Nr. 439/2018 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 20. nóvember 2018 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 439/2018
í stjórnsýslumáli nr. KNU18070026
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 10. júlí 2018 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefnd kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 2. júlí 2018, um að synja henni um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga. Kærandi sótti um vernd ásamt eiginmanni sínum.
Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og henni verði veitt staða flóttamanns með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Til þrautaþrautavara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og málið tekið til meðferðar að nýju.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
- Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 9. desember 2017. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 14. desember 2017 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 23. janúar 2018, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 9. febrúar 2018. Með úrskurði kærunefndar kveðnum upp þann 17. maí 2018 var mál kæranda sent til nýrrar meðferðar hjá Útlendingastofnun. Með ákvörðun, dags. 2. júlí 2018, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála við birtingu hennar þann 10. júlí 2018. Kærunefnd barst sameiginleg greinargerð kæranda og eiginmanns hennar þann 2. ágúst 2018.
- Ákvörðun Útlendingastofnunar
Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun byggði hún umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hún og eiginmaður hennar séu í hættu í Kósóvó vegna hótana og ofbeldis af hálfu ónafngreindra aðila.
Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og henni skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.
Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli d-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.
- Málsástæður og rök kæranda
Í sameiginlegri greinargerð kæranda og eiginmanns hennar kemur fram að hún byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd einkum á aðstæðum eiginmanns síns. Kærandi og eiginmaður hennar séu Bosníakar og hafi upplifað ýmislegt áreiti og mismunun vegna þess. Byggir kærandi á því að eiginmaður hennar eigi rétt á alþjóðlegri vernd samkvæmt ákvæðum laga um útlendinga og þar af leiðandi eigi hún rétt á alþjóðlegri vernd með vísan til 2. mgr. 45. gr. laga um útlendinga.
Í greinargerð kæranda og eiginmanns hennar er fjallað stuttlega um sögulega atburði, stríðið sem háð var í Kósóvó á árunum 1998 til 1999 og aðstæður í Kósóvó. Þá er ítarleg umfjöllun um þá mismunun og áreiti af hendi Albana sem Serbar verði fyrir í Kósóvó. Þar er einnig umfjöllun um Bosníaka og aðstæður þeirra í Kósóvó. Vísað er til þess að Bosníakar verði, skv. nýjum heimildum, fyrir margvíslegri félagslegri mismunun í Kósóvó. Þá er jafnframt í greinargerð umfjöllun um aðstæður Bosníaka í Serbíu.
Aðalkrafa eiginmanns kæranda um alþjóðlega vernd er í fyrsta lagi byggð á því að hann sé flóttamaður frá Kósóvó og Serbíu vegna ástæðuríks ótta við ofsóknir á grundvelli þjóðernis og aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi. Þeir aðilar sem eiginmaður kæranda óttist í Kósóvó séu Albanir. Þá sæti eiginmaður kæranda mismunun í Serbíu af hálfu stjórnvalda þar sem stjórnvöld veiti honum ekki sömu réttindi og Serbar fái í landinu almennt. Í öðru lagi vísar eiginmaður kæranda til þess að hann hafi verið liðsmaður Serbíuhers í Kósóvó-stríðinu 1998 til 1999 en hafi hins vegar hlaupist undan herskyldunni. Eiginmaður kæranda byggir aðalkröfu sína í þriðja lagi á hættu á ofsóknum í Serbíu vegna þess að hann tilheyri tilteknum hópi í Serbíu þar sem hann hafi gerst sekur um liðhlaup og hlotið fyrir það sjö ára dóm. Hann eigi því von á að verða settur í fangelsi í Serbíu vegna liðhlaups snúi hann aftur þangað. Einnig telji eiginmaður kæranda að uppfyllt séu skilyrði e-liðar 3. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, þar sem hann hafi orðið fyrir ofsóknum af hálfu serbneskra stjórnvalda í formi refsingar fyrir að neita að gegna herþjónustu í átökum. Náðunarlög sem samþykkt hafi verið í Serbíu gildi einungis fyrir Serba í landinu en ekki Bosníaka eða einstaklinga frá Kósóvó. Sé það í samræmi við það sem að framan hafi verið rakið um aðstæður Bosníaka og einstaklinga frá Kósóvó í Serbíu en erfitt geti reynst að sanna að slík mismunun eigi sér stað. Vísar kærandi til 2. mgr. 45. gr. laga um útlendinga varðandi rétt hennar á alþjóðlegri vernd.
Til vara gerir eiginmaður kæranda kröfu um viðbótarvernd frá Kósóvó með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Með hliðsjón af því sem rakið hafi verið í greinargerð í tengslum við aðalkröfu eiginmanns kæranda sé ljóst að uppfyllt séu skilyrði fyrri hluta 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, þar sem raunhæf ástæða sé til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu við endurkomu til heimaríkis. Varðandi kröfu kæranda um viðbótarvernd frá Kósóvó er vísað til 2. mgr. 45. gr. laga um útlendinga.
Til þrautavara er þess krafist að eiginmanni kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Með hliðsjón af öllu því sem þegar hafi verið rakið telji kærandi að uppfyllt séu skilyrði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga og því beri að veita henni og eiginmanni hennar dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða.
Að lokum eru í greinargerð gerðar athugasemdir við málsmeðferð Útlendingastofnunar í máli eiginmanns kæranda og gerð sú krafa til þrautaþrautavara að ákvörðun í máli hans verði felld úr gildi og málið tekið til meðferðar á ný hjá stofnuninni. Gerð er í fyrsta lagi athugasemd við það að Útlendingastofnun hafi ekki minnst á þá staðreynd að eiginmaður kæranda hafi einnig flúið Serbíu af þeim sökum að hann fái ekki sömu réttindi og ríkisborgarar landsins og að hann verði þar fyrir ofsóknum í formi dómsins sem hann hafi hlotið fyrir liðhlaup. Í öðru lagi er gerð athugasemd við að Útlendingastofnun vísi til þess að eiginmaður kæranda geti fengið endurnýjað serbneskt vegabréf sitt með því að leggja fram skriflega yfirlýsingu þess efnis að hann álíti Serbíu sitt eigið ríki. Sé ekki hægt að ætlast til þess að eiginmaður kæranda skrifi undir yfirlýsingu um að hann viðurkenni Serbíu sem sitt ríki. Þá er mótmælt þeirri afstöðu Útlendingastofnunar að ekki sé ómögulegt fyrir eiginmann kæranda að fá dvalarleyfi í Svartfjallalandi. Bent er á að stjórnvöld í Svartfjallalandi hafi í gegnum tíðina beitt sér fyrir því að sporna gegn uppgangi múslíma á svæðinu. Jafnframt er mótmælt þeirri afstöðu Útlendingastofnunar að leggja ekki til grundvallar að stjórnvöld í Svartfjallalandi séu eiginmanni kæranda andsnúin þar sem framburður hans og kæranda um það stangist á við það sem fram komi í bréfi [...]. Þrátt fyrir það að eiginmaður kæranda hafi greint frá því í viðtali að einstaklingar innan landamæravörslunnar þar í landi hafi áreitt hann og mismunað honum, en ekki stjórnvöld, þá sé það hins vegar svo að landmæraverðir starfi í umboði stjórnvalda í landinu. Með vísan til framangreinds sé talið að ákvörðun í máli eiginmanns kæranda sé haldin annmörkum og að málsatvik hafi ekki verið nægjanlega upplýst áður en tekin hafi verið ákvörðun og því beri að ógilda ákvörðun Útlendingastofnunar og gera stofnuninni að taka mál kæranda til meðferðar á ný.
- Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Lagagrundvöllur
Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.
Auðkenni
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað vegabréfi frá Svartfjallalandi. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé svartfellskur ríkisborgari.
Landaupplýsingar
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Svartfjallalandi m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:
- Amnesty International Report 2017/18 – Montenegro (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
- Commission Staff Working Document – Montenegro 2018 Report (European Commission, 17. apríl 2018);
- ECRI Report on Montenegro (European Commission against Racism and Intolerance (ECRI), 19. September 2017);
- Freedom in the World 2018 – Montenegro (Freedom House, 1. ágúst 2018);
- Montenegro 2017 Human Rights Report (U.S. Department of State, 20. apríl 2018);
- Nations in Transit 2018 – Montenegro (Freedom House, 11. apríl 2018);
Svartfjallaland er lýðræðisríki með um 628 þúsund íbúa. Svartfjallaland gerðist aðili að Evrópuráðinu árið 2007 og fullgilti mannréttindasáttmála Evrópu árið 2004 Landið gerðist aðili að flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna 18. ágúst 2006, alþjóðasamningi um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi 23. október 2006 og samningi Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu þann 23. október 2006. Svartfjallaland sótti um aðild að Evrópusambandinu árið 2008. Árið 2010 samþykkti ráðherraráð Evrópusambandsins að veita Svartfjallalandi stöðu umsóknarríkis. Þann 24. janúar 2018 setti Útlendingastofnun Svartfjallaland á lista stofnunarinnar yfir örugg upprunaríki. Í ljósi alls framangreinds má ætla að grundvallarmannréttindi séu almennt talin virt af yfirvöldum í landinu.
