Nr. 354/2025 Úrskurður
Hinn 29. apríl 2025 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 354/2025
í stjórnsýslumálum nr. KNU25040043 og KNU25040044
Endurteknar umsóknir [...] og [...]
I. Málsatvik
Með úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. 966/2024, dags. 2. október 2024, staðfesti nefndin ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 28. febrúar 2024, um að taka umsóknir einstaklinga er kveðast heita [...], vera fæddur [...]og vera ríkisborgari Íran (hér eftir M) og [...], vera fædd [...]og vera ríkisborgari Íran (hér eftir K), um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og vísa þeim frá landinu. Niðurstaða kærunefndar var birt kærendum 2. október 2024.
Hinn 8. apríl 2025 bárust kærunefnd endurteknar umsóknir kærenda. Upplýsingar um málsmeðferð í máli kærenda bárust frá Vinnumálastofnun og Útlendingastofnun 9. apríl 2025. Þá bárust frekari upplýsingar frá Útlendingastofnun 28. apríl 2025.
Endurteknar umsóknir kærenda byggja á 35. gr. a laga um útlendinga nr. 80/2016.
II. Málsástæður og rök kærenda
Í greinargerð kærenda kemur m.a. fram að þau séu enn stödd hér á landi enda séu þau í þjónustu Vinnumálastofnunar. Flutningur þeirra til Ítalíu á grundvelli reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir Dyflinnarreglugerðin) hafi enn ekki farið fram. Nýjar upplýsingar liggi fyrir í máli þeirra en samkvæmt 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar beri aðildarríki sem leggi fram beiðni að flytja umsækjanda um alþjóðlega vernd til þess aðildarríkis sem beri ábyrgð innan sex mánaða frá því að lokaákvörðun sé tekin. Ítalía sé því ekki lengur ábyrg fyrir umsóknum kærenda um alþjóðlega vernd, samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Þá krefjast kærendur þess að réttaráhrifum verði frestað, sbr. 2. málsl. 3. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga. Kærendur telji það andstætt góðum stjórnsýsluháttum og réttinum til réttlátrar málsmeðferðar ef þau yrðu flutt frá landinu til þess eins að íslensk stjórnvöld geti komist undan því að viðurkenna rétt þeirra til að fá umsóknir þeirra um alþjóðlega vernd á Íslandi teknar til efnismeðferðar hér á landi.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 1. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga skal endurtekinni umsókn vísað frá. Þó skal taka endurtekna umsókn til meðferðar að nýju ef umsækjandi er staddur hér á landi og nýjar upplýsingar liggja fyrir í máli hans sem leiða til þess að sýnilega auknar líkur séu á því að fallist verði á fyrri umsókn hans samkvæmt 24. gr. laganna.
Kærunefnd óskaði eftir upplýsingum frá Útlendingastofnun, Vinnumálastofnun og heimaferða- og fylgdadeild Ríkislögreglustjóra 9. apríl 2025, um hvort kærendur væru stödd hér á landi. Í svari Vinnumálastofnunar, dags. 9. apríl 2025, kom fram að kærendur væru sannarlega á landinu enn og bíði flutnings en flutningur væri þó ekki framkvæmdarhæfur. Samkvæmt upplýsingum frá Útlendingastofnun sem bárust sama dag kom fram að eftir því sem stofnunin kæmist næst væru kærendur enn stödd hér á landi og engar upplýsingar borist um það hvort þau hafi yfirgefið landið eða verið flutt. Með vísan til þessa er lagt til grundvallar að kærendur séu stödd hér á landi og því fyrra skilyrði 1. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga uppfyllt.
Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef krefja má annað ríki, sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli samninga sem Ísland hefur gert um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram hér á landi eða í einhverju samningsríkjanna, um að taka við umsækjanda. Í samræmi við samning ráðs Evrópusambandsins og Íslands og Noregs um þátttöku hinna síðarnefndu í framkvæmd, beitingu og þróun Schengen-gerðanna samþykkti Ísland Dyflinnarreglugerðina, sbr. auglýsingu í C-deild Stjórnartíðinda nr. 1/2014.
Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Hinn 21. desember 2023 var beiðni um viðtöku kærenda og umsókna þeirra um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda á Ítalíu, sbr. 2. eða 3. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Í svari frá ítölskum yfirvöldum, dags. 15. febrúar 2024, samþykktu þau viðtöku kærenda á grundvelli 2. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar.
Við rekstur máls sem fer samkvæmt fyrirkomulagi Dyflinnarreglugerðarinnar þurfa stjórnvöld að gæta að tilteknum tímafrestum, sbr. m.a. 1. og 2. mgr. 29. gr. reglugerðarinnar sem fjallar um fyrirkomulag og fresti. Í því ákvæði felst m.a. að flutningur á umsækjanda skal fara fram innan sex mánaða frá því að lokaákvörðun var tekin um kæru eða endurskoðun. Þó er heimilt í undantekningartilvikum að framlengja frest til flutnings í að hámarki 18 mánuði ef hlutaðeigandi einstaklingur hleypst á brott (e. abscond). Ef umræddir frestir líða leiðir það til þess að ábyrgð á viðkomandi umsókn um alþjóðlega vernd færist sjálfkrafa yfir til þess aðildarríkis sem leggur fram beiðni, sbr. til hliðsjónar dómur Evrópudómstólsins í máli Shiri, C-201/16, frá 25. október 2017 (26.-34. mgr. dómsins). Ef frestir samkvæmt 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar líða er íslenskum stjórnvöldum því ekki lengur heimilt að krefja viðkomandi ríki um viðtöku einstaklings í skilningi c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í úrskurði kærunefndar nr. 237/2019 frá 9. maí 2019 ákvað kærunefnd að þegar mál hefur verið kært til kærunefndar og réttaráhrifum frestað yrði upphafstími þessa frests miðaður við dagsetningu birtingar úrskurðar kærunefndar. Eins og að framan greinir samþykktu ítölsk yfirvöld viðtöku kærenda á grundvelli 2. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar 15. febrúar 2024. Endanleg niðurstaða á stjórnsýslustigi var birt fyrir kærendum 2. október 2024. Rann því frestur til að flytja kærendur til endursendingarríkis út 2. apríl 2025. Samkvæmt upplýsingum frá Útlendingastofnun sem bárust kærunefnd 28. apríl 2025 hefur frestur til flutnings ekki verið framlengdur úr 6 mánuðum í 18 mánuði.
Að framangreindu virtu er frestur til að flytja kærendur til endursendingarríkis liðinn samkvæmt 2. mgr. 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Af því leiðir að ábyrgð á umsóknum kærenda um alþjóðlega vernd fluttist yfir á íslensk stjórnvöld þegar umræddur frestur leið og því er ekki lengur hægt að krefja endursendingarríki um að taka við þeim á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.
Í ljósi alls framangreinds og þeirrar staðreyndar að kærendur eru stödd á landinu, er ljóst að nýjar upplýsingar liggi fyrir í máli þeirra sem leiða til þess að sýnilega auknar líkur séu á því að fallist verði á fyrri umsóknir þeirra samkvæmt 24. gr. laganna, sbr. 1. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga. Er það því niðurstaða kærunefndar að fella ákvarðanir Útlendingastofnunar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsóknir kærenda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.
Úrskurðarorð:
Endurteknar umsóknir kærenda eru teknar til meðferðar.
Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi og lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kærenda til efnismeðferðar.
The appellants‘ subsequent applications shall be examined.
The decisions of the Directorate of Immigration are vacated. The Directorate shall examine the merits of the appellants‘ applications for international protection in Iceland.
F.h. kærunefndar útlendingamála,
Valgerður María Sigurðardóttir, varaformaður.