni verið ógnað sökum þess. Kærandi hafi þá farið til […] og búið þar í tvö ár. Samkvæmt gögnum málsins sótti kærandi um alþjóðlega vernd á Kýpur árið 2015 og hlaut alþjóðlega vernd þar í landi árið 2017. Kærandi hafi dvalið á Kýpur til ársins 2022 þegar hún hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi. Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá því að hafa reynt að sækja um atvinnu á Kýpur án árangurs. Kærandi hafi upplifað fordóma á Kýpur og verið hrædd við fyrrverandi eiginmann sinn sem búsettur væri þar í landi. Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá því að líkamleg heilsa hennar væri góð en hún fái stundum mígreni. Þá greindi kærandi frá því að andleg heilsa sín væri góð.

Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málsins var kæranda veitt alþjóðleg vernd á Kýpur 29. júní 2017 og hefur hún gilt dvalarleyfi þar í landi. Að mati kærunefndar telst sú vernd sem kærandi nýtur á Kýpur virk alþjóðleg vernd í skilningi a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Aðstæður á Kýpur

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður á Kýpur, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

2021 Country Report on Human Rights Practices – Cyprus (United States Department of State, 12. apríl 2022);
Asylum Information Database. Country Report: Cyprus (European Council on Refugees and Exiles, 8. apríl 2022);
Amnesty International Report 2021/22 Cyprus (Amnesty International, 29. mars 2022);
Freedom in the World 2022– Cyprus (Freedom House, 2022);
Trafficking in persons report (United States Department of State, júní 2021);
Upplýsingar af vefsíðu European Commission – Cyprus - Guaranteed minimum income benefit (https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1105&intPageId=5009&langId=en, skoðað 24. ágúst 2022);
Upplýsingar af vefsíðu heilbrigðiskerfis Kýpur (e. National Health System, (GESY)) (https://www.gesy.org.cy/launchpad.html, skoðað 24. ágúst 2022);
Upplýsingar af vefsíðu In-Cyprus (https://in-cyprus.philenews.com/stricter-sentences-for-dissemination-of-revenge-porn-in-cyprus/, sótt 24. ágúst 2022);
Upplýsingar af vefsíðu mennta- og menningarmálaráðuneytisins á Kýpur (http://www.moec.gov.cy/, skoðað 24. ágúst 2022);
Upplýsingar af vefsíðu UNHCR (https://help.unhcr.org/cyprus/refugees-rights-and-duties/refugee-rights/, skoðað 24. ágúst 2022);
Upplýsingasíða Johns Hopkins háskólans (http://coronavirus.jhu.edu/map.html, sótt 24. ágúst 2022) og
Upplýsingasíða Sóttvarnarstofnunar Evrópu (https://www.ecdc.europa.eu/en/cases-2019-ncov-eueea, sótt 24. ágúst 2022).

Samkvæmt skýrslu European Council on Refugees and Exciles (ECRE) frá apríl 2022 fá einstaklingar með réttarstöðu flóttamanns útgefið dvalarleyfi á Kýpur með gildistíma til þriggja ára sem sé endurnýjanlegt til þriggja ára. Einstaklingar með viðbótarvernd fái útgefið dvalarleyfi sem gildi í eitt ár og sé endurnýjanlegt til tveggja ára. Í reynd geti það tekið allt að fjóra til sex mánuði að fá dvalarleyfi útgefið. Umsækjendur um endurnýjun viðhaldi tilteknum réttindum sínum á meðan málsmeðferð standi með því að framvísa staðfestingu á að þeir hafi umsókn um endurnýjun dvalarleyfis til meðferðar. Aftur á móti geti verið erfitt að nálgast tiltekin réttindi, svo sem fullnægjandi heilbrigðisþjónustu eða að opna bankareikning á meðan á málsmeðferð standi. Á árinu 2020 hafi orðið enn frekari tafir við útgáfu dvalarleyfa vegna Covid-19 faraldursins þar í landi en snemma árs 2021 hafi verið reynt að stytta málsmeðferðartímann aftur. Einstaklingar með réttarstöðu flóttamanns og handhafar viðbótarverndar geti sótt um langtímadvalarleyfi eftir fimm ára löglega búsetu í landinu. Umsækjendur um langtímadvalarleyfi þurfi að uppfylla tiltekin skilyrði, s.s. sýna fram á fastar tekjur sem nægi til framfærslu, ráðningarsamning með gildistíma til a.m.k. 18 mánaða og vera með heilbrigðistryggingu. Handhafar alþjóðlegrar verndar hafi mætt hindrunum við að fá útgefið langtímadvalarleyfi þar sem þeim hafi reynst erfitt að uppfylla framangreind skilyrði.

Í framangreindri skýrslu ECRE og á vef GESY kemur fram að handhafar alþjóðlegrar verndar hafi sama aðgang að heilbrigðiskerfinu á Kýpur og ríkisborgarar landsins. Frá 1. júní 2019 hafi orðið breytingar á heilbrigðiskerfinu en nú sé fyrsti viðkomustaður sjúklinga hjá heimilislæknum sem geti vísað einstaklingum til sérfræðinga. Helstu hindranir á aðgengi handahafa alþjóðlegrar verndar að heilbrigðisþjónustu á Kýpur hafi verið þegar einstaklingar sem hafi fengið alþjóðlega vernd bíði eftir útgáfu eða endurnýjun dvalarleyfis. Þá eigi einstaklingar með alþjóðlega vernd á Kýpur rétt á Covid-19 bólusetningu á næstu heilsugæslu en ekki sé þörf á að bóka tíma fyrirfram.

Samkvæmt framangreindri skýrslu ECRE eiga einstaklingar með alþjóðlega vernd á Kýpur rétt á að dvelja í móttökumiðstöðvum ótímabundið en séu þó hvattir til að aðlagast samfélaginu sem allra fyrst eftir að hafa hlotið alþjóðlega vernd. Þá séu engin sérstök húsnæðisúrræði fyrir handhafa alþjóðlegrar verndar. Handhafar alþjóðlegrar verndar geti sótt um fjárhagsaðstoð hjá velferðarkerfi Kýpur (e. the national Guaranteed Minimum Income, GMI) en á árinu 2020 hafi yfirvöld veitt einstaklingum tímabundna fjárhagsaðstoð, s.s. við leigu á húsnæði, til að auðvelda þeim aðgengi að samfélaginu. Samkvæmt framangreindri skýrslu hafi ekki komið upp tilfelli þar sem einstaklingum hafi verið vikið úr móttökumiðstöðvunum án þess að hafa aflað sér húsnæðis á eigin vegum. Einstaklingar með alþjóðlega vernd á Kýpur hafi aðgang að atvinnumarkaðnum þar í landi undir sömu skilyrðum og ríkisborgarar landsins. Þá sé ekki gerður greinarmunur á einstaklingum með réttarstöðu flóttamanns eða handhöfum viðbótarverndar. Handhafar alþjóðlegrar verndar geti leitað aðstoðar við atvinnuleit á skrifstofu atvinnumiðlunar (e. Public Employment Service, PES). Í september 2021 hafi skráningar- og atvinnuleitarferli skrifstofunnar breyst á þann veg að öll samskipti fari fram í gegnum netið sem feli í sér ákveðnar hindranir fyrir handhafa alþjóðlegrar verndar sem hafi oft takmarkaða eða enga stafræna færni. Þá eigi handhafar alþjóðlegrar verndar rétt á aðgengi að starfsþjálfun á vegum viðeigandi félagsþjónustu. Aftur á móti geti handhafar alþjóðlegrar verndar mætt hindrunum á aðgengi að slíkum námskeiðum, m.a. vegna tungumálakunnáttu. Í fyrrgreindri skýrslu og á vef UNHCR kemur fram að börn með alþjóðlega vernd á Kýpur eigi sama rétt til þess að ganga í skóla á öllum menntastigum þar í landi og ríkisborgarar þess. Menntunin sé endurgjaldslaus fyrir öll börn á aldrinum 5 til 18 ára.

Í framangreindri skýrslu ECRE kemur fram að handhafar alþjóðlegrar verndar eigi rétt á að sækja um aðstoð frá velferðarkerfinu á Kýpur (GMI) undir sömu skilyrðum og ríkisborgarar landsins. Undir aðstoðina falli m.a. fjárhagsaðstoð til grunnframfærslu og húsaleigubætur að vissum skilyrðum uppfylltum en afgreiðsla umsóknar geti tafist í allt að tólf mánuði. Þó sé hægt að leggja fram umsókn um bráðabirgðabætur meðan beðið sé eftir afgreiðslu umsóknar en þær bætur séu þó töluvert lægri og afgreiðsla þeirra geti tekið um eina til tvær viku. Umsóknina þurfi að endurnýja í hverjum mánuði þar til ákvörðun um endanlegar bætur liggi fyrir. Þá hafi handhafar alþjóðlegrar verndar staðið frammi fyrir vissum hindrunum á möguleikum þeirra til að nálgast grunnréttindi sín og að uppfylla skilyrði fyrir fyrrgreindri aðstoð.

Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2021 kemur fram að dæmi séu um að flóttafólk hafi orðið fyrir kynþáttafordómum og ofbeldi á Kýpur, þ. á m. af hálfu opinberra starfsmanna. Þá kemur fram að þarlend lög og stjórnarskrá leggi bann við pyndingum og annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Enn fremur séu ofbeldisbrot rannsökuð af kýpversku lögreglunni en embætti umboðsmanns rannsaki meint brot lögreglu. Í framangreindri skýrslu kemur fram að sjálfstæði dómstóla sé tryggt í framkvæmd, svo og réttindi brotaþola og sakborninga. Í skýrslu Freedom house fyrir árið 2021 kemur fram að mismunun á grundvelli kyns hafi verið vandamál á atvinnumarkaði í tengslum við ráðningar í störf, laun og kynferðislega áreitni. Þá kemur fram að lögum sem varði framangreint hafi ekki verið framfylgt með fullnægjandi hætti. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins um mansal frá árinu 2021 kemur fram að þrátt fyrir að stjórnvöld á Kýpur hafi ekki uppfyllt lágmarskröfur við að útrýma mansali hafi úrbætur verið gerðar undanfarin ár. Aðgerðir stjórnvalda hafi falið í sér fleiri kærur vegna mansalsmála og félagsleg úrræði til þolenda mansals, s.s. sérstakar húsaleigubætur og fjárhagsaðstoð. Jafnframt geti þolendur mansals leitað til sérstaks athvarfs á vegum félagsmálayfirvalda. Frjáls félagasamtök hafi metið þjónustu athvarfs á vegum félagsmálayfirvalda góða. Jafnframt hafi frjáls félagasamtök aðstoðað þolendur mansals. Þá séu stjórnvöld á Kýpur með samstarfssamning við frjáls félagasamtök sem haldi utan um bráðabirgðahúsnæði fyrir þolendur kynlífsmansals eftir dvöl í athvarfi auk þess sem þau þjónusti þolendur við að finna langtímahúsnæði. Þá hafi árið 2019 hafi verið samþykkt lög á Kýpur sem hafi gert kynlífsmansal og mansal á vinnumarkaði refsivert, en með lögunum hafi refsingar við þessum brotum verið hækkaðar upp í 25 ára fangelsi. Þá hafi lögin hækkað refsingar fyrir slík brot þegar börn eigi í hlut úr 20 ára fangelsisvist í lífstíðarfangelsi. Þá bera heimildir með sér að stafrænt kynferðisofbeldi sé refsivert á Kýpur og við því geti legið fangelsisrefsing í allt að 16 ár. Jafnframt rannsaki lögreglan á Kýpur slíka glæpi en um 40 slík mál komi á borð lögreglunnar árlega.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skuli taka hana til efnismeðferðar. Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga verður því aðeins beitt ef stjórnvöld telja, á grundvelli hlutlægra og trúverðugra upplýsinga sem eru nægilega nákvæmar og uppfærðar eftir því sem við á, að skilyrði þess séu uppfyllt. Ákvæði 2. mgr. 36. gr. er til viðbótar þeirri vernd sem 3. mgr. 36. gr. veitir umsækjendum um alþjóðlega vernd.

Á grundvelli 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga setti ráðherra reglugerð nr. 276/2018 um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, en með henni bættust tvær greinar, 32. gr. a og 32. gr. b, við reglugerðina. Í 32. gr. a reglugerðarinnar kemur fram að með sérstökum ástæðum samkvæmt 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga sé átt við einstaklingsbundnar ástæður er varða umsækjanda sjálfan. Þá eru í ákvæðinu jafnframt talin upp viðmið í dæmaskyni sem leggja skuli til grundvallar við mat á því hvort sérstakar ástæður séu fyrir hendi en þau viðmið varða aðallega alvarlega mismunun eða alvarleg veikindi. Þar sem tilvikin eru talin upp í dæmaskyni geta aðrar aðstæður, sambærilegar í eðli sínu og af svipuðu alvarleikastigi, haft vægi við ákvörðun um hvort sérstakar ástæður séu til að taka mál umsækjanda til efnismeðferðar hér á landi, svo framarlega sem slíkar aðstæður séu ekki sérstaklega undanskildar, sbr. 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar.

Samkvæmt 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar skal líta til þess hvort umsækjandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, svo sem ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar, eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða ef umsækjandi getur vænst þess að staða hans, í ljósi framangreindra ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki. Kærunefnd telur að orðalagið „muni eiga“ feli ekki í sér kröfu um afdráttarlausa sönnun þess að umsækjandi verði fyrir alvarlegri mismunun sem leiði til þess að hann muni eiga erfitt uppdráttar. Orðalagið gerir þó kröfu um að tilteknar líkur verði að vera á alvarlegri mismunun, þ.e. að sýna verður fram á að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir mismunun af þeim toga, með þeim afleiðingum, og af því alvarleikastigi sem ákvæðið lýsir en að ekki sé nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri mismunun. Af því leiðir að þó svo að dæmi séu um að einstaklingar í sambærilegri stöðu og umsækjandi í viðtökuríki hafi orðið fyrir alvarlegri mismunun af þeim toga sem 32. gr. a reglugerðar um útlendinga mælir fyrir um telst umsækjandi ekki sjálfkrafa eiga slíkt á hættu heldur þarf að sýna fram á að verulegar ástæður séu til að ætla að umsækjandi, eða einstaklingur í sambærilegri stöðu og umsækjandi, verði fyrir slíkri meðferð.

