Úrskurður nr. 437/2017
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 29. ágúst 2017 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 437/2017
í stjórnsýslumáli nr. KNU17060011
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 6. júní 2017 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 8. maí 2017, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda hann til Ítalíu.
Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar með vísan til 1., 2. og 3. gr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsmeðferð
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 13. febrúar 2017. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hans höfðu m.a. verið skráð í grunninn af yfirvöldum á Ítalíu. Þann 1. mars 2017 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda á Ítalíu, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Þann 15. mars 2017 barst svar frá ítölskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 8. maí 2017 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að hann skyldi endursendur til Ítalíu. Kærandi kærði ákvörðunina þann 6. júní 2017 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 16. júní 2017 ásamt fylgigögnum. Viðbótargögn bárust kærunefnd þann 11. ágúst 2017.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hann skyldi endursendur til Ítalíu. Lagt var til grundvallar að Ítalía virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Ítalíu ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá var það mat stofnunarinnar að sérstakar aðstæður í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga væru ekki til staðar í málinu. Kærandi var ekki talinn í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem áhrif hefði á mál hans. Aðstæður kæranda féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hann til Ítalíu, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Í ákvörðun Útlendingastofnunar var vísað til þess að Ítalía sé eitt af stofnríkjum Evrópusambandsins og sé þar af leiðandi bundið af þeim tilskipunum og gerðum sem sambandið gefur út, þ.á m. móttökutilskipuninni nr. 2013/33/ESB og málsmeðferðartilskipuninni nr. 2013/32/ESB. Þá fjallaði Útlendingastofnun um niðurstöðu Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (mál nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013. Jafnframt vísaði Útlendingastofnun til dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Tarakhel gegn Sviss (mál nr. 29217/12) frá 4. nóvember 2014 og í máli A.S. gegn Sviss (mál nr. 39350/13) frá 30. júní 2015.
Kærandi byggði mál sitt einnig á því að hann hafi yfirgefið Schengen-svæðið í meira en þrjá mánuði eftir að hann hafi sótt um alþjóðlega vernd á Ítalíu og þar af leiðandi sé ábyrgð Ítalíu á umsókn hans fallin niður. Lagði kærandi fram gögn til stuðnings þeirri málsástæðu. Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að framlögð gögn kæranda, upplýsingar úr viðtölum við hann ásamt öðrum gögnum málsins valdi því að frásögn hans sé í heild ótrúverðug. Ferðaleið hans sé á reiki, allar dagsetningar ónákvæmar og lengd dvalartíma í þeim löndum sem hann kveðst hafa dvalið í fái ekki staðist. Var það því mat Útlendingastofnunar að kærandi hafi ekki sannað að hann hafi dvalið utan Schengen-svæðisins í meira en þrjá mánuði eftir að hann lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Ítalíu.
Þá var það mat Útlendingastofnunar að á Ítalíu væru engin viðvarandi mannréttindabrot og að íbúar landsins gætu fengið vernd gegn ofbeldisbrotum og glæpum með aðstoð lögreglu eða annarra yfirvalda.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Kærandi byggir á því að umsókn hans um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar hér á landi þar sem hann hafi dvalið utan Schengen-svæðisins, nánar tiltekið í [...], frá júní til 22. október 2016, sbr. 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Hefur kærandi lagt fram gögn sem hann telur sýna fram á að hann hafi dvalið utan Schengen-svæðisins lengur en í þrjá mánuði. Gögnin eru afrit af prófskírteini [...] sem hann hafi setið á tímabilinu júní til ágúst 2016 í [...], frumrit staðfestingar á skólavist vegna [...] sem hann hafi setið á tímabilinu 1. júní til 30. ágúst 2016, fjórir launaseðlar, þar af þrír í frumriti, frá [...] á tímabilinu 1. júlí til 1. október 2016 og alþjóðlegt ökuskírteini, útgefið 11. ágúst 2016, sem ekki sé hægt að fá afhent nema í eigin persónu. Jafnframt hefur kærandi lagt fram gögn sem hann kveður vera stöðumælasekt frá 12. september 2016 ásamt frumriti kvittunar sem sé stíluð á hann sjálfan frá fyrirtækinu [...] frá 22. október 2016. Telur kærandi með vísan til þessara gagna að hann uppfylli skilyrði 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar.
Þá telur kærandi að ákvörðun Útlendingastofnunar uppfylli ekki þær skyldur stofnunarinnar sem rannsóknarregla 10. gr. stjórnsýslulaga kveði á um. Tekur kærandi fram að hælisviðtal við hann innihaldi ekki nákvæmar spurningar um dagsetningar á dvalartíma hans á Ítalíu eða [...]. Hafi Útlendingastofnun dregið trúverðugleika frásagnar kæranda í efa hafi stofnuninni verið í lófa lagið að spyrja kæranda nánar út í ákveðin atriði. Að sama skapi gagnrýni kærandi að Útlendingastofnun hafni öllum gögnum án frekari rannsóknar eða rökstuðnings um uppruna þeirra og gildi. Vísar kærandi til handbókar um réttarstöðu flóttamanna þar sem segi að þegar umsækjandi hafi aflað allra tiltækra sannana og þær verið athugaðar, og þegar embættismaður telji almennt að umsækjandi sé trúverðugur, skuli umsækjandi njóta vafans. Framburður umsækjanda eigi að vera í samhengi og trúverðugur og hann megi ekki brjóta í bága við þekktar staðreyndir. Umsækjandi skuli njóta vafans ef frásögn hans virðist trúverðug nema góðar og gildar ástæður mæli á móti því.
Kærandi byggir einnig á því að með vísan til 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga sé óheimilt að endursenda hann til Ítalíu vegna non-refoulement reglu þjóðaréttar. Verði að telja slíkan kerfisbundinn galla vera á aðbúnaði og meðferð umsækjenda um alþjóðlega vernd á Ítalíu að ljóst sé að kærandi standi frammi fyrir raunverulegri hættu á því að verða fyrir ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Að auki myndi endursending kæranda brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar, 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna.
Kærandi byggir enn fremur á því að 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leggi þá skyldu á íslensk stjórnvöld að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef sérstakar ástæður eða sérstök tengsl mæla annars með því. Vísar kærandi til lögskýringargagna að baki ákvæðinu. Í ljósi aðstæðna kæranda og þeirra bresta sem til staðar séu í ítalska hæliskerfinu verði að telja fyrirséð að ítölsk stjórnvöld séu ekki í stakk búin til þess að taka við kæranda og tryggja honum þau grundvallarréttindi sem samevrópskt regluverk kveði á um.
Í greinargerð kæranda er aðbúnaði og móttökuskilyrðum umsækjenda um alþjóðlega vernd á Ítalíu lýst. Meðal annars kemur fram að mikið álag hafi verið á hæliskerfinu á Ítalíu undanfarin ár. Hafi stjórnvöldum á Ítalíu m.a. reynst örðugt að sjá umsækjendum um alþjóðlega vernd og flóttafólki fyrir húsnæði. Á Ítalíu sé atvinnuleysi með því allra hæsta í Evrópu og í ljósi þess sé nær ómögulegt fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd að fá vinnu þar í landi. Jafnframt hafi áhyggjum verið lýst yfir vegna vaxandi kynþáttahaturs og mismununar á grundvelli kynþáttar á Ítalíu. Þá hafi komið fram gagnrýni á aðbúnað og aðstæður umsækjenda um alþjóðlega vernd á Ítalíu í skýrslum fjölmargra stofnana, m.a. í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá árinu 2016; ársskýrslu Amnesty International frá 2016; skýrslu danska flóttamannaráðsins frá 9. febrúar 2017 og ársskýrslu Mannréttindavaktarinnar frá janúar 2017. Jafnframt vísar kærandi í greinargerð innanríkisráðuneytisins frá desember 2015 um endursendingar umsækjenda um alþjóðlega vernd til Ítalíu.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Í 1. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda.
Fyrir liggur í máli þessu að ítölsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Ítalíu er byggt á því að kærandi sé með umsókn um alþjóðlega vernd til meðferðar þar í landi.
Kærandi byggir m.a. á því að umsókn hans skuli tekin til efnismeðferðar hér á landi þar sem hann hafi dvalið lengur en þrjá mánuði utan Schengen-svæðisins, sbr. 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Kærandi hefur því til stuðnings lagt fram gögn til kærunefndar sem hann telur sýna fram á að hann hafi verið utan Schengen-svæðisins lengur en í þrjá mánuði.
