25. mars 2020 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 95/2020 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 25. mars 2020 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 95/2020

í stjórnsýslumálum nr. KNU19110022 og KNU19110023

Kæra […],

[…] og barna þeirra

á ákvörðunum

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 12. nóvember 2019 kærðu einstaklingar er kveðast heita […], vera fædd […] og vera ríkisborgari […] (hér eftir K) og […], vera fæddur […] og vera ríkisborgari […] (hér eftir M) ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 25. október 2019 um að taka ekki til efnismeðferðar umsóknir kærenda og barna þeirra, […], um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa þeim frá landinu.

Þess er krafist að ákvarðanir Útlendingastofnunar verði felldar úr gildi og að umsóknir kærenda verði teknar til efnismeðferðar hér á landi, í fyrsta lagi með vísan til sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 og í öðru lagi með vísan til 3. mgr. 36. gr., sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994.

Fyrrgreindar ákvarðanir eru kærðar á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og bárust kærurnar fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærendur lögðu fram umsóknir um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 13. september 2019. Við leit að fingraförum kærenda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför þeirra höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Grikklandi og að þeim hefði verið veitt alþjóðleg vernd þar í landi þann 15. október 2018. Við meðferð málanna framvísuðu kærendur grískum flóttamannavegabréfum með gildistíma til 7. júlí 2024. Þá framvísuðu kærendur flóttamannavegabréfum fyrir hönd A og B með gildístíma til 7. júlí 2022. Kærendur komu til viðtals hjá Útlendingastofnun þann 25. september 2019, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað þann 25. október 2019 að taka ekki umsóknir kærenda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að þeim skyldi vísað frá landinu. Ákvarðanirnar voru birtar fyrir kærendum þann 29. október 2019 og kærðu þau ákvarðanirnar þann 12. nóvember 2019 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kærenda, ásamt fylgigögnum, bárust kærunefnd þann 21. nóvember 2019. Þá bárust kærunefnd frekari gögn þann 24. janúar 2020.

III. Ákvarðanir Útlendingastofnunar

Í ákvörðunum Útlendingastofnunar kom fram að kærendum hefði verið veitt alþjóðleg vernd í Grikklandi. Umsóknir þeirra um alþjóðlega vernd yrðu því ekki teknar til efnismeðferðar, sbr. a-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kærenda til Grikklands ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá var það mat Útlendingastofnunar að kærendur hefðu ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að þau fengju hér vernd eða að sérstakar ástæður væru fyrir hendi þannig að taka bæri umsóknir kærenda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærendum var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldu þau flutt til Grikklands.

Í ákvörðunum Útlendingastofnunar í málum barnanna A og B kom fram að það væri niðurstaða stofnunarinnar, með vísan til niðurstöðu í málum foreldra þeirra, að gættum ákvæðum samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, laga um útlendinga og barnaverndarlaga nr. 80/2002, að hagsmunum þeirra væri ekki stefnt í hættu með því að fylgja foreldrum sínum til Grikklands.

Var kærendum veittur 15 daga frestur til að yfirgefa landið og athygli þeirra vakin á því að yfirgæfu þau ekki landið innan frests væri heimilt að brottvísa þeim. Í brottvísun fælist bann við komu til landsins síðar og endurkomubann skyldi að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kærenda

Í greinargerð kærenda vísa þau m.a. til viðtala hjá Útlendingastofnun þar sem M og K hafi greint frá ástæðum þess að þeim hugnist ekki að dvelja í Grikklandi. Þá kveði kærendur að þau séu áhyggjufull yfir framtíð barna sinna. Kærendur vísi til þess að efnahagsleg staða Grikklands sé slæm auk þess sem Grikkland glími við flóttamannakrísu og stjórnvöld séu ófær um að aðstoða fólkið sem dvelur í landinu. M kveði að hann vilji ekki dvelja í Grikklandi vegna andlegra veikinda K, auk þess sem fjölskyldan hafi ekki fengið fullnægjandi heilbrigðisþjónustu. Kærendur kveði að aðstæður í Grikklandi hafi verið slæmar, fjölskyldan hafi fyrst um sinn dvalið í flóttamannabúðum sem hafi verið yfirfullar af fólki en hafi svo verið færð í gám sem ekki hafi verið upphitaður og þeim hafi því oft verið kalt. Kærendur kveði að þau hafi verið flutt í aðrar flóttamannabúðir þegar þau hafi fengið alþjóðlega vernd þar sem þau hafi búið í yfirgefnu húsnæði sem áður hafi tilheyrt hernum. Kveði þau að aðstæður sínar hafi verið slæmar og vísa til þess að umhverfið hafi verið skítugt og fjölskyldan hafi fengið húðsjúkdóm. Börn þeirra hafi ekki verið örugg þar sem margs konar þjóðarbrot hafi búið saman auk þess sem mikið hafi verið um áfengisneyslu og slagsmál. Kærendur kveði að aðstæður þeirra hafi versnað um leið og þau hafi fengið alþjóðlega vernd og dvalarleyfi í Grikklandi auk þess sem mánaðarleg framfærsla hafi verið stöðvuð. M kveði að ómögulegt hafi verið að fá atvinnu í Grikklandi þrátt fyrir ítrekaða leit. Kærendur kveði að þau hafi haft aðgang að heilbrigðisþjónustu en sú þjónusta hafi ekki verið fullnægjandi. Þau hafi sjálf þurft að greiða fyrir lyf sem hafi verið ómögulegt vegna bágrar fjárhagsstöðu sinnar. Kærendur hafi greint frá því að í Grikklandi væri fasistahópur á götum úti sem flestir væru hræddir við vegna neikvæðrar afstöðu þeirra í garð flóttafólks. Kærendur kveði að þessi hópur hafi sér í lagi beitt flóttafólk frá heimaríki þeirra ofbeldi og þau hafi því ekki getað farið út að vild.