Þá skal líta til þess hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki. Í reglugerðinni kemur fram að meðferð teljist, að öllu jöfnu, ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur sé átt við þau tilvik þar sem meðferð er til í viðtökuríkinu en umsækjanda muni ekki standa hún til boða. Við mat á því hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi lítur kærunefnd m.a. til heilsufarsgagna málsins og hlutlægra og trúverðugra gagna um hvort sú heilbrigðisþjónusta sem hann þarfnast sé honum aðgengileg í viðtökuríki.

Samkvæmt 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar hefur heilsufar umsækjanda takmarkað vægi umfram það sem leiðir af 2. mgr. 32. gr. a, nema það teljist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði fram hjá þeim litið. Þá tekur 3. mgr. 32. gr. a af tvímæli um það að efnahagslegar ástæður geta ekki talist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Slíkar aðstæður gætu þó fallið undir 3. mgr. 36. gr. nái þær því alvarleikastigi sem við á, sbr. umfjöllun hér í framhaldinu.

Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá því að vera við góða líkamlega heilsu en glíma stundum við mígreni. Þá væri andleg heilsa kæranda góð. Jafnframt hafi kærandi orðið fyrir heimilisofbeldi af hálfu fyrrverandi eiginmanns síns á Kýpur. Þá hafa fjölskyldumeðlimir kæranda greint frá því að hún væri þolandi mansals og vændis á Kýpur. Jafnframt greindi kærandi frá því að hafa hitt sálfræðing á Kýpur. Í málinu liggur fyrir vottorð frá Göngudeild sóttvarna um að læknisskoðun hafi farið fram í samræmi við ákvæði sóttvarnarlaga nr. 19/1997.

Kærunefnd tekur fram að kæranda var leiðbeint í viðtali hjá Útlendingastofnun 5. apríl 2022, um mikilvægi öflunar gagna um heilsufar, sem kærandi teldi hafa þýðingu fyrir mál sitt, og um að afla skriflegra upplýsinga og leggja fram við meðferð máls hennar hjá Útlendingastofnun. Þá var kæranda, sem nýtur aðstoðar löglærðs talsmanns, jafnframt leiðbeint með tölvubréfi kærunefndar, dags. 10. júní 2022, um framlagningu frekari gagna í málinu. Engin frekari gögn bárust og ekki var óskað eftir frekari fresti til að leggja fram gögn. Með vísan til fyrrgreindrar málsmeðferðar og þeirra gagna sem liggja fyrir í málinu telur kærunefnd að mál kæranda sé nægjanlega upplýst hvað varðar heilsufar hennar og aðra þætti varðandi einstaklingsbundnar aðstæður hennar. Þá er ekkert sem bendir til þess að frekari gögn um heilsufar hennar geti haft áhrif á niðurstöðu málsins.

Kærunefnd telur að gögn málsins beri ekki með sér að heilsufar kæranda sé með þeim hætti að hún teljist glíma við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum sé aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki, eins og segir í 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar. Í því sambandi er sérstaklega vísað til þess að meðferð telst að jafnaði ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana, sbr. 2. mgr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Að mati kærunefndar er heilsufar kæranda ekki þess eðlis að ástæða sé til að víkja frá þessari meginreglu. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður á Kýpur verður ráðið að kærandi hafi aðgang að grunnheilbrigðisþjónustu þar í landi en eins og áður hefur verið rakið eiga einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Kýpur að lögum sambærilegan rétt á heilbrigðisþjónustu, og ríkisborgarar Kýpur þó að þeir þurfi í einhverjum tilvikum að yfirstíga ákveðnar hindranir til að nýta rétt sinn. Telur kærunefnd því að aðstæður kæranda tengdar heilsufari séu ekki þess eðlis að þær teljist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eða samkvæmt þeim viðmiðum sem talin eru upp í dæmaskyni í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá telur nefndin að heilbrigðisaðstæður kæranda geti ekki talist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði framhjá þeim litið, sbr. 3. mgr. sömu greinar. Þá greindi kærandi frá því að hafa haft aðgang að heilbrigðisþjónustu á Kýpur, þ. á m. hafi hún sótt tíma hjá sálfræðingi.

