14. febrúar 2017 Dómsmálaráðuneytið

Úrskurður nr. 87/2017

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 14. febrúar 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 87/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU16120044

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 13. desember 2016 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefnd kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 6. desember 2016, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hennar um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda hana til Noregs.

Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hennar um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar, sbr. 2. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002, sbr. 1. mgr. 17. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin).

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 1. mgr. 30. gr. þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002 og barst kæran fyrir lok kærufrests, sbr. 3. mgr. 30. gr. sömu laga.

Þann 1. janúar 2017 tóku gildi ný lög um útlendinga nr. 80/2016. Samkvæmt 2. mgr. 121. gr. laganna gilda ákvæði þeirra um mál sem bárust kærunefnd útlendingamála fyrir gildistöku laganna en höfðu ekki verið afgreidd með úrskurði. Fer því um mál þetta samkvæmt ákvæðum laga nr. 80/2016.

II. Málsmeðferð

Kærandi, ásamt eiginmanni sínum, lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 25. ágúst 2016. Við leit að fingraförum kæranda í svokölluðum Eurodac gagnagrunni, þann 25. ágúst 2016, kom í ljós að fingraför hennar höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Noregi. Þann 31. ágúst 2016 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hennar um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Noregi, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Þann 2. september 2016 barst svar frá norskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 6. desember 2016 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að hún skyldi endursend til Noregs. Kærandi kærði ákvörðunina við birtingu þann 13. desember 2016 til kærunefndar útlendingamála auk þess að óska eftir frestun réttaráhrifa á hinni kærðu ákvörðun á meðan mál hennar væri til meðferðar. Fallist var á frestun réttaráhrifa á meðan málið væri til kærumeðferðar með bréfi kærunefndar, dags. 14. desember 2016. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 29. desember 2016.

Kæra þessi hefur hlotið hefðbundna málsmeðferð, gagnaöflun er lokið og er málið hér með tekið til úrskurðar.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hún skyldi endursend til Noregs. Lagt var til grundvallar að Noregur virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Noregs ekki í sér brot gegn 45. gr. þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 46. gr. a sömu laga. Aðstæður kæranda féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hana til Noregs, sbr. d-lið 1. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga.

Kærandi byggði mál sitt á því að sérstakar ástæður mæli með því að umsókn hennar um alþjóðlega vernd verði tekin til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002. Í ákvörðun Útlendingastofnunar er tekið fram að ekkert bendi til þess að flutningur kæranda til Noregs brjóti í bága við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu eða aðrar þjóðréttarlegar skuldbindingar sem íslenska ríkið er aðili að. Þá byggði kærandi mál sitt á að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefði í mars 2015 lagt fram tillögur sem hvetji til „fullrar beitingar“ fullveldisreglu 17. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem upphaflegur tilgangur hennar sé að deila ábyrgðinni af auknu innstreymi flóttamanna til Evrópu. Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að markmið Dyflinnarreglugerðarinnar sé fyrst og fremst að komast að niðurstöðu um það hvaða ríki beri ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd til að tryggja skilvirka og hraða málsmeðferð og til að koma í veg fyrir að umsækjendur um alþjóðlega vernd eigi virka umsókn í fleiri en einu aðildarríki. Í niðurstöðu Útlendingastofnunar sé jafnframt tekið fram að beita þurfi undanþáguheimild 17. gr. af varkárni enda myndi annað leiða til þess að verulega drægi úr virkni kerfisins, auk þess sem tilviljanakennd framkvæmd væri til þess fallin að draga úr trúverðugleika kerfisins.

Þá byggði kærandi á því að endursending til Noregs væri ólögmæt í ljósi 1. mgr. 45. gr. þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002 og að vankantar væru á málsmeðferð umsækjenda um alþjóðlega vernd frá [...] í Noregi þar sem norsk stjórnvöld synji umsóknum um alþjóðlega vernd á grundvelli búsetu. Í ákvörðun Útlendingastofnunar er tekið fram að úrlausn útlendingamála í Noregi heyri undir sérstaka stofnun, „Utlendingsdirektoratet“. Ákvarðanir hennar sæti svo kæru til sérstakrar kærunefndar, „Utlendingsnemnda“, sem njóti sjálfstæðis gagnvart ráðuneyti dómsmála. Ummæli ráðuneytisstjóra dómsmála þar í landi gefi ekki tilefni til að ætla að horfið hafi verið frá því að leysa úr málum umsækjenda um alþjóðlega vernd með því að skoða aðstæður þeirra á einstaklingsgrundvelli. Það sé mat Útlendingastofnunar að málsmeðferð í Noregi sé í samræmi við þær alþjóðlegu skuldbindingar sem Noregur og aðrar Evrópusambandsþjóðir hafa gengist undir við afgreiðslu umsókna um alþjóðlega vernd. Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að tölfræði sem vísað sé til í greinargerð sé ekki studd slíkum gögnum svo unnt sé að byggja á henni án þess að til grundvallar liggi allar staðreyndir máls. Þekkt sé að norsk yfirvöld hafi hjálpað umsækjendum um alþjóðlega vernd til öruggra svæða í heimaríki þeirra og styðji löngu eftir að viðkomandi hafi snúið aftur heim.

Í greinargerð kæranda til Útlendingastofnunar hafi verið á því byggt að kæranda hafi ekki verið gerð grein fyrir afleiðingum þess að hún var látin gefa afrit af fingraförum sínum við komuna til Noregs. Um svo alvarlegan galla á framkvæmd norskra yfirvalda sé að ræða að íslenskum stjórnvöldum beri að taka mál kæranda til efnismeðferðar á grundvelli 2. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002. Í ákvörðun Útlendingastofnunar segir að það sé mat stofnunarinnar að ekki þyki varhugavert að senda kæranda til Noregs. Þó hún hafi ekki ætlað að sækja um alþjóðlega vernd þar í landi bendi Eurodac skýrsla hennar til þess að svo hafi verið. Jafnframt liggi fyrir frásögn kæranda þess efnis að hún hafi dvalið í móttökumiðstöð fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd í Noregi. Það sé mat Útlendingastofnunar að ekki verði á það fallist að kæranda hafi verið alls ókunnugt um afleiðingar þess að fingraför hennar væru tekin við komuna til Noregs og hún hafi átt þess kost að mótmæla því síðar í málsmeðferð sem hafi tekið einhverja mánuði, en kærandi naut m.a. lögfræðiaðstoðar.

Þá byggði kærandi á því að hún þjáist af [...] veikindum [...]. Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að norsk stjórnvöld séu afar vel í stakk búin til að veita [...], enda heilbrigðiskerfi þar í landi meðal þess besta sem gerist í heiminum. Engin ástæða sé til þess að draga í efa hæfni þarlendra yfirvalda til þess að veita kæranda viðeigandi meðferð.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hún mótmæli því að vera send til Noregs þar sem hún hafi þegar fengið synjun um alþjóðlega vernd þar í landi. Kærandi geri enn fremur alvarlega athugasemd við aðbúnað og málsmeðferð norskra yfirvalda. Kærandi greini frá því að hún hafi ekki fengið að hitta lögfræðing fyrr en eftir að niðurstaða í máli hennar hafi legið fyrir.

Þá greini kærandi frá því að hún óttist að snúa aftur til Noregs vegna kynþáttafordóma sem hún hafi orðið fyrir þar í landi. Kærandi greini frá því að hafa orðið fyrir ítrekuðu andlegu ofbeldi af hálfu forstöðumanns í búsetuúrræði þar sem hún dvaldi við málsmeðferðina. Þá hafi engin úrræði verið til að koma á framfæri athugasemdum vegna framkomu umrædds umsjónarmanns og hafi kærandi því þurft að þola niðrandi háttsemi hans í sinn garð. Þá greini kærandi enn fremur frá því að hún sé [...].