Í greinargerð kærenda eru gerðar athugasemdir við hinar kærðu ákvarðanir Útlendingastofnunar. Kærendur gera athugasemd við þá fullyrðingu Útlendingastofnunar að fullnægjandi heilbrigðisþjónusta standi þeim til boða í Grikklandi og telja að raunverulegur aðgangur flóttafólks að heilbrigðiskerfinu í Grikklandi sé verulega takmarkaður m.a. vegna niðurskurðar síðustu ára. Þá hafi einnig verið bent á að mikið skorti á fullnægjandi geðheilbrigðisþjónustu fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd og flóttafólk í landinu. Þá hafi kostnaður vegna lyfjakaupa aukist á síðustu árum sem komi harðast niður á sjúklingum með langvinna sjúkdóma. Kærendur telji því ljóst að aðgangur að heilbrigðiskerfinu í Grikklandi sé verulegum takmörkunum háður. Í ákvörðunum Útlendingastofnunar komi fram að ekki sé dregið í efa að kærendur hafi verið án atvinnu enda beri heimildir í Grikklandi með sér að í landinu sé mikið atvinnuleysi og að erfitt geti verið að fá atvinnu. Þrátt fyrir það hafi kærendur ekki vísað til neinna atvika sem bendi til þess að þau hafi verið útilokuð frá þeim réttindum sem felist í dvalarleyfi þeirra eða þeirri félagslegu aðstoð sem þau eigi lögum samkvæmt tilkall til. Þessu andmæla kærendur og vísa til þess að heimildir bendi til hins gagnstæða. Hið mikla atvinnuleysi í Grikklandi komi verst niður á þessum hópi sem þegar glími við ýmis kerfisbundin og eðlislæg vandamál auk mismununar. Í ákvörðunum Útlendingastofnunar segi að ljóst sé að einstaklingar sem hlotið hafi alþjóðlega vernd í Grikklandi eigi rétt á aðgengi að húsnæði. Kærendur vísa til þess að vegna fjölda flóttafólks í Grikklandi reynist erfitt að fá aðgang að þeim húsnæðisúrræðum sem hafi verið sett þar á fót. Kærendur kveði að flóttafólk standi frammi fyrir alvarlegri mismunun í Grikklandi þó lögum samkvæmt eigi þau að njóta sama réttar og grískir ríkisborgarar. Kærendur vísa til tiltekinnar skýrslu þar sem fram komi að ekkert félagslegt húsnæði sé í boði í Grikklandi eða stuðningsfyrirkomulag s.s. húsaleigubætur, styrkir eða lán fyrir einstaklinga með alþjóðlega vernd. Þá komi fram að flóttafólk verði fyrir mismunun á húsnæðismarkaði bæði vegna tungumálaörðugleika og vegna þess að það hafi ekki aðgang að gögnum t.a.m. skattalegum og læknisfræðilegum gögnum. Þá eigi flóttafólk einnig í erfiðleikum með að finna húsnæði á almennum markaði þar sem það hafi engar tekjur. Þetta hafi þær afleiðingar að margir einstaklingar með alþjóðlega vernd verða heimilislausir og útsettir fyrir alls kyns hættum, sérstaklega í þéttbýliskjörnum landsins. Kærendur mótmæla því sem segir í hinum kærðu ákvörðunum að þeim standi margvísleg úrræði til boða og að samkvæmt grískum lögum ættu þeir sem hafa fengið alþjóðlega vernd í Grikklandi að njóta sama réttar og grískir ríkisborgarar til framfærslu og félagslegrar aðstoðar. Kærendur vísa til þess að það sé langt því frá að þeir sem hlotið hafi alþjóðlega vernd fái slíka aðstoð. Kröfur grískra stjórnvalda til þeirra sem sæki um félagslega aðstoð séu það miklar að þær geri þeim sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Grikklandi nær ómögulegt að uppfylla þær. Í ákvörðunum Útlendingastofnunar segir að kærendur hafi ekki greint frá því að hafa orðið fyrir fordómum í Grikklandi og vísa til aðgerða sem gríska ríkið hefur gripið til í því sambandi til að stemma stigu við kynþáttafordómum og mismunun í Grikklandi. Kærendur vísa til tiltekinna heimilda sem bendi til annars. Þá komi fram í ákvörðunum Útlendingastofnunar að kærendur geti leitað til lögreglu eða annarra yfirvalda telji þau á sér brotið jafnframt sem þau geti leitað til umboðsmanns telji kærendur lögreglu hafa brotið á rétti sínum. Kærendur vísa til þess að samkvæmt heimildum verði innflytjendur o.fl. fyrir ofbeldi og mismunun af hálfu lögreglunnar í Grikklandi auk þess sem þessir hópar sæti mismunun við meðferð mála sinna hjá dómstólum. Útlendingastofnun telur að börn kærenda eigi möguleika á að ganga í skóla í Grikklandi og fullyrða að aðgangur að skóla og leikskóla standi börnum til boða í Grikklandi. Kærendur vísi til þess að samkvæmt heimildum séu aðeins 43% flóttabarna skráð til náms í Grikklandi. Í ákvörðunum Útlendingastofnunar er byggt á því að kærendur og börn þeirra njóti í megindráttum sömu réttinda og grískir ríkisborgarar til grunnþjónustu, s.s. heilbrigðisþjónustu, aðgengis að vinnumarkaði, menntun í landinu og geti leitað eftir aðstoð. Kærendur telji að Útlendingastofnun hafi litið fram hjá þeim veruleika sem langflest flóttafólk býr við í Grikklandi og heimildir staðfesti. Útlendingastofnun hafi því tekið lagalegan rétt flóttafólks fram yfir raunverulegt aðgengi þeirra að lögvörðum réttindum og vísað í takmörkuð átaksverkefni sem standi aðeins litlum hluta þessa hóps til boða.

Kærendur gera athugasemd við það að ekki hafi verið lagður skimunarlisti fyrir K hjá Útlendingastofnun þar sem hún sé ólæs og óskrifandi. Kærendur telji að óvíst sé hvort mat hafi farið fram á stöðu K og hún því ekki fengið viðeigandi þjónustu. Kærendur vísa til þess að með þessu sé ekki verið að gæta að jafnræði meðal umsækjenda um alþjóðlega vernd, sbr. 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Kærendur vísa til þess að þau eigi eina dóttur en konur og stúlkur séu gjarnan taldar sérstaklega viðkvæmur hópur vegna þess að konur hafi færri tækifæri, úrræði, völd og áhrif en karlmenn vegna samfélagslegrar stöðu sinnar. Kærendur telji að við mat á sérstaklega viðkvæmri stöðu þeirra skuli taka mið af frásögn þeirra af þeim erfiðleikum sem þau hafa gengið í gegnum síðustu ár auk þeirrar líkamlegu og andlegu vandkvæða sem þau hafi hlotið sökum alls sem þau hafi upplifað og hafi áhrif á heilsufar þeirra í dag. Jafnframt vísa kærendur til þess að mikilvægt sé að taka mið af stöðu kærenda og veikindasögu þeirra. Kærendur telji að börn þeirra tvö séu í sérstaklega viðkvæmri stöðu vegna þess að þau eigi foreldra sem séu í viðkvæmri stöðu auk þess sem þau séu ung og falla í hóp barna sem séu í enn viðkvæmari stöðu en önnur börn. Því skuli meta fjölskylduna sem heild sem einstaklinga í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Kærendur vísa til þess að þau hafi greint frá erfiðri lífsreynslu og telji því þörf á að fram fari sálfræðimat á þeim áður en ákvörðun verði tekin í málinu. Kærendur fjalla um reglugerð nr. 276/2018 sem breytti reglugerð um útlendinga nr. 540/2017. Í reglugerðarbreytingunni felist skilyrði vegna sérstakra ástæðna sem eigi sér ekki fullnægjandi stoð í settum lögum og gangi gegn ákvæðum laga um útlendinga. Kærendur gera athugasemd við það að Útlendingastofnun hafi horft til afmarkaðra og þröngra skilyrða umræddrar reglugerðar og telja að framkvæma hefði átt heildarmat á einstaklingsbundnum aðstæðum kærenda og þeim aðstæðum sem kærendur og börn þeirra muni standa frammi fyrir í Grikklandi komi til endursendingar. Telja kærendur að færa megi rök fyrir því að aðstæður þeirra og barna sinna séu það einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði framhjá þeim litið.

Krafa kærenda er í fyrsta lagi byggð á því að ótækt sé að beita heimild a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og krefjast þess að mál þeirra og barnanna verði tekin til efnislegrar meðferðar með vísan til sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærendur telji að íslensk stjórnvöld hafi lagt óeðlilega mikla áherslu á formlega eða lagalega stöðu þeirra sem hlotið hafi alþjóðlega vernd í Grikklandi og kveði að þau takmörkuðu úrræði sem hjálparsamtök bjóði upp á standi aðeins litlum hluta þess hóps til boða. Kærendur telji að ekki skuli gera greinarmun á því hvort um sé að ræða umsækjanda um alþjóðlega vernd eða einstakling með alþjóðlega vernd þegar metið er hvort skilyrðum 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sé fullnægt eða ekki. Í greinargerð er þess krafist að þegar litið sé til málsástæðna og krafna kærenda skuli það sem börnum kærenda sé fyrir bestu, haft að leiðarljósi. Tekið skuli tillit til þeirrar verndar sem þau eigi rétt á samkvæmt Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna, íslenskum lögum, reglugerðum og öðrum reglum sem íslensk stjórnvöld eru skuldbundin af samkvæmt þjóðarétti. Vísi kærendur til þess að börn teljist ávallt til sérstaklega viðkvæms hóps umsækjenda um alþjóðlega vernd, hvort sem þau séu í fylgd umönnunaraðila sinna eða ekki. Það sé ekki börnum kærenda fyrir bestu að vera send aftur með foreldrum sínum til Grikklands og andstætt öryggi þeirra, velferð og þroska, sbr. 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga. Kærendur telji að 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kveði aðeins á um heimild stjórnvalda til að synja umsækjendum um alþjóðlega vernd um efnismeðferð en ekki skyldu, því sé meginregla laganna að allar umsóknir skuli taka til efnismeðferðar nema að undantekningarreglur laganna eigi við sem skuli túlka þröngt samkvæmt almennum lögskýringarreglum. Kærendur árétta að þau telji sig vera einstaklinga í sérstaklega viðkvæmri stöðu og vísa til úrskurðar kærunefndar frá 27. september 2018 nr. 393/2018 og telja að aðstæður í málinu svipi verulega til aðstæðna kærenda og barna þeirra. Um mat á því hvenær einstaklingur teljist eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vísa kærendur til úrskurða kærunefndar frá 10. október 2017 nr. 550/2017 og 552/2017 og úrskurða frá 24. október 2017 nr. 583/2017 og 586/2017. Telji þau að í ljósi almennra aðstæðna og aðbúnaðar flóttafólks í Grikklandi og viðkvæmrar stöðu umsækjenda sé hægt að jafna málum þeirra við fyrrnefnda úrskurði. Kærendur telja að staða þeirra verði verulega síðri en staða almennings í Grikklandi m.a. sökum þess að aðgangur þeirra og barna þeirra að heilbrigðiskerfinu þar verði erfiðleikum bundinn og líkur á að þau muni ekki fá nauðsynleg lyf. Þá leiði frásögn þeirra af fyrri dvöl í Grikklandi og staða fjölskyldunnar með tvö ung börn á framfæri til þess að þau muni verða fyrir alvarlegri mismunun þar í landi.

Krafa kærenda er í öðru lagi byggð á því að taka skuli mál þeirra til efnismeðferðar á grundvelli 1. mgr. 42. gr., sbr. 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærendur vísa til þess að íslenska ríkið sé bundið af grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement sem kveði á um að vísa fólki ekki brott þangað sem líf þess eða frelsi kunni að vera í hættu. Kærendur telji að aðstæður flóttafólks í Grikklandi séu svo slæmar að þær jafnist á við ómannúðlega og vanvirðandi meðferð í skilningi 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Jafnframt samræmist aðstæður flóttafólks í Grikklandi skilgreiningu á ofsóknum í skilningi flóttamannahugtaksins. Endursending kærenda til Grikklands teljist því vegna aðbúnaðar og aðstæðna þar í landi og þeirra ofsókna sem bæði umsækjendur um alþjóðlega vernd og viðurkenndir flóttamenn þar sæta vera brot á 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga og brot gegn grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement. Að auki myndi ákvörðun um að senda kærendur til Grikklands brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar, 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. Flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna. Með vísan til framangreinds telji kærendur að íslenskum stjórnvöldum sé skylt að taka umsóknir kærenda og barna þeirra til efnismeðferðar á Íslandi með vísan til 3. mgr. 36. gr., sbr. 42. gr. laga um útlendinga.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Réttarstaða barna kærenda

Í 2. mgr. 10. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 segir að ákvarðanir sem varði barn skuli teknar með það sem því sé fyrir bestu að leiðarljósi, því tryggður réttur til að tjá skoðanir sínar í málum sem það varði og að tekið sé tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Í 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga kemur fram að við ákvörðun sem sé háð mati stjórnvalds skuli huga að öryggi barns, velferð þess og félagslegum þroska og möguleika þess til að sameinast fjölskyldu sinni. Í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga kemur m.a. fram að sé ólögráða barn í fylgd annars eða beggja foreldra skuli það almennt viðurkennt að hagsmunum barns sé best borgið með því að tryggja fjölskylduna sem heild og rétt hennar til að vera saman.

Kærunefnd hefur farið yfir gögn málanna, þ. á m. viðtöl við kærendur hjá Útlendingastofnun, og er það því mat nefndarinnar að allt bendi til þess að hagsmunum A og B sé best borgið með því að tryggja rétt fjölskyldunnar til að vera saman og að réttarstaða A og B verði ákvörðuð í samræmi við meginregluna um einingu fjölskyldunnar. Börnin A og B eru í fylgd foreldra sinna og verður því tekin afstaða til mála fjölskyldunnar í einum úrskurði.

Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málanna eru kærendur og börn þeirra A og B með alþjóðlega vernd í Grikklandi. Meðal gagna málanna eru gild flóttamannavegabréf útgefin af grískum stjórnvöldum fyrir kærendur og börn þeirra. Að mati kærunefndar felur sú vernd sem kærendur og börn þeirra njóta í Grikklandi í sér virka alþjóðlega vernd í skilningi a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Einstaklingsbundnar aðstæður kærenda

Kærendur eru hjón á […] með tvö börn, sem eru […] ára. Samkvæmt komunótum frá Göngudeild sóttvarna er M almennt heilbrigður. Í viðtali hjá Útlendingastofnun hefur M m.a. greint frá því að hann sé kvíðinn og hendur hans skjálfi í ákveðnum aðstæðum. Þá hefur M lýst því að […] og hann geti hvorki staðið lengi né hlaupið. Þá hafi M fyllt út skimunarlista vegna andlegrar heilsu auk þess sem að heilsufarsgögn beri með sér að hann sé haldinn streitu. Í viðtali hjá Útlendingastofnun hefur K m.a. greint frá því að henni líði illa þegar hún standi upp og fái svimaköst auk þess sem hún fái reglulega höfuðverk. Þá hefur K greint frá því að hún sé […]. Í heilsufarsgögnum K kemur fram að hún finni fyrir verkjum í báðum hnjám eftir að hafa gengið með fyrsta barn sitt sem fari nú versnandi auk þess sem hún glími við stoðkerfisvanda og hafi fengið ávísað verkjalyfjum vegna hans. Þá hafi hún glímt við […]. Samkvæmt komunótum frá Göngudeild sóttvarna hefur K einnig verið ávísað […].

Af gögnum um heilsufar A og B má sjá að þau séu almennt heilbrigð börn. K hafi greint frá því að A og B hafi verið með […] í Grikklandi og framvísað grískum sjúkrapappírum á Göngudeild sóttvarna sem hafi borið með sér að þau hafi verið með einkenni […] og fengið meðferð við honum þar í landi. Einnig hafi A og B verið með […]. Þá hafi A og B farið á Göngudeild sóttvarna þann 7. janúar 2020 vegna útbrota á húð og fengið ávísað lyfjum vegna þeirra.

Í greinargerð kærenda er óskað eftir því að kærunefnd láti framkvæma sálfræðimat á kærendum. Við meðferð málsins hafa kærendur lagt fram gögn um heilsufar sitt. Kærunefnd hefur ekki borist frekari gögn um heilsufar kærenda eða barna þeirra, en þau sem hér hefur verið vísað til. Kærunefnd tekur fram að kærendum var leiðbeint í viðtölum hjá Útlendingastofnun, þann 25. september 2019, um mikilvægi öflunar gagna um heilsufar, sem kærendur telji að hafi þýðingu fyrir mál sín, og um að afla skriflegra upplýsinga og leggja fram við meðferð mála þeirra hjá Útlendingastofnun. Þá var kærendum jafnframt leiðbeint með tölvupósti kærunefndar, dags. 10. febrúar 2020, um framlagningu frekari gagna í málunum. Með tölvupósti frá talsmanni kærenda, dags. 13. febrúar 2020 kom fram að engin frekari gögn yrðu lögð fram í málinu. Það er mat kærunefndar að mál kærenda séu nægjanlega upplýst er varðar heilsufar þeirra og fellst því ekki á að kærunefnd aðhafist við að afla sálfræðimats á K. Þá er ekkert sem bendi til þess að frekari gögn um heilsufar þeirra muni hafa áhrif á niðurstöðu í málunum.

