Nr. 337/2019 - Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 11. júlí 2019 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 337/2019
í stjórnsýslumáli nr. KNU19030051
Kæra […]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 24. mars 2019 kærði […], fd. […], ríkisborgari […] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 11. mars 2019, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar í máli hans verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka mál hans til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 og 3. mgr. 36. gr., sbr. 42. gr. sömu laga.Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsmeðferð
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 15. september 2018 ásamt eiginkonu sinni, barni og […]. Þar sem kærandi hafði fengið útgefið dvalarleyfi hjá maltneskum stjórnvöldum var þann 10. október 2018 send beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd til yfirvalda á Möltu, sbr. 1. eða 3. mgr. 12. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Í svari frá maltneskum yfirvöldum, dags. 23. október 2018, samþykktu þau viðtöku kæranda á grundvelli 1. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 11. mars 2019 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 12. mars 2019 og kærði kærandi ákvörðunina þann 24. mars 2019 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda ásamt fylgigögnum barst kærunefnd 9. apríl 2019. Viðbótargögn og upplýsingar bárust frá kæranda á tímabilinu 17. apríl til 24. maí 2019. Þann 29. maí sl. var kæranda leiðbeint um að leggja fram frekari gögn til kærunefndar. Þá bárust kærunefnd upplýsingar frá fjölskylduþjónustu Hafnarfjarðar þann 29. maí sl. Jafnframt bárust viðbótargögn frá kæranda dagana 14. og 29. júní og 5. júlí sl.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að maltnesk stjórnvöld bæru ábyrgð á meðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Umsóknin yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Möltu ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá hefði kærandi ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar aðstæður væru fyrir hendi þannig að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Möltu.
Í ákvörðun Útlendingastofnunar í máli barnsins kom fram að það væri niðurstaða stofnunarinnar, með vísan til niðurstöðu í málum foreldra hennar, að gættum ákvæðum samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, útlendingalaga og barnaverndarlaga nr. 80/2002, að hagsmunum þess væri ekki stefnt í hættu með því að fylgja foreldrum sínum til Möltu.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda er m.a. gerð grein fyrir aðstæðum hans á Möltu, en hann hafi komið þangað árið 2016 ásamt fjölskyldu sinni. Kæranda hafi verið útveguð atvinna hjá fyrirtæki á Möltu og þá hafi fjölskyldan haft þar dvalarleyfi. Kærandi hafi þurft að þola hótanir frá framkvæmdastjóra fyrirtækisins og síðar látið þar af störfum. Hvað varðar málsástæður og lagarök er í greinargerð kæranda einkum á því byggt að sérstakar ástæður séu fyrir hendi í máli hans og því beri að taka umsókn hans og barnsins til efnislegrar meðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Í greinargerð sinni kveður kærandi að aðstæður umsækjenda um alþjóðlega vernd á Möltu séu óboðlegar, m.a. hvað varði móttökuúrræði, þjónustu við viðkvæma einstaklinga og aðgengi barna að menntakerfinu. Þá séu fordómar og misnotkun á erlendu vinnuafli útbreitt vandamál. Þá er í greinargerð m.a. vísað í viðtal hjá Útlendingastofnun þar sem kærandi hafi greint frá heilsufari sínu, en hann sé í andlegu ójafnvægi og hafi sótt þjónustu sálfræðings. Þá hafi kærandi m.a. slasast við […] hjá Rauða krossinum. Í ljósi aðstæðna á Möltu, stöðu kæranda og með tilliti til hagsmuna barns kæranda verði að telja að skilyrði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga séu uppfyllt.
Kærandi byggir jafnframt á því að umsókn hans skuli tekin til efnismeðferðar þar sem ábyrgð maltneskra stjórnvalda hafi aldrei verið til staðar, eða sé að öðrum kosti fallin niður. Dvalarleyfi hans hafi verið afturkallað af maltneskum stjórnvöldum eftir að hann hafi misst starf sitt þar í landi. Leyfið hafi ekki verið endurnýjað og honum hafi verið gert að yfirgefa landið. Kærandi hafi farið til […] og fengið útgefið þar dvalarleyfi til þriggja mánaða. Ábyrgð Möltu verði því ekki reist á 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Þá sé ábyrgð Möltu fallin niður samkvæmt 2. mgr. 5. tölul. 20. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og hvorki skilyrði a. liðar 1. mgr. 11. gr. eða 23. gr. reglugerðarinnar uppfyllt.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef krefja má annað ríki, sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli samninga sem Ísland hefur gert um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram hér á landi eða í einhverju samningsríkjanna, um að taka við umsækjanda. Í samræmi við samning ráðs Evrópusambandsins og Íslands og Noregs um þátttöku hinna síðarnefndu í framkvæmd, beitingu og þróun Schengen-gerðanna samþykkti Ísland áðurnefnda Dyflinnarreglugerð, sbr. auglýsingu í C-deild Stjórnartíðinda nr. 1/2014.
Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Ábyrgð Möltu á umsókn kæranda er byggð á 1. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem kærandi hafi fengið útgefið dvalarleyfi hjá maltneskum stjórnvöldum. Við meðferð málsins fyrir kærunefnd hefur kærandi borið brigður á ábyrgð Möltu á umsókn hans, m.a. með vísan til 12. gr. og 2. mgr. 5. tölul. 20. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en málsástæður kæranda hvað þetta varðar eru settar fram með afar óljósum og óskýrum hætti í greinargerð. Kærunefnd telur að á grundvelli þeirra málsástæðna kæranda og eins og þær eru settar fram í greinargerð sé ekki hægt að draga þá ályktun að ábyrgð Möltu sé fallin niður. Nefndin tekur til hliðsjónar fram að með tölvupósti, dags. 29. maí sl., var kæranda veitt tækifæri til að koma að frekari gögnum til nefndarinnar varðandi framangreindar málsástæður en þær upplýsingar bárust frá talsmanni kæranda að gögn þess efnis yrðu ekki lögð fram.
Samkvæmt framansögðu er heimilt að krefja maltnesk stjórnvöld um að taka við kæranda, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda
Samkvæmt gögnum málsins er kærandi karlmaður á miðjum aldri. Fyrir liggur að fjölskylda kæranda er stödd hér á landi. Gögn málsins gefa til kynna að líkamlegu heilsufari kæranda sé […]. Annast hafi verið um sár kæranda hjá heilbrigðisstofnunum hér á landi og sé hann nú laus við [...] sem hann hafi notað. Þá hafi kærandi m.a. hlotið fræðslu og ráðleggingar um liðkandi æfingar [...] o.fl. Kemur fram að helstu afleiðingar slyssins geti m.a. verið töpuð hreyfigeta og taugaverkir.
Hvað varðar andlegt heilsufar kæranda þá er ljóst af gögnum málsins að að kærandi hefur hitt sálfræðing á Göngudeild. Jafnframt liggur fyrir beiðni frá […]. Þá hafi kærandi glímt við kvíða og áhyggjur. Þá kemur m.a. fram í gögnum málsins að kærandi hafi jafnframt einu sinni leitað á bráðadeild Landspítalans með sjúkrabíl og er ástæða komu tilgreind sem höfuðverkur, ljósfælni og ógleði. Var kæranda m.a. gefið súrefni á spítalanum og honum veittar ráðleggingar m.a. varðandi álag og hann síðar útskrifaður.
Að mati kærunefndar bera fyrirliggjandi gögn, þ. á m. viðtöl kæranda hjá Útlendingastofnun og framlögð heilsufarsgögn, ekki með sér að kærandi teljist hafa sérþarfir í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga sem taka þurfi tillit til við meðferð málsins.
Aðstæður á Möltu
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð umsókna um alþjóðlega vernd á Möltu, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:
• Asylum Information Database, Country Report: Malta (European Council on Refugees and Exiles, 11. mars 2019);
• Malta 2018 Human Rights Report (United States Department of State, 13. mars 2019);
• Submission by the United Nations High Commissioner for Refugees. For the Office of the High Commissioner for Human Rights‘ Compilation Report Universal Periodic Review: Malta (UN High Commissioner for Refugees (UNHCR), júlí 2018);
• Freedom in the World 2019 – Malta (Freedom House, 2019);
• Progress Report 2018: A Global Strategy to Support Governments to End the Detention of Asylum seekers & Refugees, 2014-2019 (UN High Commissioner for Refugees (UNCHR), febrúar 2019);
• ECRI Report on Malta (fifth monitoring cycle) (European Commission against Racism and Intolerance, 15. maí 2018);
• Amnesty International Report 2017/18 - Malta (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
• National Report on Hate Speech and Hate Crime in Malta 2016 (E-More Project, nóvember 2016);
• National Action Plan Against Racism and Xenophobia (Equality Research Consortium, 2010);
• Upplýsingar af vefsíðum maltneskra yfirvalda: https://integration.gov.mt/en/ResidenceAndVisas/Pages/Humanitarian-Other-Reasons.aspx og https://deputyprimeminister.gov.mt/en/cbhc/Pages/Entitlement/Health-Entitlement-to-RefugeesMigrants.aspx;
• Upplýsingar af vefsíðu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna: http://www.unhcr.org.mt;
• Upplýsingar af vefgátt um evrópsk réttarkerfi (e. European e-Justice Portal): https://e-justice.europa.eu;
• Upplýsingar af vefsíðu félagasamtakanna Victim Support: victimsupport.org.mt;• Upplýsingar af vefsíðum Report Racism Malta og Reporting Hate: www.reportracism-malta.org og reportinghate.eu;
• Upplýsingar af vefsíðu maltneskra stjórnvalda: https://fsws.gov.mt/en/ og
• National Children‘s Policy (Ministry for the family, childrent‘s rights and social solidarity, nóvember 2017).
Í gagnagrunni Evrópuráðsins um flóttamenn og landflótta einstaklinga, Asylum Information Database, kemur m.a. fram að tiltekin stofnun (e. Refugee Commissioner) á Möltu taki ákvarðanir varðandi umsóknir um alþjóðlega vernd. Á Möltu sé þrenns konar staða og vernd einkum í boði, þ.e. flóttamannavernd, viðbótarvernd og vernd af mannúðarástæðum. Refugee Commissioner taki ákvarðanir á fyrsta stigi í málum og séu þær kæranlegar innan tveggja vikna til áfrýjunarnefndar (e. Refugee Appeals Board). Úrskurði áfrýjunarnefndarinnar sé að vissum skilyrðum uppfylltum hægt að bera undir maltneska dómstóla. Gjaldfrjáls lögfræðiaðstoð á vegum maltneska ríkisins sé ekki í boði á fyrsta stigi málsmeðferðar en hægt sé að leita til frjálsra félagasamtaka. Hljóti umsækjandi þó neikvæða ákvörðun á fyrsta stigi getur hann átt rétt á ókeypis lögfræðiþjónustu með sömu skilyrðum og eigi við um maltneska ríkisborgara.
Ennfremur kemur fram að umsækjendur hafi aðgang að maltneska vinnumarkaðnum, menntakerfinu og heilbrigðiskerfinu. Til dæmis geti börn undir 15 til 16 ára aldri sótt gjaldfrjálsa grunn- og framhaldsskólamenntun. Þá geti ungt fólk og fullorðnir einstaklingar t.d. sótt um undanþágu frá greiðslu skólagjalda við opinberar menntastofnanir, t.d. Háskólann á Möltu. Hvað heilbrigðiskerfið varðar þá er þess m.a. getið að samkvæmt þarlendum reglum skuli allir umsækjendur hafi aðgang að opinbera heilbrigðiskerfinu. Einstaklingar sem þurfi á geðheilbrigðisaðstoð að halda eða sambærilegri þjónustu geti þó reynst erfitt að fá aðstoð við hæfi, t.d. vegna skorts á greiningu og sérfræðingum. Þó sé reynt að koma til móts við þarfir sérstaklega viðkvæmra einstaklinga og hópa, t.d. fjölskyldur með börn, og reynt að tryggja þeim þjónustu og aðbúnað við hæfi, t.d. hvað varðar húsnæði. Vegna skorts á fjármagni og nægilegra sterkra innviða hafi það þó t.d. gerst að sérstaklega viðkvæmir einstaklingar hafi aldrei fengið greiningu sem slíkir.
Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Áður hefur verið greint frá aðstæðum kæranda. Í málinu liggur m.a. fyrir að fjölskylda kæranda er stödd hér á landi og sóttu þau saman um alþjóðlega vernd á Íslandi við komuna til landsins. Gögn málsins gefa til kynna að kærandi og […]. Þá á kærandi […]. Með úrskurði sem kveðinn er upp samhliða þessum hefur kærunefnd útlendingamála komist að þeirri niðurstöðu að umsóknir eiginkonu kæranda og tveggja barna skuli teknar til efnismeðferðar hér á landi með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Þegar litið er til aðstæðna kæranda, einkum þess að umsóknir fjölskyldu hans um alþjóðlega vernd verða teknar til efnismeðferðar hér á landi, sem og með vísan til meginreglunnar um einingu fjölskyldunnar, sbr. einnig til hliðsjónar viðmið 11. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, er það niðurstaða nefndarinnar, eins og hér stendur sérstaklega á, að fella úr gildi ákvörðun Útlendingastofnunar í máli kæranda og leggja fyrir stofnunina að taka mál hans til efnislegrar meðferðar á grundvelli 1. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er það niðurstaða kærunefndar útlendingamála, eins og hér stendur á, að taka beri mál kæranda til efnismeðferðar hér á landi.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda til efnismeðferðar.
The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate shall examine the merits of the applicants‘ application for international protection in Iceland.
Hjörtur Bragi Sverrisson Þorbjörg Inga Jónsdóttir