Réttarheimildir og dómar
Um störf ríkisstarfsmanna og starfsumhverfi þeirra er fjallað í ýmsum lögum og reglum (réttarreglum). Réttarreglum þessum má skipta í þrennt. Í fyrsta lagi þær sem gilda almennt um starfsmenn ríkisins og heyra oftast nær undir fjármálaráðuneyti. Í öðru lagi þær sem taka til sérstakra hópa ríkisstarfsmanna og heyra undir viðkomandi ráðuneyti. Í þriðja lagi þær sem eiga við um alla starfsmenn án tillits til þess hvort þeir starfa hjá ríkinu eða öðrum vinnuveitendum. Síðastnefndu réttarreglurnar heyra flestar undir félags- og húsnæðismálaráðuneyti.
Lögin eru með krækju í lagasafn Alþingis en reglur/reglugerðir eru flestar með krækju á vef ráðuneytisins. Komi fram misræmi milli reglugerðartexta á vef ráðuneytisins og reglugerðarútgáfu B-deildar Stjórnartíðinda gildir hin síðarnefnda.
Ríkisstarfsmenn - almennar réttarreglur
Lög nr. 70/1996 um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins
Efnisyfirlit fyrir starfsmannalögin
Reglur nr. 413/1996, um skyldu til að upplýsa embættismenn um skipunarkjör
Reglur nr. 464/1996, um auglýsingar á lausum störfum
Reglur nr. 351/1996, um form ráðningarsamninga og skyldur til að upplýsa starfsmenn um ráðningarkjör
Starfsreglur nefndar skv. 27. gr. laga nr. 70/1996 til meta lausn um stundarsakir
- Frekari upplýsingar um nefndina er hægt að nálgast á vef ráðuneytisins
Lög nr. nr. 1/1997 um Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins
Stjórn Lífeyrissjóðsins hefur sett samþykktir fyrir sjóðinn. Hægt er að nálgast samþykktir þessar og fleira á vef sjóðsins.
Kjararáð hefur sett almennar reglur um starfskjör þeirra sem heyra undir úrskurð ráðsins. Hægt er að nálgast reglur þessar og fleira á vef kjararáðs.
Lög nr. 94/1986 um kjarasamninga opinberra starfsmanna
Hér að neðan er að finna ýmsar reglur/reglugerðir o.fl. sem varða ríkisstarfsmenn með einum eða öðrum hætti.
Reglugerð nr. 335/1987, um nefnd um kjararannsóknir opinberra starfsmanna
Reglur nr. 30/1990, um skilmála slysatryggingar ríkisstarfsmanna, skv. kjarasamningumvegna slysa sem starfsmenn verða fyrir í starfi. Reglurnar gilda almennt enda sé vísað til þeirra í viðkomandi kjarasamningi. Bótafjárhæðir breytast mánaðarlega.
Reglur nr. 31/1990, um skilmála slysatryggingar ríkisstarfsmanna, skv. kjarasamningum vegna slysa sem starfsmenn verða fyrir utan starfs. Reglurnar gilda almennt enda sé vísað til þeirra í viðkomandi kjarasamningi. Bótafjárhæðir breytast mánaðarlega.
Reglur nr. 281/1988 um farangurstryggingar starfsmanna á ferðalögum á vegum ríkisins
Reglur nr. 39/1992 um greiðslur ferðakostnaðar á ferðalögum á vegum ríkisins
Reglugerð nr. 1281/2014 um bifreiðamál ríkisins
Lög nr. 2/1997 um Lífeyrissjóð hjúkrunarfræðinga ath. lögin falla úr gildi 1. janúar 2018 skv. lögum nr. 35/2017
Lög nr. 34/1977 um kjarasamninga starfsmanna banka í eigu ríkisins
Lög nr. 33/1915 um verkfall opinberra starfsmanna
Lög nr. 27/1968 um íbúðarhúsnæði í eigu ríkisins
Reglugerð nr. 480/1992, um íbúðarhúsnæði í eigu ríkisins
Lög nr. 115/2011 um Stjórnarráð Íslands
Lög nr. 88/1995 um þingfararkaup alþingismanna og þingfararkostnað
Lög nr. 19/1940 um almenn hegningarlög
Lög nr. 33/1944 um stjórnarskrá lýðveldisins Íslands
Um viðbótarlaun
Reglur um greiðslu viðbótarlauna skv. 2. mgr. 9. gr. laga nr. 70/1996
Til viðbótar ofangreindum réttarreglum um starfsmenn ríkisins gilda ýmis sérákvæði um sérstaka hópa ríkisstarfsmanna sem er jafnan að finna í lögum og reglum um hlutaðeigandi stofnun, starfsemi eða starfsgrein. Réttarreglur þessar er í flestum tilvikum hægt að nálgast á vefsíðu viðkomandi ráðuneytis/stofnunar.