Aðstæður í Grikklandi

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Grikklandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

2019 – Country Reports on Human Rights Practices – Greece (United States Department of State, 11. mars 2020);
Amnesty International Report 2017/18 – Greece (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
Asylum Information Database, National Country Report: Greece (European Council on Refugees and Exiles, 29. mars 2019);
Commissioner for Human Rights: Report of the Commissioner for Human Rights of the Council of Europe, Dunja Mijatovic, following her visit to Greece from 25 to 29 June 2018 (Council of Europe, 6. nóvember 2018);
EU/Greece: Pressure to Minimize Number of Migrants Identified as ´vulnerable´ (Human Rights Watch, 1. júní 2017);
Freedom in the World 2019 – Greece (Freedom House, 2019);
Greece as a Country of Asylum – UNHCR ‘s Recommendations (UNHCR, 6. apríl 2015);
Migration Flows and Refugee Protection – Administrative challenges and human rights issues (The Greek Ombudsman, apríl 2017);
Petition to the European Parliament – Regarding degrading reception conditions and EU funding in Greece (Solidarity Now, mars 2017);
Reports of the Special Rapporteur on the human rights of migrants on his mission to Greece, (United Nations, General Assembly, 24. apríl 2017);
State of the World ‘s Minorities and Indigenous Peoples 2016 – Greece (Minority Rights Group International, 12. júlí 2016);
Upplýsingar af vefgátt um evrópsk réttarkerfi (e. European e-Justice Portal): https://e-justice.europa.eu,
World Report 2020 – European Union (Human Rights Watch, 2020),
Yfirlýsing Flóttamannastofnunar, dags. 2. mars 2020 (https://www.unhcr.org/news/press/2020/3/5e5d08ad4/unhcr-statement-situation-turkey-eu-border.html?query=greece),
Yfirlýsing barnahjálpar Sameinuðu þjóðanna, dags. 3. mars 2020 (https://www.unicef.org/press-releases/protecting-children-must-be-top-priority-latest-refugee-surge-response)
Yfirlýsing samtakanna European Council on Refugees and Exiles, dags. 3. mars 2020 (https://www.ecre.org/ecre-statement-on-the-situation-at-the-greek-turkish-border/?fbclid=IwAR2SHfXn8pq4bLlsY23LxWEPVhxrZHtIkz2LwmiZICP_n0ZpT9IzO0r6_Zg), og
Bréf 85 samtaka til grískra yfirvalda og Evrópuþingsins, leiðtogaráðs og framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, dags. 6. mars 2020 (https://www.ecre.org/joint-statement-protect-our-laws-and-humanity/).

Af framangreindum gögnum verður ráðið grísk stjórnvöld hafa verið gagnrýnd vegna aðbúnaðar umsækjenda um alþjóðlega vernd og flóttamanna þar í landi. Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur meðal annars bent á þau neikvæðu áhrif sem efnahagur Grikklands hefur haft á aðstæður einstaklinga sem hlotið hafa vernd þar í landi og möguleika þeirra á að aðlagast grísku samfélagi. Að mati kærunefndar er ljóst af framangreindum gögnum að þeir einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Grikklandi lifa oft á jaðri samfélagsins og búa í sumum tilvikum við félagslega einangrun. Einstaklingar með alþjóðlega vernd eiga hins vegar sambærilegan rétt til félagslegrar aðstoðar og grískir ríkisborgarar og í dvalarleyfi þeirra felst jafnframt aðgangur að vinnumarkaði. Þá veita frjáls félagasamtök einstaklingum með alþjóðlega vernd aðstoð við að kynna sér réttindi sín í Grikklandi.

Einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Grikklandi eiga rétt á endurgjaldslausri grunnheilbrigðisþjónustu, þ.á m. nauðsynlegri geðheilbrigðisþjónustu og lyfjum. Samkvæmt þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður í Grikklandi hefur bág fjárhagsstaða gríska ríkisins haft mikil áhrif á heilbrigðiskerfi landsins og hefur kostnaðarþátttaka almennings aukist við kaup á lyfjum og þjónustu. Þannig getur verið vandkvæðum bundið að sækja sér heilbrigðisþjónustu þar í landi og þá sérstaklega sérhæfða heilbrigðisþjónustu, m.a. vegna skorts á fjármagni og starfsfólki. Þetta á jafnt við um alla borgara Grikklands, bæði gríska ríkisborgara og aðra sem hafa rétt til dvalar í ríkinu. Þá má af upplýsingum um aðstæður í Grikklandi, í ljósi Covid-19 faraldursins sem nú geisar, ráða að heilbrigðiskerfi Grikklands sé illa í stakk búið til þess að takast á við þá stöðu sem komin er upp og að sérstök hætta sé á að flóttamenn í landinu séu í lakari stöðu í Grikklandi, m.t.t. framangreindra aðgangshindrana að heilbrigðisþjónustu.

Aðgengi einstaklinga með alþjóðlega vernd í Grikklandi að húsnæði er háð sömu skilyrðum og takmörkunum og aðgengi annarra ríkisborgara þriðju ríkja með löglega dvöl í Grikklandi. Fá gistiskýli eru í boði fyrir heimilislausa auk þess sem ekkert húsnæði er til staðar sem einungis er ætlað einstaklingum með alþjóðlega vernd. Erfitt getur reynst að fá pláss í gistiskýlum þar sem aðsóknin er mikil og eru dæmi um að einstaklingar með alþjóðlega vernd hafist við í yfirgefnum húsum við mjög bágar aðstæður. Á þetta einnig við um einstaklinga sem hafa verið sendir til Grikklands frá öðrum Evrópuríkjum.

Sem fyrr segir eiga einstaklingar með alþjóðlega vernd sambærilegan rétt á félagslegri aðstoð og grískir ríkisborgarar. Þær félagslegu bætur sem í boði eru í Grikklandi eru t.d. bætur fyrir fjölskyldur (e. Family allowance) en skilyrði fyrir slíkum bótum er að sýnt sé fram á tíu ára óslitna og varanlega búsetu í Grikklandi. Þá veita grísk yfirvöld einstaklingum, m.a. handhöfum alþjóðlegrar verndar, sem búa undir fátæktarmörkum fjárhagsaðstoð í formi mánaðarlegra greiðslna, svokallaðan KEA styrk (g. Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγγύης, KEA). Einstaklingar sem hyggjast nýta sér úrræðið þurfa að uppfylla ýmis skilyrði; þeir þurfa m.a. að hafa kennitölu, skattnúmer (AFM), gilt dvalarleyfi og bankareikning. Þá þurfa þeir að leggja fram ýmis gögn, m.a. að framvísa leigusamningi í þeim tilvikum þegar þeir búa í leiguhúsnæði og í tilviki heimilislausra einstaklinga þurfa þeir að framvísa vottorði um heimilisleysi frá gistiskýlinu eða sveitarfélaginu þar sem þeir búa. Samkvæmt framangreindri skýrslu Asylum Information Database er erfitt að uppfylla skilyrði styrksins. Þá eru engir aðrir framfærslustyrkir en KEA í boði í reynd. Þá kemur fram í fyrrnefndum gögnum að engin sérúrræði eru til staðar varðandi félagsþjónustu fyrir fólk í viðkvæmri stöðu, s.s. þolendur pyndinga.

Í gögnum um aðstæður á Grikklandi kemur fram að einstaklingar með alþjóðlega vernd hafi mætt erfiðleikum við að fá útgefið skattnúmer (g. Αριθμός Φορολογικού Μητρώου, AFM), hjá grískum stjórnvöldum. Útgáfa skattnúmers er grundvöllur þess að geta lifað og starfað löglega á Grikklandi og þess að einstaklingar geti sótt aðstoð og réttindi hjá grískum stjórnvöldum. Skattnúmerið er forsenda þess að geta sótt um félagslega aðstoð, til að vinna hvort sem er sem starfsmaður hjá öðrum eða að hefja eigin rekstur og til þess að gera samninga um leigu á húsnæði.

Vegna heimilda um þessa erfiðleika varðandi útgáfu skattnúmera sendi kærunefnd útlendingamála fyrirspurn til Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og óskaði eftir upplýsingum um hvort stofnuninni væri kunnugt um hindranir sem einstaklingar með alþjóðlega vernd í Grikklandi kunni að mæta við að verða sér úti um slíkt skattnúmer. Í svari Flóttamannastofnunnar, dags. 10. mars 2020, kemur m.a. fram að almennt þurfi að sækja um skattnúmerið í eigin persónu hjá viðeigandi stjórnvaldi, umsóknina þurfi að fylla út á grísku og sýna þurfi skilríki s.s. dvalarskírteini. Þá sé engin túlkaþjónusta í boði en öll málsmeðferð, bæði skriflega umsóknin og samskipti við stjórnvöld, skuli fara fram á grísku. Starfsmenn grískra yfirvalda séu ekki skyldugir skv. lögum til þess að tala ensku í störfum sínum eða vinna með gögn sem ekki séu skrifuð eða þýdd yfir á grísku. Niðurstaða umsóknar vegna skattnúmers sé því undir því komin að starfsmaðurinn sé viljugur til samvinnu og að umsækjandi um skattnúmer hafi grunn í ensku eða grísku tungumáli. Þá kom fram í svari Flóttamannastofnunar að það væri mismunandi og oft misvísandi framkvæmd milli þeirra stjórnvalda sem sjá um útgáfu númeranna. Framkvæmdin færi í raun eftir því hversu vant starfsfólkið væri að þjónusta þennan hóp. Þá geti viðmót og vilji starfsmanns stjórnvaldsins haft áhrif á niðurstöðu varðandi útgáfu skattnúmers og þeir umsækjendur sem njóti aðstoðar frjálsra félagasamtaka eða lögmanna í umsóknarferlinu séu líklegri til þess að fá jákvætt svar við umsókn sinni. Þá hafi komið upp vandamál hjá þessum hópi varðandi það að tengja skattnúmer hjóna saman. Grísk skattayfirvöld hafi árið 2018, gefið út fyrirmæli um ítarlegri skoðun á skilríkjum erlendra umsækjenda um skattnúmer, sem hafi í kjölfarið leitt til þess að biðtími eftir niðurstöðu lengdist töluvert hjá þeim hópi. Flóttamannastofnun, gríski umboðsmaðurinn og frjáls félagasamtök hafi í kjölfarið ítrekað lýst yfir áhyggjum vegna þessa og því hafi grísk stjórnvöld brugðist við með breytingu á framkvæmd, en þó þurfi enn frekari aðgerðir. Þá sé óvíst hver staðan sé varðandi þann málafjölda sem enn bíði afgreiðslu af þessum sökum.

Í skýrslu Asylum Information Database, kemur fram að börn með alþjóðlega vernd í Grikklandi eiga sama rétt til þess að ganga í skóla þar í landi og önnur grísk börn fram að 15 ára aldri. Þrátt fyrir það þá kemur fram að einungis rúmlega helmingur barna á flótta sækir skóla í Grikklandi. Er ástæðan fyrir þessu m.a. rakin til tungumálahindrana og þess að námið hentar ekki endilega börnum sem njóta alþjóðlegrar verndar í Grikklandi.

Í framangreindri skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins kemur fram að þarlend lög og stjórnarskrá leggja bann við pyndingum og annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Enn fremur eru ofbeldisbrot rannsökuð af grísku lögreglunni en embætti umboðsmanns rannsakar meint brot lögreglu. Af framangreindri skýrslu verður ráðið að ýmsir annmarkar eru á dómskerfi landsins en sjálfstæði dómstóla er tryggt í framkvæmd, svo og réttindi brotaþola og sakborninga. Þá kemur fram í vefgátt um evrópsk réttarkerfi (e. European e-Justice Portal) að útlendingar í Grikklandi sem eru þolendur glæpa og tala hvorki né skilja grísku eiga rétt á túlkaþjónustu og upplýsingum um mál þeirra á tungumáli sem þeir skilja.

Í framangreindum skýrslum kemur fram að einstaklingar með alþjóðlega vernd í Grikklandi fá útgefið dvalarleyfi til þriggja ára. Handhafar dvalarleyfis skulu sækja um endurnýjun að minnsta kosti mánuði áður en það rennur út en venjulega tekur um tvo til sex mánuði að fá endurnýjun. Þrátt fyrir að umsókn um endurnýjun dvalarleyfis berist of seint bera framangreindar skýrslur ekki með sér að það eitt og sér hafi í för með sér að umsókninni verði synjað. Við endurnýjun dvalarleyfis fer fram skoðun á sakaskrá einstaklingsins auk þess sem lagt er mat á hvort breyting hafi orðið á stöðu hans. Ef dvalarleyfi rennur út á meðan einstaklingur bíður eftir endurnýjun á hann rétt á að fá útgefið vottorð sem gefur til kynna að hann hafi sótt um endurnýjun. Vottorðið veitir einstaklingum sama rétt og gilt dvalarleyfi veitir en dæmi eru þó um að handhafar slíks vottorðs hafi átt í erfiðleikum með að nálgast tiltekin samfélagsleg réttindi eins og fjárhagsaðstoð frá hinu opinbera.

Undanfarnar vikur hafa borist fregnir af átökum og spennu við landamæri Grikklands og Tyrklands, sem sé m.a. afleiðing hernaðaraðgerða í Sýrlandi. Tyrkir hafi slakað á gæslu við landamærin og þúsundir flóttamanna freisti þess nú að komast yfir landamærin til Grikklands þar sem grísk stjórnvöld hafi mætt þeim af hörku og með breytingu á framkvæmd sinni við skráningu og vinnslu umsókna um alþjóðlega vernd, þ.á m. hætt að skrá nýjar umsóknir. Af gögnum megi ráða að ástandið sé afar viðkvæmt og að ólga sé fyrir hendi í grísku samfélagi. Fordómar, andúð og ofbeldi gagnvart þessum hópi hafi aukist og komið hafi upp tilvik þar sem gerðar hafa verið árásir á mannréttindasamtök og stofnanir sem vinni að hagsmunum flóttafólks í Grikklandi. Ýmis alþjóðasamtök og frjáls félagasamtök hafa lýst yfir áhyggjum af ástandinu, sbr. m.a. framangreindar yfirlýsingar, þ.m.t. yfirlýsing Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, dags. 2. mars 2020, og barnahjálpar Sameinuðu þjóðanna, dags. 3. mars 2020. Í yfirlýsingu 85 samtaka, þ. á m. European Council on Refugees and Exiles (ECRE), til grískra yfirvalda og Evrópuþingsins, leiðtogaráðs og framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, dags. 6. mars 2020, er m.a. kallað eftir því að komið verði strax aftur á ferlum varðandi flutning (e. relocation) á flóttamönnum og umsækjendum um alþjóðlega vernd frá Grikklandi til annarra aðildarríkja Evrópusambandsins, á sanngjarnan og skynsaman hátt, með fylgdarlaus börn í forgangi. Þá er í framangreindri yfirlýsingu frá barnahjálp Sameinuðu þjóðanna kallað eftir því að þjóðir standi við alþjóðlegar skuldbindingar sínar og verji börn, sama hvaðan þau koma. Þeim verði tryggt öruggt aðgengi að alþjóðlegri vernd í stað þess að grípa til aðgerða og yfirlýsinga sem ali á fordómum og útlendingaandúð. Þá er í yfirlýsingu ECRE lögð áhersla á að Evrópuríki deili ábyrgð vegna flóttamanna sem koma að ytri landamærum. Herská orðræða ráðamanna auki líkur á ofbeldi gagnvart fólki sem sé í leit að vernd og samtökum sem styðji þann hóp. ECRE lýsir yfir áhyggjum af versnandi umhverfi er þetta varðar, bæði í Grikklandi og Tyrklandi.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Áður hefur verið greint frá aðstæðum kærenda og barna þeirra. Kærendur og börn þeirra, A og B, eru handhafar alþjóðlegrar verndar í Grikklandi. Þau hafa dvalið í Grikklandi í um tvö ár, en ekki liggur fyrir af gögnum málsins hver gildistími dvalarleyfa þeirra er. Kærendur hafa m.a. borið fyrir sig að sérstakar ástæður séu fyrir hendi í málum þeirra vegna bágra aðstæðna í Grikklandi. Þar hafi þau ekki fengið félagslega framfærslu eða atvinnu. Þá hafi þau upplifað fordóma þar í landi.

Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga er fjallað um mat á því hvort taka eigi umsókn til efnislegrar meðferðar hér á landi vegna sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, og eru ákveðin viðmið þar nefnd í dæmaskyni. Er þar m.a. átt við þau tilvik þegar umsækjandi mun eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, s.s. ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar, eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða ef umsækjandi getur vænst þess að staða hans, í ljósi framangreindra ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki. Þá er jafnframt vísað til þess að ákvæðið geti átt við þegar umsækjandi glímir við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki.

Þá koma fram í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga sérviðmið er varða börn og ungmenni. Þar segir m.a. að við mat á því hvort taka skuli umsókn til efnismeðferðar vegna sérstakra ástæðna skuli hagsmunir barnsins hafðir að leiðarljósi. Þá segir að sé ólögráða barn í fylgd annars eða beggja foreldra eða annars fjölskyldumeðlims sem hefur það á framfæri sínu skuli það almennt viðurkennt að hagsmunum barns sé best borgið með því að tryggja fjölskylduna sem heild og rétt hennar til að vera saman. Við það mat beri meðal annars að líta til þess hvort flutningur til viðtökuríkis hafi í för með sér hættu á að fjölskyldan aðskiljist eða muni aðskiljast.

Aðstæður einstaklinga sem hafa hlotið alþjóðlega vernd í Grikklandi hafa þegar verið raktar. Eins og þar kemur fram hafa einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd að mestu sambærileg réttindi að lögum og grískir ríkisborgarar. Aftur á móti liggur fyrir að ýmsar hindranir eru á því að þeir geti sótt þessi réttindi. Til að mynda sé ljóst að börn eigi lagalegan rétt á menntun í Grikklandi en framangreind gögn benda til þess að yfirstíga þurfi ákveðnar stjórnsýsluhindranir til að skrá börn í skóla og að réttur til menntunar sé ekki í öllum tilvikum virkur. Með vísan til framangreindrar umfjöllunar um aðstæður í Grikklandi m.t.t. félagslegra bóta telur kærunefnd ljóst að þau skilyrði sem sett eru fyrir félagslegum bótum í Grikklandi geta valdið því að fjölskyldur með alþjóðlega vernd þar í landi geti átt erfitt með yfirstíga þær hindranir sem finna má í grísku stjórnkerfi er það varðar, og þar með framfleyta sér. Sem dæmi er ólíklegt að þau uppfylli sum skilyrði, t.d. um tíu ára óslitna búsetu fyrir fjölskyldubótum, þá er líklegt að þau mæti hindrunum við að uppfylla önnur skilyrði t.d. varðandi að nálgast gögn sem séu forsendur bótanna, s.s. að útvega skattnúmer til að hljóta framangreindan KEA styrk. Auk þess geti verið bið eftir afgreiðslu umsókna. Þá bera gögn um aðstæður í Grikklandi með sér að aðgengi einstaklinga með alþjóðlega vernd að vinnumarkaðnum sé erfitt, m.a. í ljósi mikils atvinnuleysis í landinu.

Þá telur kærunefnd að ljóst sé af framangreindri umfjöllun, að ýmsar hindranir séu á möguleikum flóttamanna til þess að fá útgefið skattnúmer í Grikklandi, en númerið er, líkt og áður hefur komið fram, nauðsynlegt til þess að starfa löglega í landinu, sækja um félagslegar bætur og gera leigusamning um húsnæði. Það sé því grunnforsenda þess að geta framfleytt sér löglega í Grikklandi. Það er þó mat kærunefndar að þrátt fyrir að einstaklingar með alþjóðlega vernd mæti ýmsum hindrunum við umsókn og útgáfu skattnúmers þá bendi gögn og skýrslur um Grikkland ekki til þess að það sé þeim ómögulegt.

Kærendur eru hjón með tvö ung börn á sínu framfæri. Í ljósi framangreindra aðgangshindrana að grunnþjónustu og lagalegum réttindum í Grikklandi og þeirrar stöðu sem ríkir nú þar í landi vegna átaka við landamærin og þeirrar fordæmalausu stöðu vegna Covid-19 faraldursins sem nú er uppi, sem að mati kærunefndar gæti leitt til enn frekari aðgangshindrana að heilbrigðisþjónustu og annarri þjónustu fyrir flóttamenn, að ástæða sé til að ætla að foreldrar með börn á framfæri sínu séu í verri aðstöðu en áður til þess að sækja sér réttindi sín, framfleyta fjölskyldunni og verða sér úti um húsnæði, og þar með tryggja grunnþarfir þeirra. Í ljósi alls þess sem að framan er rakið er það mat kærunefndar, sérstaklega m.t.t. núverandi aðstæðna í Grikklandi og framangreindra aðgangshindrana, að það sé ekki í samræmi við öryggi A og B, velferð þeirra og þroska að fara aftur til Grikklands þar sem óvissa sé með trygga framfærslu barnanna, húsnæði, heilbrigðisþjónustu og aðgang þeirra að grunnþjónustu. Samkvæmt framangreindu er það því niðurstaða kærunefndar að fyrir hendi séu sérstakar ástæður í máli þeirra sem mæla með því að málum þeirra verði tekið til efnismeðferðar hér á landi skv. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, sbr. einnig 2. mgr. 10. gr. og 3. mgr. 25. gr. sömu laga og 1. mgr. 3. gr. og 1. mgr. 22. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, og tilvitnuð ákvæði reglugerðar um útlendinga.

Að framangreindu virtu og með vísan til sjónarmiða um einingu fjölskyldunnar er það niðurstaða kærunefndar að fella úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kærenda og barna þeirra og leggja fyrir stofnunina að taka mál þeirra til efnislegrar meðferðar.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er það niðurstaða kærunefndar að fella úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kærenda og barna þeirra og leggja fyrir stofnunina að taka mál þeirra til efnislegrar meðferðar á grundvelli 1. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Úrskurðarorð

Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kærenda og barna þeirra til efnismeðferðar.

The decisions of the Directorate of Immigration are vacated. The Directorate shall examine the merits of the applicant‘s and their children‘s applications for international protection in Iceland.

Áslaug Magnúsdóttir

Þorbjörg Inga Jónsdóttir Árni Helgason

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála