Nr. 419/2025 Úrskurður
Hinn 22. maí 2025 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 419/2025
í stjórnsýslumálum nr. KNU25040088 og KNU25040007
Kæra á frávísun endurtekinnar umsóknar […]
I. Málsatvik
Með úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. 237/2023, dags. 28. apríl 2023, voru felldar úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 7. og 15. desember 2022, um að synja […], fd. […], ríkisborgara Kólumbíu (hér eftir kærandi), og föður hans […], fd. […], ríkisborgara Kólumbíu (hér eftir A), og systur hans, […], fd. […], ríkisborgara Kólumbíu (hér eftir B), um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 og lagt fyrir stofnunina að taka mál þeirra til meðferðar á ný. Með ákvörðunum Útlendingastofnunar, dags 30. ágúst 2023, synjaði Útlendingastofnun kæranda, A og systur kæranda, […], fd. […] (hér eftir C), um alþjóðlega vernd ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Með ákvörðun Útlendingastofnar sama dag var B jafnframt synjað um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi af mannúðarástæðum. Þeim var jafnframt brottvísað frá landinu og A ákvarðað endurkomubann til tveggja ára færi hann ekki af landinu innan veitts frests. Ákvarðanir Útlendingastofnunar voru kærðar til kærunefndar útlendingamála 14. september 2023. Með úrskurðum kærunefndar nr. 708/2023 og 709/2023, dags. 30. nóvember 2023, voru ákvarðanir Útlendingastofnunar staðfestar um að synja þeim um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Úrskurður kærunefndar var birtur fyrir kæranda 5. desember 2023. Hinn 10. desember 2023 barst kærunefnd beiðni um frestun réttaráhrifa í máli kæranda. Með úrskurði kærunefndar nr. 12/2024, dags. 2. janúar 2024, var beiðni um frestun réttaráhrifa synjað. Kærandi lagði fram endurtekna umsókn og beiðni um frestun réttaráhrifa á úrskurði kærunefndar útlendingamála, sbr. 35. gr. a laga um útlendinga, hjá kærunefnd 7. október 2024. Kærandi fór frá landinu ásamt A og B með heimferða- og fylgdadeild ríkislögreglustjóra til heimaríkis 15. október 2024. Stjórnvöld í Kólumbíu tóku á móti kæranda við komuna til landsins. Mál kæranda samkvæmt 35. gr. a laga um útlendinga var fellt niður hjá kærunefnd með bréfi, dags. 5. nóvember 2024, þar sem kærandi var farinn af landi brott.
Að sögn kæranda kom hann aftur til landsins 18. nóvember 2024 og hefur dvalið síðan hjá íslenskum hjónum sem hafi aðstoðað hann við að koma til Íslands. Kærandi lagði fram endurtekna umsókn um alþjóðlega vernd 10. febrúar 2025. Kærandi kom til viðtals hjá lögreglu sama dag, að viðstöddum fulltrúa barnaverndarþjónustu Suðurnesjabæjar. Samkvæmt frásögn kæranda hafi annað íslensku hjónanna komið til Kólumbíu og fylgt honum til Íslands ásamt því að greiða fyrir hann farmiða til landsins. Kærandi kom til annars viðtals hjá Útlendingastofnun, ásamt lögmanni sínum og talsmanni barnaverndarþjónustu Suðurnesjabæjar 18. febrúar 2025.
Með ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 7. apríl 2025, vísaði stofnunin frá endurtekinni umsókn kæranda. Var það niðurstaða Útlendingastofnunar að sú málsástæða kæranda, að hann sé nú fylgdarlaust barn, leiði ekki til þess að sýnilega auknar líkur séu á að fallist verði á fyrri umsókn hans um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi hér á landi. Þá var kæranda ákvörðuð brottvísun og endurkomubann til landsins til tveggja ára yfirgefi hann ekki landið innan veitts frests, sbr. 2. mgr. 98. gr., sbr. 101. gr. laga um útlendinga. Í ákvörðuninni kom fram að kæra frestaði ekki réttaráhrifum, sbr. 2. mgr. 35. gr. laga um útlendinga. Hinn 21. apríl 2025 kærði kærandi ákvörðun Útlendingastofnunar til kærunefndar og barst samhliða greinargerð kæranda ásamt fylgigögnum. Viðbótargögn bárust frá kæranda 22. og 29. apríl 2025.
Endurtekin umsókn kæranda er byggð á 1. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga.
