Úrskurður nr. 24/2017
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 17. janúar 2017 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 24/2017
í stjórnsýslumáli nr. KNU16110023
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 23. nóvember 2016 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 1. nóvember 2016, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um hæli á Íslandi og endursenda hann til Þýskalands.
Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar, sbr. 2. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002, sbr. 1. mgr. 17. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 1. mgr. 30. gr. þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002 og barst kæran fyrir lok kærufrests sbr. 3. mgr. 30. gr. sömu laga.
Þann 1. janúar 2017 tóku gildi ný lög um útlendinga nr. 80/2016. Samkvæmt 2. mgr. 121. gr. laganna gilda ákvæði þeirra um mál sem bárust kærunefnd útlendingamála fyrir gildistöku laganna en höfðu ekki verið afgreidd með úrskurði. Fer því um mál þetta samkvæmt ákvæðum laga nr. 80/2016.
II. Málsmeðferð
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 26. ágúst 2016. Við leit að fingraförum kæranda í svokölluðum Eurodac gagnagrunni, þann 26. ágúst 2016, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Þýskalandi. Þann 30. ágúst 2016 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Þýskalandi, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Þann 8. september 2016 barst svar frá þýskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 1. nóvember 2016 að taka ekki umsókn kæranda um hæli hér á landi til efnismeðferðar og að hann skyldi endursendur til Þýskalands. Kærandi kærði ákvörðunina þann 23. nóvember 2016 til kærunefndar útlendingamála auk þess að óska eftir frestun réttaráhrifa á hinni kærðu ákvörðun á meðan mál hans væri til meðferðar. Fallist var á frestun réttaráhrifa á meðan málið væri til kærumeðferðar með bréfi kærunefndar, dags. 14. nóvember 2016. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 30. nóvember 2016.
Kæra þessi hefur hlotið hefðbundna málsmeðferð, gagnaöflun er lokið og er málið hér með tekið til úrskurðar.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að hælisumsókn kæranda yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hann skyldi endursendur til Þýskalands. Lagt var til grundvallar að Þýskaland virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Þýskalands ekki í sér brot gegn 45. gr. laga um útlendinga nr. 96/2002. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 46. gr. a sömu laga. Aðstæður kæranda féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hann til Þýskalands, sbr. d-lið 1. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga.
Kærandi byggði mál sitt á því að hann hafi yfirgefið Schengen-svæðið í meira en þrjá mánuði eftir að hann hafi sótt um hæli í Þýskalandi og þar af leiðandi sé ábyrgð Þýskalands á hælisumsókn hans fallin niður. Þá hafi kærandi lagt fram gögn máli sínu til stuðnings. Í ákvörðun Útlendingastofnunar er tekið fram að þegar framlögð gögn kæranda séu skoðuð sé ljóst að kærandi hafi verið í [...] 10. nóvember 2015, 18. desember 2015, 9. maí 2016, 17. maí 2016 og 25. júlí 2016. Að mati Útlendingastofnunar sé ekki hægt að fullyrða að kærandi hafi verið utan Schengen-svæðis í meira en þrjá mánuði. Það sé því mat Útlendingastofnunar að kærandi hafi ekki sannað, svo hafið sé yfir allan vafa, að hann hafi yfirgefið Schengen-svæðið í meira en þrjá mánuði eftir að hann lagði fram umsókn um hæli í Þýskalandi. Þá hafi þýsk stjórnvöld samþykkt beiðni Útlendingastofnunar um viðtöku og fallist á ábyrgð, skv. d-lið 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur fram að kærandi hafi greint frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að hann vilji ekki fara aftur til Þýskalands þar sem honum hafi ekki liðið vel þar í landi. Kærandi hafi margoft tjáð þýskum stjórnvöldum að hann hafi viljað komast frá Þýskalandi en það hafi honum ekki verið leyft. Kærandi kveðst hafa búið við slæmar aðstæður þar í landi þar sem íbúðir fyrir hælisleitendur hafi verið litlar og margir dvalist þar saman í einu herbergi.
Kærandi byggir á því að umsókn hans skuli tekin til efnismeðferðar hér á landi þar sem hann hafi dvalið lengur en þrjá mánuði utan Schengen-svæðisins eftir að hann sótti um hæli í Þýskalandi, sbr. 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Kærandi hefur því til stuðnings lagt fram gögn til kærunefndar sem hann telji sýna fram á að hann hafi verið utan Schengen-svæðisins lengur en í þrjá mánuði. Gögnin eru tveir farseðlar, persónuskilríki frá [...], tíu ljósmyndir, tvö læknisvottorð og hjúskaparvottorð sem beri með sér ferðir yfir landamæri Schengen-ríkja. Þá bendir kærandi á að í ákvörðun Útlendingastofnunar sé byggt á því að Þýskaland hafi samþykkt endurviðtöku kæranda á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar og bendi það til þess að kærandi hafi ekki yfirgefið Schengen-svæðið í meira en þrjá mánuði. Kærandi telji ályktun Útlendingastofnunar vera sérkennilega í ljósi þess að þýsk stjórnvöld hafi augljóslega ekki þær upplýsingar undir höndum sem Útlendingastofnun hafi hvað þetta atriði varðar. Þýskaland hafi ekki verið upplýst um það að kærandi hafi sannanlega yfirgefið Schengen-svæðið í yfir þrjá mánuði og hafi þýskum stjórnvöldum því ekki verið gefinn kostur á að synja um endurviðtöku með vísan í 2. mgr. 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, eins og þeim væri heimilt að gera. Gangi slíkt gegn tilgangi Dyflinnarsamstarfsins þar sem Útlendingastofnun leyni í reynd þýsk stjórnvöld upplýsingum er haft geti áhrif á ábyrgð þeirra á meðferð umsóknar um hæli en í inngangsorðum Dyflinnarreglugerðarinnar sé áhersla lögð á meginregluna um samstöðu og einingu aðildarríkjanna varðandi meðferð hælisumsókna sem lagðar séu fram á meðal þeirra.
Í greinargerð kæranda kemur fram að ljóst sé að Þýskaland beri ekki ábyrgð á meðferð umsóknar kæranda um hæli sem flóttamaður þar sem 2. mgr. 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar eigi við í málinu. Ekkert bendi til þess að kærandi hafi á árinu 2016 komið inn á Schengen-svæðið fyrr en 26. júlí 2016. Þá er í greinargerð kæranda gerð athugasemd við rökstuðning hinnar kærðu ákvörðunar Útlendingastofnunar en þar komi fram að ekki sé hægt að fullyrða að kærandi hafi verið utan Schengen-svæðisins í meira en þrjá mánuði. Útlendingastofnun taki fram að möguleiki sé að kærandi hafi yfirgefið [...] í byrjun janúar 2016 og ekki snúið aftur fyrr en 9. maí 2016 og vanti því nokkra daga upp á til að sannað sé að kærandi hafi sannarlega verið meira en þrjá mánuði fyrir utan Schengen-svæðið. Kærandi bendir á að Útlendingastofnun vísi ekki í nein gögn máli sínu til stuðnings, svo sem upplýsingar úr Schengen-upplýsingakerfinu eða annað, en gera megi ráð fyrir að koma ríkisborgara [...] inn á Schengen-svæðið sé skráð í Schengen-upplýsingakerfið.
Þá eru ákvæði Dyflinnarreglugerðarinnar rakin auk ákvæða þágildandi laga um útlendinga og lögskýringargögn er liggja þeim að baki. Vísað sé til þess að ákvæði 1. mgr. 46. gr. a þágildandi laga um útlendinga kveði á um heimild til að synja um efnismeðferð en ekki skyldu og að 2. mgr. 46. gr. a laganna geri kröfu til þess að mat fari fram í hverju tilviki fyrir sig varðandi hvort sérstakar ástæður mæli með því að umsókn verði tekin til efnismeðferðar. Þá er af hálfu kæranda vísað til tillagna Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna frá því í mars 2015 þar sem biðlað sé til Evrópuríkja að beita fullveldisreglu Dyflinnarreglugerðarinnar, m.a. með það að markmiði að létta á því álagi sem sé á fáeinum ríkjum, þar á meðal Þýskalandi.
Í greinargerð kæranda er á það bent að kerfisbundinn galli á aðbúnaði og meðferð hælisleitenda í aðildarríki sé ekki ákvörðunarástæða fyrir því að umsókn sé tekin til meðferðar í öðru aðildarríki en því sem ber ábyrgð skv. Dyflinnarreglugerðinni. Það fái stoð í greinargerð innanríkisráðuneytisins um endursendingar hælisleitenda til Ítalíu, frá desember 2015. Þar komi meðal annars fram að nýlegir dómar Mannréttindadómstóls Evrópu hafi skýrt að það sé ekki nauðsynlegt að sýna fram á kerfislæga annmarka á málsmeðferð eða móttöku hælisleitenda í viðtökulandinu heldur skuli miða við það hvort veruleg ástæða sé til að ætla að hlutaðeigandi einstaklingur standi frammi fyrir raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð í viðtökuríkinu sem samrýmist ekki 3. gr. mannréttindasáttmálans.
Þá kemur fram í greinargerð að álag á hæliskerfi Þýskalands sé gríðarlega mikið en Þýskaland sé það Evrópuland sem taki við hvað mestum fjölda hælisleitenda. Vegna mikils fjölda þeirra sem sæki um vernd í Þýskalandi séu margar móttökumiðstöðvar afar fjölmennar og jafnvel yfirfullar. Ekki fáist fjármunir til þess að veita hælisleitendum viðeigandi og mannúðlega þjónustu auk þess sem engar samræmdar reglur séu um aðbúnað fólks í slíkum miðstöðvum. Oft sé aðbúnaður ekki eins og best verði á kosið, t.d. varðandi hreinlæti.
Í greinargerð kæranda kemur fram að hælisleitendur í Þýskalandi njóti takmarkaðrar lögfræðiaðstoðar við hælismál sitt. Þeir hafi ekki sjálfkrafa aðgang að lögfræðiaðstoð heldur sinni góðgerðarfélög og frjáls félagasamtök slíkri þjónustu, en það sé bundið við ákveðin svæði í Þýskalandi og standi ekki alltaf til boða. Ekkert kerfi sé til staðar sem tryggi hælisleitendum aðgang að lögfræðiaðstoð áður en hælisviðtal fari fram. Hælisleitendur verði að greiða sjálfir fyrir lögfræðiþjónustu á fyrsta stjórnsýslustigi. Fari þeir með málið fyrir dómstóla geti þeir sótt um gjafsókn og hvort fallist verði á slíka beiðni velti á því hversu líklegt dómstólnum þyki að fallist verði á hælisumsóknina, en sami dómstóll taki ákvörðun um gjafsókn og dæmi í hælismálinu. Kærandi tekur fram að hann hafi ekki notið lögfræðiaðstoðar við hælisumsókn sína í Þýskalandi og því virðist sem möguleikar hælisleitenda á að gæta réttinda sinna séu takmarkaðir eins og fyrirkomulagið um réttaraðstoð til hælisleitenda sé í Þýskalandi.
Fram kemur í greinargerð að undanfarið hafi borist fréttir af auknum fordómum og andúð í garð flóttafólks og hælisleitenda í Þýskalandi. Árásir á heimili hælisleitenda hafi stóraukist og hægri öfgahópar fengið byr undir báða vængi. Ný rannsókn frá Háskólanum í Leipzig sýni að útlendingahatur hafi aukist samhliða auknum fjölda flóttafólks- og hælisleitenda. Þá fari stuðningur við þjóðernisflokkana AfD og PEGIDA sívaxandi.
Kærandi byggir kröfur sínar jafnframt á því að með ákvörðun sinni hafi Útlendingastofnun brotið gegn rannsóknarreglu stjórnsýsluréttarins sem lögfest sé í 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 þar sem hin kærða ákvörðun hafi verið tekin á grundvelli ófullnægjandi upplýsinga og einnig hafi skort á einstaklingsbundið mat á aðstæðum kæranda. Í greinargerð kæranda er bent á að í hinni kærðu ákvörðun sé aðeins vísað í örfáar heimildir í niðurstöðu Útlendingastofnunar en með tilliti til 10. gr. stjórnsýslulaga, um rannsókn stjórnvalds, og 22. gr. sömu laga, um efni rökstuðnings, verði að gera þá kröfu að Útlendingastofnun vísi til heimilda máli sínu til stuðnings. Þá telur kærandi að orðalag í rökstuðningi Útlendingastofnunar hafi ekki uppfyllt ofangreindar kröfur stjórnsýsluréttar um rannsóknarskyldu og efni rökstuðnings fyrir íþyngjandi ákvörðun stjórnvalda og að Útlendingastofnun hafi í raun ekki virt þessar reglur við úrvinnslu umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi. Kærandi bendir einnig á að ekkert liggi fyrir í gögnum málsins sem bendi til þess að Útlendingastofnun hafi borið frásögn kæranda, ásamt gögnum sem hann hafi lagt fram um að kærandi hafi yfirgefið Schengen-svæðið í meira en þrjá mánuði, undir þýsk stjórnvöld. Útlendingastofnun ætti með réttu að bera þessar upplýsingar undir þýsk stjórnvöld áður en hún taki ákvörðun um að senda kæranda til Þýskalands á grundvelli samþykkis þýskra stjórnvalda. Þá er af hálfu kæranda því haldið fram að Útlendingastofnun geti ekki uppfyllt rannsóknarskyldu sína án þess að undirbúa mál sín vel. Í því sambandi bendir kærandi á bréf umboðsmanns Alþingis til forstjóra Útlendingastofnunar frá 5. ágúst 2016 þar sem fram komi að ábyrgð stjórnvalds við að undirbúa mál sín vel sé mikil, sérstaklega þegar komi að samspili reglna stjórnsýsluréttarins um málsmeðferð og rannsókn mála.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Fyrir liggur í máli þessu að þýsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Þýskalands er byggt á því að kærandi hafi fengið niðurstöðu um synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd þar í landi.
Í c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að umsókn um alþjóðlega vernd skv. 37. gr. skuli tekin til efnismeðferðar nema heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda. Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæði sem greinir í 1. mgr.
Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum jafnframt að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstól Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.
Kærandi byggir m.a. á því að umsókn hans skuli tekin til efnismeðferðar hér á landi þar sem hann hafi dvalið lengur en þrjá mánuði utan Schengen-svæðisins, sbr. 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Kærandi hefur því til stuðnings lagt fram gögn til kærunefndar sem hann telur sýna fram á að hann hafi verið utan Schengen-svæðisins lengur en í þrjá mánuði.
Í máli þessu liggur fyrir að þýsk stjórnvöld hafa viðurkennt skyldu sína til þess að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, sbr. bréf þess efnis dags. 8. september 2016. Samkvæmt 2. mgr. 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar segir að skuldbindingarnar sem um getur í 1. mgr. 18. gr. skuli falla niður ef aðildarríkið sem ber ábyrgð getur sannað, þegar það er beðið um að taka aftur við umsækjanda eða öðrum einstaklingi eins og um getur í c- eða d-lið 1. mgr. 18. gr., að viðkomandi einstaklingur hafi yfirgefið yfirráðasvæði aðildarríkjanna um a.m.k. þriggja mánaða skeið, nema hann hafi undir höndum gilt dvalarskjal, gefið út af aðildarríkinu sem ber ábyrgð. Ofangreint ákvæði felur í sér, samkvæmt orðanna hljóðan, möguleika fyrir aðildarríki til þess að sanna að ábyrgð þess á umsókn um alþjóðlega vernd sé fallin niður fyrir þær sakir að umsækjandi hafi yfirgefið yfirráðasvæði aðildarríkja Dyflinnarsamningsins. Það hefur Þýskaland ekki gert.
Í dómi Dómstóls Evrópusambandsins í máli George Karim gegn Migrationverket (mál nr. C-155/15 frá 7. júní 2016) var komist að þeirri niðurstöðu að umsækjandi um alþjóðlega vernd eigi rétt á að koma að vörnum sem lúta að réttri beitingu skilyrða Dyflinnarreglugerðarinnar fyrir endursendingu, þ.m.t. hvort skilyrði 2. mgr. 19. gr. reglugerðarinnar færi ábyrgð yfir á ríkið sem krefst endursendingar. Sama niðurstaða var í dómi Dómstóls Evrópusambandsins í máli Mehrdad Ghezelbash gegn Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie (mál nr. C-63/15 frá 7. júní 2016). Í síðara málinu var einnig komist að þeirri niðurstöðu að við ákvörðun um hvaða aðildarríki beri ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd skuli málsmeðferðin m.a. vera í samræmi við 4. og 5. mgr. 22. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Ákvæðin fjalla um að krafan til sönnunar skal ekki vera meiri en nauðsynlegt er til að tryggja rétta beitingu reglugerðarinnar og ef engin formleg sönnun er fyrir hendi þá skal aðildarríkið, sem beiðni er beint til, viðurkenna ábyrgð sína, reynist sannanir, byggðar á líkum, vera samfelldar, sannreynanlegar og nægilega ítarlegar til að ákvarða hvar ábyrgðin liggur. Túlka verði því 19. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar í samræmi við 4. og. 5. mgr. 22. gr. reglugerðarinnar þegar meta skuli hvort kærandi hafi náð að sanna að hann hafi yfirgefið Schengen-svæðið um a.m.k. þriggja mánaða skeið.
Kærunefnd telur að samræmi þurfi að vera í framkvæmd Dyflinnarsamstarfsins og telur því rétt að meta hvort þau gögn sem kærandi lagði fram til sönnunar veru sinnar utan Schengen-svæðisins valdi því að Þýskaland beri ekki lengur ábyrgð á umsókn kæranda. Kærunefnd telur að til að slík sönnun takist þá þurfi kærandi að leggja fram óyggjandi sönnunargögn sem geri það líklegra en ekki að hann hafi dvalið utan Schengen-svæðisins lengur en þrjá mánuði. Með greinargerð sinni til kærunefndar lagði kærandi fram tvo farseðla, dags. 25. júlí 2016, persónuskilríki frá [...], tíu ljósmyndir, tvö læknisvottorð og hjúskaparvottorð.
Kærunefnd hefur farið yfir þau gögn sem kærandi hefur lagt fram og er mat kærunefndar að þær upplýsingar sem fram komi í gögnum kæranda gefi ekki heildstæða mynd af ferðum hans. Kærunefnd byggir fyrst og fremst á því að þó að gögnin gefi til kynna að kærandi hafi farið út fyrir Schengen-svæðið þá sýni þau ekki fram á samfellda dvöl utan svæðisins í þá þrjá mánuði sem þarf til að ábyrgð Þýskalands teljist niður fallin. Því er það niðurstaða kærunefndar að ákvæði Dyflinnarreglugerðarinnar standi ekki í vegi fyrir því að Þýskaland verði krafið um að taka við kæranda, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Þýskalandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:
· Asylum Information Database, Country Report: Germany (European Council on Refugees and Exiles, nóvember 2015)
· Germany 2015 Human Rights Report (United States Department of State, 13. apríl 2016)
· Freedom in the world 2016 – Germany (Freedom House, 11. mars 2016).
· Amnesty International Report 2015/16 - Germany (Amnesty International, 24. febrúar 2016)
· Report by Nils Muižnieks Commissioner for Human Rights of the Council Of Europe Following his Visit to Germany on 24th April and from 4 to 8 May 2015 (Council of Europe: Commissioner for Human Rights, 1. október 2015)
· Upplýsingar af heimasíðu sem þýska útlendingastofnunin heldur úti: www.bundesregierung.de, Bundesamt für Migration und Flüchtlinge.
Umsækjendur um alþjóðlega vernd sem fengið hafa synjun á umsókn sinni hjá þýsku útlendingastofnuninni (þ. Bundesamt für Migration und Flüchtlinge) geta kært niðurstöðuna til sérstaks stjórnsýsludómstóls. Fái umsækjendur um alþjóðlega vernd synjun á umsókn sinni hjá útlendingastofnun eða stjórnsýsludómstól eiga þeir möguleika á því að leggja fram viðbótarumsókn um alþjóðlega vernd hjá útlendingastofnun. Ef nýjar upplýsingar eða gögn liggja fyrir í máli umsækjanda, aðstæður hafa breyst í máli hans eða verulegir annmarkar voru á fyrri málsmeðferð, geta skilyrði viðbótarumsóknar verið uppfyllt. Umsækjendur um alþjóðlega vernd geta borið mál sitt undir þýska dómstóla sé viðbótarumsókn þeirra synjað. Jafnframt eiga umsækjendur þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á umsókn um alþjóðlega vernd hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem brýtur í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.
Þá telur kærunefnd ljóst af þeim gögnum sem nefndin hefur kynnt sér að þýsk stjórnvöld uppfylli skyldur sínar varðandi lögfræðiaðstoð við umsækjendur um alþjóðlega vernd skv. tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 32/2013 um málsmeðferð við veitingu og afturköllun alþjóðlegrar verndar, sbr. 19. og 20. gr. hennar.
Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Þýskalandi hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending umsækjenda um alþjóðlega vernd almennt til Þýskalands brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að umsækjendum um alþjóðlega vernd séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Þýskalandi bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Ennfremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Þýskalands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.
Í viðtali hjá Útlendingastofnun lýsti kærandi því að hann væri við góða heilsu. Ekkert hefur komið fram í málinu sem bendir til þess að kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Það er mat kærunefndar, að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda, að aðstæður kæranda séu ekki slíkar að sérstakar ástæður mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 26. ágúst 2016.
Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 30. september 2016 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Vegna athugasemdar í greinargerð varðandi rökstuðning í ákvörðun Útlendingastofnunar og rannsókn málsins tekur kærunefnd fram að af rökstuðningi Útlendingastofnunar fyrir niðurstöðu sinni megi ráða að stofnunin kynnti sér aðstæður í Þýskalandi sem og einstaklingsbundnar aðstæður kæranda. Er það afstaða kærunefndar að ekkert bendi til þess að slíkur ágalli hafi verið á rökstuðningi niðurstöðu ákvörðunar Útlendingastofnunar þannig að fella beri ákvörðun Útlendingastofnunar úr gildi. Þá fæst ekki annað séð af ákvörðun Útlendingastofnunar en að stofnunin hafi byggt á nýjustu tiltæku skýrslum um aðstæður í Þýskalandi. Rannsóknarreglan í 10. gr. stjórnsýslulaga mælir fyrir um að stjórnvald afli þeirra gagna sem eru nauðsynleg svo mál sé nægjanlega upplýst. Reglan gerir kröfu um rannsókn sem er fullnægjandi grundvöllur ákvörðunar stjórnvalds en gerir hvorki kröfu um að aflað sé allra upplýsinga sem varpað gætu ljósi á málið né að stjórnvald afli ófáanlegra gagna. Þá segir í 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga að við meðferð mála vegna umsókna um alþjóðlega vernd skuli Útlendingastofnun afla nauðsynlegra og aðgengilegra upplýsinga. Eins og að framan greinir tekur kærunefnd undir það mat, sem fram kemur í ákvörðun Útlendingastofnunar um aðstæður í Þýskalandi, og telur hvorki tilefni til að gera athugasemd við rannsókn málsins né rökstuðning ákvörðunarinnar. Varakröfu kæranda er því hafnað.
Í máli þessu hafa þýsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Þýskalands með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Anna Tryggvadóttir, varaformaður
Þorbjörg Inga Jónsdóttir Erna Kristín Blöndal