Kærandi hefur jafnframt borið fyrir sig að hafa ekki fengið félagslega framfærslu eða atvinnu á Kýpur. Í framangreindum skýrslum og gögnum um aðstæður á Kýpur kemur fram að einstaklingar með alþjóðlega vernd þar í landi hafi aðgang að atvinnumarkaðinum, velferðarkerfinu og menntun undir sömu skilyrðum og ríkisborgarar landsins. Þá geti handhafar alþjóðlegrar verndar leitað aðstoðar við atvinnuleit á skrifstofu atvinnumiðlunar. Líkt og komið hefur fram hafa handhafar alþjóðlegar verndar einnig rétt á fjarhagsaðstoð til grunnframfærslu og húsaleigubótum að vissum skilyrðum uppfylltum. Kærunefnd telur að gögn málsins beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, s.s. ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar, eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða að hún geti vænst þess að staða hennar, í ljósi sömu ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. áðurnefnd viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þótt skýrslur um aðstæður á Kýpur bendi til þess að aðstæður einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar þar séu um margt lakari en aðstæður þeirra hér á landi, m.a. m.t.t. inntaks félagslegrar aðstoðar og aðgangs að félagslegum húsnæðisúrræðum, er það mat nefndarinnar að almennar aðstæður einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar á Kýpur séu ekki þess eðlis að þær, einar og sér, teljist til sérstakra ástæðna. Í því sambandi hefur nefndin jafnframt litið til þess sem fram kemur í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga að efnahagslegar ástæður geti ekki talist til sérstakra ástæðna. Þá er það mat kærunefndar að aðstæður kæranda séu ekki slíkar að hún geti ekki borið sig eftir þeirri þjónustu og aðstoð sem hún á að lögum rétt á og þarf á að halda á Kýpur. Þá greindi kærandi frá því að hafa leigt íbúð með fyrrverandi eiginmanni sínum um tíma á Kýpur. Þá hafi kærandi búið með fjölskyldu sinni í íbúð sem þau hafi leigt eftir að hún skildi við eiginmann sinn. Jafnframt hafi kærandi um tíma unnið á hóteli á Kýpur.

Kærandi hefur jafnframt borið fyrir sig að hafa orðið fyrir fordómum og mismunun á Kýpur. Jafnframt greindi kærandi frá því að vera hrædd við fyrrverandi eiginmann sinn og glæpagengi sem hann væri hluti af. Þá má ráða af frásögnum fjölskyldumeðlima kæranda að hún hafi verið látin stunda vændi auk þess sem hún hafi orðið fyrir stafrænu kynferðisofbeldi af hálfu fyrrverandi eignmanns hennar. Af framangreindum gögnum má ráða að flóttafólk hafi orðið fyrir ofbeldi á Kýpur. Má jafnframt ráða af fyrirliggjandi gögnum að óttist kærandi um öryggi sitt geti hún leitað til lögregluyfirvalda eða annarra þar til bærra stjórnvalda sökum þess. Þá telur kærunefnd að gögn málsins beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, s.s. ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar, eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða að þau geti vænst þess að staða þeirra, í ljósi sömu ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Kærandi hefur ekki sýnt fram á að aðstæður hennar í viðtökuríki séu slíkar að önnur viðmið tengd alvarlegri mismunun, sambærileg þeim sem 32. gr. a reglugerðarinnar lýsir, leiði til þess að taka beri umsókn kæranda til efnismeðferðar hér á landi.

Við mat á því hvort sérstakar ástæður mæli með því að umsókn kæranda hljóti efnismeðferð hér á landi hefur kærunefnd litið til þeirra aðstæðna sem hafa verið og eru uppi vegna Covid-19 faraldursins. Með vísan til framangreinds, þ.m.t. þeirra skýrslna og gagna sem kærunefnd hefur kynnt sér, telur nefndin ljóst að verulega hafi dregið úr þeirri óvissu sem til staðar var í upphafi Covid-19 faraldursins og að ekkert bendi til þess að þjónusta til handhafa alþjóðlegrar verndar á Kýpur hafi skerst á síðustu mánuðum þannig að það geti leitt til þess að taka eigi mál kæranda til efnismeðferðar hér á landi. Þá er bólusetning langt á veg komin í flestum aðildarríkjum Evrópusambandsins, þ.m.t. viðtökuríkinu. Jafnframt hefur kærandi greint frá því að hafa fengið bólusetningu gegn Covid-19.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda á grundvelli heildarmats á áhrifum Covid-19 faraldursins á aðstæður hennar er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæla með því að mál hennar verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun 5. apríl 2022 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Að teknu tillit til þess eru ekki forsendur til að telja að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að hún sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hún lagði fram umsókn sína 21. febrúar 2022.

Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrárinnar.

