Mál nr. 519/2024-Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 519/2024

Fimmtudaginn 9. janúar 2025

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 17. október 2024, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 29. ágúst 2024, um að fella niður rétt hans til greiðslu atvinnuleysisbóta í tvo mánuði.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 23. apríl 2024 og var umsóknin samþykkt 31. maí 2024. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 29. ágúst 2024, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hans væri felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 59. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar vegna ótilkynntrar dvalar erlendis.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 17. október 2024. Með bréfi, dags. 21. október 2024, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst 1. desember 2024 og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 3. desember 2024. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að hann sé ósáttur með ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt hans til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði. Kærandi hafi þurft að fara erlendis vegna neyðaratviks hjá fjölskyldu hans, nánar tiltekið vegna andláts föður hans.

Kærandi óski eftir því að ákvörðun Vinnumálastofnunar verði endurskoðuð í ljósi mikilla útgjalda og þess að hann hafi engar tekjur, að atvinnuleysisbótum undanskildum. Hann þurfi því á undanþágu að halda.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi síðast sótt um greiðslu atvinnuleysisbóta með umsókn, dags. 23. apríl 2024. Með erindi, dags. 31. maí 2024, hafi kæranda verið tilkynnt að umsókn hans hefði verið samþykkt og að útreiknaður bótaréttur væri 90%.

Þann 12. ágúst 2024 hafi kærandi verið boðaður á fund á þjónustuskrifstofu Vinnumálastofnunar. Athygli kæranda hafi verið vakin á því að skyldumæting væri í viðtalið og að forföll bæri að tilkynna án ástæðulausrar tafar. Kæranda hafi sömuleiðis verið tjáð að ótilkynnt forföll kynnu að leiða til þess að greiðslur atvinnuleysisbóta til hans yrðu stöðvaðar. Viðtalið hafi átt að fara fram daginn eftir, 13. ágúst 2024, á þjónustuskrifstofu stofnunarinnar við Grensásveg 9.

Kærandi hafi ekki mætt á boðaðan fund en tilkynnt forföll vegna veikinda. Þær upplýsingar sem kærandi hafi veitt hafi einnig gefið til kynna að hann hefði verið staddur erlendis á meðan hann hefði þegið greiðslur atvinnuleysistrygginga.

Þann 15. ágúst 2024 hafi Vinnumálastofnun sent kæranda erindi þar sem honum hafi verið tilkynnt að stofnunin hefði stöðvað greiðslur til hans í ljósi þess að borist hefðu upplýsingar um að hann væri staddur erlendis. Óskað hafi verið eftir afriti af flugfarseðlum og skýringum á því hvers vegna kærandi hefði ekki tilkynnt stofnuninni um ferð sína erlendis.

Skýringar hafi borist frá kæranda þann 27. ágúst 2024 þar sem fram hafi komið að kærandi hefði skyndilega þurft að fara erlendis vegna neyðaratviks hjá fjölskyldu hans. Skýringum kæranda hafi einnig fylgt farseðlar sem hafi sýnt að kærandi hefði snúið aftur til Íslands þann 26. ágúst 2024.

Með erindi, dags. 29. ágúst 2024, hafi kæranda verið tilkynnt að greiðslur atvinnuleysisbóta til hans hefðu verið stöðvaðar í tvo mánuði sökum þess að hann hefði ekki tilkynnt um dvöl sína erlendis. Ákvörðun þessi hafi verið tekin á grundvelli 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir, sbr. 1. gr. laganna.

Eitt af almennum skilyrðum fyrir greiðslu atvinnuleysisbóta samkvæmt 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé að vera í virkri atvinnuleit, sbr. a-lið 1. mgr. 13. gr. Í 14. gr. laganna sé kveðið á um hvað felist í virkri atvinnuleit, en samkvæmt [h-lið] 1. mgr. 14. gr. felist virk atvinnuleit meðal annars í því að hafa vilja og getu til að taka þátt í þeim vinnumarkaðsaðgerðum er standi til boða. Í c-lið 1. mgr. 13. gr. laganna segi einnig að eitt af almennum skilyrðum fyrir atvinnuleysistryggingum launamanna sé að viðkomandi atvinnuleitandi sé búsettur, með skráð lögheimili og staddur hér á landi.

Í 3. mgr. 9. gr. laganna segi að sá sem teljist tryggður á grundvelli laganna skuli upplýsa Vinnumálastofnun um allar breytingar sem kunni að verða á högum hans á þeim tíma er hann fái greiddar atvinnuleysisbætur eða annað það sem kunni að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum.

Þá segi í 2. mgr. 14. gr. að hinn tryggði skuli tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum að öðru leyti án ástæðulausrar tafar.

Fyrir liggi að kærandi hafi ekki mætt í boðað viðtal hjá stofnuninni. Ástæða fyrir fjarveru kæranda hafi verið sú að hann hafi verið staddur erlendis á þeim tíma sem viðtal hafi farið fram. Kærandi hafi ekki tilkynnt Vinnumálastofnun um ferð sína. Upplýsingar um dvöl kæranda erlendis hafi ekki borist fyrr en eftir að kærandi hefði verið boðaður á fund stofnunarinnar. Kærandi hafi því ekki látið vita af ferð sinni erlendis án ástæðulausrar tafar líkt og krafist sé í 3. mgr. 9. gr. laganna. Þó svo að aðkallandi aðstæður geti réttlætt stuttar tafir á tilkynningu til Vinnumálastofnunar í vissum tilfellum verði ekki fallist á að slík sjónarmið eigi við í máli þessu, enda hafi kærandi ekki tilkynnt um ferð sína fyrr en stofnunin hafi boðað hann til viðtals og óskað skýringa frá honum. Stofnuninni hafi því borið að ákvarða biðtíma eftir greiðslum atvinnuleysistrygginga á grundvelli 59. gr. en þar segi í 1. mgr. ákvæðisins:

„Sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila.“

Í ljósi alls þess sem hér hafi verið rakið og þeirrar ríku skyldu sem hvíli á atvinnuleitendum til þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum sé það mat Vinnumálastofnunar að kærandi hafi brugðist skyldum sínum samkvæmt 13. gr. laga um vinnumarkaðsaðgerðir, 7. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og 3. mgr. 13. gr. sömu laga. Með því að tilkynna ekki um dvöl sína erlendis án ástæðulausra tafa beri kæranda að sæta viðurlögum á grundvelli 59. gr. laganna í formi tveggja mánaðar biðtíma eftir greiðslum atvinnuleysistrygginga. Þá eigi kærandi ekki rétt á greiðslum það tímabil sem hann hafi verið staddur erlendis, sbr. c-lið, 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 59. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Í 59. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um viðurlög við því að láta hjá líða að veita upplýsingar eða láta hjá líða að tilkynna um breytingar á högum. Ákvæði 1. mgr. 59. gr. er svohljóðandi:

„Sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 4. mgr. og 59. gr. a. Hið sama á við þegar hinn tryggði hefur látið hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum, sbr. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39. gr.“

Ákvæðið ber meðal annars að túlka með hliðsjón af ákvæði c. liðar 1. mgr. 13. gr. laga nr. 54/2006 þar sem fram kemur að launamaður sé tryggður samkvæmt lögunum sé hann búsettur, með skráð lögheimili og staddur hér á landi.

Samkvæmt 3. mgr. 9. gr. laga nr. 54/2006 skal sá sem telst tryggður á grundvelli laganna upplýsa Vinnumálastofnun um allar breytingar sem kunna að verða á högum hans á þeim tíma er hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögunum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum, svo sem um námsþátttöku, tekjur sem hann fær fyrir tilfallandi vinnu og hversu lengi vinnan stendur yfir. Í 2. mgr. 14. gr. laganna kemur einnig fram að hinn tryggði skuli tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum að öðru leyti samkvæmt 1. mgr., þar á meðal um tilfallandi veikindi, án ástæðulausrar tafar.

Samkvæmt gögnum málsins var kærandi staddur erlendis á tímabilinu 9. til 26. ágúst 2024 en tilkynnti Vinnumálastofnun ekki fyrir fram um ferð sína. Kærandi hefur vísað til þess að hann hafi þurft að fara erlendis vegna neyðaratviks hjá fjölskyldu hans, nánar tiltekið vegna andláts föður hans.

Þann 23. apríl 2024 var kæranda send staðfesting á móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur þar sem tilgreint var að tilkynna þyrfti um dvöl erlendis fyrir fram á „Mínum síðum“. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum gætti kærandi ekki að þeirri skyldu sinni vegna ferðar hans í ágúst 2024.

Með hliðsjón af framangreindu telur úrskurðarnefndin að kærandi hefði mátt vita af tilkynningarskyldu vegna ferða erlendis eða að minnsta kosti haft tilefni til þess að afla sér upplýsinga um hvort slík skylda væri fyrir hendi. Verður því fallist á það með Vinnumálastofnun að kærandi hafi brotið gegn upplýsingaskyldu sinni er hann tilkynnti ekki fyrir fram um ferð sína erlendis. Í 1. mgr. 59. gr. laga nr. 54/2006 er skýrt kveðið á um beitingu viðurlaga við slíku broti.

Með vísan til framangreinds er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 59. gr. laga nr. 54/2006, staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 29. ágúst 2024, um að fella niður rétt A, til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir