Nr. 345/2019 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 7. júlí 2019 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 345/2019

í stjórnsýslumáli nr. KNU19060012

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I.          Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 7. júní 2019 kærði […], fd. […], ríkisborgari Kósóvó (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 29. maí 2019, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Kærandi krefst þess aðallega að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að honum verði veitt alþjóðleg vernd á grundvelli 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara krefst kærandi þess að honum verði veitt dvalarleyfi af mannúðarástæðum með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara krefst kærandi þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi hvað varðar brottvísun og endurkomubann,  sbr. 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II.            Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 27. maí 2019. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun þann 29. maí 2019 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun þann sama dag synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Kæranda var jafnframt brottvísað frá landinu og honum ákvarðað endurkomubann til tveggja ára. Var ofangreind ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 7. júní 2019. Að ósk kæranda var veittur frekari rökstuðningur fyrir ákvörðun Útlendingastofnunar með bréfi stofnunarinnar, dags. 3. júní 2019. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 18. júní 2019.

III.        Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hann eigi í erjum við foreldra sína og sé trúlaus.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði ekki réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 2. mgr. 35. gr. laga um útlendinga. Kæranda var brottvísað frá landinu með vísan til 2. tölul. b-liðar 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga, sbr. b-lið 2. mgr. 104. gr. laganna. Var kæranda ákveðið endurkomubann hingað til lands í tvö ár, sbr. 101. gr. sömu laga.

IV.        Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að kærandi hafi greint frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að hann hafi flúið heimaríki sitt þar sem hann tilheyri minnihlutahópi í heimaríki sökum trúleysis síns. Fjölskylda kæranda sé trúuð og hafi þrýst á hann að sýna trúrækni, m.a. með því að heimsækja moskur. Samkvæmt kæranda ríki ekki trúfrelsi í heimaríki hans og geti hann því ekki greint frá trúleysi sínu. Myndi kærandi greina frá trúleysi sínu yrði honum útskúfað úr samfélaginu, fengi ekki atvinnu og fjölskylda hans myndi einnig líða fyrir það. Kærandi hafi því haldið trúleysi sínu leyndu. Máli sínu til stuðnings hafi kærandi nefnt að aðeins 5 % Kósóvóa séu kaþólikkar og þeir eigi undir högg að sækja. Þá séu trúleysingjar enn færri. Kærandi hafi við meðferð málsins lagt fram saka- og fæðingarvottorð. Kærandi hafi greint talsmanni sínum frá því að faðir hans hafi reynt sjálfsvíg vegna gruns um trúleysi kæranda og sýnt henni kveðjubréf frá föður hans auk sjúkraskrár um innlögn í kjölfar tilraunarinnar. Þá hafi gyðingar orðið fyrir árásum í Kósóvó og óttist kærandi að hann verði fyrir árásum greini hann frá trúleysi sínu í heimaríki.

Kærandi fjallar í greinargerð sinni aðallega um stöðu trú- og tjáningarfrelsis í heimaríki. Kærandi vísar m.a. til alþjóðlegra skýrslna sem hann telur styðja mál sitt. 

Kærandi krefst þess aðallega að honum verði veitt staða flóttamanns skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og fái alþjóðlega vernd hér á landi, sbr. 1. mgr. 40. gr. sömu laga. Kærandi hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir á grundvelli trúarskoðana af hálfu aðila sem skilgreindir séu í c-lið 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Í ljósi frásagnar kæranda og heimilda um stöðu einstaklinga sem tilheyri minnihlutahópi í Kósóvó á grundvelli trúar sé ljóst að aðstæður kæranda yrðu honum óbærilegar yrði honum gert að snúa aftur til Kósóvó.