Í greinargerð kæranda kemur fram að hún hafi verið neydd til að gefa fingraför við komuna til landsins og enn fremur að túlkur hafi ekki verið viðstaddur fingrafaratökuna. Kærandi hafi þannig ekki gert sér grein fyrir hvað fingrafaratakan hefði í för með sér og hvort hún væri raunverulega að sækja um alþjóðlega vernd í landinu. Kærandi byggi á því að norsk stjórnvöld hafi brotið gegn ákvæði 4. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og 1. mgr. 29. gr. reglugerðar nr. 603/2013/ESB þegar hún hafi gefið fingraför í Noregi.

Í greinargerð kæranda er dómur fransks dómstóls rakinn. Niðurstaða dómsins hafi verið sú að formgalli hafi verið á ákvörðun franskra stjórnvalda er varðaði endursendingu umsækjanda um alþjóðlega vernd til Ítalíu á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem umsækjandanum hafði ekki verið veittar viðeigandi upplýsingar þegar hann heimilaði töku fingrafara sinna. Krafa um slíkt sé gerð í 1. mgr. 29. gr. reglugerðar nr. 603/2013/ESB og 4. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en í ákvæði 1. mgr. 29. gr. segi að veita skuli viðkomandi upplýsingar um tilgang og afleiðingar fingrafaratöku á einföldu og skýru máli sem viðkomandi skilji. Þá vísi kærandi í annan dóm franska dómstólsins þar sem endursending manns til Spánar á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar hafi verið ógild. Dómstóllinn hafi talið ófullnægjandi að byggja endursendingu á því að viðkomandi hefði farið ólöglega yfir landamærin til Spánar og á fingraförum í gagnagrunni Eurodac þegar gögn málsins hafi borið með sér að viðkomandi hafði aldrei sótt um alþjóðlega vernd á Spáni. Eins og fram hafi komið hafi kærandi ekki gert sér grein fyrir því hvað fingrafaratakan hefði í för með sér. Kæranda hafi, þegar fingraför hennar hafi verið tekin í Noregi, hvorki verið gerð grein fyrir raunverulegum tilgangi fingrafarartökunnar né lagalegum afleiðingum hennar enda hafi hún ekki notið aðstoðar túlks.

Í greinargerð kæranda kemur fram að nýlega hafi orðið breytingar á stefnu Noregs í málefnum umsækjenda um alþjóðlega vernd sem muni geta leitt til þess að stefna landsins í málefnum þeirra verði ein sú strangasta í Evrópu. Hafi Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna gert fjölmargar athugasemdir við fyrirhugaðar breytingar Noregs á löggjöf í þessum málaflokki. Einnig hafi norsk yfirvöld m.a. tekið upp tímabundið eftirlit á landamærum landsins til að stemma stigu við gríðarlegum fjölda umsækjenda um alþjóðlega vernd. Þá hafi norsk yfirvöld tekið upp á því að dreifa upplýsingum á helstu samfélagsmiðlum í því skyni að letja fólk frá því að leita alþjóðlegrar verndar í Noregi.

Þá kemur fram í greinargerð kæranda að ráðuneytisstjóri norska forsætisráðuneytisins hafi nýlega lýst því yfir að norsk stjórnvöld stefni að því, í samvinnu við [...] stjórnvöld, að vísa [...] á brott [...] þar sem ekki standi yfir vopnuð átök. Í greinargerðinni er því haldið fram að með þessum ummælum virðist sem norsk stjórnvöld ætli ekki að virða þá meginreglu flóttamannaréttar að umsóknarríki sé óheimilt að gera heimaríki viðvart berist þeim umsókn um alþjóðlega vernd, enda geti slíkar upplýsingar skapað hættu fyrir viðkomandi. Þá er enn fremur bent á að norsk stjórnvöld ætli sér að synja öllum umsækjendum frá [...] um vernd og senda þá [...], burtséð frá því hvort umrædd svæði séu þeirra heimkynni.

Þá er í greinargerð kæranda vísað til skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um endursendingar til [...] þar sem fram komi að ástandið í [...] sé bæði hættulegt og óstöðugt. Stofnunin hafi mælst til þess að ríki sendi ekki einstaklinga frá [...] til baka vegna ástandsins þar í landi. Með endursendingu til Noregs taki íslensk stjórnvöld þannig ábyrgð á því að kæranda verði vísað aftur til [...] þar sem líf hennar sé í hættu. Slík ákvörðun væri að mati kæranda ólögmæt með vísan í 45. gr. þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002. Kærandi vísar, máli sínu til stuðnings, einnig til 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna.

Þá séu ákvæði Dyflinnarreglugerðarinnar rakin auk þágildandi ákvæða laga um útlendinga. Í greinargerð kæranda er vísað til d-liðar 1. mgr. og 2. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002 og lögskýringagagna er liggi þeim að baki. Vísað er til þess að ákvæði 1. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga kveði á um heimild til að synja um efnismeðferð en ekki skyldu og að 2. mgr. ákvæðisins geri kröfu til þess að mat fari fram í hverju tilviki fyrir sig varðandi hvort sérstakar ástæður mæli með því að umsókn verði tekin til efnismeðferðar.

[...] Kærandi telji að teknu tilliti til ástandsins í Noregi, sérstaklega viðkvæmrar stöðu hennar vegna [...] og vegna annmarka sem voru á málsmeðferð kæranda í Noregi, að íslenskum stjórnvöldum beri skylda til að taka umsókn hennar um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli 1. mgr. 17. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og 2. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Fyrir liggur í máli þessu að norsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja henni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Noregs er byggt á því að kærandi sé með umsókn um alþjóðlega vernd til meðferðar þar í landi.

Í c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að umsókn um alþjóðlega vernd skv. 37. gr. skuli tekin til efnismeðferðar nema heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda. Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæði sem greinir í 1. mgr.

Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum jafnframt að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Noregi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

· Norway 2015 Human Rights Report (United States Department of State, 13. apríl 2016)

· Freedom in the World 2015 – Norway (Freedom House, 10. ágúst 2015)

Amnesty Interational Report 2015-2016 – Norway (Amnesty International, 24. febrúar 2016)
Information for asylum seekers in Norway (Norwegian Organisation for Asylum Seekers, 2011)
Information Note, Dublin transfers post-Tarakhel: Update on European case law and practice (European Council on Refugees and Exiles, október 2015)
Submission by the United Nations High Commissioner for Refugees: For the Office of the High Commissioner for Human Rights‘ Compilation Report – Universal Periodic Review: NORWAY (UNHCR, september 2013)
UNHCR Observations on the proposed amendments to the Norwegian Immigration Act and Regulation: Høring – Endringer i utlendingslovgivningen (Innstramninger II) (UNHCR, 12. febrúar 2016)
[...]
UNHCR proposals to address current and future arrivals of asylum-seekers, refugees and migrants by sea to Europe (UNHCR, mars 2015)
Guidelines on international protection: "Internal Flight or Relocation Alternative" within the Context of Article 1A(2) of the 1951 Convention and/or 1967 Protocol relating to the Status of Refugees (23. júlí 2003)

· Upplýsingar af vefsíðum Hagstofu Evrópusambandsins (Eurostat) (www. http://ec.europa.eu/eurostat), landinfo (www.landinfo.no), norsku útlendingastofnunarinnar (www.udi.no), norsku kærunefndar útlendingamála (www.une.no), Lovdata (www.lovdata.no), norskra stjórnvalda (www.regjeringen.no), norskra dómstóla (www.domstol.no), norskra heilbrigðisyfirvalda (www.helsenorge.no) og norskra samtaka fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd (www.noas.no).

