Þriðja allsherjarúttekt á stöðu mannréttindamála (e; Universal Periodic Review eða UPR) á Íslandi fór fram á vettvangi mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna í Genf í Sviss í dag. Fyrsta úttektin á stöðu mála á Íslandi var 2011 og sú næsta 2016.

Úttektin byggir á jafningjarýni ríkja sem felst í því að aðildarríki Sameinuðu þjóðanna fara yfir stöðu mannréttindamála hvers aðildarríkis og koma með ábendingar um það sem betur mætti fara. Markmiðið er meðal annars að bæta stöðu mannréttindamála í heiminum og að hvetja ríki til þess að uppfylla alþjóðlegar skuldbindingar sínar á sviði mannréttinda.

Fyrirtakan byggir á skýrslu þar sem er farið yfir hvernig íslensk stjórnvöld hafa fylgt eftir þeim tilmælum sem þau fengu í síðustu allsherjarúttekt ásamt yfirliti yfir tilmælin og stöðu innleiðingar þeirra.

Katrín Jakobs­dóttir for­sætis­ráð­herra leiðir ís­lensku sendi­nefndina, sem tekur þátt í fundinum í gegnum fjarfundabúnað. Sendinefndin er einnig skipuð Bryndísi Hlöðversdóttur, ráðuneytisstjóra forsætisráðuneytisins, ásamt fulltrúum stýrihóps Stjórnarráðsins um mannréttindi sem er formlegur samráðsvettvangur allra ráðuneyta um mannréttindamál.

Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra sagðist í opununarávarpi sínu fagna því tækifæri sem allsherjarúttekt á vettvangi Sameinuðu þjóðanna gefur íslenskum stjórnvöldum til að meta stöðu mannréttinda hér á landi og fá ábendingar frá öðrum ríkjum um hvað betur megi fara:  „Við tökum þeirri gagnrýni með opnum huga með það að leiðarljósi að bæta stöðu mannréttinda á Íslandi. Við teljum jafnframt gleðilegt að mörg jákvæð skref hafa verið stigin í átt að aukinni vernd mannréttinda á Íslandi frá síðustu úttekt á vettvangi mannréttindaráðsins,“ sagði forsætisráðherra.

Forsætisráðherra sagði jafnframt mörg mikil­væg mál hafi orðið að lögum frá síðustu úttekt,  ný jafn­réttis­lög­gjöf, lög um kyn­rænt sjálf­ræði og lög um jafna með­ferð á vinnu­markaði. Langtíma þjónustusamningar hafi verið undirritaðir við félagasamtök sem sinna mannréttindamálum auk þess sem ný framkvæmdaáætlun um jafnréttismál hafi verið samþykkt. Þá hafi Ísland fullgilt ýmsar alþjóðlegar skuldbindingar á sviði mannréttindamála og fjölmargar aðgerðir verið innleiddar til að vinna gegn kynbundnu og kynferðislegu ofbeldi í kjölfar fullgildingar Istanbúl-samningsins.

Lögfesting Samningsins um réttindi fatlaðs fólks er jafnframt í undirbúningi og á­kveðið hefur verið að setja á fót nýja sjálfstæða innlenda Mannréttindastofnun, en Ísland hefur hlotið tilmæli þess efnis í síðustu úttektum.

Ávarp forsætisráðherra

Hildur Sunna Pálmadóttir, Bryndís Hlöðversdóttir, ráðuneytisstjóri í forsætisráðuneytinu, Elísabet Gísladóttir og Helen Inga S Von Ernst, fulltrúar í sendinefnd Íslands.