Nr. 684/2023 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Hinn 22. nóvember 2023 er kveðinn upp svohljóðandi 

úrskurður nr. 684/2023

í stjórnsýslumálum nr. KNU23060050

Kæra {...]

á ákvörðun Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Hinn 6. júní 2023 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fædd [...] og vera ríkisborgari Sómalíu, ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 24. maí 2023, um að synja henni um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Kærandi krefst þess aðallega að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og henni verði veitt alþjóðleg vernd á grundvelli 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að henni verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara krefst kærandi þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að henni verði veitt dvalarleyfi af mannúðarástæðum með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð 

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi 1. apríl 2022 ásamt eiginmanni sínum (hér eftir M). Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun ásamt löglærðum talsmanni sínum 1. september 2022 og til framhaldsviðtals hjá stofnuninni 16. janúar 2023. Með ákvörðunum, dags. 24. maí 2023, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var framangreind ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála 6. júní 2023. Hinn 20. júní 2023 barst kærunefnd sameiginleg greinargerð kæranda og M ásamt fylgiskjali. Frekari gögn bárust kærunefnd frá kæranda og M 7., 11. og 18. júlí og 3., 10. og 29. ágúst 2023. Þá bárust kærunefnd frekari gögn frá kæranda 27. og 28. september og 4., 19. og 25. október og 2. og 15. nóvember 2023. Þá barst kærunefnd tölvubréf frá utanaðkomandi aðila 11. september 2023 vegna máls kæranda.  Þá bárust kærunefnd athugasemdir frá kærendum 20. nóvember 2023. 

III. Ákvarðanir Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hún sé í hættu í heimaríki vegna ofsókna af hálfu hryðjuverkasamtakanna Al-Shabaab.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi væri ekki flóttamaður og henni skyldi synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi samkvæmt ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða samkvæmt 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Kæranda var brottvísað frá landinu og henni ákvarðað endurkomubann til tveggja ára. Kæranda var veittur 15 daga frestur til að yfirgefa landið. Fram kom að yfirgæfi kærandi landið sjálfviljug innan frestsins yrði endurkomubannið fellt niður. 

Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga. 

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í sameiginlegri greinargerð kæranda og M er vísað til greinargerðar, dags. 15. september 2022, sem lögð var fram til Útlendingastofnunar hvað varðar umfjöllun um mannréttinda- og öryggisástand í Sómalíu. Sérstök athygli er vakin á árásum Al-Shabaab í Mógadisjú í október og nóvember 2022 sem hafi verið mannskæðustu árásir gegn almennum borgurum í Sómalíu sem hafi átt sér stað um nokkurra ára skeið. Samkvæmt nýjustu heimildum fari öryggisástand í Mógadisjú versnandi. Hafi óbreyttir borgarar í borginni einnig látist eða slasast í árásum Al-Shabaab í janúar og febrúar á þessu ári. Að mati kæranda takist stjórnvöldum í Sómalíu hvorki að tryggja öryggi í höfuðborg landsins né í Beledweyne. 

Í greinargerð kæranda og M eru gerðar ýmsar athugasemdir við ákvörðun og rannsókn Útlendingastofnunar, einkum við trúverðugleikamat Útlendingastofnunar. Kærandi og M telja að niðurstaða Útlendingastofnunar byggi á ómálefnalegum grunni og röngum upplýsingum. Að mati kæranda hafi Útlendingastofnun brotið ýmsar málsmeðferðarreglur stjórnsýsluréttarins við meðferð mála þeirra. Þá telji kærandi að rökstuðningur Útlendingastofnunar fyrir niðurstöðum hafi verið ófullnægjandi.

Kærandi og M gera athugasemdir við mat stofnunarinnar á auðkennum þeirra og því hvort þau séu skotmörk Al-Shabaab. Þá telja kærandi og M að Útlendingastofnun hafi byggt niðurstöður sínar á röngum upplýsingum, stofnunin hafi vísað til heimilda með villandi hætti og litið framhjá heimildum sem hafi stutt við málsástæður þeirra. Gera kærandi og M athugasemdir við það að Útlendingastofnun hafi virt framlögð gögn um störf þeirra að vettugi á þeim grundvelli að frásögn þeirra væri ótrúverðug. Kærandi og M hafi lagt fram fjölmörg skjöl sem þau telja að staðfesti frásögn þeirra um mannúðarstörf. Útlendingastofnun hafi haft tækifæri til að sannreyna gildi þeirra skjala með því til dæmis að senda skjölin í skjalarannsókn eða hafa samband við þá aðila eða stofnanir sem undirrituðu þau en stofnunin hafi kosið að gera það ekki. Kærandi og M telja því að mat Útlendingastofnunar sé óforsvaranlegt og ómálefnalegt. Að mati kæranda og M standist það ekki skoðun að benda á tiltekin atvik og meint misræmi og þar með virða að vettugi framlögð skjöl án teljandi rökstuðnings. Þar sem Útlendingastofnun hafi ekki hnekkt gildi framlagðra gagna sé ekki annað hægt en að leggja þau til grundvallar.

Þá telja kærandi og M enn fremur að með hinum kærðu ákvörðunum hafi Útlendingastofnun láðst að taka tillit til þess um hvernig mannréttindastarfssemi hafi verið að ræða og hvernig það horfi við Al-Shabaab samtökunum. Þá mótmæla kærandi og M því mati Útlendingastofnunar að öryggisástand í borginni Beledweyne sé ásættanlegt. Heimildir bendi þvert á móti til þess að almennir borgarar þar í borg eigi á hættu að verða fyrir ofbeldisárásum og að ástandið í borginni sé mjög óstöðugt. 

Þá gagnrýnir kærandi mat Útlendingastofnunar þess efnis að þau hafi ekki leitt líkur að því að hafa orðið fyrir hótunum af hálfu Al-Shabaab þar sem þau hafi ekki lagt fram gögn því til stuðnings. Kærandi og M vísa til bréfs sem þau hafi lagt fram frá samtökum er nefnist Coalition of Somali Human Rights Defenders (CSHRD), dags. 26. janúar 2023. Í bréfinu komi meðal annars fram að K sé skráð hjá samtökunum Frontline defenders sem baráttukona fyrir mannréttindum kvenna og að hún og M hafi starfað í [...], Beledweyne og nærliggjandi úthverfum. Kærandi hafi haldið skrá yfir ýmis mannréttindabrot, svo sem nauðganir, kynfæralimlestingar, nauðungarhjónabönd ungra stúlkna og liðsöfnun Al-Shabaab samtakanna á börnum í hersveitir samtakanna.

Þá er í greinargerð vísað til þess að kærunefnd útlendingamála hafi með úrskurði sínum nr. 57/2023, uppkveðnum 2. febrúar 2023, komist að þeirra niðurstöðu að hægt sé að leggja til grundvallar að umsækjendur um alþjóðlega vernd hafi sætt afskiptum af hálfu meðlima Al-Shabaab þrátt fyrir að engin gögn hafi verið lög fram til stuðnings slíkri frásögn. Kærandi og M telja að atvik í þeirra málum séu í öllum meginatriðum sambærileg og í framangreindum úrskurði kærunefndar og beri að leysa sambærilega úr þeirra máum í samræmi við jafnræðisreglu stjórnsýsluréttar, sbr. 11. gr. stjórnsýslulaga. Því sé ekki annað hægt en að leggja til grundvallar að kærandi og M hafi starfað sem mannréttindasinnar í heimaríki og eigi á hættu ofsóknir vegna þeirra starfa. Kærandi og M telja enn fremur að ákvörðun Útlendingastofnunar feli í sér stefnubreytingu frá þeim sjónarmiðum sem kærunefnd lagði til grundvallar í framangreindum úrskurði. Hafi Útlendingastofnun túlkað allan vafa kæranda og M í óhag þrátt fyrir að þau hafi lagt fram fjölmörg gögn sem þau telja að staðfesti frásögn þeirra. Þá telja kærandi og M að frásögn þeirra hafi verið skýr og í samræmi við hlutlægar heimildir um stöðu mála í Sómalíu. Kærandi gerir sérstakar athugasemdir við að Útlendingastofnun hafi látið hana með margvíslegum hætti gjalda fyrir meintan ótrúverðugleika M. Þá hafi verið að verulegu leyti byggt á tungumála- og staðháttarprófi sem kærandi hafi gengist undir til að draga úr trúverðugleika hennar þrátt fyrir að hún hafi gefið trúverðugar og eðlilegar skýringar á niðurstöðum prófsins. 

Kærandi krefst þess aðallega að henni verði veitt alþjóðleg vernd sem flóttamaður hér á landi, samkvæmt 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Kærandi sé utan heimaríkis af ástæðuríkum ótta við að verða ofsótt af Al-Shabaab, sbr. b- og c-lið 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. 

Til vara gerir kærandi kröfu um að henni verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Kærandi gerir athugasemd við það mat Útlendingastofnunar að viðvera einstaklings í Beledweyne feli ekki ein og sér í sér raunverulega hættu á alvarlegum skaða sem kalli á viðbótarvernd. Í ákvörðunum í málum kæranda og M sé þó ekki greint með nánari hætti frá aðstæðum þeirra heldur látið duga að vísa með óljósum hætti til trúverðugleikamats og komist að þeirri niðurstöðu að það sé ekki raunhæf ástæða til þess að ætla að kærandi og M eigi á hættu að sæta meðferð í skilningi 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Kærandi og M byggja á því að þau eigi á hættu að verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð í heimaríki þar sem þau komi frá svæði þar sem ítök Al-Shabaab séu mikil. Kærandi hafi orðið fyrir árásum og hótunum af hálfu Al-Shabaab samtakanna og vegna starfa sinna muni hún og M ávallt vera skotmark samtakanna og geti yfirvöld ekki veitt þeim vernd. 

Til þrautavara gerir kærandi kröfu um að henni verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Kærandi byggir framangreinda kröfu á því að ekki sé hægt að treysta á vernd stjórnvalda í heimaríki og stjórni ættbálkar að miklu leyti hverjir fái vernd og hvenær. Þá sé ljóst að félagslegar aðstæður kæranda og M séu afar slæmar og ómannúðlegt sé með öllu að senda þau aftur til heimaríkis. Þá sé stuðningsnet kæranda og M afar takmarkað, atvinnuöryggi þeirra hafi verið ógnað verulega og þar með getu þeirra til að afla tekna til framfærslu. Þá séu uppi heilbrigðisástæður í máli kæranda en hún hafi verið greind 23. janúar 2023 með einkenni þunglyndis. Þá hafi kærandi farið í aðgerð á Landspítala 7. nóvember 2022 vegna æxlis í hálsi sem hafi reynst góðkynja. Hinn 18. janúar 2023 hafi kærandi fundið fyrir svima og hausverk í kjölfar aðgerðarinnar. Kærandi telur að ljóst sé að hún glími við alvarleg veikindi sem gætu valdið henni alvarlegu óbætanlegu heilsutjóni fái hún ekki viðeigandi aðstoð. Heilbrigðiskerfið í Sómalíu sé veikburða og skortur á tækjum, svo sem öndunarvélum, á spítölum þar í landi. 

Að lokum telur kærandi að með endursendingu hennar til Sómalíu yrði brotið gegn meginreglunni um bann við endursendingum, sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Að auki telur kærandi að slík ákvörðun muni brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni og ríkisfang

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi hafi lagt fram afrit fæðingarvottorðs, dags. 29. janúar 2023, þar sem fram komi að [...] sé fædd [...][...]. Var það mat Útlendingastofnunar að afrit fæðingarvottorðsins gæti ekki staðfest auðkenni kæranda. Eftir að hafa framkvæmt mat á því hvert væri heimasvæði kæranda, meðal annars með því að láta hana undirgangast tungumála- og staðháttarpróf í tvö skipti, var það niðurstaða Útlendingastofnunar að kæranda hefði ekki tekist að sýna fram á að hún ætti uppruna sinn að rekja til [...]þorpsins í Beledweyne umdæmi. Við úrlausn málsins lagði Útlendingastofnun til grundvallar að kærandi væri ríkisborgari Sómalíu sem hefði verið búsett í Beledweyne umdæmi. Þá lagði Útlendingastofnun til grundvallar að nafn kæranda og fæðingardagur væri réttur.

Við meðferð máls hennar hjá Útlendingastofnun lagði kærandi fram afrit af fæðingarvottorði, útgefið 29. janúar 2023 í Beledweyne. Þar sem um er að ræða afrit er ekki unnt að meta trúverðugleika þess og þá er til þess að líta að opinber gögn frá Sómalíu eru almennt metin ótraust þar sem almanna skráningu þar í landi er verulega ábótavant og útgáfa falsaðra skjala er algeng, líkt og ítarlega var fjallað um í úrskurði kærunefndar nr. 297/2020, dags. 10. september 2020. Það er hins vegar mat kærunefndar að slík gögn geti verið tekin inn í heildarmat á auðkenni og ríkisfangi ásamt öðrum gögnum sem liggja fyrir í viðkomandi máli með hliðsjón af almennum trúverðugleika kæranda. 

Í framangreindum gögnum, m.a. skýrslu danskra útlendingayfirvalda frá árinu 2020, kemur fram að heilbrigðiskerfi Sómalíu sé í grunninn einkavætt og þó svo að það hafi tekið töluverðum framförum á undanförnum árum séu töluverðar áskoranir um landið allt, sérstaklega í dreifbýli þar sem aðgengi sé slæmt og skortur á heilbrigðisvörum. Ekkert miðlægt heilbrigðiskerfi sé í Sómalíu og sérhæfðar læknismeðferðir takmarkaðar. Þá sé aðgengi að lyfjum takmarkað og engin umsjón eða eftirlit með gæðum og öryggi þeirra. Í skýrslu danskra innflytjendayfirvalda frá 2020 kemur fram að í Mógadisjú hafi almennir borgarar aðgengi að heilbrigðisþjónustu og sé ekki mismunað á grundvelli þjóðernis eða ættbálks. Í borginni sé aðgengi að sérhæfðri heilbrigðisþjónustu og apótekum. 

Í skýrslu UNFPA frá desember 2021 kemur fram að öll skjalasöfn og opinberar skrifstofur hafi verið eyðilagðar í borgarastyrjöldinni 1991, sem hafi gert það að verkum að Sómalía átti engar skrár, afrit eða frumrit eftir sem hægt væri að nota til að bera saman eða vísa til skjala og vottorða. Eftir 16 ára hlé á skráningu og útgáfu opinberra skjala í Sómalíu, hóf bráðabrigðaríkisstjórn landsins árið 2007 að gefa út vegabréf á ný. Í skýrslu frá kanadíska innflytjenda- og flóttamannaráðinu (e. Immigration and Refugee Board of Canada) frá mars 2016 kemur fram að sækja þurfi um vegabréf í Sómalíu í eigin persónu. Þá segir að vegabréf sem sögð séu útgefin af sómölskum yfirvöldum séu ekki talin áreiðanleg og því sé ekki hægt að nota þau til að koma til Kanada. Þá viðurkenni ríkisstjórn Kanada ekki sómölsk vegabréf þar sem engir trúverðugir eða sannanlegir skráningaraðilar séu skráðir fyrir útgáfu aðalskjala, s.s. fæðingarvottorða. Í skýrslu Lifos frá apríl 2019 kemur fram að umsækjendur um vegabréf í Sómalíu þurfi að fara í viðtal, leggja fram gögn og gefa fingrafar. Þá segir að í ljósi þeirrar spillingar sem ríki í tengslum við útgáfu skjala sem séu grundvöllur vegabréfa sé ekki talið unnt að treysta skjölum sem þaðan komi. Á heimasíðu sænska innflytjendayfirvalda (s. Migrationsverket) kemur fram að sómölsk vegabréf sem gefin séu út eftir janúar 1991 uppfylli ekki öryggiskröfur. Sómalíu hafi skort lögbær yfirvöld síðan í janúar 1991 til að gefa út löggild skjöl. Þá sé einnig þekkt að mikil viðskipti séu með sómölsk vegabréf og aðrar tegundir skjala. Þá uppfylli önnur persónuskilríki sem gefin séu út í Sómalíu ekki öryggiskröfur sænskra innflytjendayfirvalda. Í skýrslu Landinfo frá árinu 2020 kemur fram að yfirvöld í Sómalíu hafi hafið endurreisn stjórnsýslunnar frá árinu 2012. Þá hafi einhver ríki sambandsins komið á fót staðbundnum borgaraskrám og hafið útgáfu persónuskilríkja. Þar sem engin þjóðskrá eða miðlæg íbúaskrá sé til staðar sé ekki um samræmda starfshætti þessara stofnana að ræða og mismununandi geti verið á hverju slíkar skráningar byggist. Þá dragi skortur á viðeigandi skrásetningarbúnaði, víðtæk spilling og frændhygli ennfremur úr trúverðugleika og gildi almannaskráningar og útgefinna persónuskilríkja. Í skýrslu Landinfo kemur fram að þau gögn sem umsækjendur um sómölsk vegabréf þurfa að leggja fram séu; umsókn, passamyndir, sakavottorð (frá umsækjendum staðsettum í Sómalíu og aðrir séu teknir í viðtal í sendiráðum af aðilum með heimild frá öryggisþjónustu Sómalíu (e. National Intelligence and Security Agency, NISA)), staðfesting á fæðingu/fæðingarvottorð en krafa er um að slíkt stafi frá sómölskum stjórnvöldum, kenniskírteini eða staðfesting á ríkisfangi frá stjórnvöldum í Sómalíu eða næsta sómalska sendiráði. Þá eru teknar myndir og fingraför af viðkomandi, auk þess sem umsækjandi þarf að gefa undirskrift og greiða umsóknargjald. Umsækjandi þarf að koma sjálfur á staðinn annaðhvort til viðeigandi stjórnvalda í Sómalíu eða sendiráðs Sómalíu.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir: 

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir: 

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna. 

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess, 

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á með heildstæðri og trúverðugri frásögn af atburðum, og eftir atvikum með trúverðugum gögnum, sem eru í samræmi við áreiðanlegar og hlutlægar upplýsingar um almennt ástand í heimaríki hans, að hann hafi orðið fyrir ofsóknum í skilningi laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis. Í þeim tilvikum hvílir það á stjórnvöldum að eyða öllum vafa um slíka hættu, t.d. með vísan til þess að aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. 

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kærenda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2019). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013). 

Kærandi byggir umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hún hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í Sómalíu af hálfu Al-Shabaab hryðjuverkasamtakanna. Kærandi hafi starfað fyrir mannréttindasamtök í heimaríki og hafi starf hennar falist í því að berjast fyrir mannréttindum kvenna og gegn kynfæralimlestingum og nauðungarhjónaböndum ungra stúlkna. 

Mat á trúverðugleika frásagnar kæranda er byggt á endurritum af viðtölum hennar hjá Útlendingastofnun, öðrum gögnum málsins og upplýsingum um heimaríki kæranda.

Í hinni kærðu ákvörðun kemur fram að frásagnir kæranda um þær ofsóknir sem hún kvaðst hafa upplifað væru hvorki ítarlegar né nákvæmar. Var kæranda til að mynda ókleift að greina með nákvæmum hætti frá nafni mannréttindasamtakanna sem hún kvaðst hafa starfað fyrir ásamt M. Hafi hún í framhaldsviðtali 16. febrúar 2023 látið nægja að vísa til African Human Rights Organization eða Human Rights HNHR. Var það mat Útlendingastofnunar að jafnvel þó kærandi hefði lagt fram nokkur gögn í tengslum við störf á sviði mannréttinda sem hún kvaðst hafa sinnt í heimaríki sínu þá hefði henni ekki tekist að sýna fram á að hún ætti í sérstakri hættu á að verða fyrir ofsóknum á þeim grundvelli. Tók Útlendingastofnun fram að M hefði áréttað að þau hefðu flúið heimaríki í september 2021 meira en ári eftir árás meðlima Al-Shabaab í júlí 2020 á starfstöð kæranda. Það að kærandi og M hefðu látið svo langan tíma líða þar til að þau hafi ákveðið að flýja frá heimaríki var talið draga úr trúverðugleika þess að kærandi hafi orðið fyrir eða ætti á hættu ofsóknir þar í landi. Var það því mat Útlendingastofnunar að frásögn kæranda um að hún hafi orðið fyrir eða ætti á hættu ofsóknir á grundvelli þess að hún væri mannréttindabaráttukonu væru ótrúverðugar. Þá hefði kærandi engin gögn lagt fram um sem bæru með sér að hún hefði beinlínis upplifað ofsóknir af hálfu Al-Shabaab. 

Í viðtali hjá Útlendingastofnun 1. september 2022 kvaðst kærandi vera baráttukona fyrir mannréttindum, einkum gegn kynfæralimlestingum og þvinguðum hjónaböndum stúlkna á aldrinum 12 til 16 ára. Aðspurð um ástæður flótta frá heimaríki greindi kærandi frá því að Al-Shaabab samtökin hefðu verið ósátt við störf hennar við mannréttindamál. Árið 2020 hafi samtökin fjárkúgað „þau“ og 27. júlí 2020 hafi þeir ráðist á skrifstofu þar sem hún hafi unnið og hafi tveir starfsmenn særst í árásinni. Eftir þennan atburð hafi hún og M ákveðið að fara. Þau hafi ekki þolað álagið og ákveðið að flýja. Kærandi greindi ekki frá neinum sérstökum atvikum tengdum ofsóknum sem hafi átt sér stað á milli 27. júlí 2020 þar til hún og M hafi yfirgefið landið haustið 2021. 

Í framhaldsviðtali hjá Útlendingastofnun var kærandi beðin um að lýsa starfi sínu sem baráttukona fyrir mannréttindum. Kærandi kvaðst yfirleitt hafa unnið að réttindum stúlkna, svo sem í tengslum við nauðganir og kynfæralimlestingar. Kærandi kvaðst hafa hafið þau störf árið 2014. Aðspurð um nöfn samtakanna kvað kærandi þau nefnast African Human Rights Organization og gengu einnig undir nafninu Human Rights HNHR en hún kvaðst ekki vita hvað samtökin hétu fullu nafni á ensku. Beðin um að lýsa starfi sínu kvað kærandi aðalskrifstofurnar vera í Beledweyne en hún hafi unnið í þorpinu, hlutverk hennar deildar hafi verið að vekja athygli á og veita ráðleggingar um skaðsemi kynfæralimlestinga. 

Til stuðnings málatilbúnaði sínum lagði kærandi fram ljósmyndir af tveimur skilríkjum með nafninu [...]. Annars vegar skilríki frá Horn Afrik News Agency For Human Rights (HANAHR) og hins vegar skilríki frá Front Line Defenders. Líkt og að framan er rakið var það mat kærunefndar að einstaklingurinn á skírteininu frá HANAHR líktist ekki kæranda og fellst nefndin ekki á framlagðar skýringar þess efnis að mistök hafi verið gerð við endurútgáfu skírteinisins. Þá kom fram á skírteininu að handhafi þess væri „Senior Women Human Rights Advocate“. Með tölvubréfi kærunefndar 22. september 2023 til talsmanns kæranda vakti nefndin athygli á því að frásögn kæranda hefði ekki gefið til kynna að hún hefði verið í stjórnendastöðu í sínu starfi sem mannréttindabaráttukona. Í svörum kæranda sem bárust með tölvubréfi talsmanns 27. september 2023 kom fram að hún hafi ekki verið spurð sérstaklega út í starfstitil sinn hjá Útlendingastofnun, hvorki í efnisviðtali né framhaldsviðtali. Þá kom fram að staðfest væri í meðfylgjandi tölvubréfi Horn Afrik News Agency til talsmanns kæranda að hún hafi verið í stjórnunarstöðu. Þá væri tekið fram í tölvubréfinu að kærandi myndi leiða teymi kvenkyns mannréttindasinna sem yrði meðal annars falið það hlutverk að rannsaka og greina frá stöðu mannréttinda, sinna hagsmunagæslu og vekja athygli á málum sem vörðuðu mannréttindi í dreifbýlum. Þá lagði kærandi jafnframt fram afrit af fréttatilkynningu af vef samtakanna Coalition of Somalia Human Rights Defenders sem virðist hafa verið birt 15. desember 2020. Merkt er sérstaklega við lið með númerið 2. og skammstöfuninni [...]. Þar kemur fram að „hún“ hafi unnið á dreifbýlli svæðum sem „female environmental defender“ fyrir Horn Afrik News Agency for Human Rights og einnig fyrir „south west human rights defenders network, við umhverfismannréttindi, svo sem samfélagsvitund um umhverfisvernd (e. „community awareness concerning environmental conservation“). Vegna starfa hennar búi hún við líkamsárásir, morðhótanir og handahófskenndar handtökur. Að mati kærunefndar eru framangreindar lýsingar í verulegu ósamræmi við það sem kærandi greindi frá í viðtölum hjá Útlendingastofnun um mannréttindastörf sín í heimaríki og má ráða af þeim að verið sé að fjalla um annan einstakling og því ekki til þess fallin að styðja við frásögn kæranda.

Við málsmeðferð hjá kærunefnd lagði kærandi fram fjölda stuðningsbréfa frá ýmsum mannréttindasamtökum, þ. á m. frá Alþjóðaendurhæfingarráðinu fyrir fórnarlömb pyndinga (e. International Rehabilitation Council for Torture Victims), dags. 31. október 2023. Er bréfið undirritað af framkvæmdastjóra ráðsins, Lisa Henry. Í bréfinu kemur meðal annars fram að ráðið vilji lýsa stuðningi við umsókn [...]um alþjóðlega vernd. Vísað er meðal annars til þess að sem háttsettur talsmaður mannréttinda kvenna hafi hún átt stóran þátt í að berjast fyrir réttindum kvenna og stúlkna á [...]svæðinu í Sómalíu. Í lok bréfsins var móttakandi hvattur til að hafa samband ef einhverjar spurningar vöknuðu. Af því tilefni sendi kærunefnd tölvubréf til framkvæmdastjóra ráðsins 6. nóvember 2023 og óskaði meðal annars eftir upplýsingum um hvernig hún þekkti hinn nafngreinda einstakling, hversu lengi hún hefði verið meðvituð um störf hennar og ef hún þekkti umræddan einstakling ekki hvort hún hefði fengið það staðfest að þessi kona sem kvaðst vera [...]væri sú sem hún segðist vera. Engin svör bárust kærunefnd við fyrirspurn nefndarinnar. Sjá má í framlögðum bréfum að firmamerki og undirskriftir eru límd inn á bréfin. Að mati kærunefndar dregur það verulega úr trúverðugleika þeirra. Þá er ljóst að meirihluti gagnanna virðist vera byggður á einhliða frásögn kæranda og M en sé ekki sjálfstæð frásögn framangreindra samtaka og óljóst hvort og hvernig þessir meðmælendur hafi fengið vitneskju um meint störf kæranda og M fyrir mannúðarsamtök í Sómalíu eða hvort kannað hafi verið með einhverjum hætti hvort að kærandi og M væru þeir aðilar sem bréfunum er ætlað að styðja við. Ennfremur er það mat kærunefndar, í ljósi framangreinds mats á auðkenni kæranda, að ekki verði hægt að leggja til grundvallar að bréfin eigi við um kæranda.

Að mati kærunefndar hefur frásögn kæranda ekki verið í samræmi við fyrirliggjandi gögn í málinu og þá hefur hún lagt fram gögn sem eru ótraust að efni til í þeim tilgangi að afvegaleiða íslensk stjórnvöld. Að öllu framangreindu virtu er það niðurstaða kærunefndar að frásögn kæranda um störf fyrir mannréttindasamtök í heimaríki og ofsóknir af hálfu Al-Shabaab sé í heild ótrúverðug og verður hún því ekki lögð til grundvallar við úrlausn málsins. 

Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að hafa sætt eða eiga á hættu ofsóknir af hálfu stjórnvalda í Sómalíu eða öðrum aðilum í heimaríki af öðrum ástæðum er koma fram í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Þá verður ekki talið að gögn málsins bendi til þess að hún eigi slíkt á hættu. 

Með vísan til framangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hún hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna. 

Telur kærunefnd því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling. 

Við mat á því hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Kærunefnd hefur þegar komist að þeirri niðurstöðu að ekki verði lögð til grundvallar frásögn kæranda um að hún sé í hættu í heimaríki vegna hættu á ofsóknum af hálfu meðlima Al-Shabaab. Þrátt fyrir að auðkenni kæranda og búseta hennar í Sómalíu sé ekki upplýst í málinu telur kærunefnd ekki ástæðu til að draga í efa að kærandi kunni að hafa verið búsett í Beledweyne á einhverjum tímapunkti. Þrátt fyrir að kærunefnd hafi metið framlagt hjúskaparvottorð annað hvort falsað eða í eigu annarra einstaklinga en kæranda og M, af þeirri ástæðu að M hafi setið í fangelsi í Sviss á þeim tíma sem hjónavígslan átti að hafa farið fram í Sómalíu, þá er það mat nefndarinnar að ekki sé ástæða til að draga í efa að þau séu í hjúskap eða sambýlisfólk. Kærunefnd lagði til grundvallar við úrlausn máls M að það væri ekki ósanngjarnt að ætla honum að setjast að í Mógadisjú þar sem hann kvaðst m.a. hafa dvalið. Það er mat kærunefndar að kærandi geti jafnframt fylgt manni sínum til Mógadisjú kjósi hún það. Verður því horft til aðstæðna bæði í Beledweyne og Mógadisjú við mat á því hvort aðstæður kæranda geti fallið undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Í dómum Mannréttindadómstóls Evrópu í máli K.A.B. gegn Svíþjóð (mál nr. 886/11) frá 17. febrúar 2014 og R.H. gegn Svíþjóð (mál nr. 4601/14) frá 1. febrúar 2016 kemur fram að almennt öryggisástand í Mógadisjú hafi farið batnandi á undanförnum árum eftir að stjórnvöld höfðu náð yfirráðum í borginni. Þá var það afstaða dómsins að aðgengilegar landaupplýsingar bentu ekki til þess að aðstæður í borginni væru slíkar að íbúar í borginni væru almennt í hættu á að sæta meðferð sem færi gegn 3. gr. mannréttindasáttmálans. Því myndi endursending einstaklinga til Sómalíu ekki brjóta gegn 3. gr. mannréttindasáttmálans. Þau gögn sem kærunefnd hefur yfirfarið við meðferð málsins benda ekki til þess að aðstæður í Mógadisjú hafi breyst til hins verra eða séu slíkar að kærandi muni eiga á hættu meðferð sem brjóti gegn 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Þá má ráða af heimildum, s.s. skýrslu EUAA frá ágúst 2023 og upplýsingum af vefsíðu Political Geography Now, að staðan í Beledweyne sé sú að borgin sé undir stjórn AMISOM eða sómalskra stjórnvalda og hafi verið það síðustu ár. Þrátt fyrir óstöðugt ástand þá sé ekki ástæða til að ætla að hver sem þar sé staddur eigi á hættu að sæta ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða verða fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki sé greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. 

Þá er það jafnframt mat kærunefndar að með vísan til trúverðugleikamats að ekkert gefi tilefni til að ætla að sérstakar aðstæður kæranda leiði til þess að hún eigi á hættu að sæta dauðarefsingum, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð snúi hún til baka.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda er það mat kærunefndar að aðstæður hennar þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Er því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.  

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærendur og þeirra uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga eiga þau ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í 43. gr. a reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017 með síðari breytingum og athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga kemur fram að með ríkri þörf á vernd af heilbrigðisástæðum sé m.a. miðað við að um skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm sé að ræða og meðferð við honum væri aðgengileg hér á landi en ekki í heimaríki viðkomandi. Í þessu sambandi kemur jafnframt fram að meðferð teljist ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur er hér átt við þau tilvik þar sem meðferð sé til í heimaríkinu en viðkomandi eigi ekki rétt á henni. Þá kunna að falla undir 1. mgr. 74. gr. mjög alvarlegir sjúkdómar sem ekki teljast lífshættulegir, svo sem ef sýnt þykir að þeir muni valda alvarlegu óbætanlegu heilsutjóni. Ef um langvarandi sjúkdóm sé að ræða væru ríkari verndarsjónarmið fyrir hendi ef sjúkdómur væri á lokastigi. Jafnframt væri rétt að líta til þess hvort meðferð hafi hafist hér á landi og ekki væri læknisfræðilega forsvaranlegt að rjúfa meðferð, sem og til atriða sem varði félagslegar aðstæður útlendings og horfur hans. 

Í viðtali hjá Útlendingastofnun 1. september 2022 kvaðst kærandi aðspurð um heilsufar vera með æxli á hálsinum sem læknar ætluðu að skoða. Þá væri skuggi í lungum hennar og hún svæfi illa. Í framhaldsviðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá því að hún hefði undirgengist aðgerð 7. nóvember 2022 vegna góðkynja æxlis á hálsi. Af gögnum málsins verður ekki séð að kærandi sé í meðferð hér á landi sem sé læknisfræðilega óforsvaranlegt að rjúfa. Líkt og að framan er rakið kemur fram í skýrslu danskra innflytjendayfirvalda frá 2020 að almennir borgarar hafi aðgengi að heilbrigðisþjónustu í Mógadisjú og sé ekki mismunað á grundvelli þjóðernis eða ættbálks. Með vísan til framangreinds verður ekki talið að kærandi hafi sýnt fram á ríka þörf á vernd af heilbrigðisástæðum, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. 

Í 43. gr. a reglugerðar um útlendinga og athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga er jafnframt fjallað um erfiðar félagslegar aðstæður. Þar kemur fram að átt sé við að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimaríki og eru þar nefnd sem dæmi aðstæður kvenna sem hafa sætt kynferðislegu ofbeldi, sem leitt getur til erfiðrar stöðu þeirra í heimaríki, eða aðstæður kvenna sem ekki fella sig við kynhlutverk sem er hefðbundið í heimaríki þeirra og eiga á hættu útskúfun eða ofbeldi við heimkomu. Verndarþörf þjóðfélagshópa að öðru leyti myndi fara eftir aðstæðum í hverju máli. Í framangreindu viðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi geta séð fyrir sér í heimaríki og gæti unnið við það sem hún hafi starfað við áður. Kærandi kvað föður sinn vera látinn en móðir hennar og fjórar systur búi í Sómalíu og væri hún í samskiptum við þær. 

Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild, með hliðsjón af aðstæðum kæranda í heimaríki, er það niðurstaða kærunefndar að hún hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hún hafi ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri henni dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Af þeim svörum sem kærandi gaf um tengsl sín við Ísland og önnur Schengen-ríki verður ekki séð að brottvísun hennar og endurkomubann verði talin ósanngjörn ráðstöfun í garð hennar eða nánustu aðstandenda hennar, sbr. 3. mgr. 102. gr. laga um útlendinga. Þá hefur kæruandi aðgengi að heilbrigðiskerfinu í heimaríki og er jafnframt ekki meðferð hér á landi sem sé óforsvaranlegt að rjúfa. Þá horfir kærunefnd jafnframt til þess að kærandi getur komist hjá endurkomubanni og afleiðingum þess yfirgefi hún Ísland innan þess frest sem henni er gefinn.

Í ákvörðunarorðum í ákvörðun Útlendingastofnunar var kæranda brottvísað og henni ákvarðað endurkomubann til tveggja ára. Var kæranda veittur 15 daga frestur til að yfirgefa landið og tekið fram að yfirgefi hún landið sjálfviljug innan þess frests verði endurkomubannið fellt niður.

Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 15 dagar hæfilegur frestur í tilviki kæranda til að yfirgefa landið. Endurkomubann kæranda fellur niður yfirgefi kærandi landið sjálfviljug innan framangreinds frests.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar er ákvörðun Útlendingastofnunar staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð:

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Endurkomubann kæranda verður fellt úr gildi fari hún sjálfviljug frá Íslandi innan 15 daga.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. If the appellant leaves Iceland voluntarily within 15 days, the re-entry ban will be revoked.

Þorsteinn Gunnarsson

Sindri M. Stephensen Valgerður María Sigurðardóttir