Málefni fatlaðs fólks: Brugðist við ábendingum Ríkisendurskoðunar
Ríkisendurskoðun hefur gefið út skýrslu um eftirfylgni við allmargar athugasemdir sem stofnunin beindi til velferðarráðuneytisins árið 2010 varðandi skipulag og stjórnun málefna fatlaðs fólks. Stofnunin telur þessi mál nú í ástættanlegum farvegi og ítrekar enga af fyrri athugasemdum sínum.
Í skýrslu Ríkisendurskoðunar frá árinu 2010 var meðal annars gerð athugasemd við að ekki lægi fyrir formlega samþykkt heildarstefna um málaflokkinn og að fjárveitingar til þjónustuaðila tækju ekki mið af lögbundnu mati á þjónustuþörf. Þá væri kostnaður vegna þjónustunnar ekki bókaður með sambærilegum hætti hjá þjónustuaðilum sem hamlaði samanburði, meginþættir í faglegri starfsemi þjónustuaðila fylgdu ekki samræmdum verklagsreglum og því óvíst að þjónusta þeirra væri jöfn að gæðum. Loks taldi Ríkisendurskoðun að eftirlit ráðuneytisins (þá félags- og tryggingamálaráðuneyti) með starfsemi þjónustuaðila væri ófullnægjandi. Til dæmis hefði ekki verið safnað samræmdum upplýsingum um starfsemi þeirra frá árinu 2004 og því óljóst hvort jafnræði ríkti meðal þjónustuþega.
Í eftirfylgniskýrslu Ríkisendurskoðunar segir að stjórnvöld vinni að því að bregðast við ábendingum stofnunarinnar. Sú vinna sé í ásættanlegum farvegi og ábendingarnar því ekki ítrekaðar.
Margt hefur breyst í málefnum fatlaðs fólks frá því að Ríkisendurskoðun skrifaði skýrslu sína árið 2010. Þann 1. janúar 2011 fluttist ábyrgð á þjónustu við fatlað fólk frá ríki til sveitarfélaga. Lög um réttindagæslu fyrir fatlað fólk voru samþykkt frá Alþingi í júní 2011. Stofnuð var sérstök réttindavakt og ráðnir réttindagæslumenn sem starfa í öllum landshlutum. Um mitt ár 2012 samþykkti Alþingi ályktun um stefnu og framkvæmdaáætlun í málefnum fatlaðs fólks. Unnið hefur verið að innleiðingu notendastýrðrar persónulegrar aðstoðar við fatlað fólk (NPA). Við yfirfærslu ábyrgðar á þjónustu við fatlaða til sveitarfélaga vann Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands viðamikla könnun á viðhorfum notenda til þjónustu sveitarfélaga við fatlað fólk. Sambærileg rannsókn var gerð á þessu ári sem liður í því að meta hvernig yfirfærslan hefur tekist.
Starfshópur vinnur nú að endurskoðun laga um málefni fatlaðs fólks og laga um félagsþjónustu sveitarfélaga í samræmi við bráðabirgðaákvæði í lögum um málefni fatlaðs fólks og er í þeirri vinnu tekið mið af meginreglum samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks.
Einnig er að störfum samráðsnefnd í málefnum fatlaðs fólks sem vera skal félags- og húsnæðismálaráðherra og sveitarfélögum til ráðgjafar um málefni fatlaðs fólks, hafa umsjón með framkvæmd á yfirfærslu þjónustu við fatlaða, gera tillögur um breytingar á tilhögun yfirfærslunnar eftir því sem ástæða er til, stýra endurmati yfirfærslunnar og fjalla um vafamál og álitaefni sem upp kunna að koma.