Nr. 461/2018 - Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 12. desember 2018 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 461/2018

í stjórnsýslumáli nr. KNU18090039

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 25. september 2018 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...], og vera ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 7. september 2018, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.

Gerð er krafa aðallega um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á Íslandi með vísan til 1. og 2. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, auk 3. mgr. 36. gr., sbr. 42. gr. sömu laga.

Til vara er gerð krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 11. maí 2018. Kærandi mætti til viðtals hjá Útlendingastofnun, m.a. þann 19. júní 2018, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað þann 7. september 2018 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 11. september 2018 og kærði kærandi ákvörðunina þann 25. september 2018 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 4. október 2018 ásamt fylgigögnum. Þá bárust kærunefnd frekari gögn 17. og 25. október sl. Viðbótargögn bárust kærunefnd 16., 22. og 29. nóvember sl.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun sinni komst Útlendingastofnun að þeirri niðurstöðu að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd ekki til efnislegrar meðferðar með vísan til a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í málinu lægi fyrir að kæranda hefði verið veitt alþjóðleg vernd í Grikklandi og dvalarleyfi með gildistíma til 14. nóvember 2020.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar var komist að þeirri niðurstöðu að 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. mgr. 36. gr. sömu laga og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu kæmi ekki í veg fyrir að kærandi yrði sendur aftur til Grikklands. Útlendingastofnun mat aðstæður kæranda slíkar að hann væri ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu skv. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Það var einnig mat stofnunarinnar að 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga ætti ekki við í máli kæranda. Var umsókn kæranda um alþjóðlega vernd því synjað um efnismeðferð, sbr. a-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Með hinni kærðu ákvörðun var kæranda vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann hafi komið til Grikklands árið 2013 og sé með stöðu flóttamanns þar í landi og dvalarleyfi til 14. nóvember 2020. Við komuna til Grikklands hafi kærandi gert tilraun til þess að halda áfram ferð sinni til Ítalíu en hann hafi verið handtekinn vegna þess að hann hafi ferðast á fölsuðum skilríkjum. Kærandi kveði sig hafa orðið fyrir ofbeldi af hálfu samlanda sinna á meðan hann var í haldi. Þá sé erfitt fyrir flóttamenn að finna atvinnu í Grikklandi. Hann hafi unnið svarta erfiðisvinnu og hafi vinnuveitandi hans boðið honum herbergi til að sofa í en ekkert rafmagn hafi verið í herberginu.

Kærandi kveður að ýmislegt bendi til þess að hann sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga, þó svo að Útlendingastofnun hafi ekki metið hann svo. Þessi atriði kalli á ítarlegra mat af hálfu stjórnvalda þar af lútandi, sbr. 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga auk almennra rannsóknarreglna stjórnsýsluréttarins, enda geti andlegt og líkamlegt ástand umsækjenda um alþjóðlega vernd haft úrslitaáhrif varðandi beitingu stjórnvalda á 1. og 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Bendi kærandi á að hann hafi skorað hátt á skimunarlista hjá Útlendingastofnun fyrir andlegum veikindum. Hann hafi orðið fyrir alvarlegri líkamsárás í fangelsi í Grikklandi auk þess sem sömu aðilar hafi ráðist á hann eftir að hann hafi losnað úr fangelsinu. Kærandi beri ör [...], auk þess sem hann glími við mikla verki í fæti eftir barsmíðar. Þá hafi hann mátt þola mismunun sem flóttamaður í Grikklandi.

Í greinargerð sinni gerir kærandi athugasemd við ýmis ummæli í hinni kærðu ákvörðun, m.a. hvað varðar aðgang að heilbrigðisþjónustu og húsnæði. Kærandi bendi á að mikilvægt sé að gera greinarmun á þeim réttindum sem umsækjendum um alþjóðlega vernd og flóttamönnum eru tryggð lögum samkvæmt í Grikklandi og hvort réttindin séu virt í framkvæmd. Hann hafi ekki t.a.m. fengið alla þá læknisþjónustu sem hann hafi þurft á að halda né fengið fjárhagslegan styrk frá gríska ríkinu. Þá hafi hann þurft að vinna svarta vinnu til að sjá sér farborða. Telur kærandi að með tilliti til ástands flóttamannamála í Grikklandi, erfiðrar reynslu kæranda þau ár sem hann hafi dvalið þar í landi og frásagnar hans af því ofbeldi sem hann hafi mátt þola séu horfur hans þar svo slæmar að ekki sé unnt að endursenda hann í slíkar aðstæður.

