Sögulegur dómstóll vegna glæpa gegn friði í Úkraínu

Sögulegt skref var stigið í gærkvöldi þegar Volodómír Selenskí, forseti Úkraínu, og Alain Berset, aðalframkvæmdastjóri Evrópuráðsins, undirrituðu samning um stofnun sérstaks dómstóls vegna glæpa gegn friði í Úkraínu. Viðburðurinn fór fram í Evrópuráðinu í Strassborg að viðstöddum fulltrúum aðildarríkja. Þá ávarpaði Selenskí einnig  Evrópuráðsþingið, en þingmenn Íslandsdeildar Evrópuráðsins tóku þátt í þinginu þessa viku.

„Evrópuráðið hefur nú stigið enn eitt risaskrefið til að stuðla að réttlæti vegna ólögmætra árása Rússa í Úkraínu. Með stofnun dómstólsins sendum við skýr skilaboð um að við líðum ekki glæpi gegn friði í Evrópu. Nú er að tryggja varanlegan frið,“ segir Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra. 

Dómstóllinn, sem stofnaður er á vettvangi Evrópuráðsins, hefur það hlutverk að draga til ábyrgðar hátt setta leiðtoga sem framið hafa glæpi gegn friði í Úkraínu. Hann er ein af þremur stoðum sem eiga að tryggja að Rússar verði látnir bera ábyrgð á því tjóni sem þeir hafa valdið vegna ólöglegrar innrásar í Úkraínu. Hinar tvær eru tjónaskráin, en stjórn hennar kom saman til fundar í Reykjavík í síðustu viku, og skaðabótanefnd sem stefnt er á að koma á fót bráðlega. Grunnurinn að þessu mikilvæga starfi var lagður með yfirlýsingu á leiðtogafundi Evrópuráðsins sem haldinn var í Reykjavík í maí 2023. 

Ísland var eitt 38 ríkja sem tóku þátt í lagalegum undirbúningi vegna dómstólsins. Næsta skref í þessari vegferð er að aðildarríkjum Evrópuráðsins sem og ríkjum utan þess býðst nú að gerast aðilar að dómstólnum sem sérstöku samkomulagi. Vinnur Ísland nú að undirbúningi þessa fyrir sitt leyti.