Í máli þessu liggur fyrir að ítölsk stjórnvöld hafa viðurkennt skyldu sína til þess að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, sbr. bréf þess efnis dags. 15. mars 2017. Í ákvæði 2. mgr. 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar segir að skuldbindingarnar sem um getur í 1. mgr. 18. gr. skuli falla niður ef aðildarríkið sem ber ábyrgð getur sannað, þegar það er beðið um að taka aftur við umsækjanda eða öðrum einstaklingi eins og um getur í c- eða d-lið 1. mgr. 18. gr., að viðkomandi einstaklingur hafi yfirgefið yfirráðasvæði aðildarríkjanna um a.m.k. þriggja mánaða skeið, nema hann hafi undir höndum gilt dvalarskjal, gefið út af aðildarríkinu sem ber ábyrgð. Ofangreint ákvæði felur í sér, samkvæmt orðanna hljóðan, möguleika fyrir aðildarríki til þess að sanna að ábyrgð þess á umsókn um alþjóðlega vernd sé fallin niður fyrir þær sakir að umsækjandi hafi yfirgefið yfirráðasvæði aðildarríkja Dyflinnarsamningsins. Það hefur Ítalía ekki gert.
Í dómi Dómstóls Evrópusambandsins í máli George Karim gegn Migrationverket (mál nr. C-155/15 frá 7. júní 2016) var komist að þeirri niðurstöðu að umsækjandi um alþjóðlega vernd eigi rétt á að koma að vörnum sem lúta að réttri beitingu skilyrða Dyflinnarreglugerðarinnar fyrir endursendingu að því er varðar hvort 2. mgr. 19. gr. reglugerðarinnar leiði til þess að líta beri svo á að umsækjandi hafi lagt fram nýja umsókn um alþjóðlega vernd eftir dvöl utan yfirráðasvæðis aðildarríkja Dyflinnarreglugerðarinnar sem ekki verði framsend til annars ríkis.
Í þessu máli liggur fyrir að ítölsk stjórnvöld hafa viðurkennt skyldu sína til þess að taka við kæranda umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Við meðferð málsins hjá kærunefnd hefur kærandi lagt fram gögn sem hann telur sýna fram á að hann hafi dvalið lengur en þrjá mánuði utan yfirráðasvæðis aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins eftir að hann sótti um alþjóðlega vernd á Ítalíu. Kærandi hefur lagt fram afrit prófskírteinis frá [...] frá júní til ágúst 2016, frumrit staðfestingar á skólavist frá [...] frá 1. júní til 30. ágúst 2016, fjóra launaseðla, þar af þrjá í frumriti, frá [...] frá tímabilinu 1. júlí til 1. október 2016, ljósmyndir af fram- og bakhlið alþjóðlegs ökuskírteinis, sem gefið hafi verið út 11. ágúst 2016, ljósmynd af bréfi sem kærandi kveður vera stöðumælasekt frá 12. september 2016 og frumrit kvittunar sem kærandi kveður vera stílaða á sig frá fyrirtækinu [...] frá 22. október 2016. Auk þessa framvísaði kærandi [...] vegabréfi, útgefið 12. október 2015, þegar hann lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá lögreglustjóranum á höfuðborgarsvæðinu, sem tók vegabréfið í sína vörslu. Þann 18. júlí 2017 óskaði kærunefnd, með tölvupósti, eftir upplýsingum frá embættinu um hvort vegabréfið innihéldi upplýsingar um ferðir kæranda á því tímabili sem hann kveðst hafa farið út fyrir Schengen-svæðið. Í svari lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu, þann sama dag, kom fram að engir stimplar séu í vegabréfi kæranda sem geti gefið upplýsingar um framangreint.
Kærunefnd hefur farið yfir þau gögn sem kærandi hefur lagt fram og hefur við þá yfirferð einkum litið til þeirra frumrita sem kærandi hefur lagt fram. Það er mat kærunefndar að þær upplýsingar sem fram koma í gögnum kæranda gefi ekki heildstæða mynd af ferðum hans. Þá er fyrst og fremst horft til þess að meðal þeirra gagna sem kærandi hefur lagt fram í frumriti er vegabréf hans sem gefur ekki til kynna að kærandi hafi ferðast til og frá heimaríki á þeim tíma sem um ræðir þrátt fyrir að vegabréf hans hafi þá verið í gildi. Þá sýna önnur frumrit sem kærandi hefur lagt fram, þ.e. launaseðlar, staðfesting á skólavist og kvittun, að mati kærunefndar, ekki með fullnægjandi hætti fram á veru hans í [...] á þeim tíma sem gögnin taka til. Í því sambandi hefur kærunefnd m.a. litið til þess að hvorki launaseðlar né staðfesting á skólavist sýna fram á að kærandi hafi í reynd verið í [...]. Kærunefnd telur þau gögn því, ein og sér, ekki sýna með fullnægjandi hætti fram á samfellda dvöl utan Schengen-svæðisins í þrjá mánuði eða lengur. Önnur gögn sem kærandi hefur lagt fram, þ.e. afrit og ljósmyndir af gögnum, eru að mati kærunefndar ekki þess eðlis að þau geti verið grundvöllur sönnunar á dvöl kæranda í [...]. Af heildstæðri skoðun á þeim gögnum sem kærandi hefur lagt fram er það því mat kærunefndar að þau séu ekki þess eðlis að þau sýni fram á samfellda dvöl kæranda utan Schengen-svæðisins í þá þrjá mánuði sem þarf til svo að ábyrgð Ítalíu teljist niður fallin. Því er það niðurstaða kærunefndar að ákvæði Dyflinnarreglugerðarinnar standi ekki í vegi fyrir því að Ítalía verði krafin um að taka við kæranda, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærunefnd telur því skilyrði c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga uppfyllt.
Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.
Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sem kveður á um að enginn maður skuli sæta pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið lagt til grundvallar að sú meðferð, sem einstaklingur eigi von á, verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til þess að falla undir 3. gr. sáttmálans. Við það mat verði að horfa til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar og í einhverjum tilvikum kyns, aldurs og heilsufars viðkomandi. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda í viðtökuríki taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.
Kærandi, sem er ungur karlmaður, greindi frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 22. mars 2017, að hann væri [...]. Ekkert í gögnum málsins bendir til þess að kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga sem taka þurfi tillit til við meðferð málsins.
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð á Ítalíu, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:
· Asylum Information Database. Country Report – Italy (European Council on Refugees and Exiles, febrúar 2017),
· Amnesty International Report 2016/17 (Amnesty International, 21. febrúar 2017),
· Annual Report on the Situation of Asylum in the European Union 2015 (European Asylum Support Office, 8. júlí 2016),
· Endursendingar hælisleitenda til Ítalíu, greinargerð innanríkisráðuneytisins í desember 2015 (Innanríkisráðuneytið, desember 2015),
· Is mutual trust enough – The situation of persons with special reception needs upon return to Italy (Danska flóttamannaráðið, 9. febrúar 2017),
· Italy 2016 Human Rights Report (United States Department of State, mars 2017),
· Information note, Dublin transfers post-Tarakhel: update on European case law and practice (Elena, European legal network on asylum, október 2015),
· Reception conditions in Italy: Report on the current situation of asylum seekers and beneficiaries of protection, in particular Dublin returnees (Swiss Refugee Council, október 2013),
· Reception conditions in Italy. Report of the current situation of asylum seekers and beneficiaries of protection, in particular Dublin returnees (Swiss Refugee Council, ágúst 2016),
· Submission by the United Nations High Commissioner for Refugees. For the Office of the High Commissioner for Human Rights’ Compilation Report – Universal Periodic Review: Italy (UNHCR, mars 2014),
· UNHCR Recommendations on Important Aspects of Refugee Protection in Italy (UNHCR, júlí 2013),
· Upplýsingar á síðu ítalska flóttamannaráðsins (í. Consiglio Italiano per I Rifugiati - http://www.cir-onlus.org/en/) og
· Upplýsingar á síðu hjálparsamtakanna Baobab Experience (https://baobabexperience.org/).
Í ofangreindum gögnum og skýrslum um aðstæður og málsmeðferð á Ítalíu kemur fram að umsækjendur um alþjóðlega vernd á Ítalíu geta lagt fram umsókn hjá lögreglunni (í. Questura) eða hjá landamæralögreglunni (í. Polizia di Frontiera). Fái umsækjandi um alþjóðlega vernd synjun á umsókn sinni þá hefur hann kost á því að bera synjunina undir stjórnsýsludómstól (í. Tribunale Civile). Fái umsækjandi um alþjóðlega vernd endanlega synjun á umsókn sinni á hann möguleika á því að leggja fram viðbótarumsókn um alþjóðlega vernd hjá ítölskum stjórnvöldum. Ef nýjar upplýsingar eða gögn liggja fyrir í máli umsækjanda, aðstæður hafa breyst í máli hans eða verulegir annmarkar voru á fyrri málsmeðferð, geta skilyrði viðbótarumsóknar verið uppfyllt. Jafnframt eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstóli Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á umsókn um alþjóðlega vernd og brottvísun til heimaríkis hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða að um meðferð sé að ræða sem brjóti í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.
Samkvæmt skýrslum og gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd á Ítalíu má sjá að umsækjendur eiga sama rétt og ítalskir ríkisborgarar til lögboðinnar heilbrigðisþjónustu.
Umsækjendur um alþjóðlega vernd á Ítalíu eiga ekki rétt á gjaldfrjálsri lögfræðiaðstoð við að leggja fram umsókn um alþjóðlega vernd en geta leitað til frjálsra félagasamtaka eins og til dæmis ítalska flóttamannaráðsins (í. Consiglio Italiano per i Rifugati) og hjálparsamtakanna Baobab Experience. Umsækjendur sem fengið hafa synjun á umsókn sinni og ákveða að kæra þá ákvörðun til dómstóla geta lagt fram beiðni um lögfræðiaðstoð kostaða af ítalska ríkinu.
Af framangreindum gögnum má sjá að ítölsk stjórnvöld hafa verið gagnrýnd vegna aðbúnaðar umsækjenda um alþjóðlega vernd og flóttamanna þar í landi. Hefur Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna meðal annars gagnrýnt skipulag og bolmagn ítalska hæliskerfisins til að taka við skyndilegu eða verulegu flæði flóttamanna til landsins. Þá hefur stofnunin einnig gert athugasemdir við brotakennd móttökuskilyrði og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd og flóttamanna. Jafnframt hefur Flóttamannastofnun gagnrýnt að aðstoð við sérstaklega viðkvæma umsækjendur um alþjóðlega vernd sé oft ófullnægjandi vegna skorts á samhæfingu þjónustuaðila og eftirfylgni. Verður af framangreindu ráðið að ítölsk stjórnvöld hafa átt við margvíslegan vanda að etja í þessum málaflokki. Hins vegar hefur Flóttamannastofnun ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Ítalíu á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.
Kærunefndin vill einnig benda á að Mannréttindadómstóll Evrópu hefur ítrekað í dómum sínum og ákvörðunum, sbr. t.d. í dómi í máli A.S. gegn Sviss (nr. 39350/13) frá 30. júní 2015 og í ákvörðun í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, að ekki sé hægt að túlka 3. gr. mannréttindasáttmálans á þá vegu að krafa sé á aðildarríkjunum að sjá öllum einstaklingum innan lögsögu þeirra fyrir heimili. Dómstóllinn hefur þó ekki útilokað að komið geti til ábyrgðar ríkis undir 3. gr. sáttmálans þegar einstaklingur, sem er alfarið háður stuðningi ríkisins, verður fyrir afskiptaleysi af hálfu hins opinbera sem leiðir til alvarlegs skorts eða aðstæðna sem eru ekki í samræmi við mannlega reisn. Um endursendingar umsækjenda um alþjóðlega vernd til Ítalíu á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar vísar kærunefnd jafnframt til dóms Hæstaréttar frá 1. október 2015 í máli nr. 114/2015.
Innanríkisráðuneytið gaf út greinargerð um endursendingar umsækjenda um alþjóðlega vernd til Ítalíu í desember 2015. Þar kemur fram að ráðuneytið meti svo að ágallar á aðbúnaði og móttökuskilyrðum umsækjenda um alþjóðlega vernd á Ítalíu séu ekki slíkir að þeir gefi ástæðu til að ætla að endursendingar þangað muni almennt brjóta gegn alþjóðlegum skuldbindingum íslenskra stjórnvalda. Lagt er til að meta skuli aðstæður í hverju tilviki fyrir sig og enn fremur að þeir sem teljist vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu skuli ekki sendir til Ítalíu.
Eins og að framan greinir er það niðurstaða kærunefndar að kærandi sé ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu. Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd á Ítalíu hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending kæranda þangað brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að kæranda séu tryggð úrræði til að leita réttar síns á Ítalíu bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Enn fremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Ítalíu á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.
Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það jafnframt mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 22. mars 2017 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 13. febrúar 2017.
Í máli þessu hafa ítölsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Ítalíu með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Anna Tryggvadóttir
Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir