Nr. 272/2025 Úrskurður
Hinn 27. mars 2025 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 272/2025
í stjórnsýslumálum nr. KNU25020128 og KNU25020129
Endurteknar umsóknir
[...], [...] og barns
I. Málsatvik
Með úrskurði nr. 1017/2024, dags. 17. október 2024 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 29. ágúst 2024, um að taka umsóknir karlmanns að nafni [...], fd. [...], ríkisborgara Venesúela (hér eftir M), og konu að nafni [...], fd. [...], ríkisborgara Venesúela (hér eftir K) og barns þeirra [...], fd. [...], ríkisborgara Venesúela (hér eftir A), um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og vísa þeim frá landinu. Niðurstaða kærunefndar var birt kærendum 18. október 2024.
Hinn 24. október 2024 bárust kærunefnd endurteknar umsóknir kærenda og beiðni um frestun réttaáhrifa en með úrskurði nr. 1206/2024, dags. 28. nóvember 2024 var beiðni kærenda um frestun réttaráhrifa hafnað. Með úrskurði kærunefndar nr. 1282/2024, dags. 18. desember 2024, var endurteknum umsóknum kærenda vísað frá. Hinn 27. febrúar 2025 lögðu kærendur fram endurteknar umsóknir að nýju. Upplýsingar um málsmeðferð í máli kærenda bárust frá heimferða- og fylgdadeildar Ríkislögreglustjóra, Útlendingastofnun, Vinnumálastofnun og Hafnarfjarðarbæ 27. og 28. febrúar 2025.
Umsóknir kærenda byggja á 35. gr. a laga um útlendinga nr. 80/2016.
II. Málsástæður og rök kærenda
Í greinargerð kærenda kemur m.a. fram að þau hafi áður dvalið í Perú á grundvelli tímabundinna atvinnuleyfa sem nú séu útrunnin. Niðurstaða Útlendingastofnunar og kærunefndar hafi byggst á því að kærendur gætu snúið aftur til Perú og eftir atvikum lagt fram umsóknir um alþjóðlega vernd þar í landi og því hafi mál þeirra verið heimfærð undir d-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærendur vísa til þess að þau hafi ekki heimild til að snúa aftur til Perú, en þau hafi gert ítrekaðar tilraunir til að hafa samband við perúsk yfirvöld. Kærendur vísa til framlagðra gagna frá útlendingastofnun Perú en þar hafi þeim verið bent á að setja sig í samband við utanríkisráðuneyti Perú. Kærendur hafi gert það en fengið þau svör að eini möguleiki þeirra væri að sækja um vegabréfsáritun til Perú sem ferðamenn og þeim umsóknum ætti að beina að viðeigandi sendiráði. Kærendur hafi þá haft samband við sendiráð Perú í Osló sem hafi gefið þau svör að kærendur uppfylli ekki skilyrði þess að fá vegabréfsáritun sem ferðamenn. Kærendur hafi þó sótt um áritanir en verið neitað dagana 13. og 24. febrúar 2025. Kærendur vísa til þess að K hafi haldið áfram krabbameinsmeðferð hér á landi en hún sé í þörf fyrir geislameðferð og aðra aðgerð á næstu mánuðum. K eigi horfi fram á yfirstandandi læknismeðferð næstu tíu árin. Kærendur vísa til þess að þau hafi haft samskipti við heimferða -og fylgdadeild Ríkislögreglustjóra og Útlendingastofnun vegna sjálfviljugrar heimfarar til Perú. Útlendingastofnun hafi greint kærendum frá því að óheimilt væri að hafa samtímis umsókn um sjálfviljuga heimför og endurtekna umsókn samkvæmt 35. gr. a laga um útlendinga, sbr. reglugerð nr. 607/2023. Kærendur gera athugasemd við að Útlendingastofnun telji sér fært að hafna fólki að leggja fram umsókn um sjálfviljuga heimför á grundvelli skilyrða sem bersýnilega komi ekki fram í tilvísaðri reglugerð. Eftir að úrskurður kærunefndar nr. 1282/2024 lá fyrir hafi kærendur óskað eftir nýjum fundi varðandi sjálfviljuga heimför hjá Útlendingastofnun. Var beiðni þeirra hafnað þann 20. janúar 2025 á þeim grundvelli að málið væri til meðferðar hjá heimferða- og fylgdadeild Ríkislögreglustjóra. Kærendur hafi síðast farið á fund hjá heimferða- og fylgdadeild 3. desember 2024 en hafi ekki heyrt neitt síðan þá.
Kærendur telji ljóst að þau geti ekki snúið aftur til Perú þar sem þau hafi hvorki vegabréfsáritanir né dvalarleyfi. Kærendur hafi fullreynt milligöngu Útlendingastofnunar og heimferða- og fylgdadeildar Ríkislögreglustjóra auk þess sem fyrirsjáanlegt sé af framlögðum svörum perúskra stjórnvalda að Útlendingastofnun og heimferða- og fylgdadeild geti ekki sent þau til Perú. Kærendur vísa til þess að um sé að ræða nýjar upplýsingar og því sé ljóst að d-liður 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við um mál þeirra. Kærendur vísa til úrskurðar kærunefndar nr. 1283/2024, dags. 18. desember 2024, og telja að málin séu sambærileg. Kærendur vísa til þess að þar sem þau hafi enga heimild til að snúa aftur til Perú þá sé einnig ljóst að þau eigi ekkert tilkall til heilbrigðisþjónustu þar í landi. K glími við krabbamein sem hún þurfi stöðuga meðferð og eftirfylgni við, en slíkt muni ekki standa henni til boða í Perú.
Með vísan til 3. mgr. 35.gr. a laga um útlendinga krefjast kærendur þess að réttaráhrifum verði frestað í málum þeirra. Kærendur hafi sýnt samstarfsvilja og aðgerðir þeirra stuðlað að því að unnt sé að framkvæma sjálfviljuga heimför. Þrátt fyrir skýran samstarfsvilja vofi yfir þeim brottvísun héðan frá landi og endurkomubann hingað til lands auk Schengen-svæðisins. Telja kærendur að brýn nauðsyn sé til að fresta réttaráhrifum í máli þeirra.
Þá fjalla kærendur um sjónarmið um réttindi A og vísa til 2. mgr. 10. gr. laga um útlendinga, 2. mgr. 1. gr. barnalaga nr. 76/2003 og 1. mgr. 3. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 1. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga skal endurtekinni umsókn vísað frá. Þó skal taka endurtekna umsókn til meðferðar að nýju ef umsækjandi er staddur hér á landi og nýjar upplýsingar liggja fyrir í máli hans sem leiða til þess að sýnilega auknar líkur séu á því að fallist verði á fyrri umsókn hans skv. 24. gr. laganna.
Samkvæmt upplýsingum um málsmeðferð í máli kærenda og A sem bárust kærunefnd frá Hafnarfjarðarbæ, Vinnumálastofnun, og heimferða- og fylgdadeild Ríkislögreglustjóra 27. febrúar 2025 og Útlendingastofnun 28. febrúar 2025, eru kærendur og A að öllum líkindum stödd á landinu og því fyrra skilyrði 35. gr. a laga um útlendinga uppfyllt.
Kærendur byggja endurteknar umsóknir þeirra og A á því að mál þeirra skuli tekin til efnismeðferðar þar sem þeim sé ekki fært að fara til Perú og því sé óforsvaranlegt að íslensk yfirvöld synji kærendum og A um efnismeðferð.
Samkvæmt framburði kærenda hafi þau verið handhafar dvalarleyfa í Perú sem þau hafi þurft að endurnýja árlega. M hafi dvalið í Perú frá árinu 2017 en K frá árinu 2018. Kærendur hafi snúið aftur til heimaríkis í júní árið 2023 og komið þaðan hingað til lands 9. desember 2023. Með endurteknum umsóknum kærenda og A fylgdu tölvubréf þeirra við yfirvöld í Perú, þ. á m. við útlendingastofnun Perú, utanríkisráðuneyti Perú og sendiráð Perú í Noregi. Kærendur lögðu fram skjal frá sendiráði Perú í Noregi sem ber með sér að þeim hafi verið synjað um vegabréfsáritanir til Perú, þar sem þau hafi ekki uppfyllt skilyrði fyrir veitingu vegabréfsáritunar fyrir ferðamenn.
Með tölvubréfi kærunefndar, dags. 19. mars 2025, óskaði nefndin eftir staðfestingu þess efnis að sjálfviljug heimför á vegum Útlendingastofnunar eða Alþjóðlegu fólksflutningastofnunarinnar (IOM) væri ekki tækur. Í svari frá Útlendingastofnun, dags 21. mars 2025, kom m.a. fram að haft hafi verið samband við kærendur 24. október 2024 og þau upplýst um möguleika þeirra á að sækja sér aðstoð við sjálfviljuga heimför og að þau hefðu 15 daga frest til að yfirgefa landið. Kærendur hafi lýst yfir áhyggjum af heilsufari K og ekki sýnt áhuga á að yfirgefa landið. Kærendur hafi í framhaldi lagt fram beiðni um endurteknar umsóknir til kærunefndar. Umboðsmaður kærenda hafi haft samband við Útlendingastofnun 30. október 2024 og óskað eftir viðtali vegna sjálfviljugrar heimfarar fyrir þeirra hönd. Útlendingastofnun hafi þá haft samband við kærendur og þau greint frá því að vera í uppnámi og að þau hefðu ekki áhuga á að yfirgefa landið. Kærendur hafi verið upplýst um að Útlendingastofnun gæti ekki veitt aðstoð við sjálfviljuga heimför á meðan þau væru með endurteknar umsóknir hjá kærunefnd í vinnslu. Kærendur voru upplýst um að þau þyrftu að ákveða fyrir heimferðarfrestinn hvort þau ætluðu að sækja um aðstoð við sjálfviljuga heimför eða halda endurteknum umsóknum til streitu, en grunnskilyrði fyrir aðstoð við sjálfviljuga heimför sé að umsækjendur vilji yfirgefa landið af fúsum og frjálsum vilja. Kærendur hafi ekki lagt fram beiðni um aðstoð við sjálfviljuga heimför innan frestsins og hafi kosið að halda endurteknum umsóknum til streitu hjá kærunefnd. Málinu hafi því verið vísað til framkvæmdar heimferðar- og fylgdadeildar þar sem heimferðarfresturinn hafi verið liðinn og samstarfsvilji til að yfirgefa landið hafi ekki verið til staðar. Í tölvubréfi til kærunefndar frá heimferða- og fylgdadeild Ríkislögreglustjóra, dags. 28. febrúar 2025, kemur jafnframt fram að flutningur kærenda til Perú sé ekki tækur á þessu stigi. Framlögð gögn kærenda bera með sér að þau hafi gert tilraunir til að hafa samband við yfirvöld í Perú til að verða sér út um vegabréfsáritanir án árangurs. Með vísan til framangreindra samskipta kærenda við yfirvöld í Perú, og eins og atvikum háttar í máli þessu, er ljóst að kærendur hafa ekki heimild til dvalar í endursendingarríki að flutningur kærenda í fylgd lögreglu til Perú er ekki tækur á þessu stigi máls. Eru því lögformlegar hindranir á því að kærendur og A geti snúið þangað aftur.
Í ljósi framangreinds og þeirrar staðreyndar að kærendur og A eru stödd hér á landi, liggja fyrir nýjar upplýsingar í máli þeirra sem leiða til þess að sýnilega auknar líkur séu á því að fallist verði á fyrri umsóknir kærenda og A samkvæmt 24. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 35. gr. a laganna. Er það því niðurstaða kærunefndar að fella ákvarðanir Útlendingastofnunar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsóknir kærenda og A um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.
Í ljósi niðurstöðu kærunefndar er ekki tilefni til umfjöllunar um kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa, sbr. 3. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga.
Úrskurðarorð:
Endurteknar umsóknir kærenda og barns þeirra eru teknar til meðferðar.
Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi og lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kærenda og barns þeirra til efnismeðferðar.
The appellants‘ subsequent applications shall be examined.
The decisions of the Directorate of Immigration are vacated. The Directorate shall examine the merits of the appellants‘ and their child‘s applications for international protection in Iceland.
F.h. kærunefndar útlendingamála,
Valgerður María Sigurðardóttir, varaformaður.