Hundruð milljarða króna fjárfestingar til ársins 2015

Líkur fara nú vaxandi á að markmið, sem aðilar vinnumarkaðarins og stjórnvöld settu sér um auknar fjárfestingar í tengslum við kjarasamninga, náist á næstu misserum. Fjárfestingar námu 14 prósentum af vergri landsframleiðslu (VLF) árið 2011 og horfur eru á að þær verði 16 prósent sem hlutfall af VHL á þessu ári. Markmiðið er að fjárfestingar nemi fimmtungi (20%) af VLF á næsta ári.

Tvöfalt fleiri stjórnendur 400 stærstu fyrirtækjanna í landinu telja nú að ástandið í atvinnulífinu batni frekar en versni næstu sex mánuðina.

Þetta er ein af niðurstöðum nýrrar könnunar um framtíðarhorfur sem Samtök atvinnulífsins birtu í vikunni. Þeim stjórnendum fjölgar sem telja að ástandið batni á næstunni eða standi í stað á sama tíma og þeim fækkar sem telja að ástandið í atvinnulífinu eigi eftir að versna á næstu sex mánuðum. „Vísitala efnahagslífsins eftir sex mánuði, sem mælir mismun á fjölda þeirra sem telja að ástandið batni og þeim sem telja að það versni, hefur ekki verið hærri síðan árið 2004,“ eins og segir á vef Samtaka atvinnulífsins.

Hærra hlutfall stórra fyrirtækja en smárra áformar auknar fjárfestingar og því má búast við nokkurri aukningu fjárfestinga í heild samkvæmt niðurstöðum könnunar Samtaka atvinnulífsins.

Margvíslegar fjárfestingar

Á vefsvæði ríkisstjórnarinnar hefur þegar verið greint frá margvíslegum opinberum og hálfopinberum verkefnum sem hafin eru eða eru í þann mund að hefjast.

Hér verður greint frá stöðu fjárfestingarverkefna sem eru hafin eða eru í undirbúningi. Hafa verður í huga að tafir á framgangi einstakra verkefna má rekja til mismunandi atriða, svo sem alþjóðlegu lánsfjárkreppunnar, breyttra viðhorfa einstakra fjárfesta, samninga um orkuverð og atriða sem tengjast umhverfismálum og leyfisveitingum. Tafir eru hins vegar ekki jafngildar því að hætt hafi verið við verkefni eða að þau hafi verið slegin af.

Á grundvelli laga frá árinu 2010 um ívilnanir vegna nýfjárfestinga á Íslandi hafa þegar verið undirritaðir nokkrir fjárafestingarsamningar:

• Aflþynnuverksmiðja í Eyjafirði: Samningurinn var gerður við Becromal og Strokk Energy árið 2010. Raforkuþörf nemur 75 MW í fyrstu. Heildar fjárfestingarkostnaður er áætlaður um 10 milljarðar króna. Um 80 manns starfa við verksmiðjuna og er framleiðsla þegar hafin. Stækkun er fyrirhuguð.
• Thorsil kísilmálmverksmiðja: Í lok árs 2010 var undirritaður fjárfestingarsamningur við Thorsil ehf., Timminco Limited og Strokk Energy ehf. um kíslimálmverksmiðju. Til athugunar er nú að staðsetja hana á Bakka við Húsavík. Hún mun þarfnast 85 MW af raforku. Ætlað er að árleg velta fyrirtækisins verði um 17 milljarðar króna og að um 160 manns vinni við hana.
• Gagnaver að Ásbrú í Reykjanesbæ: Í september sl. var undirritaður fjárfestingarsamningur við Verne Real Estate II ehf. vegna byggingar gagnavers að Ásbrú. Það var opnað í febrúar sl. Verið skapar a.m.k. 100 ný störf til frambúðar og fleiri á framkvæmdatíma. Heildar fjárfestingarkostnaður nemur 88 milljörðum króna miðað við fullbúið gagnaver árið 2017.
• Stækkun álvers í Straumsvík: Alcan/RioTinto er nú í miðjum framkvæmdum við stækkun og endurnýjun álversins í Straumsvík. Framkvæmdatími er frá 2010 til 2014 og heildar fjárfestingarkostnaður er áætlaður um 57 milljarðar króna.
• Kísilver í Helguvík: Í febrúar 2011 var undirritaður fjárfestingarsamningur við Íslenska kísilfélagið ehf. og var áætlað að hefja framkvæmdir á síðasta ári. Samningum um orkuafhendingu hefur verið rift vegna vanefnda en helsti fjárfestirinn, Globe Speciality Metals, hefur í hyggju að kaupa þrotabú kísilverksmiðju í Kanada og snúa sér frá Íslandi. Til athugunar er hvort aðrir framleiðendur geti gengið inn í verkefnið. Heildarfjárfesting var áætluð um 17 milljarðar króna. Raforkuþörf nemur til 65 MW.
• Kísilmálmverksmiðja PCC: Samningar (m.a. fjárfestingarsamningur) eru langt komnir við þýska fyrirtækið PCC um kísilmálmverksmiðju á Bakka við Húsavík. Raforkuþörf nemur liðlega 50 MW afli. Rekstur verksmiðju ætti að hefjast síðla árs 2015 ef allt fer sem horfir. Áætlað er að 120 manns vinni við framleiðsluna.
• Álver í Helguvík: Framkvæmdir við álver Norðuráls í Helguvík hófust árið 2008 m.a. við uppsteypu kerskála. Fjárfestingar í verkefninu eru þegar mjög miklar. Framkvæmdir hafa legið niðri en samningaviðræður um orkuverð, orkuafhendingu o.fl. halda áfram.  Verksmiðjan veitir um 600 manns vinnu og skapar alls um 2.000 störf beint og óbeint þegar verksmiðjan tekur til starfa.

