Kosningarréttur og kjörskrá

Gerð kjörskrár

Sveitarstjórnir leggja fram kjörskrár á grundvelli kjörskrárstofna frá Þjóðskrá Íslands. Á kjörskrá skal taka alla þá sem kosningarrétt eiga í viðkomandi kosningum og er skráning á kjörskrá skilyrði þess að fá að greiða atkvæði.

Þjóðskrá Íslands sendir sveitarstjórnum kjörskrárstofn fljótlega eftir viðmiðunardag kjörskrár, sem er 21. ágúst 2021. Kjörskrár skulu lagðar fram eigi síðar en tíu dögum fyrir kjördag. Skulu þær liggja frammi á skrifstofum sveitarfélaga eða öðrum hentugum stað á almennum skrifstofutíma til kjördags.

Þjóðskrá Íslands er heimil vinnsla persónuupplýsinga við gerð kjörskrárstofna að fullnægðum heimildum laga sem um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga gilda hverju sinni.

Hverjir eiga kosningarrétt?

Allir íslenskir ríkisborgarar sem eiga lögheimili á Íslandi og náð hafa 18 ára aldri þegar kosning fer fram eiga kosningarrétt við kosningar til Alþingis.

Erlendir ríkisborgarar

Erlendir ríkisborgarar eiga ekki kosningarrétt við alþingiskosningar og eru því ekki á kjörskrá. Eina undantekningin eru danskir ríkisborgarar, sem eiga kosningarrétt samkvæmt lögum nr. 85/1946, það er þeir sem voru búsettir á Íslandi 6. mars 1946 eða einhvern tíma á síðustu 10 árum fyrir þann tíma.

Íslendingar búsettir erlendis

• Íslenskir ríkisborgarar sem búið hafa erlendis skemur en átta ár.
  Íslenskur ríkisborgari, sem náð hefur 18 ára aldri og átt hefur lögheimili hér á landi, á kosningarrétt í átta ár frá því að hann flutti lögheimili af landinu, talið frá 1. desember næstum fyrir kjördag. Þessir einstaklingar eru teknir á kjörskrárstofn, án umsóknar, í því sveitarfélagi þar sem þeir áttu síðast skráð lögheimili.
• Íslenskir ríkisborgarar sem búið hafa erlendis lengur en í átta ár. 
  Íslenskir ríkisborgarar, sem átt hafa lögheimili erlendis lengur en í átta ár, talið frá 1. desember næstum fyrir kjördag og náð hafa 18 ára aldri á kjördag verða að sækja um til Þjóðskrár Íslands að verða teknir á kjörskrá. Fullnægjandi umsókn þarf að hafa borist Þjóðskrá Íslands fyrir 1. desember ári áður en kosningar fara fram. Þessir einstaklingar eru teknir á kjörskrárstofn í því sveitarfélagi þar sem þeir áttu síðast skráð lögheimili, samanber b-lið 1. mgr. 23. gr. laga um kosningar til Alþingis nr. 24/2000. 
• Umsókn íslensks ríkisborgara sem búsettur er erlendis um að verða tekinn á kjörskrá á Íslandi, sjá umsóknareyðublöð á vef Þjóðskrár Íslands:
  https://skra.is/umsoknir/eydublod-umsoknir-og-vottord/stok-vara/?productid=e31c246c-6eb4-11e6-943e-005056851dd2.

Hvar ertu á kjörskrá?

Kjósendur eru á kjörskrá í því sveitarfélagi þar sem þeir eiga skráð lögheimili á viðmiðunardegi, þ.e. fimm vikum fyrir kjördag. Flutningur lögheimilis eftir þann tíma breytir ekki skráningu á kjörskrá.

Þeir íslenskir ríkisborgarar, sem lögheimili eiga erlendis en sem kosningarrétt eiga við alþingiskosningar, eru á kjörskrá í því sveitarfélagi þar sem þeir áttu síðast skráð lögheimili hér á landi. Þeir sem lögheimili áttu í Reykjavík skiptast þannig milli Reykjavíkurkjördæmanna að þeir sem fæddir eru 1. til 15. hvers mánaðar eru á kjörskrá í Reykjavíkurkjördæmi suður en þeir sem fæddir eru 16. dag mánaðar eða síðar í Reykjavíkurkjördæmi norður. Hið sama gildir um þá sem skráðir eru með ótilgreint lögheimili í Reykjavík á viðmiðunardegi kjörskrár.

Eftir viðmiðunardag kjörskrár munu kjósendur geta kynnt sér hér á vefnum hvar þeir eru skráðir á kjörskrá.

Fyrirspurnum varðandi kjörskrá ber að beina til Þjóðskrár Íslands, [email protected]

Athugasemdir við kjörskrá

Hver sem er getur gert athugasemdir til sveitarstjórnar um að nafn eða nöfn einhverra kjósenda vanti á kjörskrá eða þeim sé þar ofaukið. Heimilt er að gera slíkar athugasemdir til sveitarstjórnar fram á kjördag.

Sveitarstjórn skal þegar taka til meðferðar athugasemdir er henni berast vegna kjörskrár og gera viðeigandi leiðréttingar á henni. Tilefni slíkra leiðréttinga er einkum öflun eða missir íslensks ríkisfangs eða andlát á tímabilinu frá viðmiðunardegi kjörskrár til kjördags. Slíkar leiðréttingar má gera fram á kjördag. Óheimilt er að breyta kjörskrá vegna breytts lögheimilis hafi tilkynning um nýtt lögheimili ekki borist Þjóðskrá Íslands fyrir viðmiðunardag kjörskrár.

Sveitarstjórn skal þegar tilkynna hlutaðeigandi einstaklingum um leiðréttingar á kjörskrá, svo og þeirri sveitarstjórn er málið getur varðað. Sveitarstjórn skal jafnframt tilkynna hlutaðeigandi kjörstjórn um leiðréttingar á kjörskrá, svo og oddvita yfirkjörstjórnar.