Nr. 70/2022 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 3. febrúar 2022 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 70/2022
í stjórnsýslumáli nr. KNU21120048
Beiðni [...] um endurupptöku
I. Málsatvik
Hinn 3. júní 2021 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 11. febrúar 2021, um að taka umsókn einstaklings er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari Íraks (hér eftir nefndur kærandi), um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og vísa honum frá landinu. Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda hinn 7. júní 2021. Hinn 14. júní 2021 barst kærunefnd beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa. Beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa var synjað af kærunefnd hinn 6. júlí 2021.
Hinn 23. desember 2021 barst kærunefnd beiðni kæranda um endurupptöku. Upplýsingar um málsmeðferð í máli kæranda bárust kærunefnd frá Útlendingastofnun hinn 4. janúar 2022 og stoðdeild ríkislögreglustjóra hinn 5. janúar 2022. Athugasemdir bárust frá kæranda hinn 11. janúar 2022.
Af greinargerð kæranda má ætla að beiðni hans um endurupptöku málsins byggi á 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
II. Málsástæður og rök kæranda
Beiðni kæranda um endurupptöku málsins byggir á því að meira en 12 mánuðir séu nú liðnir frá því að hann lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi, en tafir á afgreiðslu málsins séu ekki á hans ábyrgð. Með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 skuli umsókn kæranda því tekin til efnismeðferðar hér á landi. Kærandi vísar til þess að samkvæmt stjórnsýsluframkvæmd hafi afgreiðsla umsóknar í skilningi framangreinds ákvæðis miðast við umsóknardag annars vegar og hins vegar þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda sé framkvæmd með flutningi til viðtökuríkis. Þar sem 12 mánuðir séu nú liðnir og kærandi sé enn á landinu telur hann að stjórnvöldum sé skylt að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi til efnismeðferðar hér á landi.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Í 1. mgr. 40. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hefur samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöldum er þó heimilt, á grundvelli a-, b- og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, að taka umsókn ekki til efnismeðferðar við þær aðstæður sem tilgreindar eru í umræddum stafliðum.
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Af orðalagi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Þá hefur í úrskurðum kærunefndar verið lagt til grundvallar að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis eða þegar kærandi fer úr landi sjálfviljugur eftir að ákvörðun í máli hans hefur verið tekin.
Kærunefnd telur að túlka beri 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga á þann hátt að þó að 12 mánaða fresturinn sé liðinn verði umsókn ekki tekin til efnismeðferðar af þeim sökum ef tafir á málsmeðferð eða flutningi verði fyrst og fremst raktar til athafna eða athafnaleysis umsækjanda sem hann ber sjálfur ábyrgð á, nema þær tafir hafi verið óverulegar og ljóst er að hægt hefði verið að flytja kæranda áður en 12 mánaða fresturinn var liðinn.
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd á Íslandi hinn 21. desember 2020 og rann því umræddur 12 mánaða frestur út á miðnætti hinn 21. desember 2021. Kemur því til skoðunar hvort tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda séu á ábyrgð hans sjálfs, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Hinn 4. janúar 2022 óskaði kærunefnd útlendingamála eftir upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild. Sneri fyrirspurn nefndarinnar að því hvort tafir hefðu orðið á meðferð umsóknar kæranda og ef svo væri, hvort tafir væru á ábyrgð kæranda, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Í svari Útlendingastofnunar, sem barst hinn 4. janúar 2022, kemur fram að Útlendingastofnun líti ekki svo á að kærandi hafi tafið mál sitt. Stofnunin hafi hins vegar ekki upplýsingar um hvort kærandi hafi tafið mál sitt er varðar flutning hans frá landinu og vísaði til stoðdeildar hvað það varðaði.
Í svari stoðdeildar, dags. 5. janúar 2022, kemur fram að verkbeiðni hafi borist stoðdeild frá Útlendingastofnun hinn 16. júlí 2021. Hinn 1. ágúst 2021 hafi verið haft samband við kæranda símleiðis en hann hafi talað góða ensku. Kærandi hafi greint frá því að vilja ekki fara aftur til Grikklands og að hann vildi ekki fara í Covid-19 sýnatöku. Hinn 29. október 2021 hafi kærandi verið boðaður til viðtals að Bæjarhrauni 18 og kynnt fyrir honum á ensku „Tilkynning um framkvæmd frávísunar frá Íslandi til Grikklands“. Kærandi hafi skilið efnisinnihald tilkynningarinnar og merkt við að hann ætlaði sér ekki að aðstoða íslensk stjórnvöld við að fara aftur til Grikklands. Kærandi hafi greint frá því að vera bólusettur en að hann ætlaði ekki að framvísa bólusetningarvottorði.
Með tölvubréfi kærunefndar, dags. 5. janúar 2022, var kærandi upplýstur um afstöðu Útlendingastofnunar og stoðdeildar og gefinn frestur til að koma að andmælum í samræmi við 13. gr. stjórnsýslulaga. Andmæli kæranda bárust kærunefnd hinn 11. janúar 2022. Í svari kæranda kemur fram að hann telji að við meðferð málsins hafi stoðdeild verið að kanna afstöðu hans til fyrirhugaðs flutnings með almennum hætti. Umrædd tilkynning hafi verið birt fyrir kæranda hinn 1. nóvember 2021, þ.e. 152 dögum eftir að úrskurður kærunefndar lá fyrir. Kærandi telur því að framkvæmd stoðdeildar hafi verið ómarkviss. Kærandi telur að ekki standist skoðun að fresta framkvæmd ákvörðunar úr öllu hófi enda hafi það verið verulega íþyngjandi fyrir hann að bíða allan þennan tíma eftir skilaboðum frá lögreglu um framkvæmd og flutning. Kærandi telur að stoðdeild geti ekki mætt örfáum dögum áður en umræddur frestur rennur út og komið þar með í veg fyrir endurupptöku með því að framvísa tilteknum pappírum sem hafi enga þýðingu fyrir úrlausn málsins. Kærandi telur það vera óforsvaranlegt að stoðdeild beri fyrir sig slíka pappíra sem lagðir séu fyrir hann án túlks og lögmanns. Ekkert í málinu gefi til kynna að kærandi hafi tafið mál sitt með nokkrum hætti en hann hafi t.a.m. aldrei falið sig eða reynt að koma sér undan stjórnvöldum. Þannig standist það ekki skoðun að líta svo á að kærandi hafi tafið málið með slíkum hætti, enda hafi kærunefnd áður komist að þeirri niðurstöðu að yfirlýsing þess efnis að vilja ekki undirgangast Covid-19 sýnatöku eða snúa aftur til viðtökuríkis geti ekki eitt og sér talist vera töf á afgreiðslu málsins. Af svari stoðdeildar megi ráða að ekki hafi verið gerðar frekari tilraunir til að undirbúa flutning á kæranda og framkvæmdin því ómarkviss. Kærandi telur að munnleg yfirlýsing hans um að hann vilji ekki snúa aftur til Grikklands til þess að gera íslenskum stjórnvöldum kleift að flytja hann þangað geti ekki heldur talist vera töf á afgreiðslu málsins. Í þessu samhengi vísar kærandi til úrskurða kærunefndar í málum nr. KNU21070020 frá 26. ágúst 2021 og KNU21080008 frá 22. september 2021.
Af svari stoðdeildar má ráða að þau samskipti sem hafi átt sér stað milli kæranda og stoðdeildar hafi snúið að því að kanna afstöðu kæranda til fyrirhugaðs flutnings til Grikklands. Þá var kæranda kynnt eyðublaðið „Tilkynning um framkvæmd ákvörðunar um frávísun frá Íslandi til Grikklands“. Þar hafi kærandi hakað í svarreit um að hann ætlaði ekki að sýna samstarfsvilja með stjórnvöldum í tengslum við flutning sinn til Grikklands. Þá hafi kærandi einnig hakað við svarreit um að hann ætlaði ekki að framvísa bólusetningarvottorði í tengslum við fyrirhugaða framkvæmd. Kærandi hafi svo skrifað nafn sitt undir eyðublaðið og það verið vottað af tveimur fulltrúum lögreglunnar.
Kærunefnd tekur fram að flutningur umsækjenda um alþjóðlega vernd sem fengið hafa neikvæða niðurstöðu hér á landi í máli sínu er íþyngjandi ákvörðun og því eðlilegt að umsækjendur séu mótfallnir slíkum flutningi. Líkt og að framan greinir leið 12 mánaða fresturinn í máli kæranda hinn 21. desember 2021. Ljóst er að kærandi lýsti þeirri afstöðu sinni að hann hygðist ekki ætla að sýna samstarfsvilja með íslenskum stjórnvöldum í tengslum við flutning sinn. Þannig kom kærandi í veg fyrir flutning sinn úr landi og tafði málsmeðferðina. Með háttsemi sinni og skýrum yfirlýsingum gerði hann framkvæmd endanlegrar ákvörðunar á stjórnsýslustigi ómögulega innan tilgreindra tímamarka. Jafnvel þótt slík háttsemi kunni að vera skiljanleg, svo sem að framan greinir, telur kærunefnd ljóst að hún felur í sér tafir af hálfu kæranda enda gerir hún stjórnvöldum ókleift að framkvæma flutning.
Með hliðsjón af framangreindu telur kærunefnd að tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda hafi verið á hans ábyrgð, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Af framangreindu leiðir að skilyrði 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er ekki uppfyllt.
Vegna tilvísunar í úrskurði kærunefndar í málum nr. KNU21070020 frá 26. ágúst 2021 og KNU21080008 frá 22. september 2021, tekur kærunefnd fram að hún telur málsatvik í máli kæranda ekki sambærileg fyrrgreindum úrskurðum. Í fyrrgreindum málum taldi kærunefnd að þau samskipti sem hafi átt sér stað milli kærenda og stoðdeildar hafi snúið að því að kanna almennt afstöðu kærenda til fyrirhugaðs flutnings til Grikklands. Í fyrirliggjandi máli kæranda lýsti hann þeirri afstöðu sinni að hann hygðist ekki ætla að vinna með íslenskum stjórnvöldum og ekki framvísa bólusetningarvottorði í tengslum við fyrirhugaða framkvæmd.
Í ljósi framangreinds er því ekki fallist á að atvik hafi breyst verulega í máli kæranda á þann hátt að hann eigi rétt á endurupptöku á máli sínu, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Endurupptöku á máli hans er þar með hafnað.
Úrskurðarorð:
Kröfu kæranda er hafnað.
The appellant‘s request is denied.
Tómas Hrafn Sveinsson
Bjarnveig Eiríksdóttir Sandra Hlíf Ocares