Kærandi gerir kröfu um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að umsókn hans um alþjóðlega vernd verði tekin til efnismeðferðar. Kærandi krefst þess til vara að felld verði úr gildi ákvörðun Útlendingastofnunar er lýtur að brottvísun hans og endurkomubanni til Íslands. Þá krefst kærandi þess að réttaráhrifum ákvörðunar Útlendingastofnunar verði frestað með vísan til 3. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga.
II. Málsástæður og rök kærenda
Í greinargerð er vísað til málsatvikalýsingar í hinni kærðu ákvörðun. Til viðbótar vísar kærandi til aðstæðna sinna á Íslandi á meðan hann hafi beðið eftir niðurstöðu stjórnvalda við umsókn sinni um alþjóðlega vernd og aðstæðna sinna í heimaríki við komuna frá Íslandi í október 2024. Kærandi vísar til þess að hann hafi búið við mikið harðræði, líkamlegt og andlegt ofbeldi af hálfu föður í heimaríki áður en hann hafi komið hingað til lands. Kærandi hafi ekki notið umönnunar eða verndar móður sinnar, sem hafi skilið við föður hans og flúið heimili fjölskyldunnar nokkrum árum áður. Kæranda hafi verið gert að koma á eftir föður sínum til Íslands og hann hafi búið í úrræði á vegum íslenskra stjórnvalda fyrri hluta dvalar sinnar. Ofbeldisfull framkoma hafi verið mörgum ljós og fjölmörg vitni að henni. Kærandi hafi dvalist hjá íslenskri fjölskyldu sem hann hafi kynnst í gegnum skólafélaga sína hér á landi. Kærandi hafi notið aðstoðar sérfræðinga hér á landi vegna andlegrar heilsu sinnar þar sem hann hafi greint frá ítrekuðum áföllum.
Kæranda og fjölskyldu hans hafi verið brottvísað frá landinu til Kólumbíu í október 2024. Kærandi hafi verið sóttur af lögreglunni í menntaskóla þar sem hann hafi verið við nám. Kærandi hafi verið vistaður í húsnæði heimferða- og fylgdadeildar lögreglunnar í aðdraganda brottvísunar sinnar en vegna ofbeldis föður hafi ekki verið talið óhætt að vista þá saman. Kærandi hafi engu að síður verið fluttur með föður sínum til Kólumbíu. Faðir kæranda hafði þá afsalað sér forsjá kæranda og greint barnaverndaryfirvöldum hér á landi frá því að hann myndi ekki annast hann þar í landi. Fullyrt hafi verið af barnaverndaryfirvöldum hér á landi að tryggt hafi verið að móðir kæranda myndi taka við honum þegar hann kæmi þangað ásamt barnaverndaryfirvöldum. Þegar til Kólumbíu hafi verið komið hafi fjölskyldan verið látin bíða í klukkustund inni í flugvél eftir barnavernd og kólumbískum yfirvöldum. Vegna hita í flugvélinni hafi kæranda og fjölskyldu hans verið hleypt úr vélinni að þeirra beiðni. Enginn hafi beðið þeirra á flugstöðinni. Faðir kæranda hafi haldið út úr flugstöðinni og gert kæranda ljóst að hann færi ekki með. Barnavernd hafi ekkert gert til að tryggja öryggi kæranda. Kærandi hafi verið einn og heimilislaus, sextán ára í Bógóta. Kærandi hafi ekki verið með nothæfan síma enda ekki með þarlent símkort. Kærandi hafi ekki haft aðgang að húsnæði né stjórnvöldum sem hann hafi getað leitað til. Kærandi hafi sett sig í samband við framangreind hjón á Íslandi. Kærandi hafi ýmist gist á bekkjum í almenningsgörðum eða í gistiskýlum sem hafi verið yfirfull af heimilislausu fólki en hann hafi ítrekað orðið fyrir ofbeldi á þessum stutta tíma. Kærandi hafi verið sóttur af fjölskyldu hér á landi og farið til Íslands. Tekin hafi verið ákvörðun um að hann myndi hvílast áður en hann legði að nýju fram umsókn um vernd hér á landi.
Kærandi færir fram rök fyrir því að hann uppfylli skilyrði fyrir því að endurtekin umsókn hans verði tekin til meðferðar samkvæmt 35. gr. a laga um útlendinga. Kærandi vísar til þess að nýjar aðstæður séu fyrir hendi þar sem hann sé nú kominn hingað til lands sem fylgdarlaust barn. Kærandi hafi áður ekki fengið sjálfstæða rannsókn á máli sínu heldur hafi niðurstaða í máli hans verið í samræmi við niðurstöðu í máli föður hans. Stjórnvöld beri ríka skyldu til að líta til hinna nýju og persónulegu aðstæðna og taka umsókn kæranda til efnismeðferðar, með fullnægjandi rannsókn á aðstæðum hans.
