F-gös og efnanotkun

Tveimur aðgerðum er ætlað að draga úr losun frá F-gösum

Þróun losunar gróðurhúsalofttegunda frá F-gösum, þúsund tonn CO2-ígilda

Tæknilega einfalt að ná miklum samdrætti

Losun frá F-gösum og efnanotkun   

Undir þennan flokk fellur losun vegna notkunar á flúoruðum gróðurhúsalofttegundum (F-gösum) og öðrum efnum í iðnaði. F-gös eru öflugar gróðurhúsalofttegundir sem eru einkum notuð sem kælimiðlar í fiskiskipum, stórverslunum og víðar en finnast líka til að mynda í loftræstingum og varmadælum. Undir aðra efnanotkun fellur til að mynda losun vegna leysiefna.

Losunin frá F-gösum og annarri efnanotkun var 127 þúsund tonn árið 2005 og 183 þúsund tonn árið 2018. Með aðgerðum í aðgerðaáætlun og þróun samkvæmt grunnsviðsmynd er áætlað að losun árið 2030 verði komin niður í 140 þúsund tonn CO₂-ígilda. Það er 10% aukning miðað við árið 2005 en 23% samdráttur miðað við 2018.

F-gös eru gróðurhúsalofttegundir sem innihalda frumeindir flúors. F-gös tilheyra flest flokki vetnisflúorkolefna (HFC) og perflúorkolefna (PCF) en önnur efni s.s. niturtríflúoríð (NF₃) teljast einnig til F-gasa. F-gös eru manngerð og brýnt að hraða útskiptingu þeirra sem allra mest þar sem þau hafa margfalt meiri hnatthlýnunarmátt en koltvíoxíð (CO)₂ og þar af leiðandi meiri gróðurhúsaáhrif.

Frá árinu 1990 til ársins 2010 var töluverð losun frá efnaiðnaði og steinefnaiðnaði hér á landi en framleiðslu efnanna var síðan hætt. Sementsverksmiðjan á Akranesi hætti starfsemi og sömuleiðis Áburðarverksmiðjan í Gufunesi. Þróunin hvað varðar F-gös og aðra efnanotkun er þannig gjörólík, líkt og sést á myndinni að neðan. Losun frá F-gösum var engin árið 1990 en jókst svo þegar þau voru innleidd í stað ósoneyðandi kæliefna. Aukningin varð mjög mikil á skömmum tíma en F-gösin eru notuð bæði í vörum og iðnaði.

Mikill samdráttur hefur verið í losun vegna efnanotkunar frá 1990 en losun frá F-gösum hefur stóraukist, sérstaklega frá 2005

Losun gróðurhúsalofttegunda vegna F-gasa og efnanotkunar 1990-2030, þúsund tonn CO2 -ígilda

Mynd . Söguleg losun gróðurhúsalofttegunda frá F-gösum og efnanotkun og þróun losunar með aðgerðum.

Aðgerðir

Aðgerðir í þessum flokki hafa verið útfærðar og eru þegar komnar til framkvæmda. Reglugerð um flúoraðar gróðurhúsalofttegundir (F-gös) tók gildi 2010. Breyting sem gerð var á reglugerðinni í lok árs 2018 hefur í för með sér að dregið verður í þrepum úr því magni F-gasa sem heimilt verður að flytja til landsins. Skattlagning á F-gös hófst í byrjun árs 2020 og hraðar enn frekar nauðsynlegri útskiptingu flúoraða gróðurhúsalofttegunda. Umhverfisvænni lausnir eru þegar fyrir hendi í stað F-gasa og tæknilega einfalt að skipta þeim út. Þar sem losun vegna efna í iðnaði er sem fyrr segir afar lítil er engri aðgerð hér í aðgerðaáætluninni ætlað að taka sérstaklega á henni.

Til mikils er að vinna að ná að hraða útfösun F-gasa og því verður fylgst vel með möguleikum á frekari samdrætti með hertari aðgerðum varðandi þetta.

Ítarleg umfjöllun um aðgerðirnar er í Viðauka I: Lýsing á einstaka aðgerðum.

Árangursmælikvarðar