Hoppa yfir valmynd

Haus fyrir smærri skjái

Merki Stjórnarráðs Íslands Stjórnarráð Íslands

Ræður og greinar utanríkisráðherra

Áskriftir
Dags.Titill
10. október 2023Blá ör til hægriÁvarp á friðarráðstefnunni Imagine Forum<p><span>Dear panellists and guests,</span></p> <p><span>It is often said that Iceland is a country that puts a high premium on peace. It is a part of our national identity to point to the fact that Iceland does not have a military and has never had its own armed forces.</span></p> <p><span>We can also point to the fact that on the list of the safest countries in the world, published last week, Iceland ranked number one - and this is the place we have held for fourteen years running.</span></p> <p><span>Is this because we are more peace-loving than other countries?</span></p> <p><span>I don't think so.</span></p> <p><span>I think we are lucky - and I know that we enjoy protection.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>The peace that Iceland enjoys is protected by a system of international law, by international organizations that safeguard these laws—and, ultimately, we are protected by our allies who promise to defend Iceland in case there is such a breakdown in the international system that our security would be threatened.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Unfortunately, there are too many places that do not enjoy peace.</span></p> <p><span>Is this because the people there are less peace-loving?</span></p> <p><span>I think not.</span></p> <p><span>In fact, I believe that the desire for peace is nowhere more intense than among people who have experienced war or live under threat of violence.</span></p> <p><span>Ask the people of Ukraine if they desire peace.</span></p> <p><span>Ask the women of Afghanistan if they want peace and freedom.</span></p> <p><span>Ask the parents of young children in Israel or Palestine if they desire a future of peace for their children.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>It is quite appropriate for us here in Iceland—a country that has never suffered a violent invasion by a foreign country or been subject to a brutal occcupation—to be thankful.</span></p> <p><span>But we do not have any excuse to be boastful.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Sadly, there are too many topics that can be discussed under the heading of this session—Global Challenges to Peace in the 21st Century—and it does not give rise to particularly uplifting or optimistic discussions, as things stand.</span></p> <p><span>Challenges to peace seem to be multiplying – not only in number but in severity.&nbsp;</span></p> <p><span>Over the weekend, we witnessed horrifying terrorist attacks by Hamas on the people of Israel. In line with their right to self-defence, Israel’s has declared war. There will be no winners in this horrific battle, which may move us even further away from a political solution.</span></p> <p><span>On our continent, Russia’s continuing war of aggression is not only a brutal assault on Ukraine and its people but a direct affront to the international order.</span></p> <p><span>Conflicts further afield have been the driver of rising hunger and humanitarian needs.&nbsp;</span></p> <p><span>Foreign interference and disinformation campaigns seem to be growing, undermining democracy and stability – whether in Africa, the Middle East or even in EU member states.</span></p> <p><span>And there are those who seek to undermine the multilateral system to further their own oppressive agenda.&nbsp;</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Dear guests.</span></p> <p><span>Peace in its narrowest sense – peace from conflict – has proven elusive. Mankind has not found a solution to the incomprehensible tendency for men to put on uniform and then go against their fellow men in order to steal, hurt, rape and kill.</span></p> <p><span>And peace in a broader sense – where people enjoy their full rights and freedoms is more elusive still.&nbsp;</span></p> <p><span>In Afghanistan, the Taliban regime’s near complete denial of the human rights of women and girls can be described as gender apartheid and may amount to a crime against humanity.&nbsp;</span></p> <p><span>In Europe, we see a growing trend of backsliding of democratic values and civil rights – often led by populist politicians who offer simplistic solutions to complex problems. They employ disinformation and foster polarization in their societies, sometimes abetted by malicious foreign interference.</span></p> <p><span>And things are getting more complicated still.</span></p> <p><span>With the rapid development of artificial intelligence, threats posed by disinformation campaigns and other hybrid means may increase exponentially.&nbsp; And this will surely become a risk to peace, if it has not already.</span></p> <p><span>We need to heighten our vigilance and strengthen our capacity to counter such efforts.&nbsp;</span></p> <p><span>But we must also make sure that the rights that are fundamental to free and open societies, like freedom of speech, are not unduly restricted in the process. A firm commitment to safeguarding our principles of democracy, equality and respect for human rights is crucial for preserving a peaceful and prosperous society.</span></p> <p><span>We must also step up our efforts to counter global challenges to peace by addressing inequality, extreme poverty, food and energy insecurity, and other risk factors for instability and conflict.&nbsp;</span></p> <p><span>We must ensure that no one is left behind, so that everyone understands that we are stronger together, than if we are divided. Nations must work together to promote sustainable development and strengthen global capacity to respond to natural disasters and pandemics.</span></p> <p><span>And most importantly, we need to ensure that the multilateral system prevails, and that respect for international law remains the basis for interaction between nations.&nbsp;</span></p> <p><span>Because otherwise, brute force will reign. This would not only make the existence of small states more uncertain, it would be a huge loss for all humankind.</span></p> <p><span>If the multilateral system fails, we will have no hope of dealing with global threat-multipliers like climate change, or sustaining instruments for arms control, disarmament and non-proliferation.</span></p> <p><span>We would lose the instrument that has brought humankind closer to the elusive quest for peace.</span></p> <p><span>Dear friends.</span></p> <p><span>We are at a critical juncture.</span></p> <p><span>I believe that the outcome of the conflict in Ukraine may determine the credibility of our multilateral system for a generation to come.</span></p> <p><span>Let us not forget; what is happening in Ukraine now is not a "conflict". It really does not have two sides.</span></p> <p><span>It is a rare case of a unilateral attack by one country against another country, where a larger neighbour, a permanent member of the security council, is attempting not only to take away land and steal people - but quite literally to erase a country from existence.</span></p> <p><span>If Putin’s aggression is not checked, other autocrats will feel emboldened to disregard international law and violate the sovereignty and territorial integrity of their neighbours.</span></p> <p><span>By supporting the Ukrainian people in defending their homeland, we are also helping to defend the rule of law and preserve the foundations for global peace and security. Democratic leaders need to explain in clear terms why this fight matters for our peoples and their future.</span></p> <p><span>I sincerely believe that our best hope for a peaceful future is to stand firmly with multilateralism and its principles.</span></p> <p><span>For a country like Iceland - that has so much to be thankful for - this is not only the right thing to do. It is our duty.</span></p> <p><span>Thank you.</span></p>
23. september 2023Blá ör til hægriRæða utanríkisráðherra á 78. allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna<p><span><strong><em>78th United Nations General Assembly&nbsp;<br /> General Debate 23 September 2023<br /> Statement by H.E. Thórdís Kolbrún Reykfjörd Gylfadóttir<br /> Minister for Foreign Affairs of Iceland</em></strong><br /> <br /> Mr President, excellencies</span></p> <p><span>First, I would like to thank all those whose daily work is dedicated to the United Nations and its ideals.</span></p> <p><span>All across the globe people work in the name of the United Nations, wearing the colours and emblems of this organization, giving their effort in the pursuit of making our world a better place. Thank you.</span></p> <p><span>Thank you also to those who are responsible for keeping the buildings and offices clean and ready for business. Thank you to those who make sure that technology runs smoothly, to the translators and security staff, to the diplomats of the member states, and those who are entrusted with making decisions and bearing the responsibility of managing the day-to-day operations of the United Nations.</span></p> <p><span>In a large organization, each individual must do their part, and every task—no matter how mundane—is done in the name of our common cause and deserves to be done well. Everyone has a role to play, and all those roles are important.&nbsp;</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Mr President.</span></p> <p><span>This week has been dominated by discussions of the many and serious problems that humankind faces. Most of these pressing problems do not respect national borders.&nbsp;</span></p> <p><span>We are now - more than ever in the history of mankind - in a state of mutual reliance and dependence.&nbsp;</span></p> <p><span>The problems created by some of us, often have dire consequences for others.&nbsp;</span></p> <p><span>A disruption in production in one part of the world impacts the well-being of people in another.</span></p> <p><span>Hateful rhetoric that is used for political gain in one country can spread with the speed of light across borders and poison public discourse in another.</span></p> <p><span>But, there are other and more uplifting parts of this reality.</span></p> <p><span>Solutions that are discovered in any distant region of the world can be transported and utilized across the globe in an instant.</span></p> <p><span>New ideas in culture, in science and in political thought don’t respect any national boundaries.</span></p> <p><span>Being interconnected also means that people are aware of each other’s humanity.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>But, sadly—at the same time when we need it the most, multilateralism is in serious crisis.