Kærandi hafnar því að Útlendingastofnun byggi afstöðu sína um öryggi hans í Kólumbíu á tveggja ára gömlum gögnum um stöðu barna í landinu. Nýrri gögn sýni verulega ótryggar aðstæður í landinu. Kærandi hafnar því einnig að hafa greint frá því í viðtali að móðir hans væri í Kólumbíu og að hann hafi ekki viljað íþyngja henni með nærveru sinni. Rétt sé að kærandi hafi ekki náð í hana og viti ekki hvar hún haldi sig. Kærandi hafi áður verið í góðu sambandi við móður sína en í dag viti hann ekki hvar hún sé niðurkomin. Kærandi telji að ekki sé hægt að byggja á áragömlum gögnum barnaverndar í þeim efnum heldur verði að byggja afstöðu stjórnvalda á stöðu kæranda eins og hún liggi fyrir í dag.
Kærandi vísar til þess að mál hans heyri undir barnaverndarþjónustu Suðurnesja, sem þjónusti fylgdarlaus börn. Kærandi hafi rætt við starfsmann þar um aðstæður hans og áföll sem hann hafi orðið fyrir í heimaríki. Umræddur starfsmaður sé spænskumælandi og vel kunnugur þeim aðstæðum sem bíði kæranda í heimaríki. Tekin hafi verið sú ákvörðun, eftir samtalið, að kærandi færi í könnunarviðtal í Barnahúsi enda beri hann þess skýr merki að hafa orðið fyrir áföllum og nauðsynlegt að fagaðili sé fenginn til að aðstoða við að afla upplýsinga um líf hans og áföll. Barnaverndarþjónustan hafi reynt án árangurs að hafa uppi á móður kæranda. Einnig hafi verið reynt að ná sambandi við föður án árangurs. Sé því ljóst að fjölskylda hans muni ekki taka við honum, verði honum brottvísað héðan.
Þá gerir kærandi kröfu um að tekin verði formleg og upplýst ákvörðun um að kæra ákvörðunar Útlendingastofnunar fresti réttaráhrifum ákvörðunarinnar. Þess sé óskað með tilliti til ungs aldurs kæranda, sem sé fylgdarlaust barn á Íslandi sem þegar hafi upplifað mörg áföll. Kærandi vísar til 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga máli sínu til stuðnings. Þá vísar kærandi til meginreglna barnaréttar um að hagsmunir barns skuli ævinlega vera hafðir að leiðarljósi við ákvörðun um málefni þess og einnig til meginreglna barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna, sbr. lög um samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Réttarstaða fylgdarlausra barna
Staða barna á flótta ræðst af viðeigandi reglum í þjóðarétti og landsrétti. Í 22. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, segir í fyrsta lagi að aðildarríki skuli gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja að barn sem leiti eftir réttarstöðu sem flóttamaður, eða sem talið sé flóttamaður samkvæmt viðeigandi reglum eða starfsháttum þjóðaréttar eða landslaga, fái, hvort sem það sé í fylgd foreldra eða annarra eða ekki, viðeigandi vernd og mannúðlega aðstoð við að nýta sér þau réttindi sem við eigi og kveðið sé á um í samningnum.
Í 2. mgr. 10. gr. laga um útlendinga segir að ákvarðanir sem varði barn skuli teknar með það sem því sé fyrir bestu að leiðarljósi, því tryggður réttur til að tjá skoðanir sínar í málum sem það varði og tekið tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Í 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga kemur fram að við ákvörðun sem sé háð mati stjórnvalds skuli huga að öryggi barns, velferð þess og félagslegum þroska og möguleika þess til að sameinast fjölskyldu sinni.
Kæra á frávísun endurtekinnar umsóknar á grundvelli 1. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga
Samkvæmt 1. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga skal endurtekinni umsókn vísað frá. Þó skal taka endurtekna umsókn til meðferðar að nýju ef umsækjandi er staddur hér á landi og nýjar upplýsingar liggja fyrir í máli hans sem leiða til þess að sýnilega auknar líkur séu á því að fallist verði á fyrri umsókn hans samkvæmt 24. gr. laganna. Í greinargerð með frumvarpi til laga nr. 14/2023 kemur fram að mælikvarðann um „sýnilega auknar líkur“ verði að túlka með hliðsjón af því að líkur séu á því að önnur niðurstaða fáist í málið vegna upplýsinga sem ekki lágu fyrir við meðferð upphaflegrar umsóknar.
