Hoppa yfir valmynd
Táknmál

Samgöngur og fjarskipti eru meðal grunnstoða í innviðum þjóðfélagsins. Samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytið ber ábyrgð á uppbyggingu þeirra, viðhaldi og þjónustu ásamt samgöngu- og fjarskiptastofnunum. Árlega er veitt umtalsverðu fjármagni til fjárfestinga í samgöngumannvirkjum. Undanfarin ár hefur verið lögð áhersla á að byggja upp öruggt og hraðvirkt fjarskiptakerfi um landið. Þá hefur póstþjónusta breyst með tilkomu rafrænna lausna.

Lögbundin markmið samgangna er að þær séu greiðar, hagkvæmar, öruggar, umhverfislega sjálfbærar og stuðli að jákvæðri byggðaþróun. Stefnumörkun og framkvæmdaáætlun hverju sinni er kynnt í samgönguáætlun og er tekið mið af þjóðhagslegu mikilvægi. Greiðar og öruggar samgöngur eru forsenda lífsgæða. Samgöngur þurfa að vera hagkvæmar fyrir notendur og ríkið sem eiganda innviða. Aðgerðir miða að því að öryggi skili ábata og því er nauðsynlegt að sinna vel öryggisáætlunum allra samgangna. Einnig er leitast við að draga úr umhverfisáhrifum samgangna með margvíslegum aðgerðum, svo sem með því að stytta leiðir og styrkja almenningssamgöngur. Miðast aðgerðir við að Ísland uppfylli alþjóðlegar skuldbindingar í umhverfismálum.

Góðir samskiptainnviðir eru lykilatriði í velferð og búsetugæðum og grundvöllur að fjölbreyttri atvinnustarfsemi. Samkeppnishæfni einstakra landsvæða ræðst meðal annars af aðgengi að öruggum háhraðanettengingum við fjarskiptakerfið. Stefna stjórnvalda birtist í fjarskiptaáætlun sem er endurskoðuð reglulega. Þar koma fram áherslur og markmið stjórnvalda. Segir þar að stuðlað skuli að aðgengilegum og greiðum fjarskiptum, hagkvæmum og skilvirkum, öruggum og umhverfisvænum. Þá hefur fjarskiptasjóður það hlutverk að stuðla að uppbyggingu í fjarskiptum á grundvelli fjarskiptaáætlunar.

Póstþjónustan hefur tekið miklum breytingum á síðustu árum og með stórauknum rafrænum samskiptum fækkar stöðugt bréfum sem bera þarf út til viðtakenda. Þannig hefur bréfasendingum innan einkaréttar Íslandspósts fækkað úr tæpum 57 milljónum bréfa í rúmar 22 milljónir eða um 59% frá árinu 2000 til 2017. Saga póstferða á Íslandi er rakin allt aftur til 1776 og fyrstu íslensku frímerkin voru gefin út árið 1873. Gert er ráð fyrir að fyrirhugaðar breytingar á lögum um póstþjónustu afnemi einkarétt á sviði póstþjónustu og opni fyrir samkeppni á póstmarkaði.

Verkefni á sviði samgangna og fjarskipta heyra meðal annars undir eftirfarandi málefnasvið í gildandi fjármálaáætlun:

Samgöngu- og fjarskiptamál (Undir þetta málefnasvið falla samgöngumál, fjarskipti og póstmál).

Hagsýslugerð, grunnskrár og upplýsingamál (Undir þetta málefnasvið falla málefni upplýsingasamfélagsins, netöryggismál og málefni Þjóðskrár Íslands).

Fjarskipti

Góðir samskiptainnviðir eru lykilatriði í velferð og búsetugæðum og grundvöllur að fjölbreyttri atvinnustarfsemi. Samkeppnishæfni einstakra landsvæða ræðst meðal annars af aðgengi að öruggum háhraðanettengingum við fjarskiptakerfið. Stefna stjórnvalda birtist í fjarskiptaáætlun sem er endurskoðuð reglulega. Þar koma fram áherslur og markmið stjórnvalda. Segir þar að stuðlað skuli að aðgengilegum og greiðum fjarskiptum, hagkvæmum og skilvirkum, öruggum og umhverfisvænum. Þá hefur fjarskiptasjóður það hlutverk að stuðla að uppbyggingu í fjarskiptum á grundvelli fjarskiptaáætlunar.