Við túlkun 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga lítur kærunefnd til dómaframkvæmdar Mannréttindadómstóls Evrópu varðandi túlkun hans á 3. gr. sáttmálans. Þá hefur kærunefnd talið rétt að hafa hliðsjón af þeim meginreglum sem Evrópudómstóllinn setur fram í dómum sínum að því leyti sem þær eru til skýringar á alþjóðlegum skuldbindingum íslenska ríkisins og eru samhljóma þeim.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu er vísað til þeirrar meginreglu að með fyrirvara um alþjóðlegar skuldbindingar hafi ríki rétt til að stjórna hverjir ferðist yfir landamæri þeirra, hverjir dvelji á landsvæði þeirra og hvort útlendingi skuli vísað úr landi, sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli F.G. gegn Svíþjóð (nr. 43611/11) frá 23. mars 2016, 111. mgr., ákvörðun Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 65. mgr., og dóm Üner gegn Hollandi (nr. 46410/99) frá 18. október 2006, 54. mgr. Dómstóllinn hefur engu að síður talið að flutningur einstaklings til annars ríkis geti leitt til brots á 3. gr. mannréttindasáttmálans ef viðkomandi einstaklingur geti á viðhlítandi hátt sýnt fram á að veruleg ástæða sé til að ætla, verði hann fluttur úr landi, að hann sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé andstæð 3. gr. sáttmálans, sbr. m.a. F.G. gegn Svíþjóð, 111. - 113. mgr. Í dómaframkvæmd dómstólsins er jafnframt byggt á því að annmarkar á meðferð viðtökuríkis á umsækjanda og aðbúnaði hans þurfi að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi (e. „must attain a minimum level of severity“ sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011, 219. mgr.) til að ákvörðun um brottvísun eða frávísun hans verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars, sbr. M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 219. mgr.

Mannréttindadómstóll Evrópu hefur talið ómannlega meðferð vera m.a. þá sem beitt er að yfirlögðu ráði, í margar klukkustundir í senn og veldur annað hvort líkamlegu tjóni eða alvarlegum andlegum eða líkamlegum þjáningum, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Kudła gegn Póllandi (nr. 30210/96) frá 26. október 2000, 92. mgr. og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Þá hefur dómstóllinn talið meðferð vera vanvirðandi í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmálans þegar meðferðin niðurlægir eða lítillækkar einstakling, sýnir skort á virðingu fyrir eða gerir lítið úr mannlegri reisn hans, eða skapar ótta, angist eða vanmátt, sem er til þess fallinn að brjóta niður líkamlegt eða andlegt mótstöðuafl viðkomandi, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Pretty gegn Bretlandi (nr. 2346/02) frá 29. apríl 2002, 52. mgr. og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Dómurinn hefur talið að þó að líta verði til þess hvort meðferðin sé veitt af ásetningi sé það ekki að öllu leyti útilokað að hún teljist brot á 3. gr. þó svo hafi ekki verið, sbr. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Peers gegn Grikklandi (nr. 28524/95) frá 19. apríl 2001, 74. mgr.

Í ákvörðun Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 70. mgr., kemur m.a. fram að það eitt að efnahagsstaða einstaklings versni við frávísun eða brottvísun frá aðildarríki nái ekki því alvarleikastigi að teljast vanvirðandi meðferð og brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Þá verði greinin ekki túlkuð þannig að í henni felist skylda aðildarríkja til að sjá einstaklingum sem njóti alþjóðlegrar verndar fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum. Dómstóllinn áréttaði jafnframt að einstaklingur sem standi til að vísa brott geti ekki gert kröfu um áframhaldandi dvöl í ríki í því skyni að njóta þar heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Veruleg skerðing lífsgæða sé ekki nægjanleg til að teljast brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans nema sérstaklega sannfærandi mannúðarástæður mæli gegn endursendingu, sbr. 71. mgr. ákvörðunarinnar. Málið varðaði flutning einstæðrar móður með tvö ung börn sem voru með viðbótarvernd til Ítalíu og komst dómstóllinn einróma að þeirri niðurstöðu að málsástæður hennar um að flutningur til Ítalíu væri brot á 3., 8. og 13. gr. mannréttindasáttmálans væru bersýnilega tilhæfulausar og að mál hennar væri af þeim sökum ekki tækt til meðferðar. Um inntak „sérstaklega sannfærandi mannúðarástæðna“ vísast til dóms Mannréttindadómstóls Evrópu í máli N. gegn Bretlandi (nr. 26565/05), frá 27. maí 2008, 42. mgr., og Sufi og Elmi gegn Bretlandi (nr. 8319/07 og 11449/07) frá 28. nóvember 2011, 281.-292. mgr., en dómarnir setja háan þröskuld fyrir því að meðferð eða aðstæður teljist brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans.

Samkvæmt dómaframkvæmd Evrópudómstólsins eru lög Evrópusambandsins byggð á þeirri grundvallarforsendu að aðildarríki þess deila þeim sameiginlegu gildum sem Evrópusambandið byggist á. Sú forsenda leggur grunn að gagnkvæmu trausti um að þessi gildi séu viðurkennd, að lög Evrópusambandsins verði virt og að réttarkerfi aðildarríkjanna geti veitt sambærilega og virka vernd þeirra réttinda sem sáttmáli Evrópusambandsins um grundvallarréttindi mælir fyrir um, sbr. t.d. dóma Evrópudómstólsins í Jawo, C-163/17, frá 19. mars 2019, 80. mgr., Minister for Justice and Equality (Deficiencies in the system of justice), C-216/18 PPU, frá 25. júlí 2018, 35.-37. mgr., og Ibrahim o.fl. gegn Þýskalandi, C‑297/17, C‑318/17, C‑319/17 og C‑438/17, frá 30. apríl 2019, 83.-85. mgr.

Það er hins vegar ekki útilokað að viðtökuríki kunni að glíma við meiriháttar erfiðleika tengdum aðbúnaði flóttamanna sem gæti skapað verulega hættu á að umsækjandi sæti meðferð sem samrýmist ekki sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi, sbr. t.d. dóm Evrópudómstólsins í máli N. S. o.fl., C-411/10 og C-493/1021, frá 21. desember 2011, 81. mgr. Af þeim sökum verður ekki byggt á því skilyrðislaust að aðildarríki Evrópusambandsins tryggi grundvallarmannréttindi, svo sem samkvæmt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu og 4. gr. sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi, sbr. N. S. o.fl., 99., 100. og 105. mgr., og Ibrahim o.fl., 87. mgr. Evrópudómstóllinn hefur talið, m.a. í Jawo 85. mgr., að ekki megi flytja umsækjanda um alþjóðlega vernd til viðtökuríkis ef veigamikil rök standa til þess að raunveruleg hætta sé á að hann sæti þar eða við flutninginn ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð í skilningi 4. gr. sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi. Þeir annmarkar sem eru á meðferð umsækjenda um alþjóðlega vernd verða hins vegar að ná sérstaklega háu alvarleikastigi til að endursending teljist andstæð 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þessu alvarleikastigi er náð þegar sinnuleysi stjórnvalda viðtökuríkis hefur þær afleiðingar að einstaklingur sem að öllu leyti er háður stuðningi ríkisins, t.d. vegna sérstaklega viðkvæmrar stöðu, verður í slíkri stöðu sárafátæktar að hann geti ekki mætt grundvallarþörfum sínum, og sem grefur undan líkamlegri og andlegri heilsu hans eða setur hann í aðstöðu sem er ósamrýmanleg mannlegri reisn, sbr. M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 252.-263. mgr., og Jawo, 92. og 95. mgr., og Ibrahim o.fl., 90. mgr.

Til að endursending geti talist brot á 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu þarf að sýna fram á, með vísan til hlutlægra og trúverðugra upplýsinga sem eru nægilega nákvæmar og uppfærðar, að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé ósamrýmanleg ákvæðinu, sbr. fyrri umfjöllun. Ekki er nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri meðferð, sbr. Vilvarajah o.fl. gegn Bretlandi (mál nr. 13163/87; 13164/87; 13165/87; 13447/87; 13448/87) frá 30. október 1991, 111. mgr., N. gegn Finnlandi (mál nr. 38885/02) frá 26. júlí 2005, 167. mgr. og NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008, 109.-110. mgr.

Með vísan til framangreindra viðmiða, umfjöllunar um aðstæður einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar í viðtökuríki og einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það niðurstaða kærunefndar að ekki hafi verið sýnt fram á að kærandi eigi á hættu meðferð sem gangi gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og flutningur hennar til viðtökuríkis leiðir því ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þar sem kærandi nýtur alþjóðlegrar verndar í viðtökuríki telur kærunefnd jafnframt að tryggt sé að hún verði ekki send áfram til annars ríkis þar sem líf hennar eða frelsi kann að vera í hættu, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.

Samkvæmt framansögðu verður mál kæranda ekki tekið til efnismeðferðar á grundvelli 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Athugasemdir við hina kærðu ákvörðun og reglur stjórnsýsluréttar

Í greinargerð kæranda er gerð athugasemd við það að ekki hafi verið nægjanlega upplýst hjá Útlendingastofnun hvort kærandi sé þolandi mansals. Vísar kærandi til 10. gr. stjórnsýslulaga í þessu samhengi. Kærunefnd telur að tilefni hafi verið fyrir stofnunina að fjalla um þennan þátt í tengslum við hvort kærandi teldist vera í viðkvæmri stöðu samkvæmt 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Kærunefnd áréttar að ákvörðum um hvort umsækjandi sé einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga, lýtur að því hvort þörf sé á sérstökum stuðningi við umsækjanda í gegnum umsóknarferlið á meðan á dvöl hans stendur hér á landi. Með vísan til 1. og 2. mgr. 25. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd ljóst að það mat samkvæmt 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga sem fram fer hjá Útlendingastofnun, sé ekki kæranlegt til kærunefndar og hafi ekki önnur réttaráhrif en sérstaklega er getið um í lögum eða reglugerð.