Með úrskurði kærunefndar nr. 708/2023, dags. 30. nóvember 2023, var tekin afstaða til umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd, sem hann lagði fram ásamt föður sínum og systrum. Voru ákvarðanir Útlendingastofnunar staðfestar um að kærandi og fjölskylda hans uppfylltu hvorki skilyrði 1. né 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og ættu því ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga. Þá væru aðstæður þeirra í heimaríki ekki með þeim hætti að veita bæri þeim dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Í úrskurði kærunefndar var tekin afstaða til frásagnar föður kæranda um að hann hafi orðið fyrir fjárkúgun og hótunum af hálfu meðlima glæpahópa í heimaríki. Var hins vegar talið, með vísan til gagna málsins, að fjölskyldan hefði raunhæfan möguleika á að leita sér ásjár stjórnvalda í Kólumbíu ef þau teldu sig þurfa á aðstoð þeirra að halda. Þá var talið, að teknu tilliti til ákvæða í barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna og barnaverndarlögum nr. 80/2002, að engin rök stæðu í vegi fyrir því að kærandi og systir hans, C, fylgdu föður sínum aftur til heimaríkis. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum hafi kærandi jafnframt verið í reglulegum samskiptum við móður sína í heimaríki. Við matið var litið til þess að kærandi gæti búið hjá foreldrum sínum eða öðrum ættingjum færi hann til baka. Var talið, að teknu tilliti til sjónarmiða um öryggi, velferð og félagslegan þroska kæranda að það væri honum fyrir bestu að hann fylgdi föður sínum til heimaríkis. Var það niðurstaða kærunefndar að ekki hafi með rökstuddum hætti verið leiddar líkur að því að kærandi og fjölskylda hans hefðu ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. og 3. mgr. 38. gr. laganna.
Líkt og að framan er rakið kom kærandi til Íslands á ný 18. nóvember 2024 og hefur hann dvalið hjá íslenskum hjónum frá komunni til landsins. Af gögnum málsins verður ekki ráðið að barnaverndaryfirvöldum hér á landi hafi verið tilkynnt um að kærandi dveldist hér á landi, fyrr en kærandi lagði fram endurtekna umsókn um alþjóðlega vernd hjá lögreglu 10. febrúar 2025. Þá hafi starfsmaður barnaverndarþjónustu Suðurnesjabæjar verið boðaður til lögreglu þar sem kærandi var staddur á landinu án forsjáraðila sinna og fór barnaverndarþjónusta Suðurnesjabæjar með umsjá kæranda frá þeim tíma, í samræmi við 5. mgr. 15. gr. barnaverndarlaga nr. 80/2002. Samkvæmt upplýsingum frá barnaverndarþjónustu Suðurnesjabæjar er forsjá kæranda hjá foreldrum hans í heimaríki. Samkvæmt frásögn kæranda hafi íslenskur karlmaður komið til Kólumbíu og fylgt honum til Íslands ásamt því að greiða fyrir hann farmiða. Kærandi kvað þá hafa flogið frá Bógóta, Kólumbíu til Parísar, Frakklandi á grundvelli vegabréfs síns en þaðan hafi þeir farið til Íslands. Kærandi kvaðst hafa týnt vegabréfi sínu á ferðaleið sinni. Ekki liggur fyrir staðfesting á ferðaleið kæranda hingað til lands. Þá verður ekki ráðið af gögnum málsins hvort og þá hverskonar heimild lá fyrir því að kærandi gæti ferðast án forsjáraðila sinna frá Kólumbíu með flugi en samkvæmt reglum í Kólumbíu þurfa forsjáraðilar að veita samþykki fyrir för barns úr landi þegar það ferðast eitt eða í fylgd umsjáraðila. Rannsókn lögreglunnar eða Útlendingastofnunar liggur ekki fyrir um þessi atriði málsins.
Kærandi byggir endurtekna umsókn sína á því að nýjar upplýsingar liggi fyrir í máli hans sem leiði til þess að sýnilega auknar líkur séu á því að fallist verði á fyrri umsókn hans. Kærandi hafi nú komið hingað til lands og lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd sem fylgdarlaust barn. Kærandi hafi áður ekki fengið sjálfstæða rannsókn á máli sínu heldur hafi niðurstaða í máli hans verið í samræmi við niðurstöðu í máli föður hans. Stjórnvöld beri ríka skyldu til að líta til hinna nýju og persónulegu aðstæðna og taka umsókn kæranda til efnismeðferðar, með fullnægjandi rannsókn á aðstæðum hans sem fylgdarlaust barn.
Í ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 7. apríl 2025, var lagt mat á endurtekna umsókn kæranda og aðstæður hans sem fylgdarlauss barns. Í ákvörðuninni var fjallað um aðstæður í Kólumbíu, m.a. er varðar hið félagslega kerfi og barnaverndarkerfi. Við meðferð málsins aflaði stofnunin gagna og upplýsinga frá m.a. Ríkislögreglustjóra, barnaverndarþjónustu Suðurnesja og Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu auk þess að yfirfara fyrri málsmeðferð kæranda. Var það niðurstaða Útlendingastofnunar að sú málsástæða kæranda, að hann sé nú fylgdarlaus, leiði ekki til þess að sýnilega auknar líkur séu á að fallist verði á fyrri umsókn hans um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi hér á landi.
Við málsmeðferð vegna endurtekinnar umsóknar kæranda hefur hann notið aðstoðar starfsmanns á vegum barnaverndar Suðurnesjabæjar og var starfsmaður barnaverndar viðstaddur viðtöl kæranda hjá lögreglu og Útlendingastofnun dagana 10. og 18. febrúar 2025. Þá hefur kærandi leitað aðstoðar lögmanns í tengslum við endurtekna umsókn sína. Í viðtali hjá lögreglu kvaðst kærandi vera kominn aftur til landsins þar sem hann væri í hættu í Kólumbíu og að aðstæður hans hefðu tekið þeim einu breytingum að nú væri hann fylgdarlaust barn. Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá aðstæðum sínum við komuna til heimaríkis í október 2024. Kærandi greindi frá því að faðir hans hafi yfirgefið hann við komuna til landsins en kærandi hafi ekki viljað ræða hvað hafi svo gerst. Kvaðst kærandi ekki hafa viljað hafa samband við móður sína, hún væri í felum og geti ekki hugsað um hann. Þá væri hún fátæk og hann vildi ekki setja hana í hættu. Kærandi kvaðst hafa dvalið í Bógóta frá því hann kom til heimaríkis í október 2024 þar til hann kom aftur hingað til lands. Kærandi vildi að öðru leyti ekki greina frá því hvar hann hafi dvalið en kvaðst hafa aflað sér matar með aðstoð fólks og í athvarfi.
Í viðtölum hjá lögreglu og Útlendingastofnun neitaði kærandi að greina frá aðstæðum sínum í Kólumbíu eftir komu sína þangað í október 2024, umfram það sem að framan greinir. Í viðtali kæranda hjá Útlendingastofnun var honum leiðbeint um að leggja fram gögn sem hann telji að hafi þýðingu í máli sínu. Kærandi hefur jafnframt átt færi á að leggja fram gögn við meðferð málsins hjá kærunefnd. Í greinargerð kæranda er rakið að kærandi hafi verið án húsnæðis og þjónustu þegar hann dvaldi í Kólumbíu. Kærandi hafi ítrekað orðið fyrir ofbeldi á þessum tíma. Á kærustigi lagði kærandi m.a. fram vottorð, dags. 11. apríl 2025, þar sem fram kemur að hann hafi verið í EMDR meðferð hér á landi í því skyni að vinna úr andlegum áföllum hans. Þar kemur fram að kærandi hafi greint frá aðstæðum sínum í þann mánuð sem hann dvaldi í Kólumbíu. Vegna frásagnar kæranda um að hann hafi orðið fyrir ofbeldi í Kólumbíu óskaði barnaverndarþjónusta Suðurnesjabæjar eftir því að kærandi færi í könnunarviðal í Barnahúsi. Samkvæmt upplýsingum frá barnaverndarþjónustu Suðurnesjabæjar, dags. 15. maí 2025, óskaði kærandi eftir því að gögn úr viðtalinu yrðu ekki lögð fram hjá kærunefnd. Þess í stað sendi barnaverndarþjónustan greinargerð um stöðu máls kæranda, dags. 16. maí 2025, þar sem m.a. kemur fram að kærandi hafi farið í könnunarviðtal 14. maí 2025 þar sem hann hafi greint frá ofbeldi og að barnaverndarþjónusta muni óska eftir meðferð fyrir hann í Barnahúsi. Gögn málsins bera ekki með sér að sérstök ástæða sé til að fara gegn vilja kæranda og óska eftir framangreindu viðtali frá barnaverndaryfirvöldum á grundvelli 17. gr. laga um útlendinga. Kærandi hefur sjálfur kosið að tjá sig ekki um aðstæður í heimaríki eftir endurkomu þangað í október 2024 nema að takmörkuðu leyti. Þá hefur kærandi, líkt og að framan greinir, óskað eftir þvi að gögn úr könnunarviðtali í Barnahúsi verði ekki lögð fram við meðferð kærumáls þessa. Kæranda, sem nýtur hagsmunagæslu barnaverndaryfirvalda hér á landi auk aðstoðar lögmanns, hefur verið gefið færi á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri í viðtölum hjá íslenskum stjórnvöldum auk annarra stofnana og hefur hann auk þess átt færi á að leggja fram gögn máli sínu til stuðnings. Mál kæranda telst því nægilega upplýst samkvæmt fyrirliggjandi gögnum.
Af gögnum málsins verður ráðið að kærandi eigi fjölskyldu í heimaríki, föður, móður, tvær systur auk föðurömmu og föðurafa. Var kærandi í samskiptum við móður sína á meðan hann dvaldi hér á landi vegna málsmeðferðar fyrri umsóknar sinnar. Kærandi hefur greint frá því að hann hafi ekki leitað til móður sinnar, ömmu, afa eða annarra ættingja þegar hann kom til Kólumbíu í október 2024. Í tengslum við endurtekna umsókn kæranda hafa barnaverndaryfirvöld hér á landi komið á og eru í samskiptum við barnaverndarfulltrúa í Kólumbíu sem hafi tekið að sér mál kæranda á vegum ICBF (Instituto Colombiano de Bienestar Familiar), sem er sambærilegt því sem kallað er barnaverndarþjónusta á Íslandi. Samkvæmt upplýsingum sem kærunefnd aflaði frá barnaverndarþjónustu Suðurnesjabæjar 19. maí 2025 hafa kólumbísk yfirvöld staðfest að foreldrar kæranda fari með forsjá hans. Í greinargerð barnaverndarþjónustu Suðurnesjabæjar, dags. 16. maí 2025, kemur fram að barnavernd hér á landi hafi átt fund með fulltrúum ICBF þar sem fram hafi komið að starfsmenn barnaverndarþjónustunnar í Kólumbíu hafi í tvígang farið í vitjun á lögheimili kæranda og í ljós hafi komið að fjölskylda hans væri flutt. Starfsmenn hafi reynt að hafa uppi á móður kæranda, sem hafi lítið viljað ræða við barnavernd og greint frá því að kærandi væri í umsjá föður og hún gæti ekki séð um hann. Ekki hafi tekist að ná sambandi við föður. Í greinargerðinni kemur fram að barnavernd Suðurnesjabæjar telji það hagsmuni kæranda að vera áfram á Íslandi, þar sem hann hafi öðlast öryggi og stöðugleika. Þá sé óskað eftir því að ákvörðun um að endursenda kæranda til heimaríkis verði endurskoðuð og að hann fái að sækja um alþjóðlega vernd á Íslandi. Einnig er óskað eftir að kærandi verði ekki fluttur úr landi fyrr en niðurstaða kærunefndar liggi fyrir.
Samkvæmt fyrirliggjandi landaupplýsingum sem vísað er til í ákvörðun Útlendingastofnunar er fyrir hendi félagslegt kerfi auk barnaverndarkerfis í Kólumbíu. Fyrir liggur að verði kærandi endursendur til heimaríkis muni stjórnvöld, þar á meðal barnaverndaryfirvöld, veita honum viðtöku við komu til landsins. Verður því lagt til grundvallar að barnaverndaryfirvöld í Kólumbíu taki við máli kæranda við endurkomu til landsins og tryggi honum umsjá og öruggt viðurværi og eftir atvikum reyni að koma á samskiptum kæranda við móður hans og aðra ættingja í heimaríki.
Áréttað er að við mat á umsóknum um alþjóðlega vernd er lagt mat á hvort umsækjandi hafi með rökstuddum hætti sýnt fram á að það að hann eigi á hættu ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Einnig er lagt mat á hvort umsækjandi eigi á hættu ómannúðlega og vanvirðandi meðferð í heimaríki í skilningi 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Þá er lagt mat á hvort aðstæður séu með þeim hætti að umsækjandi hafi ríka þörf fyrir vernd samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Kærandi hefur sem áður segir hlotið endanlega niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi hjá íslenskum stjórnvöldum þar sem tekin var afstaða til framangreindra ákvæða. Þá var enn fremur lagt skriflegt mat á bestu hagsmuni barnsins til samræmis við 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga en ákvæðið hefur að geyma lögbundin fyrirmæli um hvernig meta skuli bestu hagsmuni barna sem sækja hér um alþjóðlega vernd. Þar á meðal var mat lagt á möguleika hans á fjölskyldusameiningu, öryggis hans, velferðar og félagslegs þroska auk þess sem tekið var tillit til skoðana kæranda í samræmi við aldur hans og þroska.
Í greinagerð barnaverndar kemur fram að barnavernd telji það hagsmuni kæranda að vera áfram á Íslandi, þar sem hann hafi öðlast öryggi og stöðugleika og óskað eftir því að hann fái að sækja hér um alþjóðlega vernd. Lagt hefur verið mat á endurtekna umsókn kæranda og þau gögn sem liggja fyrir. Engar nýjar upplýsingar liggja fyrir í máli kæranda frá fyrri umsókn aðrar en að hann er nú fylgdarlaust barn.
Það að kærandi hafi lagt fram endurtekna umsókn um alþjóðlega vernd sem fylgdarlaust barn og þær aðstæður sem hann ber fyrir sig nú eru ekki til þess fallnar að breyta framangreindu mati kærunefndar í úrskurði nr. 708/2023 frá 30. nóvember 2023. Kærandi uppfyllir því ekki skilyrði fyrir alþjóðlegri vernd samkvæmt 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, eða dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Þá hefur kærandi hlotið málsmeðferð vegna endurtekinnar umsóknar sinnar í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga og 23. gr. laga um útlendinga. Málsmeðferð Útlendingastofnunar er jafnframt að öðru leyti í samræmi við reglur stjórnsýsluréttar og lög um útlendinga og hefur hún tekið mið af því að kærandi er fylgdarlaust barn.
Kærandi er ríkisborgari Kólumbíu og var hann búsettur þar í landi frá því að hann fæddist, þar til hann var 14 ára gamall og kom hingað til lands og lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd. Eins og að framan greinir fara foreldrar kæranda með forsjá hans og ekki hefur verið tekin ákvörðun um að svipta þau forsjá, hvorki af hálfu barnaverndaryfirvalda hér á landi né í heimaríki hans. Íslensk stjórnvöld hafa komist að þeirri niðurstöðu að kærandi teljist ekki flóttamaður í skilningi laga um útlendinga og uppfylli auk þess ekki skilyrði fyrir veitingu viðbótarverndar eða dvalarleyfis af mannúðarástæðum. Lagt hefur verið til grundvallar að kærandi geti leitað ásjár yfirvalda í heimaríki. Þá séu barnaverndaryfirvöld í Kólumbíu sem liggur fyrir að muni taka við máli kæranda. Mál kæranda heyrir undir barnaverndaryfirvöld sem bera ábyrgð á að tryggja hagsmuni kæranda á meðan hann er staddur hér á landi.
Að framangreindu virtu eru þær aðstæður kæranda, að hann sé nú kominn hingað til lands sem fylgdarlaust barn, ekki taldar leiða til þess að sýnilega auknar líkur séu á því að fallist verði á fyrri umsókn hans samkvæmt 1. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga og verður endurtekin umsókn hans ekki tekin til meðferðar á þeim grundvelli. Eru skilyrði ákvæðis 35. gr. a laga um útlendinga ekki uppfyllt.
Kæranda var gefið færi á að andmæla mögulegri brottvísun og endurkomubanni í viðtali hjá lögreglu þegar kærandi lagði fram endurtekna umsókn. Kæranda kvað slíka ráðstöfun vera ósanngjarna gagnvart sér. Kærandi á ekki nána ættingja sem eru búsettir hér á landi heldur býr fjölskylda hans í heimaríki. Með vísan til framkominna gagna, athugasemda kæranda og framangreindrar umfjöllunar um aðstæður kæranda í Kólumbíu telst brottvísun hans frá Íslandi og endurkomubann ekki fela í sér ósanngjarna ráðstöfun í skilningi 3. mgr. 102. gr. laga um útlendinga. Við matið hefur verið litið til hagsmuna kæranda og tekið mið af því að hann er fylgdarlaust barn.
Að framangreindu virtu er ákvörðun Útlendingastofnunar um að vísa frá endurtekinni umsókn kæranda og ákvarða honum brottvísun og endurkomubann staðfest.
Frestun réttaráhrifa samkvæmt 3. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga
Samkvæmt 3. mgr. 35. gr. a laga um útlendinga skal endurtekinni umsókn beint að því stjórnvaldi sem tók þá ákvörðun sem leitað er endurskoðunar á og frestar hún ekki réttaráhrifum þeirrar ákvörðunar. Því stjórnvaldi sem hefur endurtekna umsókn til skoðunar er þó heimilt að fresta réttaráhrifum fyrri ákvörðunar, enda hafi umsækjandi óskað eftir því þegar hin endurtekna umsókn var lögð fram og sýnt fram á brýna nauðsyn þess að fresta framkvæmd.
Þar sem ákvörðun Útlendingastofnunar um að vísa frá endurtekinni umsókn kæranda er staðfest er ekki ástæða til að fresta réttaráhrifum ákvörðunarinnar.
Að framangreindu virtu er kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa á ákvörðun Útlendingastofnunar hafnað.
Skipun talsmanns samkvæmt 30. gr. laga um útlendinga
Kærandi lagði fram kæru 1. apríl 2025 á ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 11. febrúar 2025, um að synja því að skipa kæranda talsmann við meðferð á endurtekinni umsókn hans. Kærandi vísar til 30. gr. laga um útlendinga, sbr. 4. mgr. 25. gr. og 25. tölul. 3. gr. laganna máli sínu til stuðnings.
Í 30. gr. laga um útlendinga kemur fram að umsækjandi um alþjóðlega vernd eigi rétt á að Útlendingastofnun skipi honum talsmann við meðferð málsins hjá stjórnvöldum. Sá réttur haldist við mögulega kærumeðferð. Í 26. tölul. 3. gr. laga um útlendinga kemur fram að útlendingur telst ekki umsækjandi um alþjóðlega vernd þegar hann hefur fengið endanlega niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi. Í 7. tölul. 3. gr. laga um útlendinga kemur fram að um endurtekna umsókn sé að ræða í tilviki þegar útlendingur, sem sótt hefur um alþjóðlega vernd, leggur fram frekari gögn í máli sínu eða sækir um alþjóðlega vernd að nýju eftir að hann hefur fengið niðurstöðu í máli sínu. Tekið skal fram að í lögum um útlendinga er ekki kveðið sérstaklega á um rétt fylgdarlausra barna á skipun talsmanns við framlagningu endurtekinnar umsóknar.
Kærandi hefur fengið endanlega niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi. Þar sem endurtekin umsókn kæranda var ekki tekin til meðferðar er kærandi ekki umsækjandi um alþjóðlega vernd í skilningi laga um útlendinga. Kærandi á því ekki rétt á að Útlendingastofnun skipi honum talsmann við meðferð málsins á grundvelli 30. gr. laga um útlendinga. Ákvörðun Útlendingastofnunar er varðar skipun talsmanns er staðfest..
Kæra á málshraða vegna málsmeðferðar Útlendingastofnunar
Kærandi lagði fram kæru á málshraða vegna málsmeðferðar Útlendingastofnunar á endurtekinni umsókn kæranda 1. apríl 2025 með vísan til 4. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga. Kærunefnd aflaði athugasemda frá Útlendingastofnun er varðar málsmeðferðina sem bárust nefndinni 2. apríl 2025.
Kærandi vísar til þess að verulegar tafir hafi orðið á málsmeðferð Útlendingastofnunar vegna endurtekinnar umsóknar kæranda. Kærandi hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd 10. febrúar 2025 og að um sjö vikur væru liðnar frá því að kærandi hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd án þess að stofnunin hefði tekið afstöðu til þess hvort taka ætti umsóknina til meðferðar.
Þar sem kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd sem fylgdarlaust barn var hann í umsjá barnaverndarþjónustu Suðurnesja á meðan stofnunin hefði beiðni hans til meðferðar. Lögmaður kæranda lagði fram athugasemdir í málinu sama dag og kærandi lagði fram endurtekna umsókn. Athugasemdir lögmanns gáfu tilefni til þess að stofnunin aflaði nánari upplýsinga og gagna frá lögreglu- og barnaverndaryfirvöldum auk þess að tilkynna um málsatvik til annarra embætta og stofnana. Þá er kærandi ólögráða fylgdarlaus einstaklingur og fer fram umfangsmeiri gagna- og upplýsingaöflun en ella af hálfu íslenskra stjórnvalda af þeim sökum. Við meðferð málsins bar Útlendingastofnun að afla nauðsynlegra og aðgengilegra upplýsinga, m.a. hjá öðrum embættum, um mál kæranda til þess að unnt væri að taka afstöðu til þess, sbr. 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga. Fyrir liggur að Útlendingastofnun hefur tekið afstöðu til endurtekinnar umsóknar kæranda um að vísa henni frá og kærandi hefur fengið svar við erindi sínu.
Í ljósi framangreinds verður ekki fallist á að óhóflegar tafir hafi orðið á málsmeðferð vegna endurtekinnar umsóknar kæranda hjá Útlendingastofnun. Er því talið að málsmeðferð kæranda hafi verið í samræmi við 9. gr. stjórnsýslulaga. Er kæru kæranda vegna málshraða vísað frá kærunefnd.
Úrskurðarorð:
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
F.h. kærunefndar útlendingamála,
Valgerður María Sigurðardóttir Vera Dögg Guðmundsdóttir