Allir launþegar – almenn vinnulöggjöf:
Ath. eftirfarandi listi er ekki tæmandi
Lög nr. 72/2004 um uppfinningar starfsmanna
Lög nr. 10/2004 um starfsmenn í hlutastörfum
Lög nr. 139/2003 um tímabundna ráðningu starfsmanna
Lög nr. 72/2002 um réttarstöðu starfsmanna við aðilaskipti að fyrirtækjum
Lög nr. 27/2000 um bann við uppsögnum vegna fjölskylduábyrgðar starfsmanna
Lög nr. 63/2000 um hópuppsagnir
Lög nr. 10/2008 um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla
Lög nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof
Lög nr. 77/2000 um persónuvernd og meðferð persónuupplýsinga
Lög nr. 155/1998 um Söfnunarsjóð lífeyrisréttinda
Lög nr. 129/1997 um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða
Lög nr. 100/2007 um almannatryggingar
Lög nr. 105/2014 um frjálsan atvinnu- og búseturétt launafólks innan Evrópska efnahagssvæðisins
Lög nr. 2/1993 um evrópska efnahagssvæðið
Lög nr. 59/1992 um málefni fatlaðra
Lög nr. 113/1990 um tryggingagjald
Lög nr. 55/1980 um starfskjör launafólks og skyldutryggingu lífeyrisréttinda
Lög nr. 46/1980 um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum
Lög nr. 88/1971 um 40 stunda vinnuviku
Lög nr. 39/1966 um almennan frídag 1. maí
Lög nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeilur
Lög nr. 15/1931 um viðauka við lög um greiðslu verkkaups
Lög nr. 28/1930 um greiðslu verkkaups
Dómar
Á ári hverju kemur nokkur fjöldi ágreingsmála upp í tengslum við starfsmannamál hjá ríkinu og stofnunum þess sem leiða þarf til lykta fyrir dómstólum.
Embætti ríkislögmanns sér jafnan um rekstur þessara dómsmála en undirbúningur þeirra er yfirleitt í höndum Kjara- og mannauðssýslu ríkisins. Þá er oft leitað til hlutaðeigandi stofnunar eftir frekari skýringum, einkum varðandi atvik máls, og stundunum hlutaðeigandi ráðuneytis, svo sem varðandi túlkun á sérákvæðum laga og annarra settra reglna.
Fjármála- og efnahagsráðherra fer jafnan með aðild að starfsmannamálum sem fara fyrir dómstóla, enda er honum yfirleitt stefnt fyrir hönd íslenska ríkisins. Frá því eru þó undantekningar, t.d. þegar mál eru höfðuð til ógildingar á áminningu en þá er forstöðumanni hlutaðeigandi stofnunar stefnt. Í slíkum tilvikum er hægt að leita eftir aðstoð frá embætti ríkislögmanns en með milligöngu Kjara- og mannauðssýslunnar.
Stöku dæmi eru um opinber mál þar sem ákært er fyrir brot sem tengjast starfi viðkomandi í þjónustu ríkisins og eftir atvikum ákært fyrir brot í opinberu starfi skv. 14. kafla almennra hegningarlaga. Rekstur slíkra mála heyrir undir embætti ríkissaksóknara eða aðra hafndhafa ákæruvalds.
Uppkveðnir dómar eftir árum:
Nefnd vegna lausnar um stundarsakir
Sérstök nefnd sérfróðra manna um stjórnsýslu hefur það hlutverk að fjalla um mál embættismanna sem vikið er frá störfum um stundarsakir. Meginreglan er sú að embættismanni verður ekki vikið frá að fullu nema því aðeins að honum hafi fyrst verið veitt lausn um stundarsakir og mál hans verið afgreitt hjá nefndinni. Nefnd þessi starfar samkvæmt 27. gr. laga nr. 70/1996, um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Hún er oft kölluð nefnd samkvæmt 27. gr. stml.
Fjármálaráðherra skipar nefndina, þar af formann og varaformann til fjögurra ára í senn. Aðrir nefndarmenn eru skipaðir í nefndina í hvert sinn sem mál kemur upp. Annar þeirra samkvæmt tilnefningu þess ráðherra sem í hlut á en hinn af samtökum ríkisstarfsmanna sameiginlega.
Fjármálaráðherra hefur skipað Kristínu Benediktdsóttur, hdl. formann nefndarinnar. Skipunin gildir til 30. nóvember 2018.
Starfsreglur nefndar skv. 27. gr. laga nr. 70/1996
Frekari upplýsingar um nefndina, þ.á m. álitsgerðir er hægt að nálgast á vef ráðuneytisins
Ríkið sem vinnuveitandi
Ábendingin verður notuð til að bæta gæði þjónustu og upplýsinga á vef Stjórnarráðsins. Hikaðu ekki við að hafa samband ef þig vantar aðstoð.