Netöryggi

Stefna ríkisins um net- og upplýsingaöryggi birtist í stefnu í fjarskiptum fyrir árin 2019-2033 og fjarskiptaáætlun fyrir árin 2019-2023. Netöryggisráð, skipað fulltrúum opinberra aðila, hefur umsjón með innleiðingu hennar og er vettvangur miðlunar upplýsinga og samhæfingar aðgerða á sviði net- og upplýsingaöryggis. 

Fjarskiptalög

fjarskiptalög voru samþykkt á Alþingi 15. júní 2022. Í þeim má finna nýmæli sem stuðla að nauðsynlegri áframhaldandi uppbyggingu og framþróun á fjarskiptamarkaði. Í þeim felast auknar heimildir er varða samnýtingu aðstöðu og ólíkra hluta fjarskiptaneta, og þar með hvatar til aukins samstarfs markaðsaðila og sameiginlegra fjárfestinga við uppbyggingu innviða, auk heimilda Fjarskiptastofu varðandi áskilnað um gagnkvæmt reiki milli farnetsfyrirtækja.

Markmið laga um fjarskipti eru meðal annars virkari samkeppni, hagkvæmari fjárfestingar, útbreiðsla háhraðaneta, ljósleiðara og aðgengi notenda að hágæða fjarskiptaþjónustu á viðráðanlegu verði. Á þetta við um allt land og eru auknir samkeppnishvatar, samnýting og samstarf mikilvæg fyrir íslenskt samfélag.

Í fjarskiptalögum er jafnframt áhersla lögð á neytendavernd, aðgengi neytenda að upplýsingum og verð- og gæðasamanburði þegar kemur að fjarskiptaþjónustu. Með lögunum er einnig aukin áhersla lögð á öryggi fjarskiptaneta og eftirlit Fjarskiptastofu út frá áhættumiðaðri nálgun þar sem sérstaklega er hugað að almannahagsmunum og þjóðaröryggi.

Markmið stjórnvalda er að fjarskiptaregluverk styðji við skynsamlega og hagkvæma uppbyggingu innviða fyrir 5G-net og -þjónustu á Íslandi. Slíkar tengingar eru grunnstoð fjórðu iðnbyltingarinnar og hlutanetsins. Skynsamleg uppbygging fjarskiptainnviða, ekki síst vegna fyrirsjáanlegrar 5G uppbyggingar, er þjóðhagslega mikilvæg. Ný lög geyma einnig ýmis nýmæli sem eru til þess fallin að auðvelda og bæta enn frekar aðstöðu stjórnvalda til að leggja mat á árangur umbóta í lagaumgjörð fjarskipta og framkvæmd hennar á hverjum tíma. 

Á grundvelli nýrra laga er markmiðið að stuðla að enn frekari útbreiðslu afkastamikilla háhraðaneta, sjálfbærri samkeppni, rekstrarsamhæfi og aðgengileika fjarskiptaþjónustu, öryggi neta og þjónustu og ávinningi fyrir endanotendur. Ýmis nýmæli laganna lúta beinlínis að þessu.

Markaðsaðilar hafa kallað eftir því að þak verði sett á tímafresti til að ljúka markaðsgreiningu og er það nýmæli, í samræmi við Kóða-tilskipunina. Aðferðafræði við markaðsgreiningar er í grundvallaratriðum óbreytt en með nútímavæðingu fjarskiptalaga, ekki síst aukinni áherslu á samnýtingu fjarskiptainnviða og ákvæðum um sameiginlegar fjárfestingar, má ætla að fjarskiptafyrirtækum skapist ýmis tækifæri til frekari tekjuöflunar eða hagræðingar. 

Fjarskiptastofa

Fjarskiptastofa annast stjórnsýslu og fer með eftirlit með framkvæmd fjarskipta- og netöryggismála.

Sjá einnig:

Síðast uppfært: 27.12.2023
Var efnið hjálplegt?
Takk fyrir

Ábendingin verður notuð til að bæta gæði þjónustu og upplýsinga á vef Stjórnarráðsins. Hikaðu ekki við að hafa samband ef þig vantar aðstoð.

Af hverju ekki?

Hafa samband

Ábending / fyrirspurn
Ruslvörn
Vinsamlegast svaraðu í tölustöfum

Ef um er að ræða áríðandi erindi til borgaraþjónustu utanríkisráðuneytisins þá skal senda póst á [email protected]

Upplýsingar um netföng, símanúmer og staðsetningu ráðuneyta