Samkvæmt ofangreindum gögnum eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd í Noregi rétt á ákveðnum fjölda klukkustunda í lögfræðiþjónustu ef umsókn þeirra um vernd er synjað af útlendingastofnun. Umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga jafnframt rétt á að kæra þá niðurstöðu til kærunefndar. Umsækjendur um alþjóðlega vernd fá því aðstoð lögfræðings á kærustigi og hafa þeir nokkurt val um hvaða lögfræðingur sinni þeirra máli. Þá geta umsækjendur um alþjóðlega vernd leitað til mannúðarsamtaka sem veita lögfræðiþjónustu.

Af framangreindum skýrslum og gögnum má ráða að á meðan umsókn um alþjóðlega vernd er til meðferðar hjá norskum stjórnvöldum geta umsækjendur lagt fram gögn í málinu sem styðja við umsóknina. Þá er hægt að óska þess að mál séu tekin upp að nýju á grundvelli nýrra gagna. Útlendingastofnun Noregs (n. Utlendingsdirektoratet) tekur ákvarðanir er varða umsóknir um alþjóðlega vernd þar í landi. Neikvæða ákvörðun útlendingastofnunar er þá hægt að kæra til sérstakrar kærunefndar útlendingamála (n. Utlendingsnemnda). Fái umsækjandi um alþjóðlega vernd í Noregi synjun á umsókn sinni hjá útlendingastofnun eða kærunefnd á hann möguleika á því að bera málið undir dómstóla eða leggja fram beiðni um endurupptöku á máli sínu hjá útlendingastofnun. Ef nýjar upplýsingar eða gögn liggja fyrir í máli kæranda, aðstæður hafa breyst í máli hans eða ef verulegir annmarkar voru á fyrri málsmeðferð, geta skilyrði endurupptöku verið uppfyllt. Þá geta umsækjendur um alþjóðlega vernd borið mál sitt undir norska dómstóla ef endurupptökubeiðni þeirra er synjað. Jafnframt eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstóli Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á alþjóðlegri vernd og brottvísun til heimaríkis hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða að um meðferð sé að ræða sem brjóti í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.

Kærandi ber fyrir sig að norsk yfirvöld sendi [...] umsækjendur um alþjóðlega vernd aftur til heimaríkis í bága við ákvæði flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna og að norsk yfirvöld hafi lýst hluta [...] í bága við tilmæli Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna. Kærunefnd telur að skilgreining norskra yfirvalda á [...] gefi ekki ein og sér til kynna að meðferð umsókna um alþjóðlega vernd kunni að brjóta í bága við bann við endursendingu útlendinga til svæðis þar sem líf þeirra eða frelsi kunni að vera í hættu, sbr. 42. gr. laga um útlendinga. Að mati kærunefndar bera gögn málsins það með sér að í Noregi sé veitt fullnægjandi vernd gegn brottvísun umsækjenda um alþjóðlega vernd til landa þar sem einstaklingar eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað (non-refoulement), sbr. 73. gr. norskra laga um útlendinga (n. lov om utlendingers adgang til riket og deres opphold her). Er þá sérstaklega litið til þess að þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda eindregið til þess að málsmeðferð norskra yfirvalda sé nægilega vönduð og veiti umsækjendum um alþjóðlega vernd viðunandi úrræði til að tryggja að réttur sé ekki á þeim brotinn og að einstaklingsbundið mat verði lagt á aðstæður þeirra. Ekkert bendi til þess að [...] umsækjendum sé synjað sjálfkrafa um alþjóðlega vernd í Noregi eða þeir endursendir til heimaríkis án þess að leyst sé úr málum þeirra á einstaklingsgrundvelli.

Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Noregi hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending umsækjenda um alþjóðlega vernd til Noregs brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að umsækjendum um alþjóðlega vernd séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Noregi bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Ennfremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Noregs á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.

Kærandi ber fyrir sig að ekki hafi verið rétt staðið að töku fingrafara hennar í Noregi. Hún kveður sig ekki hafa ætlað að sækja um alþjóðlega vernd þar í landi og að hún hafi ekki fengið viðeigandi upplýsingar varðandi fingrafaratökuna og verið neydd til að gefa fingraför sín. Kærunefnd telur að ekki skipti máli í þessu sambandi hvernig staðið var að töku fingrafara og skráningu kæranda í viðtökuríkinu þar sem það er ekki til þess fallið að hafa áhrif á efnislega niðurstöðu kærumálsins. Fyrir liggur að norsk stjórnvöld hafa fallist á að taka við kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar sem mælir fyrir um skyldu ríkis til að taka aftur við umsækjanda um alþjóðlega vernd sem sótt hefur um alþjóðlega vernd í því ríki. Þá bendir framburður kæranda í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 15. september 2016 til þess að kærandi hafi dvalið í búsetuúrræðum fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd í Noregi þann tíma sem hún var þar í landi og þegið framfærslu frá norska ríkinu.

Kærandi hefur greint frá því að hún hafi orðið fyrir kynþáttafordómum í Noregi og orðið fyrir ítrekuðu andlegu ofbeldi af hálfu forstöðumanns í búsetuúrræði sem hún dvaldist í við málsmeðferðina. Þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda til þess að kærandi geti leitað aðstoðar yfirvalda í Noregi óttist hún tilgreinda aðila eða að á henni verði brotið.

Í viðtali hjá Útlendingastofnun lýsti kærandi því að hún væri [...]. Skilgreiningu á einstaklingi í sérstaklega viðkvæmri stöðu er að finna í 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga en þar kemur fram að átt sé við einstaklinga sem vegna tiltekinna persónulegra eiginleika eða aðstæðna hafa sérþarfir sem taka þarf tillit til við meðferð máls eða geta ekki að fullu eða með engu móti nýtt sér rétt eða uppfyllt skyldur sem kveðið er á um í lögunum án aðstoðar eða sérstaks tillits, t.d. fylgdarlaus börn, fatlað fólk, fólk með geðraskanir eða geðfötlun, aldrað fólk, þungaðar konur, einstæðir foreldrar með ung börn, fórnarlömb mansals, alvarlega veikir einstaklingar og einstaklingar sem hafa orðið fyrir pyndingum, kynfæralimlestingum, nauðgun eða öðru alvarlegu andlegu, líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi. Það er mat kærunefndar að í ljósi gagna um veikinda kæranda teljist hún vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.

Í fyrrgreindum skýrslum og gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd í Noregi kemur fram að umsækjendum er tryggður aðgangur að heilbrigðisþjónustu í norskum lögum hvort sem það er á spítala eða heilsugæslu. Þar kemur fram að umsækjandi um alþjóðlega vernd á rétt á heilbrigðisþjónustu vegna líkamlegra eða andlegra vandamála ásamt tannlæknaþjónustu sem og aðstoð vegna fíknivanda. Sveitarfélagið þar sem umsækjandi um alþjóðlega vernd dvelst í hefur milligöngu um að útvega umsækjanda lækni og aðra heilbrigðisþjónustu við hæfi. Greiða þarf komugjald vegna heimsóknar á heilsugæslu en innlögn á spítala er umsækjanda um alþjóðlega vernd að kostnaðarlausu. Umsækjendum um alþjóðlega vernd sem hafa fengið synjun í máli sínu í Noregi en dvelja enn þar í landi eiga rétt á nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu gegn greiðslu en ef umsækjandi um alþjóðlega vernd getur ekki greitt fyrir slíka þjónustu er kostnaðurinn greiddur af sveitarfélaginu eða opinberum aðilum. Í ljósi aðstæðna í Noregi og að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda, meðal annars sérstaklega viðkvæmrar stöðu kæranda, er það því mat kærunefndar að aðstæður kæranda séu ekki slíkar að sérstakar ástæður mæli með því að mál hennar verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hún lagði fram umsókn sína þann 25. ágúst 2016.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 15. september 2016 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Í máli þessu hafa norsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hennar um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Noregs með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir, varaformaður

Þorbjörg Inga Jónsdóttir Erna Kristín Blöndal

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála