Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 103/2025

Miðvikudaginn 7. maí 2025

A

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur og Kristinn Tómasson læknir.

Með rafrænni kæru, móttekinni 18. febrúar 2025, kærði B lögmaður, f.h. A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 19. nóvember 2024 um upphafstíma greiðslna örorkulífeyris.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um örorkulífeyri og tengdar greiðslur frá Tryggingastofnun ríkisins með umsókn, móttekinni 9. nóvember 2022. Með ákvörðun stofnunarinnar, dags. 6. janúar 2023, var umsókn kæranda synjað á þeim grundvelli að skilyrði staðals væru ekki uppfyllt. Ákvörðunin var kærð til úrskurðarnefndar velferðarmála, sbr. kærumál nr. 137/2023, sem staðfesti ákvörðunina með úrskurði, dags. 7. júní 2023. Kærandi sótti um endurhæfingarlífeyri með umsókn 14. mars 2024 sem var samþykkt með ákvörðunum, dags. 21. ágúst og 2. september 2024, vegna tímabilsins 1. júlí til 31. ágúst 2024. Kærandi sótti á ný um örorkulífeyri og tengdar greiðslur með rafrænni umsókn, móttekinni 15. september 2024. Með ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 19. nóvember 2024, var samþykktur varanlegur örorkulífeyrir frá 1. september 2024.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 18. febrúar 2025. Með bréfi, dags. 19. febrúar 2025, óskaði úrskurðarnefnd eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins ásamt gögnum málsins. Með bréfi, dags. 14. mars 2025, barst greinargerð stofnunarinnar og var hún send umboðsmanni kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 18. mars 2025. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Í kæru kemur fram sú krafa að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að upphafstími örorkulífeyris verði ákvarðaður frá 1. janúar 2022.

III.  Sjónarmið Tryggingastofnunar ríkisins

Í greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins kemur fram að kærður sé upphafstími örorkulífeyris sem hafi verið ákveðinn 1. september 2024. Kærandi krefjist þess að fá samþykkt mat tvö ár aftur í tímann þ.e. frá 1. september 2022.

Upphafstími örorkulífeyris miðist við þann tíma þegar umsækjandi sé metinn til a.m.k. 75% örorku til langframa vegna læknisfræðilega viðurkenndra sjúkdóma eða fötlunar, sbr. 1. mgr. 25. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar.

Tryggingastofnun meti upphafstíma örorkulífeyris, um sé að ræða matskennda stjórnvaldsákvörðun sem sé m.a. byggð á læknisfræðilegu mati.

Greiðslur örorkulífeyris reiknist frá fyrsta degi næsta mánaðar eftir að greiðsluréttur sé fyrir hendi, sbr. 1. mgr. 32. gr. laga um almannatryggingar. Þó skuli greiðslur aldrei ákvarðaðar lengra aftur í tímann en tvö ár frá því að Tryggingstofnun berist umsókn og nauðsynleg gögn til að taka ákvörðun um rétt til greiðslna og fjárhæð þeirra, sbr. 4. mgr. 32. gr. sömu laga.

Þar að auki sé heimilt að setja það skilyrði að umsækjandi gangist undir sérhæft mat á möguleikum til endurhæfingar og taki þátt í viðeigandi endurhæfingu áður en til örorkumats komi, sbr. 2. mgr. 25. gr. laga um almannatryggingar og 7. gr. laga nr. 99/2007 um félagslega aðstoð. Það þýði að endurhæfing þurfi að vera fullreynd áður en örorkumat fari fram. Reglugerð nr. 379/1999 um örorkumat fjalli nánar um framkvæmd örorkumats og skilyrði fyrir greiðslu örorkulífeyris.

Málavextir séu þeir að kærandi hafi lent í bílslysi fyrir fjórum árum og hafi verið með verki í hálshrygg, efri brjósthrygg og öxl með leiðni niður. Í greinargerð Tryggingastofnunar er greint frá sjúkdómsgreiningum sem tilgreindar eru í læknisvottorði.

Kærandi hafi fengið endurhæfingarlífeyri frá 1. mars 2021 til 31. október 2022.

Kærandi hafi fyrst sótt um örorkulífeyri 9. nóvember 2022 sem hafi verið synjað með bréfi, dags. 6. janúar 2023, þar sem skilyrði örorkulífeyris hafi ekki verið uppfyllt. Niðurstaða örorkumats hafi verið sú að kærandi hafi ekki fengið stig í líkamlega hluta matsins og sex stig í andlega hlutanum, sem uppfylli ekki lágmarksskilyrði staðals. Ákvörðunin hafi verið kærð til úrskurðarnefndar velferðarmála, sem hafi staðfest ákvörðunina í máli nr. 137/2023.

Kærandi hafi sótt aftur um endurhæfingarlífeyri 14. mars 2024 sem hafi verið samþykkt með bréfi, dags. 21. ágúst 2024. Út frá fyrirliggjandi gögnum hafi skilyrði endurhæfingar verið talin uppfyllt fyrir júlímánuð 2024. Endurhæfingartímabilið hafi verið framlengt fyrir ágústmánuð, þannig að kærandi hafi fengið endurhæfingarlífeyri frá 1. júlí til 31. ágúst 2024.

Kærandi hafi sótt um örorkulífeyri um umsókn 15. september 2024 sem hafi verið samþykkt með bréfi, dags. 19. nóvember 2024, með gildistími frá 1. september 2024.

Læknum Tryggingastofnunar beri að leggja sjálfstætt mat á upphafstíma örorkulífeyris. Ákvörðunin byggist á mati á því hvenær skilyrði 1. mgr. 25. gr. laga um almannatryggingar um a.m.k. 75% örorku hafi verið uppfyllt og hluti af því sé mat á því hvenær endurhæfing sé talin fullreynd, sbr. 2. mgr. 25. gr. laga um almannatryggingar og 7. gr. laga um félagslega aðstoð.

Kærandi hafi fengið endurhæfingarlífeyri frá 1. júlí til 31. ágúst 2024 og hafi því augljóslega verið talinn endurhæfanlegur á því tímabili. Í bréfi til kæranda, dags. 2. september 2024, þar sem endurhæfingarlífeyrir hafi verið samþykktur, komi fram að samkvæmt staðfestingu frá sjúkraþjálfara hafi þjálfun hafist í júní 2024 og að litið hafi verið svo á að markviss endurhæfing hafi byrjað þá. Því hafi verið ákveðið að samþykkja frá 1. júlí 2024, mánuði eftir að öll skilyrði hafi verið uppfyllt.

Upphafstími endurhæfingarlífeyris sé miðaður við það tímamark þegar markviss endurhæfing hafi hafist, en byggist ekki á því að kærandi hafi ekki verið endurhæfanlegur fyrir tímamarkið.

Þegar metið sé hvort einstaklingar uppfylli skilyrði örorkulífeyris sé tekið mið af því hvort ástand umsækjanda sé orðið nægjanlega stöðugt til að meta örorku til langframa og hvort að endurhæfing hafi verið fullreynd. Í ljósi framangreinds liggi ljóst fyrir að kærandi hafi verið endurhæfanlegur á meðan hann hafi þegið endurhæfingarlífeyri frá 1. júlí til 31. ágúst 2024. Hafi hann verið endurhæfanlegur á því tímabili megi telja að endurhæfing hafi ekki verið fullreynd fyrr en í fyrsta lagi að loknu því tímabili. Upphafstími örorkulífeyris hafi því verið ákvarðaður 1. september 2024, eða fyrsta dag næsta mánaðar frá því að endurhæfingu hafi lokið, sbr. 1. mgr. 32. gr. laga um almannatryggingar.

Í skoðunarskýrslu komi fram það mat skoðunarlæknis að ekkert í gögnum málsins bendi til annars en að ástand kæranda hafi verið með svipuðu móti síðastliðin tvö ár, en það mat breyti hins vegar ekki mati tryggingayfirlæknis á því hvenær endurhæfing hafi verið fullreynd. Endurhæfing hafi ekki skilað árangri, en það hafi ekki verið ljóst fyrr en að hún hafi verið reynd og hún hafi ekki verið fullreynd fyrr en í lok endurhæfingartímabils, þ.e.a.s. 31. ágúst 2024.

Rétt sé að nefna að kærandi hafi fengið endurhæfingarlífeyri frá 1. mars 2021 til 31. október 2022 og hafi í kjölfarið sótt um örorkulífeyri, en skýrsla skoðunarlæknis, dags. 3. janúar 2023, hafi leitt í ljós að kærandi hafi ekki uppfyllt lágmarksskilyrði örorkulífeyris á þeim tíma, sem stangast á við framangreind ummæli í skoðunarskýrslu, dags. 14. nóvember 2024. Þessar skoðunarskýrslur benda eindregið til þess að færni kæranda hafi versnað á tímabilinu sem hafi liðið á milli skýrslnanna. Ákvörðun Tryggingastofnunar um að synja kæranda um örorkulífeyri á grundvelli skýrslunnar frá 2023 hafi verið kærð til úrskurðarnefndar velferðarmála, sem hafi staðfest þá ákvörðun.

Ekki hafi því verið orðið við kröfu kæranda um tveggja ára afturvirkni, þannig að upphafstími örorkulífeyris yrði ákvarðaður 1. september 2022.

Í ljósi alls framangreinds sé niðurstaða Tryggingastofnunar sú að afgreiðslan á umsókn kæranda sé í senn lögmæt og málefnaleg. Fyrir nefndinni fari stofnunin fram á staðfestingu á ákvörðun sinni frá 19. nóvember 2024 um að ákvarða upphafstíma örorkumats 1. september 2024.

IV.  Niðurstaða

Mál þetta varðar ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 19. nóvember 2024 þar sem umsókn kæranda um örorkulífeyri og tengdar greiðslur var samþykkt varanlega frá 1. september 2024. Ágreiningur málsins lýtur að því hvort kærandi eigi rétt á frekari afturvirkum greiðslum örorkulífeyris. Kærandi krefst þess að upphafstíminn verði ákvarðaður frá 1. janúar 2022.

Samkvæmt 2. mgr. 25. gr. laga nr. 100/2007 metur Tryggingastofnun örorku þeirra sem sækja um örorkulífeyri samkvæmt sérstökum örorkustaðli. Örorkustaðallinn er byggður upp af stöðluðum spurningum sem varða líkamlega og andlega færni viðkomandi. Almennt er leitað eftir svörum og mati umsækjanda sjálfs á þeim spurningum sem í staðlinum eru. Enn fremur liggur fyrir skoðunarskýrsla læknis sem á grundvelli skoðunar og viðtals við umsækjanda fyllir út staðalinn. Umsækjandi fær stig miðað við færni sína. Til að metin verði 75% örorka þarf að ná fimmtán stigum í líkamlega hluta staðalsins eða tíu stigum í andlega hlutanum eða sex stigum í báðum. Í undantekningartilvikum er samkvæmt 4. gr. reglugerðar nr. 379/1999 um örorkumat hægt að meta viðkomandi utan staðals.

Samkvæmt 1. mgr. 55. gr. laga um almannatryggingar skal sækja um allar greiðslur samkvæmt þeim lögum. Örorkubætur reiknast frá fyrsta degi næsta mánaðar eftir að greiðsluréttur er fyrir hendi samkvæmt 1. mgr. 32. gr. laganna. Samkvæmt 4. mgr. nefndrar 32. gr. skulu greiðslur aldrei ákvarðaðar lengra aftur í tímann en tvö ár frá því að Tryggingastofnun berst umsókn og önnur gögn, sem nauðsynleg eru til að unnt sé að taka ákvörðun um rétt til greiðslna og fjárhæð þeirra.

Samkvæmt 2. málsl. 2. mgr. 25 gr. laga um almannatryggingar er heimilt að setja það skilyrði að viðkomandi gangist undir sérhæft mat á möguleikum til endurhæfingar og viðeigandi endurhæfingu áður en til örorkumats kemur, sbr. 7. gr. laga nr. 99/2007 um félagslega aðstoð.

Samkvæmt gögnum málsins var kærandi talinn uppfylla læknisfræðileg skilyrði varanlegs örorkulífeyris með örorkumati, dags. 19. nóvember 2024, frá 1. september 2024. Áður hafði kærandi sótt um örorkulífeyri og tengdar greiðslur með umsókn 9. nóvember 2022, sem Tryggingastofnun synjaði á þeim grundvelli að skilyrða staðals væru ekki uppfyllt. Sú ákvörðun var kærð til úrskurðarnefndar velferðarmála, sbr. kærumál nr. 137/2023. Það örorkumat er byggt á skoðunarskýrslu C læknis, dags. 3. janúar 2023, þar sem kærandi hlaut ekki stig samkvæmt líkamlega hluta staðalsins en sex stig í andlega hluta staðalsins. Úrskurðarnefnd gerði eina athugasemd í úrskurði sínum við skoðunarskýrslu C sem breytti þó ekki niðurstöðu málsins og staðfesti nefndin ákvörðun Tryggingastofnunar. Í kjölfarið sótti kærandi um endurhæfingarlífeyri sem var samþykktur vegna tímabilsins 1. júlí til 31. ágúst 2024. Kærandi sótti á ný um örorkulífeyri og tengdar greiðslur með umsókn 15. september 2024. Með ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 19. nóvember 2024, var samþykktur varanlegur örorkulífeyrir frá 1. september 2024. Ákvörðun kærðs örorkumats er byggt á skoðunarskýrslu D, dags. 14. nóvember 2024, þar sem kærandi fékk 41 stig í líkamlega hluta staðalsins og fimm stig í andlega hluta staðalsins.

Í skoðunarskýrslu D segir svo um heilsufars- og sjúkrasögu kæranda:

„Ums lendir í umferðarslysi f 4 árum síðan. Við þetta fær ums mikið högg á vi handlegg (hélt í stýrið við áreksturinn). Finnur strax eftir slysið máttminnkun í handleggnum vi megin. Mun hafa fengið áverka á bicepssin. Sömuleiðis verkir í hálshrygg, brjósthrygg og vi öxl. E-ð dróst að greina almennilega áverkana. Taugarannsókn mun hafa sýnt merki um ulnar neuropathiu. Er misslæmur af einkennunum, verður mjög slæmur inn á milli, verri í kulda og lágþrýstingi. Á erfitt með að sitja lengi, ganga, svefn er slæmur og vaknar oft. Alltaf dofi niður í vi hendi vi megin (litli fingur og baugfingur) og kraftminnkun. Við slysið var hann að vinna sjálfstætt sem […]. Reynir að vinna eftir slysið en orðinn endanlega óvinnufær í mars 2021.   Byrjar þá í VIRK og er þar frá mars 2021 út sept 2021. Sú endurhæfing hentaði ums illa að hans sögn - var ekki miðuð að hans líkamlega vanda. Fer í aðgerðir á öxlinni hjá E í tvígang en eftir þá seinni telur hlé að hans ráðleggingu frá endurhæfingu. Byrjar að fá örorkulífeyri frá lífeyrissjóði í mars 22. Fer til útlanda í nokkra mánuði í hita - og líður betur þar.  Fer síðan í endurhæfingu í F, apríl 23. Eftir það fer ums á endurhæfingarlífeyri og er í sjúkraþjálfun G sjúkraþjálfun. Í greinargerð hans kemur fram að ums hafi komið til hans í alls 55 tíma, án varanlegs árangurs og telur sjúkraþjálfarinn það fullreynt að bæta function í vi handlegg en að þjálfun sé fof til að bæta einkenni og líðan. Fram kemur hjá heimilislækni að hann telji einnig mjög ólíklegt að frekari endurhæfing skili meiri vinnugetu. Endurhæfing hér því talin fullreynd. Fram kemur hjá ums að hans fjárhagsaðstaða hafi verið orðin mjög bág og hann á götunni. Er- 1 kominn með herbergi á leigu og lifir mjög spart. Farinn að vinna 50% en segir það einungis ganga þar sem hann vinni hjá gömlum nemanda sem hafi skilning á því að hann sé nokkra daga í mánuði óvinnufær. Þessi 50% vinna tekur alla orku ums að hans sögn.  Staðan í dag: dofi og kraftminnkun í vi handlegg og hendi, verkir í öxl, háls og brjósthrygg. Sefur mjög illa og andleg líðan ekki góð. Hefur einnig glímt við hækkaðan blóðþrýsting. Er mun kraftminni í vi handlegg. Segist rétthentur en það skipti ekki máli í vinnu sem X.  Er alltaf verkjaður og háir honum mikið.  Ums fór í örorkumat hjá TR í nóv 22. Var þar synjað örorku og stóðst ekki skilyrði staðalsins með 0 stig í líkamlega hlutanum. Eftir þessa niðurstöðu í jan 2021 kærði ums til Úrvel. Beið í 8-9 mán e niðurstöðu en fékk áfram synjun. Ums lýsir því að þetta hafi verið mikið áfall fyrir sig og að á tímabili hafi hann gefist upp andlega. Á endanum ákvað hann eo fram hefur komið að halda áfram og fer að vinna 50%, gert það sl mánuði.  Lyf:  PRESMIN COMBO, 62.5 mg, AMLO, 5 mg, IBUFEN, 600 mg, IMOVANE, 7.5 mg, DULOXETIN W&H, 60 mg, PARKODIN, 510 m Áfengi: ekkert frá jan 23. Fann að það fer illa í sig og veldur meiri vanlíðan. Fann líka að áfengi fór illa saman við lyfin.“

Í lýsingu á dæmigerðum degi segir:

„Dagar eru misjafnir. Slæmu dagarnir eru þannig að ums á erfitt með að komast úr rúmi. Mikill verkur þá í hálsi og upp í hnakka. Þetta getur verið 1-2svar í viku. Þessa daga verður að vera heima. Hina dagana reynir hann að komast í vinnu um 8 leitið. Reynir að enda vinnuna á því að fara í sund. Strax eftir það fer hann heim, tekur verkjalyf,  og raunar öll sín lyf og fer að sofa. Gerir þannig mjög lítið heima, ekkert af afþreyingu eða áhugamálum. Var í golfi og er hættur því. Hlustar aðeins á hljóðbækur.  Kaupir tilbúinn mat. Fer stundum í bústað foreldra. Félagslega mjög einangraður. Er með lítið herbergi og lítið mál að sinna því. Ekki eldhús heima.“

Skoðunarlæknir lýsir líkamsskoðun kæranda þannig í skýrslu sinni:

„Samsvarar sér eðlilega. Hreyfingar um hæ öxl eru þannig að hann getur lyft handlegg en þó ekki mikið meira en 90°. Hann er kraftminni í vi handlegg, verkjaður og líka dofi. Hann er verulega verkjaður í vöðvum í hálsi, herðum og efri hluta baks. Getur risið á fætur án stuðnings, beygir sig fram og krýpur.“

Geðheilsu er lýst svo í skoðunarskýrslu:

„Eðlilega til fara, ekki ósnyrtilegur. Er að koma úr vinnu. Verkjatjáning. Þreytulegur. Ber fljótt í viðtal á pirringi út í kerfið. Beinist þó ekkert sérstaklega að viðmælanda. Myndar kontakt, Segir skilmerkilega frá. Affect telst lækkaður. Raunveruleikatengdur. Talar um sjálfsvígshugsanir en vill ekki fara þá leið.“

Um mat skoðunarlæknis á hve lengi færni kæranda hafi verið svipuð og nú segir:

„Ekkert í gögnum eða í því sem fram kemur hjá ums eða við skoðun - sem bendir til annars en að ástandið hafi verið með svipuðu móti sl 2 ár og nú.“

Meðfylgjandi umsókn kæranda um örorkulífeyri var læknisvottorð H, dags. 30. september 2024, þar er greint frá eftirfarandi sjúkdómsgreiningum:

„ÁVERKI Á ÖÐRUM TAUGUM VIÐ ÖXL OG UPPARM

SEQUELAE OF DISLOCATION, SPRAIN AND STRAIN OF UPPER LIMB

BAKVERKUR, ÓTILGREINDUR

ÞUNGLYNDI”

Um fyrra heilsufar segir:

„X ára kk sem lendir í bílslysi fyrir 4 árum síðan. Síðan þá verið með verki í hálshrygg, efri brjósthrygg og öxl með leiðni niður vinstri handlegg. Taugarannsókn sýnt merki um ulnar neuropatiu í vi handlegg. Ca 2 - 3x á mánuði þá verður hann mjög slæmur. Finnst eins og hryggur sé að ganga út efst í brjóstbaki og eins og margar nálar séu að stinga hann og hann fær mikin höfuðverk. Líður betur í hita og fær þá þessi köst ekki eins oft.Hann á erfitt með að sitja lengi, fær illt í bakið við að ganga of mikið. Sefur illa og er oft að vakna vegna verkja.

Hættur að vinna frá mars 2021 vegna verkja og vegna dofa niður vi handlegg. Starfaði sem […] og á erfitt með að beita verkfærum með vi hendi. Verið í endurhæfingu með hléum, bæði erlendis og heima. Hér heima m.a. verið hjá Háls- og bakteymi á F, farið í yfir 55 tíma hjá sjúkraþjálfara án mikils árangurs og var hjá VIRK um tíma en fannst það ekki henta sér þar sem mikil áhersla var lögð á kulnun. Sömuleiðis verið í eftirfylgd hjá bæklunarlækni, fengið sterasprautur 2x á ári, farið í tvær aðgerðir 2020 og aftur 2022 án mikils árangurs.

Bæði bæklunarlæknir og sjúkraþjálfari metið sem svo að hann sé ekki líklegur til þess að ná frekari bata. Búið að sækja um örorku fyrir hann 2x en fengið synjun vegna þess að endurhæfing taldist ekki fullreynd.“

Um álit læknis á vinnufærni og horfum á aukinni vinnufærni segir:

„Óvinnufær að hluta frá bílslysi. Nýlega hafið aftur störf sem […] í minnkuðu hlutfalli, vegna þess að hann þarf á tekjunum að halda. Getur ekki unnið nema stutt í senn vegna verkja og á erfitt með að beita vi hendi vegna dofa.

Er sammála hans bæklunarlækni og sjúkraþjálfra að ekki sé líklegt að hann nái frekari bata með áframhaldandi endurhæfingu.“

Fyrir liggur endurhæfingaáætlun I sjúkraþjálfara, dags. 1. júní 2024, vegna tímabilsins 1. júní 2024 til 27. ágúst 2024. Í endurhæfingaáætluninni er greint frá því að kærandi hafi verið á F í meðferð í eina viku vorið 2024 og fari svo aftur 27. ágúst 2024 í aðra viku. Um markmið og tilgang endurhæfingar segir:

„Skammtímamarkmið: Halda niðri verkjum í kringum upphandlegg, öxl og háls þar til hann kemst á F í áframhaldandi meðferð

Langtímamarkmið: Að lokinni meðferð hjá undirrituðum og seinni hluta meðferðar á F vonumst við til að hann komist í alla vega hlutastarf í sínu fagi sem […].“

Um innihald endurhæfingaráætlunar segir:

„Fræðsla um ástandið. Æfingaáætlun. Meðferð á bekk – mjúkpartameðferð í kringum axlargrind, efra bak og háls. Liðlosun í brjósthrygg og hálshrygg eftir þörfum. Hreyfiferilsæfingar fyrir vinstri axlarlið og styrktaræfingar.

1x á 1-2 vikna fresti eftir þörfum og getu vegna sumarfrís fram til 27 ágúst 2024 þegar hann fer aftur á F.“

Um hvenær áætlað sé að kærandi fari til vinnu á almennum vinnumarkaði segir:

„A er með talsverð líkamleg einkenni en að auki er þetta að hafa mikil andleg áhrif á hann, sem svo eykur aftur líkamleg einkenni. Þar sem hann hefur ekki verið á almennum vinnumarkaði nánast frá slysinu 2020, þá er erfitt að segja til um endurkomu á vinnumarkaðinn. En vonir standa til að með meðferð núna og svo þegar hann klárar meðferðina á F þá geti hann farið að vinna alla vega hlutastarf í sínu fagi sem […].“

Meðal gagna málsins liggja einnig fyrir þau gögn sem lágu til grundvallar úrskurði úrskurðarnefndar velferðarmál í kærumáli nr. 137/2023.

Mál þetta varðar kröfu um afturvirkar greiðslur örorkulífeyris. Með örorkumati Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 19. nóvember 2024, var kæranda metinn örorkulífeyrir frá 1. september 2024. Kærandi krefst þess að upphafstíminn verði ákvarðaður 1. janúar 2022.

Úrskurðarnefnd velferðarmála, sem meðal annars er skipuð lækni, leggur sjálfstætt mat á öll gögn málsins. Af framangreindu má ráða að örorkulífeyrir skal reiknaður frá fyrsta degi næsta mánaðar eftir að greiðsluréttur er fyrir hendi en þó aldrei lengra aftur í tímann en tvö ár frá því að umsókn og önnur nauðsynleg gögn berast Tryggingastofnun ríkisins. Eins og áður hefur komið fram var kærandi talinn uppfylla læknisfræðileg skilyrði varanlegs örorkulífeyris með örorkumati, dags. 19. nóvember 2024, og var upphafstími matsins ákvarðaður frá 1. september 2024, n.t.t. fyrsta næsta mánaðar eftir að endurhæfingu lauk. Upphafstími kærðs örorkumats, dags. 20. nóvember 2024, er byggður á skoðunarskýrslu D, dags. 14. nóvember 2024.

Ljóst er að kærandi uppfyllti ekki læknisfræðileg skilyrði örorkulífeyris þegar skoðun skoðunarlæknis fór fram 3. janúar 2023 sem úrskurðarnefndin staðfesti með úrskurði, dags. 7. júní 2024, í kærumáli nr. 137/2023. Auk þess liggur fyrir að kærandi fékk greiddan endurhæfingarlífeyri í júlí og ágúst 2024. Tryggingastofnun miðaði upphafstíma örorkumats kæranda við 1. september 2024, þ.e. fyrsta dag næsta mánaðar eftir að kærandi lauk endurhæfingu. Samkvæmt læknisvottorði H, dags. 30. september 2024, er hún sammála bæklunarlækni og sjúkraþjálfara að ekki sé líklegt að hann nái frekari bata með áframhaldandi endurhæfingu. Að teknu tilliti til þess að kærandi var í virkri endurhæfingu í júní til og með ágúst 2024 telur úrskurðarnefndin að endurhæfing hafi því ekki verið fullreynd fyrr en í ágúst 2024, sbr. 2. málslið 2. mgr. 25. gr. laga um almannatryggingar.

Með vísan til þess, sem rakið hefur verið hér að framan, er staðfest ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 19. nóvember 2024 um upphafstíma örorkumats kæranda.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins í máli A, um upphafstíma örorkumats, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Rakel Þorsteinsdóttir