Kærandi telur að af úrskurðum kærunefndar megi ráða að nefndin hafi við túlkun sína á 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga gert mun minni kröfur en gerðar eru í 32. gr. a reglugerðar nr. 540/2017 um útlendinga, með síðari breytingum, við mat á heilsufari og sérstökum ástæðum. Þá veki kærandi athygli á því að í 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga sé hvergi fjallað um aðgengi umsækjenda um alþjóðlega vernd að heilbrigðisþjónustu og lögin geri það ekki að skilyrði að umsækjendur um alþjóðlega vernd séu haldnir skyndilegum, lífshættulegum sjúkdómi til þess að teljast til sérstaklega viðkvæmra einstaklinga. Þessar kröfur í hinni kærðu ákvörðun Útlendingastofnunar eigi sér því ekki stoð í lögum og gangi gegn lögmætisreglunni. Komist kærunefnd að þeirri niðurstöðu, þrátt fyrir framangreint, að ákvæði reglugerðarinnar eigi við um kæranda, telji kærandi að aðstæður hans séu það einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verið framhjá þeim litið, sbr. orðalag 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar.

Kærandi telur að ekki sé ástæða til þess að beita undantekningarákvæðum í a-c lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga í máli sínu. Kærandi vísi til þess að engin ástæða sé til þess að greina sérstaklega á milli umsækjenda um alþjóðlega vernd og einstaklinga sem njóti slíkrar verndar við mat á því hvort skilyrðum 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sé fullnægt, því báðir hópar séu sérstaklega viðkvæmir þjóðfélagshópar. Einstaklingar með alþjóðlega vernd hafi eðli máls samkvæmt verið á flótta frá heimaríki, stundum í hælismeðferð svo árum skiptir, oft við bágbornar aðstæður og með takmörkuð réttindi. Þeir tali sjaldnast tungumálið og hafi ekki sama tengslanet og almennir borgarar, eigi erfitt með að finna sér atvinnu auk þess sem andleg heilsa þeirra sé oft slæm.

Krafa kæranda um að taka skuli mál hans til efnislegrar meðferðar er reist á 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga þar sem sérstakar ástæður mæli með því. Í því sambandi vísi kærandi til ummæla í frumvarpi til laga nr. 81/2017, um breytingu á lögum um útlendinga, og túlkunar kærunefndar á þeim ummælum. Kærandi hafi greint frá ofbeldi sem hann hafi sætt og þeim áhrifum sem ofbeldið hafi haft á líkamlega og andlega heilsu hans en kærandi bendi á að ekki liggi enn fyrir fullnægjandi mat á andlegri líðan sinni. Auk þess herma heimildir að aðstæður flóttafólks í Grikklandi séu erfiðar, réttindi þessa hóps hafi verið skert og gríska hæliskerfið sé enn háð verulegum annmörkum. Þá bendi kærandi á að samkvæmt áralangri stjórnsýsluframkvæmd hafi íslensk stjórnvöld ekki sent umsækjendur um alþjóðlega vernd til Grikklands á grundvelli reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Heimildir beri með sér að staða einstaklinga sem hafi fengið alþjóðlega vernd í Grikklandi sé síður en svo betri en staða umsækjenda um alþjóðlega vernd þar í landi og vísi kærandi í þessu sambandi til úrskurðar kærunefndar útlendingamála nr. 392/2018 frá 27. september 2018. Þó aðstæður kæranda séu ólíkar aðstæðum kærenda í þeim úrskurði þá bendi allt til þess að kærandi komi til með að eiga erfitt með að sækja rétt sinn til þjónustu hjá grískum yfirvöldum. Hann megi vænta þess að staða hans verði verulega síðri en almennings í Grikklandi vegna stöðu hans sem einstæðs karlmanns af [...] uppruna, vegna þess ofbeldis sem hann hafi orðið fyrir, erfiðleika við að afla sér heilbrigðisþjónustu og atvinnu, og afla sér húsnæðis.

Krafa kæranda er einnig reist á því að hann njóti verndar 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sem mæli fyrir grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement, eða bann við endursendingu fólks þangað sem líf þess eða frelsi er í hættu. Í því sambandi vísi kærandi til heimilda um aðstæður flóttamanna í Grikklandi en þær séu svo slæmar að þær jafnist á við ómannúðlega og vanvirðandi meðferð í skilningi 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Varakröfu sína byggir kærandi á því að með ákvörðun sinni hafi Útlendingastofnun brotið gegn rannsóknarreglu stjórnsýsluréttar, sem lögfest sé í 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Kærandi telji ljóst að af lestri hinnar kærðu ákvörðunar megi draga í efa að Útlendingastofnun hafi lagt heildstætt mat á einstaklingsbundnar aðstæður kæranda og áhrif endursendingar á andlega líðan hans, eins og stofnuninni beri lagaleg skylda til.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og ef hann var talinn flóttamaður fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málsins hefur kæranda verið veitt alþjóðleg vernd í Grikklandi og hefur gilt dvalarleyfi þar í landi til 14. nóvember 2020. Eru því skilyrði a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga uppfyllt.

Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Í 32. gr. a-b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017 koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í 32. gr. a kemur m.a. fram að með sérstökum ástæðum sé átt við einstaklingsbundnar ástæður er varða umsækjanda sjálfan, aðrar en þær sem myndu að jafnaði rúmast innan 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá er m.a. nefnt í dæmaskyni ef umsækjandi mun eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, ef umsækjandi af sömu ástæðu getur vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki og ef umsækjandi glímir við mikil og alvarleg veikindi sem meðferð við er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Við mat á því hvort senda eigi einstakling sem nýtur alþjóðlegrar verndar aftur til ríkisins sem hefur veitt honum slíka vernd, ber stjórnvöldum að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður í viðtökuríki brjóti í bága við 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, þar sem kveðið er á um að enginn maður skuli sæta pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Verður kærunefnd því að leggja mat á hvort aðstæður í viðtökuríki brjóti í bága við ákvæði 3. gr. mannréttindasáttmálans. Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið lagt til grundvallar að sú meðferð, sem einstaklingur eigi von á, verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til þess að falla undir 3. gr. sáttmálans. Við það mat verði að horfa til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar. Þá þarf að líta til stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars viðkomandi. Meta verði fyrirsjáanlegar afleiðingar af því að vísa einstaklingi til móttökuríkis í ljósi almennra aðstæðna í ríkinu og persónulegra aðstæðna viðkomandi einstaklings.

Greining á hvort kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi [...] karlmaður frá [...], einhleypur og barnlaus. Í viðtölum hjá Útlendingastofnun kemur fram að hann hafi farið í aðgerð á fæti og eigi enn erfitt með gang auk þess sem botnlangi hafi verið fjarlægður. Í gögnum um heilsufar kæranda, sem hann hefur lagt fram við meðferð málsins, kemur fram að hann hafi hitt sérfræðing á Landspítalanum þann 8. október sl. vegna fótavandamála sinna en þar kemur fram að kærandi þurfi á aðgerð að halda. Kærandi fór í aðgerð þann 26. nóvember sl. vegna gruns um [...]. Samkvæmt heilsufarsgögnum um aðgerðina, dags. 26 -28. nóvember 2018, fundust engin merki um [...]. Fram kemur að kærandi hafi fengið sýklalyf í kjölfar aðgerðarinnar og [...]. Bera gögn málsins einnig með sér að kærandi hafi orðið fyrir ofbeldi og beri líkamlega áverka vegna þess. Af gögnum málsins verður loks ráðið að kærandi hafi hitt sálfræðing á Göngudeild sóttvarna í fjögur skipti.

Að mati kærunefndar bera gögn málsins með sér að kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.

Aðstæður og málsmeðferð í Grikklandi

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Grikklandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

• 2017 – Country Reports on Human Rights Practices – Greece (United States Department of State, 20. apríl 2018),
• Amnesty International Report 2017/18 – Greece (Amnesty International, 22. febrúar 2018),
• Asylum Information Database, National Country Report: Greece (European Council on Refugees and Exiles, mars 2018),
• ECRI Report on Greece (fifth monitoring cycle) (European Commission against Racism and Intolerance, 24. febrúar 2015),
• EU/Greece: Pressure to Minimize Number of Migrants Identified as ´vulnerable´ (Human Rights Watch, 1. júní 2017),
• Freedom in the World 2018 – Greece (Freedom House, 1. ágúst 2018),
• Greece as a Country of Asylum – UNHCR‘s Recommendations (UNHCR, 6. apríl 2015),
• Migration Flows and Refugee Protection – Administrative challenges and human rights issues (The Greek Ombudsman, apríl 2017),
• Petition to the European Parliament – Regarding degrading reception conditions and EU funding in Greece (Solidarity Now, mars 2017),
• Reports of the Special Rapporteur on the human rights of migrants on his mission to Greece, (United Nations, General Assembly, 24. apríl 2017),
• State of the World‘s Minorities and Indigenous Peoples 2016 – Greece (Minority Rights Group International, 12. júlí 2016),
• UNHCR observations on the current asylum system in Greece (UNHCR, desember 2014) og
• World Report 2018 – European Union (Human Rights Watch, 18. janúar 2018).

Af framangreindum gögnum má sjá að grísk stjórnvöld hafa verið gagnrýnd vegna aðbúnaðar umsækjenda um alþjóðlega vernd og flóttamanna þar í landi. Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur m.a. bent á þau neikvæðu áhrif sem efnahagur Grikklands hefur haft á aðstæður einstaklinga sem hafa hlotið alþjóðlega vernd þar í landi og möguleika þeirra á að aðlagast grísku samfélagi. Að mati kærunefndar er ljóst af framangreindum gögnum að þeir einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Grikklandi lifa oft á jaðri samfélagsins og búa í sumum tilvikum við félagslega einangrun. Einstaklingar með alþjóðlega vernd eiga hins vegar sama rétt til félagslegrar aðstoðar og grískir ríkisborgarar og í dvalarleyfi þeirra felst nú jafnframt sjálfkrafa aðgangur að vinnumarkaði. Jafnframt eru til staðar frjáls félagasamtök sem aðstoða þá sem hlotið hafa alþjóðlega vernd í Grikklandi við að kynna sér réttindi sín.

Þá eiga einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd lagalegan rétt á endurgjaldslausri grunnheilbrigðisþjónustu. Samkvæmt þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður í Grikklandi hefur bág fjárhagsstaða gríska ríkisins haft mikil áhrif á heilbrigðiskerfi landsins. Þannig geti verið vandkvæðum bundið að sækja sér heilbrigðisþjónustu í Grikklandi og þá sérstaklega sérhæfða heilbrigðisþjónustu, m.a. vegna skorts á fjármagni og starfsfólki. Á þetta jafnt við um alla borgara Grikklands, bæði gríska ríkisborgara og aðra sem hafa rétt til dvalar í ríkinu.

Sem fyrr segir eiga einstaklingar með alþjóðlega vernd sama rétt til félagslegrar aðstoðar og grískir ríkisborgarar en aðgengi þeirra að húsnæði er háð sömu skilyrðum og takmörkunum og aðgengi annarra ríkisborgara þriðju ríkja með löglega dvöl í Grikklandi. Fá gistiskýli eru í boði fyrir heimilislausa auk þess sem ekkert húsnæði er til staðar sem einungis er ætlað einstaklingum með alþjóðlega vernd. Erfitt getur reynst að fá pláss í gistiskýlum þar sem aðsóknin er mikil og eru dæmi um að einstaklingar með alþjóðlega vernd hafist við í yfirgefnum húsum við mjög bágar aðstæður. Á þetta einnig við um einstaklinga sem sendir hafa verið til Grikklands frá öðrum Evrópuríkjum.

Í framangreindum gögnum kemur fram að grísk yfirvöld veiti einstaklingum með alþjóðlega vernd sem búa undir fátæktarmörkum fjárhagsaðstoð í formi mánaðarlegrar greiðslu. Einstaklingar sem hyggjast nýta sér úrræðið þurfa að uppfylla ýmis skilyrði og má sem dæmi nefna að þeir þurfa að hafa kennitölu, skattnúmer, gilt dvalarleyfi og bankareikning. Þá þurfa þeir m.a. að framvísa leigusamningi í þeim tilvikum þegar þeir búa í leiguhúsnæði og í tilviki heimilislausra einstaklinga þurfa þeir að framvísa vottorði um heimilisleysi frá gistiskýlinu eða sveitarfélaginu þar sem þeir búa. Þá kemur fram í fyrrnefndum gögnum að engin sérúrræði eru til staðar varðandi félagsþjónustu fyrir fólk í viðkvæmri stöðu, t.d. fyrir einstaklinga sem eru þolendur pyndinga.

Í ofangreindri skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins kemur fram að dæmi séu um að flóttafólk sé beitt ofbeldi m.a. af hendi grísku lögreglunnar. Þá kemur fram að þarlend lög og stjórnarskrá leggi bann við pyndingum og annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Ennfremur séu ofbeldisbrot rannsökuð af grísku lögreglunni en embætti umboðsmanns rannsaki meint brot lögreglu. Af framangreindri skýrslu verður ráðið að ýmsir annmarkar séu á dómskerfi landsins en sjálfstæði dómstóla sé tryggt í framkvæmd, svo og réttindi brotaþola og sakborninga.

Samkvæmt dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu er bann við meðferð sem fer gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu fortakslaust en meðferð verður þó að fullnægja lágmarkskröfu um alvarleika til að teljast brot gegn 3. gr. sáttmálans. Í ákvörðun Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013 fjallaði dómstóllinn um endursendingar einstaklinga til ríkja þar sem þeir hafa hlotið alþjóðlega vernd. Í ákvörðuninni kemur m.a. fram að það eitt að efnahagsstaða einstaklings versni við slíka endursendingu nái ekki alvarleikastigi 3. gr. sáttmálans. Þá verði greinin ekki túlkuð þannig að í henni felist skylda aðildarríkja til að sjá einstaklingum sem njóta alþjóðlegrar verndar fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum. Dómstóllinn áréttaði jafnframt að einstaklingur sem stendur til að vísa brott geti ekki gert kröfu um áframhaldandi dvöl í ríki í því skyni að njóta þar heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Veruleg skerðing lífsgæða sé ekki nægjanleg til að valda broti á 3. gr. mannréttindasáttmálans nema sérstaklega sannfærandi mannúðarástæður mæltu gegn endursendingu.

Með vísan til umfjöllunar um aðstæður einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar í Grikklandi er það niðurstaða kærunefndar að synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi leiði ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þar sem kærandi nýtur alþjóðlegrar verndar í Grikklandi telur kærunefnd að tryggt sé að hann verði ekki sendur áfram til annars ríkis þar sem líf hans eða frelsi kann að vera í hættu, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Áður hefur verið greint frá aðstæðum kæranda. Kemur framangreind frásögn kæranda að mestu leyti heim og saman við heimildir um aðstæður einstaklinga með alþjóðlega vernd í Grikklandi sem kærunefnd hefur kynnt sér, þ.e. hvað varðar erfitt aðgengi að vinnumarkaðnum, félagslegu húsnæði og framfærslu frá yfirvöldum.

Að mati kærunefndar bera gögn málsins ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að kærandi geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Samkvæmt grískum lögum hefur kærandi aðgang að vinnumarkaði og sambærilegan rétt til félagslegrar aðstoðar og grískir ríkisborgarar. Í framangreindum gögnum kemur fram að grísk stjórnvöld hafi gripið til aðgerða til að stemma stigu við fordómum í landinu, m.a. með því að grípa til hertra aðgerða til að sporna við brotum sem byggjast á kynþáttafordómum. Af framangreindum gögnum verður ráðið að verði kærandi fyrir mismunun á grundvelli kynþáttar þar í landi geti hann leitað ásjár grískra yfirvalda vegna þess.

Svo sem fram hefur komið hefur kærandi glímt við vandamál í vinstri fæti sem hann kveðst hafa farið í aðgerð við á síðasta ári. Þá fór kærandi í aðgerð á Landspítalanum þann 26. nóvember sl. vegna sama meins. Kærunefnd telur engu að síður að gögn málsins bendi ekki til þess að kærandi glími við mikil og alvarleg veikindi sem meðferð sé aðgengileg við hér á landi en ekki í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá er það mat nefndarinnar að ekki sé fyrir hendi ástæða í máli kæranda er varðar heilsufar hans sem sé svo einstaklingsbundin og sérstök að ekki verði framhjá henni litið, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður í Grikklandi eiga þeir sem hefur verið veitt alþjóðleg vernd rétt á endurgjaldslausri grunnheilbrigðisþjónustu sem getur þó verið í sumum tilvikum vandkvæðum bundið að sækja. Þá eiga þeir einnig rétt á endurgjaldslausum lyfjum, rannsóknum á göngudeildum og aðgangi að sjúkrahúsi, auk þess sem þeir eiga rétt á nauðsynlegri geðheilbrigðisþjónustu. Telur kærunefnd ekki forsendur til annars, í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður í landinu, en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi geti leitað aðstoðar vegna heilsufarsvandamála sinna þar í landi.

Vegna athugasemdar í greinargerð kæranda tekur kærunefnd fram að aðstæður kæranda eru ekki sambærilegar aðstæðum sem fjallað var um í úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. 392/2018 frá 27. september 2018. Kærunefnd telur að ekki sé hægt að jafna stöðu kæranda við stöðu kærenda í fyrrgreindu máli, en í því máli var um að ræða hjón með þrjú börn þar sem konan var barnshafandi.

Þá tekur kærunefnd ekki undir það sjónarmið kæranda að áralöng stjórnsýsluframkvæmd íslenskra stjórnvalda, um að heimila ekki endursendingu til Grikklands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, eigi við í máli kæranda. Ljóst er að kærandi er handhafi alþjóðlegrar verndar þar í landi og verður aðstæðum við endursendingu hans því ekki jafnað til aðstæðna umsækjenda um alþjóðlega vernd sem sendir eru til Grikklands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.

Kærunefnd hefur farið yfir gögn málsins og skýrslur og upplýsingar um aðstæður í Grikklandi. Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 19. júní 2018 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 11. maí 2018.

Reglur stjórnsýsluréttar

Í greinargerð kæranda er varakrafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju með vísan til 10. gr. stjórnsýslulaga. Kærandi telur að draga megi í efa að Útlendingastofnun hafi lagt heildstætt mat á einstaklingsbundnar aðstæður hans og áhrif endursendingar á andlega líðan hans.

Kærunefnd hefur farið yfir hina kærðu ákvörðun og málsmeðferð stofnunarinnar og telur ekki tilefni til þess að gera athugasemdir við hana. Kærunefnd hefur endurskoðað alla þætti málsins og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun.

Gildistaka breytinga á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017

Með reglugerð nr. 276/2018, sem tók gildi 14. mars 2018, voru gerðar breytingar á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017. Af greinargerð kæranda verður ráðið að hann telji ákvæði reglugerðar nr. 540/2017, sbr. reglugerð nr. 276/2018, ekki eiga sér viðhlítandi stoð í lögum og ganga gegn lögmætisreglunni. Þá telji hann að skilyrði reglugerðarinnar varðandi sérstakar ástæður séu mun þrengri en kveðið sé á um í lögum og úrskurðum kærunefndar.

Tilvitnuð ákvæði reglugerðar nr. 276/2018 eru sett með stoð í 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga þar sem segir að ráðherra hafi heimild til að setja reglugerð um framkvæmd 36. gr. laganna. Löggjafinn hefur því framselt ráðherra vald til að útfæra framangreind ákvæði nánar og ljóst að reglugerðina skortir ekki lagastoð. Eins og að framan greinir hefur kærunefnd lagt einstaklingsbundið mat á umsókn kæranda og komist að niðurstöðu um að synja henni um efnismeðferð með vísan til ákvæða laga um útlendinga eins og þau hafa verið útfærð í reglugerð um útlendinga. Er niðurstaða í málinu byggð á túlkun kærunefndar á framangreindum ákvæðum og sjónarmiðum sem nefndin telur málefnaleg eins og að framan hefur verið lýst. Að mati kærunefndar er því ekki tilefni til frekari umfjöllunar um þessar athugasemdir kæranda.

Frávísun

Samkvæmt gögnum málsins kom kærandi hingað til lands þann 11. maí 2018 og sótti um alþjóðlega vernd þann sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Árni Helgason                                                               Erna Kristín Blöndal