Til vara krefst kærandi þess að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74 . gr. laga um útlendinga. Ákvæðið heimili veitingu slíks dvalarleyfis geti útlendingur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd t.d. vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki. Í athugasemdum við 74. gr. í frumvarpi því er varð að lögum um útlendinga kemur fram að með almennum aðstæðum sé m.a. vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti þegnum sínum ekki vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Í ljósi heimilda um mismunun í garð þeirra sem aðhyllist ekki múslimatrú í Kósóvó telji kærandi að hann eigi á hættu að verða þolandi mannréttindabrota sem yfirvöld verndi hann ekki gegn verði hann sendur til heimaríkis. Þá tilheyri kærandi viðkvæmum minnihlutahópi í heimaríki og muni standa frammi fyrir erfiðum félagslegum aðstæðum verði honum gert að snúa aftur. Í ljósi alls framangreinds telji kærandi að skilyrði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga séu uppfyllt og beri að veita honum dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða hér á landi.

Til þrautavara gerir kærandi þá kröfu að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi hvað varðar brottvísun og endurkomubann hans. Kærandi byggir þá kröfu sína á því að vegna ákvæðis 3. mgr. 102. gr. laga um útlendinga hafi Útlendingastofnun verið óheimilt að ákvarða kæranda brottvísun. Enn fremur sé slík ákvörðun í andstöðu við 1. mgr. 31. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttarstöðu flóttamanna og meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga.

V.         Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað kósóvósku vegabréfi. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé kósóvóskur ríkisborgari.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Kósóvó m.a. með hliðsjón af eftirfarandi

skýrslum:

• Kosovo 2018 Human Rights Report (U.S. Department of State, 13. mars 2019);
• Community Rights Assessment Report, Fourth Edition (Organization for Security and Co-operation in Europe, nóvember 2015);
• Representation of Communities in the Civil Service in Kosovo: Follow-up Report (Organization for Security and Co-operation in Europe, maí 2017);
• EASO Country of Information Report. Kosovo Country Focus (European Asylum Support Office, nóvember 2016);
• Nations in Transit 2018. Kosovo Country Profile (Freedom House, 4. nóvember 2018),
• The World Factbook (Central Intelligence Agency, dags 23. maí 2019);
• Cooperation against economic crime. Highlights – 2016 (Council of Europe, febrúar 2017);
• Annual Report 2016 – Western Balkans (regional) (International Committee of the Red Cross, 23. maí 2017);
• Kososvo: Fremmedkrigere i Syria og Irak (LandInfo, 8. september 2015);
• Kosovo: Politi og rettssystem (LandInfo, 18. maí 2015);
• EULEX Kosovo (European Union Rule of Law Mission, sótt 10. september 2017);
• Upplýsingar af vefsíðu Evrópusambandsins (https://eeas.europa.eu/delegations/kosovo/1387/kosovo-and-eu_en);
• Kosovo: The police force, including its structure; procedures to submit a complaint against police and responsiveness to complaints (Canada: Immigration and Refugee board of Canada, 30. nóvember 2011);
• Annual report 2016. No. 16. (Ombudsperson Institution, 31. mars 2017);
• World Report 2019 – Serbia/Kosovo (Human Rights Watch, 17. janúar 2019);
• Kosovo 2018 Report (European Commission, 17. apríl 2018);
• „EULEX concluded the handover process of case files to Kosovo authorities“ (https://www.eulex-kosovo.eu, 14. janúar 2019);
• Public pulse analysis on prevention of violent extremism in Kosovo (United Nations Development Programme, 28. júní 2017);
• Kosovo 2017 International Religious Freedom Report (U.S Department of State, 29. maí 2018);

Kósóvó er lýðræðisríki með um 1,9 milljónir íbúa. Kósóvó lýsti yfir sjálfstæði sínu þann 17. febrúar 2008 og hafa yfir 100 ríki viðurkennt sjálfstæði þess. Samkvæmt stjórnarskrá landsins hafa ýmsir alþjóðlegir samningar lagagildi í Kósóvó og eru hluti af löggjöf landsins, þar á meðal mannréttindasáttmáli Evrópu. Kósóvó er á lista Útlendingastofnunar yfir örugg upprunaríki.

Samkvæmt upplýsingum á vefsíðu bandarísku leyniþjónustunnar eru 95,6 % íbúa Kósóvó múslimatrúar, 2,2 % kaþólskir og 1,5 % tilheyri rétttrúnaðarkirkjunni en 2 % tilheyri öðrum trúarbrögðum, séu trúlausir eða óvitað sé um trú þeirra. Í skýrslu bandarísku utanríkisþjónustunnar um trúfrelsi útgefinni árið 2018 kemur fram að stjórnarskrá ríkisins banni mismunun á grundvelli trúarbragða og tryggi trúfrelsi íbúa ríkisins. Þó hafi meðlimir kósóvóska múslimasamfélagsins (BIK) tilkynnt mismunun í samfélaginu og á vinnumarkaði gagnvart heittrúuðum múslimum. Enn fremur hafi ákveðin trúfélög kvartað yfir mismunun svæðisbundinna stjórnvalda í sinn garð varðandi ráðstöfun fjármuna til bænastaða og grafreita. Samkvæmt skýrslu Þróunaráætlunar Sameinuðu þjóðanna er trúarleg öfgahyggja þrálátt vandamál, m.a. vegna vantrausts íbúa á opinberum stofnunum og þjóðfélagslegra þátta á borð við einangrun, veikt menntakerfi og efnahagsörðugleika. Kósóvósk stjórnvöld hafi þó haldið áfram að berjast með virkum hætti gegn útbreiðslu öfgahyggju. Til að mynda hafi einstaklingar verið sóttir til saka fyrir að dreifa áróðri á samfélagsmiðlum. Þá séu í gangi ýmis verkefni til þess að stöðva útbreiðslu öfgahyggju og sé hægt að tilkynna einstaklinga sem hafi sýnt öfgafulla tilburði til yfirvalda.

Í skýrslu bandarísku utanríkisþjónustunnar fyrir árið 2018 kemur fram að félagsleg þjónusta sé til staðar í Kósóvó, m.a. í formi framfærslu og húsnæðis. Þessi aðstoð standi íbúum ríkisins almennt til boða en erfiðleikum geti verið bundið fyrir einstaklinga sem tilheyri ákveðnum þjóðernisminnihlutum að nálgast slíka þjónustu. Jafnframt eigi einstaklingar sem ekki séu með tilhlýðilegar skráningar örðugt með aðgengi að félagslegri þjónustu.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a.   ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c.   aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærandi byggir ástæðu flótta síns á því að hann sé tilheyri minnihlutahópi í heimaríki þar sem hann sé trúlaus. Fjölskylda kæranda aðhyllist múslimatrú og óttist hann viðbrögð fjölskyldu sinnar sem og samfélagsins við trúleysi hans. Þá greindi kærandi frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að hann telji sig jafnframt ekki velkominn aftur heim í kjölfar þess að hann hafi farið til Tyrklands að spila knattspyrnu en ekki náð tilætluðum árangri. Kærandi muni því þurfa að reiða sig á félagslega þjónustu sem hann telji litla sem enga í heimaríki hans.

Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að hafa orðið fyrir ofsóknum í heimaríki sökum trúleysis síns né lagt fram gögn í því skyni að leiða að því líkur að hann eigi slíkar ofsóknir í vændum. Samkvæmt þeim gögnum sem kærunefnd hefur tekið til skoðunar ríkir spenna á milli ákveðinna trúfélaga í Kósóvó en ekkert í framangreindum gögnum bendir til þess að trúleysingjar verði fyrir mismunun af hálfu kósóvóskra yfirvalda eða annarra í ríkinu sem nái því alvarleikastigi sem 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um. Enn fremur bendir kærunefnd á að trúfrelsi sé stjórnarskrárvarið í Kósóvó og að einstaklingar verði samkvæmt fyrirliggjandi gögnum almennt ekki fyrir aðkasti vegna trúar sinnar. Þá benda önnur gögn málsins ekki til þess að slíkar ofsóknir hafi átt sér stað eða að kærandi eigi þær á hættu. Jafnframt hefur ekki verið sýnt fram á að stjórnvöld í Kósóvó geti ekki eða vilji ekki veita honum vernd, m.a. með því að ákæra eða refsa fyrir þær athafnir sem feli í sér ofsóknir. Kærandi hefur því raunhæfan möguleika á því að leita sér ásjár stjórnvalda þar í landi, ef hann telur sig þurfa á aðstoð þeirra að halda.

Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna.

Telur kærunefnd því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Kærandi hefur borið því fyrir sig að hann muni búa við erfiðar félagslegar aðstæður í heimaríki þar sem hann sé trúlaus og hann óttist að fjölskylda hans muni afneita honum af þeim sökum. Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga kemur fram að ákvæði 1. mgr. 74. gr. vísi einnig til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Með vísan til umfjöllunar um aðstæður í heimaríki telur kærunefnd að aðstæður kæranda séu ekki slíkar að tilefni sé til að veita honum dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

Kærandi greindi jafnframt frá því að hann eigi erfitt fjárhagslega og geti án stuðnings fjölskyldu sinnar ekki framfleytt sér. Í viðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi ekki hafa leitað eftir félagslegri aðstoð frá ríkinu en kveðst hafa heyrt að framfærslufé sé af skornum skammti. Í athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga kemur fram að ákvæðið um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða yrði að jafnaði ekki talið ná til neyðar af efnahagslegum rótum, svo sem fátæktar, hungursneyðar eða húsnæðisskorts. Við meðferð málsins hafa ekki komið fram gögn sem kalla á að vikið sé frá þeim meginsjónarmiðum sem fram koma í þessum athugasemdum.

Af viðtali við kæranda verður ekki annað ráðið en að kærandi sé einstæður karlmaður við góða líkamlega og andlega heilsu. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Frávísun, brottvísun og endurkomubann

Með vísan til atvika málsins tekur kærunefnd undir forsendur Útlendingastofnunar varðandi frávísun kæranda á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. til hliðsjónar 2. málsl. 3. mgr. 42. gr. reglugerðar nr. 540/2017.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar var kæranda brottvísað og ákvarðað endurkomubann, sbr. 2. tölul.b-liðar. 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga. Ástæða þess er að Útlendingastofnun mat umsókn kæranda bersýnilega tilhæfulausa í skilningi b-liðar 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga en ákvæðið veitir stjórnvöldum heimild til að fella niður frest sem að jafnaði er veittur útlendingi til að yfirgefa landið sjálfviljugur í kjölfar ákvörðunar um að yfirgefa landið í þeim tilvikum þegar umsókn útlendings um dvalarleyfi eða alþjóðlega vernd telst bersýnilega tilhæfulaus eða hann hefur vísvitandi gefið misvísandi eða rangar upplýsingar við umsókn.

Lög um útlendinga skilgreina ekki hvað felist í orðalaginu „bersýnilega tilhæfulaus“ í skilningi b-liðar 2. mgr. 104. gr. laganna. Við túlkun ákvæðisins telur kærunefnd að líta verði til þess að orðið tilhæfulaus lýsir einhverju sem byggir ekki á staðreyndum eða á ekki við rök að styðjast. Þá leiðir af orðalagi ákvæðisins að tilhæfuleysi umsóknar þarf að vera bersýnilegt, þ.e. blasa við stjórnvaldi við skoðun málsins. Með vísan til orðalags ákvæðisins og til samræmis við ákvæði tilskipunar 2008/115/EB um brottvísun útlendinga í ólögmætri dvöl telur kærunefnd að umsókn um dvalarleyfi eða alþjóðlega vernd sé bersýnilega tilhæfulaus í skilningi b-liðar 2. mgr. 104. gr. laganna ef eftirfarandi tilvik eiga einkum við þegar:

a) ljóst er, við fyrstu sýn, að málsástæður umsækjanda varða ekki þá þætti sem 1. og 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga taka til,

b) ljóst er, við fyrstu sýn, að málsástæður umsækjanda séu ekki þess eðlis eða nái ekki því alvarleikastigi að þær gætu leitt til þeirrar niðurstöðu að heimilt væri að veita umsækjenda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, og

c) frekara mat og gagnaöflun, þar með talið viðtal við umsækjanda, hafi ekki breytt ofangreindu upphaflegu mati.

Kærandi byggir umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hann tilheyri minnihlutahóp í heimaríki sökum trúleysis síns og eigi því á hættu útskúfun og ofsóknir. Það er mat kærunefndar, að teknu tilliti til gagna um heimaríki kæranda og aðstæður hans þar, að það hafi frá upphafi málsmeðferðarinnar verið bersýnilegt að málsástæður hans vörðuðu ekki þá þætti sem 1. og 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga taka til. Enn fremur hafi verið bersýnilegt að aðrar aðstæður í heimaríki kæranda séu ekki þess eðlis eða nái því alvarleikastigi að þær gætu leitt til þeirrar niðurstöðu að heimilt væri að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Í þessu sambandi lítur kærunefnd til þess að orðalag 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um að aðili þurfi að sýna fram á ríka þörf á vernd og tekur mat stjórnvalda á tilhæfuleysi slíkra umsókna mið af þeirri ábyrgð sem lögð er á aðila að þessu leyti. Þá er einnig ljóst að frekara mat og gagnaöflun hafi ekki breytt ofangreindu mati.

Að mati kærunefndar eru líkur á því að ákvörðun um niðurfellingu frests hafi varnaðaráhrif sem þjóni því markmiði að stuðla að fækkun bersýnilega tilhæfulausra umsókna frá öruggum upprunaríkjum. Fyrir liggur mat Útlendingastofnunar á því að framangreindu markmiði verði ekki náð með öðru og vægara móti. Kærunefnd telur sig ekki hafa forsendur til að draga í efa þetta mat. Er það því mat kærunefndar að 12. gr. stjórnsýslulaga standi því ekki í vegi að kæranda verði ekki veittur frestur til að yfirgefa landið. Þá fær kærunefnd ekki séð að 1. mgr. 31. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna komi í veg fyrir að framangreindu úrræði verði beitt í máli kæranda.

Með vísan til framangreinds er fallist á það mat Útlendingastofnunar að umsókn kæranda um dvalarleyfi eða alþjóðlega vernd sé bersýnilega tilhæfulaus, sbr. b-lið 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga, og heimilt að veita kæranda ekki frest til að yfirgefa landið sjálfviljugur.

Eins og að framan greinir hefur kæranda verið vísað frá landinu og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar hér á landi. Þá hefur kærunefnd komist að þeirri niðurstöðu að heimilt sé að fella niður frest til að kærandi geti yfirgefið landið sjálfviljugur. Liggur því fyrir að kærandi dvelst ólöglega í landinu, sbr. a-lið 1. mgr. 98. gr. laga um útlendinga, og er því heimilt að brottvísa honum.

Samkvæmt 3. mgr. 102. gr. laga um útlendinga skal ekki ákveða brottvísun ef hún, með hliðsjón af málsatvikum, alvarleika brots og tengslum útlendings við landið, felur í sér ósanngjarna ráðstöfun gagnvart útlendingi eða nánustu aðstandendum hans. Kærandi kom hingað til lands einn síns liðs og sótti um alþjóðlega vernd þann 27. maí 2019. Kærandi mótmælti ekki fyrirhugaðri brottvísun og endurkomubanni. Af þeim svörum sem kærandi gaf um tengsl sín við Ísland og önnur Schengen-ríki verður ekki séð að brottvísun hans og endurkomubann verði talin ósanngjörn ráðstöfun í garð kæranda eða nánustu aðstandenda hans, sbr. 3. mgr. 102. gr. laga um útlendinga.

Er ákvörðun Útlendingastofnunar er varðar brottvísun og endurkomubann því staðfest.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingarstofnunar er staðfest

The decision of the Directorte of Immigration is affirmed

f.h. kærunefndar útlendingamála

Hjörtur Bragi Sverrisson, formaður