Auk þess sem framan er greint er nú unnið úr um 10 til 15 umsóknum um fjárfestingaverkefni allt frá álkaplaverksmiðju og stálendurvinnslu til fiskeldis og hótelbygginga. Samtals er þar um 1.300 ársverk að tefla.  Samanlagt nema fjárfestingarnar í öllum verkefnunum  180 til 200 milljörðum króna.

Öflun raforku vegna fjárfestingarverkefna

Mörg þeirra verkefna sem hér eru talin eru háð umfangsmiklum kaupum viðkomandi fyrirtækja á raforku.
Þær virkjunarframkvæmdir sem þegar eru hafnar eru eftirfarandi:

• Búðarhálsvirkjun: Áætl. fjárfesting: 22.2 milljarðar króna. Framkvæmdatími: 2011-2013
  
• Hellisheiðarvirkjun:  Fjárfesting: 6.9 milljarðar króna 2011  og 569 milljónir króna árið  2012. Framkvæmdum lýkur á þessu ári.
• Bjarnarflagsvirkjun: Áætl. fjárfesting: 20.6 milljarðar króna. Framkvæmdatími er 2011-2014.
• Þeistareykir: Áætl. fjárfesting: 20,2 milljarðar króna.  Framkvæmdatími er 2011-2014.
• Veitukerfi (OR):  3.1 ma. kr. 2011, 4.1 ma. kr.. 2012,  3.2 ma. kr. 2013. Samtals 10,4 milljarðar króna.
• Framkvæmdir á vegum Landsnets.  Framkvæmdatími 2011-2014. 1.4 ma. kr. 2011, 3.8 ma.kr. 2012, 7.9 ma.kr. 2013, 6.9 ma.kr. 2014. 20.000 m.kr. Samtals 20 milljarðar króna.

Undirbúningur virkjana á vegum Orkuveitu Reykjavíkur við Hverahlíð og á vegum HS Orku á Reykjanesi hefur staðið undanfarin misseri. Þegar hafa verið lagðir 5 til 6 milljarðar króna í undirbúning Hverahlíðarvirkjunar. Samanlagður kostnaður við þessa virkjunarkosti gæti verið á bilinu 60 til 80 milljarðar króna. 

Vaxandi fjárfestingar eru nú í ferðaþjónustu og sjávarútvegi en umsvif og tekjur þessara mikilvægu atvinnugreina þjóðarinnar hafa vaxið verulega á undanförnum misserum. Í því sambandi má nefna að tekjur af loðnuvertíðinni, sem líkur á næstu dögum, eru áætlaðar um 30 milljarðar króna.
Þá má nefna kvikmyndagerð sem velti 8 milljörðum króna í fyrra en það er liðlega 3 milljörðum krónum meira en árið 2010.

Af öðrum minni en mikilvægum fjárfestingum má nefna að ráðgert er að leggja hitaveitu til Skagastrandar sem byggist á 20 kílómetra stofnlögn frá Blönduósi til Skagastrandar og dreifikerfi innanbæjar. Náist samkomulag um stofnframlagið geta framkvæmdir hafist næsta sumar.  Áætlaður heildarkostnaður við verkið er nær 1 milljarður króna. Framkvæmdatími er áætlaður 18 til 20 mánuðir.