Í ofangreindum gögnum kemur fram að helstu mannréttindabrot í landinu tengist m.a. misbeitingu valds hjá lögreglu við að ná fram játningum og upplýsingum hjá varðhalds- og afplánunarföngum; skortur á sjálfstæði hjá dómstólum og ofbeldi gegn hinsegin fólki. Þá hafi mannréttindabrot af hálfu opinberra starfsmanna viðgengist í skjóli refsileysis. Stjórnarskráin kveði á um sjálfstætt réttarkerfi en hins vegar hafi nokkur mannréttindasamtök, alþjóðastofnanir og sérfræðingar í lögum fullyrt að pólitískur þrýstingur og spilling hafi haft áhrif á störf saksóknara og dómara. Þá kemur fram í ofangreindum gögnum að þeir minnihlutahópar sem séu í flestum tilvikum þolendur mismununar séu Róma-fólk, einstaklingar af Ashkali-þjóðarbrotinu og Balkan-Egyptar en mismununin sýni sig einna helst í fordómum og takmörkuðu aðgengi að félagslegri þjónustu. Þá hafi einnig borist kvartanir frá einstaklingum í hópi Serba, Albana og Bosníaka um misrétti, einkum efnahagslegt, af hendi hins opinbera. Í Svartfjallalandi er starfandi umboðsmaður (e. Protector of Human Rights and Freedoms of Montenegro (Ombudsman)) og hefur hann eftirlit með því að mannréttindi borgaranna séu virt. Til umboðsmannsins geta borgararnir leitað m.a. með kvartanir varðandi störf dómstóla, saksóknara og lögreglu. Þá geta borgarar landsins einnig leitað til stjórnlagadómstóls vegna brota á stjórnarskrárvörðum mannréttindum.
Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:
Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.
Í 38. gr. laga um útlendinga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:
Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.
Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.
Í 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:
a. ríkið,
b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,
c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.
Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.
Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).
Kærandi byggir kröfu sína um alþjóðlega vernd hér á landi einkum á aðstæðum eiginmanns síns í heimaríkjum hans Kósóvó og Serbíu, sbr. 2. mgr. 45. gr. laga um útlendinga.
Kærandi sem er ríkisborgari Svartfjallalands hefur ekki borið fyrir sig að hafa sætt ofsóknum eða að hún óttist ofsóknir af hálfu yfirvalda eða annarra aðila í heimaríki sínu, Svartfjallalandi. Þá benda önnur gögn málsins ekki til þess að slíkar ofsóknir hafi átt sér stað eða að kærandi eigi þær á hættu.
Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki á rökstuddan hátt leitt líkur að því að hún hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.
Með vísan til alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.
Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hennar þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga
Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.
Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.
Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.
Í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 14. desember 2017 greindi kærandi frá því að hún og eiginmaður hennar hafi búið í heimaríki hans, Kósóvó, aðeins í stuttan tíma eftir giftingu þeirra. Þá greindi kærandi frá því aðspurð að hún sjálf hafi ekki orðið fyrir ofbeldi í Kósóvó og bar frásögn hennar með sér að það hafi verið eiginmaður hennar sem hafi orðið fyrir áreiti og ofbeldi þar í landi. Krafa kæranda um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi er því aðallega byggð á aðstæðum eiginmanns hennar í heimaríki hans Kósóvó, sbr. 2. mgr. 45. gr. laga um útlendinga. Kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu í máli eiginmanns kæranda að þær aðstæður sem bíði hans í Kósóvó nái ekki því alvarleikastigi að teljast ofsóknir í skilningi 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga og að hann uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi. Þá hefur kærunefnd jafnframt synjað eiginmanni kæranda um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða hér á landi vegna aðstæðna hans í Kósóvó. Jafnframt liggur fyrir að eiginmaður kæranda er með serbneskan ríkisborgararétt og hefur þar af leiðandi einnig kost á búsetu í því landi. Með vísan til framangreinds og niðurstöðu kærunefndar í máli eiginmanns kæranda er það mat nefndarinnar að ekkert bendi til annars en að hún geti sameinast eiginmanni sínum í heimaríki hans Kósóvó eða Serbíu. Þá verður ekki annað ráðið en að eiginmaður kæranda geti sameinast kæranda í heimaríki hennar, Svartfjallalandi.
Kærandi kom hingað til lands ásamt eiginmanni sínum og gefa gögn málsins ekki annað til kynna en að hún sé andlega og líkamlega heilsuhraust. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hún teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.
Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.
Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.
Frávísun og frestur til að yfirgefa landið
Kærandi kom hingað til lands 9. desember 2017 og sótti um alþjóðlega vernd þann sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hennar um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hún því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hennar um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli d-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hún verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hennar hófst hjá Útlendingastofnun.
Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 7 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið sjálfviljug.
Athygli kæranda er vakin á því að ef hún yfirgefur ekki landið innan frests er heimilt að brottvísa henni. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 7 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljug.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 7 days to leave the country voluntarily.
Þorbjörg Inga Jónsdóttir Hilmar Magnússon