Nr. 424/2020 úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 10. desember 2020 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 424/2020
í stjórnsýslumáli nr. KNU20110063
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Málsatvik
Þann 19. nóvember 2019 lagði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari Afganistan (hér eftir nefndur kærandi) fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hans höfðu m.a. verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Rúmeníu. Þann 29. nóvember 2019 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Rúmeníu, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Í svari frá rúmenskum yfirvöldum, dags. 10. desember 2019, samþykktu þau viðtöku kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 8. maí 2020 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 12. maí 2020 og kærði kærandi ákvörðunina þann 26. maí 2020 til kærunefndar útlendingamála. Með úrskurði kærunefndar útlendingamála þann 20. ágúst 2020 komst kærunefnd að þeirri niðurstöðu að synja því að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar og vísa honum frá landinu. Þann 31. ágúst 2020 óskaði kærandi eftir frestun réttaráhrifa og þann 2. október 2020 barst kærunefnd beiðni um endurupptöku á máli hans. Með úrskurði kærunefndar þann 8. október 2020 var fallist á endurupptöku á máli hans og ákveðið að skoða mál kæranda aftur í ljósi nýrra upplýsinga í málinu. Beiðni hans um frestun réttaráhrifa var þá jafnframt vísað frá.
II. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að rúmensk stjórnvöld bæru ábyrgð á meðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Umsóknin yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Rúmeníu ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá taldi Útlendingastofnun að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Rúmeníu.
III. Málsástæður og rök kæranda
Um málavexti vísar kærandi í greinargerð sína til Útlendingastofnunar en þar kemur m.a. fram að hann hafi í viðtali hjá Útlendingastofnun mótmælt endursendingu til Rúmeníu en hann hafi greint frá að ekkert flóttamannakerfi sé að finna þar í landi. Greindi hann frá því að flóttafólki stæði engin aðstoð til boða og aðstæður væru mjög slæmar og erfiðar. Honum hafi ekki verið veitt húsaskjól, matur, framfærsla eða lögfræðiþjónusta. Kvaðst kærandi ekki geta snúið aftur til Rúmeníu þar sem hann muni verða sendur til Serbíu þar sem ástandið sé verra en í Rúmeníu. Hann hafi ekki haft aðgang að heilbrigðiskerfinu í Rúmeníu þrátt fyrir að hafa þarfnast heilbrigðisþjónustu. Þá greindi kærandi frá því að hafa verið skotinn í fótinn í heimaríki og hann verki mikið í fótinn.
Í tölvupósti frá talsmanni kæranda þann 25. nóvember 2020 kemur fram að hann hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi þann 19. nóvember 2019. Með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga telur kærandi rétt að umsókn hans verði tekið til efnismeðferðar þar sem meira en 12 mánuðir hafi liðið frá því að umsókn hans um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum. Þá vísar kærandi til þess að tafir á afgreiðslu umsóknar séu ekki á hans ábyrgð.
IV. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Í 1. mgr. 40. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hefur samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöldum er þó heimilt, á grundvelli a-, b-, og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, að taka umsókn ekki til efnismeðferðar við þær aðstæður sem tilgreindar eru í umræddum stafliðum.
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Af orðalagi 2. máls. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Þá hefur í úrskurðum kærunefndar verið lagt til grundvallar að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis eða þegar kærandi fer úr landi sjálfviljugur eftir að ákvörðun í máli hans hefur verið tekin.
Kærunefnd telur að túlka beri 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga á þann hátt að þó að 12 mánaða fresturinn sé liðinn verði umsókn ekki tekin til efnismeðferðar af þeim sökum ef tafir á málsmeðferð eða flutningi verði raktar til athafna eða athafnaleysis umsækjanda sem hann ber ábyrgð á, nema þær tafir hafi verið óverulegar og ljóst er að hægt hefði verið að flytja kæranda áður en 12 mánaða fresturinn var liðinn.
Líkt og áður hefur komið fram sótti kærandi um alþjóðlega vernd hér á landi þann 19. nóvember 2019 og hefur hann ekki enn yfirgefið landið. Því eru liðnir rúmlega 12 mánuðir frá því að umsókn kæranda barst fyrst íslenskum stjórnvöldum.
Þann 23. nóvember 2020 óskaði kærunefnd útlendingamála eftir upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild ríkislögreglustjóra. Sneri fyrirspurn nefndarinnar að því hvort tafir hefðu orðið á meðferð umsóknar kæranda og ef svo væri, hvort tafir væru á ábyrgð kæranda, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Svör frá Útlendingastofnun og stoðdeild bárust dagana 24. og 26. nóvember 2020 og var það mat þeirra að kærandi hefði ekki tafið mál sitt að nokkru leyti.
Af framangreindu má því ráða að þær tafir sem hafi orðið á málinu hafi ekki verið af völdum kæranda. Að auki hefur kærunefnd farið yfir málsmeðferð í máli kæranda og er að mati kærunefndar ekkert sem bendir til þess að kærandi verði talinn bera ábyrgð á töfum á afgreiðslu umsóknar sinnar, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Í ljósi alls framangreinds og samfelldrar dvalar kæranda hér á landi síðan hann lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd þann 19. nóvember 2019, er það niðurstaða kærunefndar að fella ákvörðun Útlendingastofnunar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi. Lagt er fyrir stofnunina að taka mál kæranda til efnismeðferðar.
The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate shall examine the merits of the applicant‘s application for international protection in Iceland.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Þorbjörg Inga Jónsdóttir Sanda Hlíf Ocares