1/2024 A gegn Listaháskóla Íslands

Ár 2024, 17. desember, lauk áfrýjunarnefnd í kærumálum háskólanema, þau Elvar Jónsson lögmaður og formaður nefndarinnar, Eva Halldórsdóttir lögmaður og Pétur Marteinn Urbancic Tómasson lögfræðingur málinu 

nr. 1/2024

A

gegn

Listaháskóla Íslands

með svohljóðandi

Ú R S K U R Ð I

I.

Málsmeðferð

Mál þetta hófst með kæru A, dags. 20. júní 2024, sem barst áfrýjunarnefnd í kærumálum háskólanema með tölvupósti þann 21. júní 2024, þar sem kærð var ákvörðun Listaháskóla Íslands („LHÍ“ eða „skólinn“) þess efnis að veita kæranda ekki inngöngu í meistaranámið „Design and New Environment“ haustið 2024.

Nefndin óskaði eftir athugasemdum LHÍ við kæruna þann 10. júlí 2024 og veitti frest til 26. júlí 2024. LHÍ óskaði eftir viðbótarfresti vegna sumarleyfa starfsmanna og bárust athugasemdir LHÍ með tölvupósti 16. ágúst 2024.

Nefndin átti fundi með kæranda og LHÍ í sitthvoru lagi að beiðni kæranda. Fóru fundirnir fram þann 3. september 2024 þar sem aðilar komu sjónarmiðum sínum á framfæri munnlega.

II.

Málsatvik

Með umsókn dags. 18. febrúar 2024 sótti kærandi um námsvist í meistaranámið „Design and New Environment“ sem kennt er í LHÍ á haustönn 2024.

Samkvæmt upplýsingum frá LHÍ bárust 35 umsóknir í umrætt nám, en skólinn kveðst eingöngu hafa getið tekið á móti 12 nýnemum í námið haustið 2024. Umsóknarferlið sé tvíþætt. Í fyrsta lagi þurfi að skila inn umsókn ásamt viðeigandi fylgigögnum. Umsókn sé skilað rafrænt í gegnum vefsíðu skólans auk þess sem umsækjendur þurfi að skila inn afriti af prófgráðum, meðmælum frá tveimur meðmælendum, kynningarbréfi, ferilskrá og möppu með verkum sem umsækjandi hefur unnið. Í öðru lagi fari síðan fram viðtal við þá nemendur sem inntökunefnd telji koma til greina að verði teknir inn í námið. Kærandi skilaði inn umsókn ásamt fylgigögnum og óskaði í kjölfarið eftir upplýsingum um fyrirkomulag viðtala vegna umsóknarinnar með tölvupóstum til LHÍ dags. 23. febrúar, 12. mars og 16. apríl 2024. Með tilkynningu 19. apríl 2024 tilkynnti LHÍ að allar upplýsingar um stöðu umsóknar myndu birtast og verða aðgengilegar á vefsvæði Uglu, innri vef LHÍ.

Með tölvupósti 7. maí 2024 var kæranda tilkynnt um boðun í viðtal með inntökunefnd LHÍ og upplýst að sent hefði verið fundarboð á Microsoft Teams til kæranda. Í tölvupóstinum kom fram að viðtalið færi fram í vikunni þar á eftir án þess að sérstök tímasetning væri tilgreind. Kærandi sendi strax í kjölfarið tölvupóst til að tilkynna að henni hefði ekki borist slíkt fundarboð. Þar sem ekki barst svar sendi kærandi annan tölvupóst degi síðar til að óska eftir því að fundarboðið yrði endursent til sín þar sem það hefði ekki borist. Ekki bárust nein svör frá LHÍ vegna þessara tölvupósta kæranda og sendi kærandi því annan tölvupóst föstudaginn 10. maí til námsstjóra þessarar námsleiðar til að láta vita að kærandi hefði verið boðaður í viðtal en þar sem fundarboð hefði ekki borist þá vissi kærandi ekki hvenær viðtalið átti að fara fram. Kæranda barst svar frá LHÍ sunnudaginn 12. maí 2024 þar sem kærandi fékk fundarboð á Microsoft Teams með viðtalstíma degi síðar, þann 13. maí 2024 frá 12:00 til 12:10

Fyrir liggur og er ágreiningslaust að viðtalið hófst ekki kl. 12:00 heldur um kl. 12:05. Þá er ágreiningslaust að viðtalið hafi farið eitthvað yfir fyrirfram ákveðin lok viðtalsins kl. 12:10, þó ekki liggi fyrir nákvæm tímasetning á því hvenær viðtalinu lauk.

III.

Málsástæður kæranda

Kærandi krefst þess að ákvörðun LHÍ um að synja kæranda um inngöngu í námsleiðina verði felld úr gildi. Kærandi byggir á því að fyrirkomulag viðtalsins, aðdragandi þess og framkvæmd hafi brotið gegn rétti sínum. Byggir kærandi í fyrsta lagi á því að kæranda hafi verið ómögulegt að undirbúa sig fyrir viðtalið þar sem ekki hafi legið fyrir hvenær viðtalið yrði haldið og að sá frestur sem henni hafi verið gefinn til undirbúnings hafi verið innan við sólarhringur frá því að tímasetning fundarins varð henni ljós. Þá byggir kærandi á því að framkvæmd viðtalsins hafi verið með þeim hætti að kæranda hafi verið gert ómögulegt að kynna sig og verk sín með fullnægjandi hætti þar sem fundurinn hafi bæði hafist síðar en gert var ráð fyrir og að fundartími hefði verið styttri en ráðgert hafði verið.

Þá kemur einnig fram í kæru að kærandi telji sér hafa verið sýnt lítillækkandi framkoma af hálfu þeirra sem tóku viðtalið. Var það upplifun kæranda að gert hefði verið lítið úr bæði kæranda og verkum kæranda og hefði það birst í áhugaleysi og látbragði þeirra sem tóku viðtalið. Þá vísar kærandi til þess að upplifun kæranda hafi verið sú að inntökunefndin hefði ekki kynnt sér fyrri verk kæranda sem tilgreind voru í umsókn kæranda um námsvist.

Af framangreindu hefði leitt að möguleikar kæranda til að nýta viðtalið til að kynna sig og verk sín ásamt því að sýna fram á hvernig fyrri reynsla kæranda gæti nýst í náminu, hefðu að engu orðið. Gæti LHÍ af þeim sökum ekki byggt á viðtalinu við ákvarðanatöku um hvort kærandi fengi inngöngu í námið eða ekki.

IV.

Málsástæður LHÍ

LHÍ krefst þess að kröfu kæranda verði hafnað og að staðfest verði að LHÍ hafi verið heimilt að synja kæranda um inntöku í meistaranám í „Design and New Environment“.

LHÍ byggir á því að skólinn sé sjálfseignastofnun með sérstaka stjórn, sem hlotið hafi viðurkenningu ráðherra sem háskóli skv. 3. gr. laga um háskóla nr. 63/2006 og beri að gæta að ákvæðum laganna í starfsemi sinni. Um starfsemi skólans gildi skipulagsskrá, staðfest af stjórn skólans samkvæmt lögum um sjóði sem starfa samkvæmt sérstakri skipulagsskrá nr. 19/1988. Þegar atvik málsins hafi átt sér stað hafi einnig verið í gildi skólareglur LHÍ 2023-2024, settar af stjórn 18. janúar 2024.

Í 19. gr. laga nr. 63/2006 sé m.a. fjallað um inntökuskilyrði í háskóla. Í 1. mgr. sé fjallað um almennar hæfiskröfur nemenda til að hefja nám í háskóla og tekið fram að tryggja skuli að inntökuskilyrði og námskröfur svari jafnan til þess sem krafist er í viðurkenndum háskólum á sambærilegu sviði erlendis. Þá segi í 3. mgr. ákvæðisins að heimilt sé að ákveða sérstök inntökuskilyrði til að hefja nám í háskóla, þ.á m. að láta nemendur sem uppfylla skilyrði 1. mgr. undirgangast inntöku eða stöðupróf. Af ákvæðinu leiði að háskólum sé í sjálfsvald sett að ákveða hvort og þá hvaða sérstöku inntökuskilyrði séu sett hverju sinni og hvernig þau séu metin.

Í 17. gr. þágildandi skólareglna LHÍ 2023-2024 sé fjallað um inntöku nemenda í meistaranám við skólann og þar sé m.a. að finna þær lágmarkskröfur sem gerðar eru til menntunar sem slíkir umsækjendur skuli búa yfir. Heimilt sé að veita inngöngu í skólann þeim umsækjendum sem búi yfir þekkingu og reynslu sem teljist fullnægjandi undirbúningur til meistaranáms við skólann. Þá komi fram í 17. gr. að inntökunefndir meti umsóknir á grundvelli innsendra gagna og viðtala við umsækjendur. Deildarforseti skipi inntökunefndir í samráði við fagstjóra og að nefndirnar vinni eftir verklagsreglum sem kynntar séu umsækjendum. Ennfremur segi í ákvæðinu að úrskurðir inntökunefndar séu endanlegir. LHÍ byggir á því að inntökuferlið í meistaranámið „Design and New Environment“ hafi að öllu leyti verið í samræmi við lög nr. 63/2006 um háskóla og gildandi reglur LHÍ um fyrirkomulag inntökuferla og skilyrða til að hljóta námsvist við skólann.

Allar upplýsingar um umsóknir, inntökuferli og fyrirkomulag þess hafi legið fyrir á vefsíðu LHÍ, sem kærandi og aðrir umsækjendur hafi getað kynnt sér.

Nánar tiltekið hafi komið fram á vefsíðu skólans að sérstök inntökunefnd meti umsóknir. Matið byggi á innsendum gögnum umsækjenda auk þess sem tekin séu viðtöl við þá umsækjendur sem komi til greina. Við mat á umsóknum sé tekið tillit til starfsreynslu umsækjenda auk þess sem lagt er mat á innsend gögn þeirra. Í viðtölum sé rætt um verk umsækjenda sem hafi verið send í tengslum við umsóknina, reynslu þeirra o.fl. Markmið viðtalanna sé að leggja mat á hversu vel viðkomandi einstaklingur sé líklegur til að meðtaka kennsluna og aðferðafræði hönnunar.

Það umsóknarferli sem kærandi kveði hafa verið annmarka á hafi að öllu leyti verið til samræmis við upplýsingar sem komi fram á vefsíðu skólans, þ.e.a.s. að sérstök inntökunefnd hafi fengið sendar allar umsóknir ásamt viðeigandi fylgigögnum. Fyllsta hlutleysis hafi því verið gætt og auk þess hafi jafnræði umsækjenda verið tryggt í öllu ferlinu.

Inntökunefndin hafi lagt mat á umsóknir og þar hafi verið horft til reynslu og lagt mat á verk umsækjenda. Valdir hafi verið umsækjendur sem nefndin hafi talið koma til greina að veita inngöngu í skólann og þeim hafi verið boðið viðtal. Öllum viðtölum hafi verið markaður 15 mínútna tímarammi þar sem ætlunin hafi verið að nefndarmenn spyrðu umsækjendur spurninga auk þess sem umsækjendum gæfist færi á að spyrja spurninga. Flestir umsækjendur hafi nýtt viðtalið og þann tíma sem þau hafi fengið vel.

Að viðtölum loknum hafi inntökunefnd valið þá 12 umsækjendur sem að mati nefndarinnar hafi uppfyllt best þessi viðsmið sem hafi verið lögð til grundvallar við mat á umsækjendum. Hafi verið horft til þeirra verka sem umsækjendur hafi skilað, reynslu þeirra og frammistöðu í viðtalinu við matið. Þannig hafi framkvæmd inntökuferlisins verið í fullu samræmi við þá lýsingu sem lá fyrir á heimasíðu LHÍ, en kærandi hafi ekki verið meðal þeirra sem hafi hlotið skólavist.

Hvað varðar viðtalsboðunina telur LHÍ ljóst að tæknileg mistök hafi orðið þess valdandi að kærandi hafi fengið fundarboð síðar en til stóð. Deildarfulltrúi hönnunardeildar hafi sent þeim umsækjendum sem inntökunefnd hafði valið í viðtöl boð á fjarfundi. Líkt og fram hafi komið í tölvuskeyti deildarfulltrúans til kæranda 7. maí 2024 hafi ætlunin verið að senda kæranda þann dag tengil á fjarfund vegna viðtalsins, sem átti að fara fram 13. maí 2024. Því miður hafi tæknileg mistök orðið til þess að fundarboðið hafi ekki skilað sér til kæranda. Úr þessu hafi verið bætt degi fyrir viðtalið. Að mati LHÍ hafi þessi mistök hvorki áhrif á mat umsókna né niðurstöðu inntökunefndar þar sem áður hafði verið lagt mat á umsókn kæranda og fylgigögn auk þess sem viðtalið hafi farið fram. Þá telur LHÍ að fullnægjandi upplýsingar hafi legið fyrir á vefsíðu skólans varðandi inntökuferlið og að allir umsækjendur hafi setið þar við sama borð, þ.e.a.s. haft jafnan aðgang að upplýsingum um ferlið.

Hvað varðar tafir sem orðið hafi á viðtalinu bendir LHÍ á að inntökunefnd hafi reynt eftir bestu getu að fylgja dagskrá, en þegar taka þurfi mörg viðtöl geti ávallt eitthvað óvænt komið upp á sem valdi töfum. Að mati LHÍ hafi nokkurra mínútna tafir ekki komið að sök og ekki haft áhrif á mat eða niðurstöður inntökunefndar, enda hafi viðtal kæranda ekki verið styttra en ella af þessum sökum. LHÍ geti því ekki fallist á með kæranda að annmarkar hafi verið á framkvæmd viðtalsins.

Þá hafni LHÍ sérstaklega athugasemdum kæranda sem lúti að framkomu nefndarmanna inntökunefndar í umræddu viðtali, en þeir hafi sýnt henni virðingu og kurteisi líkt og öðrum umsækjendum. Þá sé það rangt að inntökunefndin hafi ekki kynnt sér umsókn kæranda og þau gögn sem henni fylgdu, þ.m.t. verk hennar, áður en viðtalið fór fram. Inntökunefndin hafi kynnt sér þau vel og vandlega fyrir viðtalið, enda hafi einungis hluta umsækjenda verið veitt viðtal og kærandi verið í þeim hópi.

Að lokum byggir LHÍ á því að kæranda hafi verið veittur jafnlangur tími til viðtals eins og aðrir umsækjendur og að hún hafi fengið sama tækifæri og aðrir umsækjendur til að koma á framfæri sjónarmiðum, svara spurningum og spyrja spurninga. Því til stuðnings leggi LHÍ fram dagatal eins nefndarmanna þar sem sjá megi að öllum umsækjendum sem fengu viðtöl hafi verið úthlutaður jafnlangur tími.

Inntökunefnd hafi valið 12 umsækjendur af 35 til þess að hljóta námsvist í umrætt meistaranám. Niðurstaðan byggi á faglegu og hlutlausu mati nefndarmanna á grundvell málefnalegs umsóknarferlis þar sem umsækjendur hafi setið við sama borð. Ferlið og mat nefndarmanna hafi að öllu leyti verið í samræmi við lög nr. 63/2006 og skólareglur LHÍ.

V.

Niðurstaða

Ágreiningur máls þessa lýtur að framkvæmd viðtals sem var hluti af inntökuferli vegna umsóknar kæranda um námsvist í meistaranáminu „Design and New Environment“, sem kennt er við LHÍ. Nánar tiltekið hvort að framkvæmd viðtalsins hafi verið með þeim hætti að brotið hafi verið gegn rétti kæranda og að ógilda eigi ákvörðun LHÍ um synjun kæranda um námsvist.

Um störf nefndarinnar gilda reglur 550/2020 um störf áfrýjunarnefndar í kærumálum háskólanema. Þar kemur m.a. fram í c. lið 1. mgr. 1. gr. að nefndin úrskurði í málum sem varði afgreiðslu umsókna um skólavist. Í 2. mgr. sömu greinar kemur síðan fram að nefndin endurmeti ekki faglega niðurstöðu dómnefnda. Af því leiðir að nefndin endurmetur ekki faglega niðurstöðu inntökunefndar hjá LHÍ um að synja kæranda um námsvist í meistaranáminu „Design and New Environment“. Nefndin mun því eingöngu taka til skoðunar hvort að fyrirkomulag og framkvæmd viðtals inntökunefndarinnar við kæranda hafi brotið gegn rétti kæranda, sbr. 2. mgr. 1. gr. reglna 550/2020.

Fyrir liggur að kærandi fékk sendan tölvupóst þriðjudaginn 7. maí 2024 þar sem kæranda var tilkynnt um boðun í viðtal með inntökunefndinni og upplýst að kæranda hefði verið sent fundarboð á Microsoft Teams. Ekki er ágreiningur um að umrætt fundarboð barst ekki. Þá liggur fyrir að kærandi upplýsti LHÍ með tölvupósti þrívegis að ekkert fundarboð hefði borist kæranda. Kæranda bárust hins vegar engin viðbrögð frá LHÍ fyrr en sunnudaginn 12. maí 2024, en þá fékk kærandi upplýsingar um að viðtalið færi fram daginn eftir. Í greinargerð LHÍ kemur fram að tæknileg mistök hafi valdið því að fundarboð hafi ekki borist til kæranda.

Að mati nefndarinnar verður það að teljast ámælisvert af hálfu LHÍ að hafa ekki brugðist við ítrekuðum ábendingum kæranda um að fundarboð hefði ekki borist fyrr en degi fyrir viðtalið. Þrátt fyrir það verður, að mati nefndarinnar, þó ekki séð að það hafi haft áhrif á getu eða möguleika kæranda að undirbúa sig fyrir viðtalið. Samkvæmt upplýsingum frá LHÍ, sem ekki hefur verið mótmælt af hálfu kæranda, var á vefsíðu skólans að finna upplýsingar um hver tilgangur viðtalsins væri, efni þess og fyrirkomulag..

Hvað varðar tímalend viðtalsins varðar byggir LHÍ á að öllum umsækjendum, sem boðaðir hafi verið í viðtal, hafi verið úthlutaður jafnlangur tími í viðtalið og að með því hafi jafnræðis verið gætt. Skólinn hefur lagt fram gögn þessu til staðfestingar og ekki liggur annað fyrir en að kærandi hafi fengið jafnlangan tíma í viðtal og aðrir umsækjendur þó boðaður viðtalstími hafi hliðrast um fimm mínútur.

Að mati nefndarinnar er því ekkert sem bendir til að tímalengd viðtalsins og hliðrun viðtalstímans hafi gert kæranda ómögulegt, umfram aðra umsækjendur, að kynna sig og verk sín með fullnægjandi hætti. Verður því ekki annað séð en að jafnræðis hafi verið gætt að þessu leyti. Að því sögðu er rétt að taka fram að það er ekki á forræði nefndarinnar að leggja mat á hvort tímalengd viðtalanna hafi verið fullnægjandi eða ekki.

Kærandi heldur því einnig fram að sér hafa verið sýnd lítillækkandi framkoma í viðtalinu af hálfu nefndarmanna í inntökunefnd með því að gert hefði verið lítið úr henni og verkum hennar, auk þess sem sú háttsemi hafi lýst sér í áhugaleysi og látbragði þeirra. Engin gögn liggja fyrir um þetta og gegn mótmælum LHÍ telur nefndin ekki efni til að fallast á kröfur kæranda á þessum forsendum.

Kærandi byggir að lokum á því að inntökunefndin hafi ekki kynnt sér fyrri verk kæranda sem tilgreind voru í umsókn hennar um námsvist og að það hafi endurspeglast í viðtalinu. LHÍ hefur mótmælt þessari málsástæðu kæranda og vakið athygli á því að inntökunefnd hafi kynnt sér umsókn og verk kæranda, en það hafi verið forsenda þess að kærandi hafi verið valin í hóp þeirra umsækjenda sem hafi verið veitt viðtal. Með vísan til þessa telur nefndin ekki efni til að fallast á kröfur kæranda á þessum forsendum. Að öðru leyti en að ofan greinir verður ekki annað séð að mati nefndarinnar en að fyrirkomulag umsóknarferils hafi verið í samræmi við skólareglur LHÍ 2023-2024 um inntöku nemenda í meistaranám við skólann, sbr. 19. gr. laga nr. 63/2006 um háskóla.

Með vísan til ofangreinds er kröfu kæranda um að fella úr gildi ákvörðun LHÍ að synja kæranda um námsvist í meistaranáminu „Design and New Environment“, hafnað.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Kröfu kæranda um að fella úr gildi ákvörðun LHÍ að synja kæranda um námsvist í meistaranáminu „Design and New Environment“, er hafnað.

Elvar Jónsson

Eva Halldórsdóttir                                                                  Pétur Marteinn Urbancic Tómasson