Samkvæmt gögnum málsins fór kærandi í viðtal hjá Útlendingastofnun, dags. 5.apríl 2022, ásamt talsmanni sínum og greindi þar frá heilsufari sínu og því ofbeldi sem hún hafi mátt þola. Af endurriti viðtalsins má ráða að fulltrúi Útlendingastofnunar hafi spurt kæranda nánar út í heilsufar hennar, m.a. andlega heilsu hennar.Kærandi hafi greint frá því að vera við góða líkamlega heilsu auk þess sem andleg heilsa hennar væri ekki slæm. Jafnframt hafi kærandi greint frá því að hún hefði síðast fengið hótanir frá eiginmanni sínum í ágúst árið 2020. Þá var kæranda jafnframt leiðbeint í viðtalinu um mikilvægi öflunar gagna um heilsufar, sem kærandi telji hafa þýðingu fyrir mál sitt, og um að afla skriflegra upplýsinga og leggja fram við meðferð máls hennar hjá Útlendingastofnun. Við meðferð málsins hjá kærunefnd hefur kærandi auk þess fengið tækifæri til framlagningar frekari heilsufarsgagna í málinu og er það mat kærunefndar að mál kæranda hafi verið nægjanlega upplýst er varðar heilsufar kæranda og aðra þætti varðandi einstaklingsbundnar aðstæður hennar. Þegar litið er til þeirra viðmiða sem 32. gr. a reglugerðar um útlendinga setur fram er ljóst að þau gögn sem liggja fyrir í málinu benda ekki til þess að frekari gagnaöflun geti haft áhrif á niðurstöðu.

Þrátt fyrir að fallast megi á það með kæranda að frásögn fjölskyldumeðlima hennar og málsástæður hennar í greinargerð til Útlendingastofnunar, um að hún væri þolandi mansals, hafi gefið stofnuninni tilefni til umfjöllunar um aðstæður þolenda mansals á Kýpur telur kærunefnd, með tilliti til heildarmats á aðstæðum kæranda, að ítarlegri rannsókn Útlendingastofnunar hefði ekki haft áhrif á niðurstöðu í máli hennar. Líkt og komið hefur fram hefur á undanförnum árum verið gripið til ýmissa aðgerða í því skyni að berjast gegn mansali á Kýpur og aðstoða þolendur þess. Þá beri heimildir enn fremur með sér að almenningur á Kýpur geti leitað sér aðstoðar kýpverskra löggæsluyfirvalda vegna ofbeldisbrota og hótana. Er það niðurstaða kærunefndar að málsmeðferð Útlendingastofnunar hafi ekki verið svo ábótavant að um brot á 10. gr. stjórnsýslulaga, sbr. 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga hafi verið að ræða.

Kærunefnd hefur farið yfir hina kærðu ákvörðun að öðru leyti og málsmeðferð stofnunarinnar og telur ekki tilefni til þess að gera frekari athugasemd við hana. Kærunefnd hefur endurskoðað alla þætti málsins og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun.

Vegna kröfu um veitingu dvalarleyfis á grundvelli 37. og 74. gr. laga um útlendinga

Í greinargerð krefst kærandi þess til vara að hún fái viðurkennda stöðu um alþjóðlega vernd hér á landi á grundvelli 37. gr. laga um útlendinga. Þá er þess krafist til þrautavara að henni verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða samkvæmt 74. gr. laga um útlendinga.

Samkvæmt orðalagi fyrrnefndra ákvæða kemur ekki til skoðunar að veita útlendingi dvalarleyfi á grundvelli þeirra nema umsókn um alþjóðlega vernd hafi verið tekin til efnismeðferðar. Eins og að framan greinir nýtur kærandi virkrar alþjóðlegar verndar á Kýpur í skilningi a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og var umsókn hennar um alþjóðlega vernd því ekki tekin til efnismeðferðar. Kemur því ekki til skoðunar hvort hún uppfyllir skilyrði fyrir veitingu dvalarleyfis á grundvelli 37. gr. eða 74. gr. laga um útlendinga.

Frávísun

Samkvæmt gögnum máls kom kærandi hingað til lands 16. febrúar 2022 og sótti um alþjóðlega vernd 21. febrúar 2022. Eins og að framan greinir hefur umsókn hennar um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hún því ekki tilskilin leyfi til dvalar. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. gr. laganna, enda hafði hún verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hennar hófst hjá Útlendingastofnun.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að samkvæmt 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Athygli kæranda er einnig vakin á því að Útlendingastofnun getur frestað framkvæmd ákvörðunar með vísan til 2. mgr. 103. gr. laga um útlendinga vegna sérstakra aðstæðna útlendings eða vegna þess að ómögulegt sé að framkvæma ákvörðun að svo stöddu.

Úrskurðarorð:

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Þorsteinn Gunnarsson

Bjarnveig Eiríksdóttir Gunnar Páll Baldvinsson