&nbsp;</span></p> <p><span>I believe that we are at a critical juncture—that when we look back at these times— 30 years from now—we will either look back with absolute sadness and horror to a catastrophe that could have been avoided, or these times will be considered a moment of strength, when the international system showed that it could withstand its toughest test without breaking apart.</span></p> <p><span>We need to take the long view and contemplate how our actions today will look a few decades from now.</span></p> <p><span>How leaders act and how institutions respond will determine the difference between hope and despair.</span></p> <p><span>This means the United Nations, and this means us, the people who are entrusted with positions of leadership and service.</span></p> <p><span>In this regard we all have a role to play, and each role is important.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Mr President.</span></p> <p><span>This year marks the halfway point for the ambitious Sustainable Development Goals set out in 2015. It is estimated that only 15 percent of the SDGs are currently on track for completion by 2030.</span></p> <p><span>Plainly speaking - it is halftime - and we are down by a big margin. During this week some positive steps have been taken at the SDG summit; but it will be actions, not words, that count.</span></p> <p><span>Iceland presented its second voluntary national review in July. As with many others, we have a mixed story to tell. Some of our goals are on track, others are not. My government remains committed to the timely implementation of the Sustainable Development Goals and Agenda 2030. As for most of us, the second half will be decisive.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>The Paris Agreement is also in jeopardy. Over the past months, we have witnessed the increased intensity of climate change and natural disasters in the form of flooding draught and extreme weather patterns. Wildfires are battering every corner of the world. These have local and global ramifications, including increased food insecurity, poverty and hunger.</span></p> <p><span>This is not just a threat to some in distant parts of the world. This is an existential threat to us all. And it is the most vulnerable, especially women and children and poorer communities, that bear the brunt of these events, that are the consequences of problems that they had no part in creating.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Mr President.</span></p> <p><span>Where there is hope, it continues to be in co-operation and in a multilateral approach to solving problems.</span></p> <p><span>A recent example is the historic agreement reached earlier this year on marine biodiversity of areas beyond national jurisdiction, under the auspices of UNCLOS—our constitution of the ocean. The BBNJ agreement is a testament to the importance and effectiveness of multilateralism when it comes to tackling the triple planetary threat of climate change, biodiversity loss and pollution.&nbsp;</span></p> <p><span>It was an important milestone that Iceland is proud to have contributed to.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Mr President</span></p> <p><span>December marks the 75th anniversary of the adoption of the Universal Declaration of Human Rights. It is a milestone worth celebrating.</span></p> <p><span>The world has long since learned that when the rights of people are denied in one state, there is a real danger that the effect will be felt by others. Just as domestic violence is a societal problem, not a family matter—brutal treatment of citizens in one state of the UN is a matter that concerns us all.</span></p> <p><span>Earlier this month Iceland formally presented its candidature to the United Nations Human Rights Council for the term 2025–2027.&nbsp;</span></p> <p><span>Human rights are a key pillar of Iceland’s foreign and development policy, based on the conviction that all human rights are universal, indivisible, interrelated, interdependent and mutually reinforcing. Our candidature is endorsed by the Nordic countries.</span></p> <p><span>Member states in the Human Rights Council do not have to be perfect. None of us are. We can all do better, and we should all aim to do better.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Mr President.</span></p> <p><span>We are seeing a serious degradation of human rights in many member states.</span></p> <p><span>Women and girls in Afghanistan can’t go to school. Their basic freedoms are taken from them, and they live under cruel and violent suppression. I salute the bravery of the women, within Afghanistan and outside, who continue to bring the attention of the world to the horrors perpetuated by the Taliban.&nbsp;</span></p> <p><span>In Iran the authorities continue to deny women freedom and punish those who dissent. We should all listen to the voices of people who put themselves in danger by openly fighting for human rights.</span></p> <p><span>We are seeing degradation in the rights of LGBTI+ communities in many places.</span></p> <p><span>Of all the things people choose to worry about—I simply can never understand why people should not be allowed the freedom to love and be loved for who they are.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Mr President.</span></p> <p><span>The shocking treatment of women by many countries, and the blatant inequalities in even more countries, are not only a terribly sad and unfair situation for the women of those countries.</span></p> <p><span>Quite frankly it makes no sense.</span></p> <p><span>I come from a country that is considered to have a very strong record when it comes to gender equality. And Iceland is fortunate enough to be a society that has developed from being among the poorest in Europe to one of the most prosperous since we became an independent Republic almost 80 years ago.</span></p> <p><span>The fact of our equality and the fact of our prosperity are strongly linked.</span></p> <p><span>We do not have gender equality in Iceland because it is a luxury we can afford.</span></p> <p><span>It is gender equality that has made us strong.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Mr President.</span></p> <p><span>In Belarus opponents of the regime are jailed and exiled while the rulers align themselves with Russia´s war in Ukraine. All of those who dedicate themselves to ensuring human rights and freedoms for the people of Belarus deserve to be listened to and supported.</span></p> <p><span>And there are so many other places around the world where people are being punished for their opinions and for challenging authorities.</span></p> <p><span>Civil society, media and freedom of speech are being undermined, not only in autocratic countries, but all over the world.</span></p> <p><span>Cases of people being arbitrarily detained by governments are on the rise and are deeply troubling.</span></p> <p><span>There is a trend in the direction of deterioration of democratic values and civil rights—often led by populist politicians who offer simplistic solutions to complex problems.</span></p> <p><span>They spread suspicion, peddle misinformation and foster polarization in their societies.</span></p> <p><span>This poses a dilemma. Those who undermine democratic norms do so under the protection of the same human rights they are attacking.&nbsp;</span></p> <p><span>And while some of these rights are misused, it is also clear that we will need to rely on human made solutions to our human made problems. And this will rely on the creative and innovative thinking of individuals who have the freedom to express their thoughts, to challenge the status quo and to test their ideas, services and products in an open and competitive society.&nbsp;</span></p> <p><span>Artificial intelligence asks some serious questions that will demand close multilateral co-operation to avoid the very real risk of this technology becoming a tool of destruction rather than creation.</span></p> <p><span>We must also bear in mind that the promise of human rights and freedom applies to individuals and does not necessarily extend to state sponsored propaganda or artificially generated misinformation that is intended to sow discord and disunity.</span></p> <p><span>Freedom of expression is for human beings, not for programmed bots that spread hate, lies and fear. Human rights are for human beings.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Mr President.</span></p> <p><span>Military coups are proliferating in Africa, the situation in Sudan is deteriorating, the Taliban regime tightens the grip in Afghanistan, the military junta in Myanmar continues to commit atrocities and the conflict between Israel and Palestine frequently flairs up with the two-state solution nowhere in sight.</span></p> <p><span>Russia’s war of territorial aggression is not only a brutal assault on Ukraine and its people - it is also an unprecedented affront to the international system.</span></p> <p><span>This madness has been ongoing for over 18 months and is the sole responsibility of a permanent member of the Security Council, which should be acting on behalf of the UN membership as a guardian of international peace and security. Instead, the Russian Federation chooses to viciously attack a neighbouring country in complete violation of the UN Charter and international law.&nbsp;</span></p> <p><span>Iceland is proud to have been at the helm when the Council of Europe decided last May to establish a Register for Damage incurred by the Russian invasion in Ukraine. This is an important step in seeking reparations after the war and holding perpetrators to account.&nbsp;</span></p> <p><span>Every country of the world and humankind as a whole, stands to lose if the international community allows wars of neo-colonial conquest by large powers against its neighbours.</span></p> <p><span>There are many grey zones in world affairs. This is not one of them.</span></p> <p><span>Russia is the aggressor and must be stopped.</span></p> <p><span>Ukraine is rightly defending its land, and by extension our international system. It must be supported.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Mr President.</span></p> <p><span>Mankind does not only create problems. We also create solutions, and some of these solutions border on being miraculous.</span></p> <p><span>In fact—this very organization, and the system of international and multilateral co-operation of which it is both the pinnacle and foundation—is an example of a man-made solution to man-made problems.&nbsp;</span></p> <p><span>But maintaining relevance and importance throughout many decades is no easy task. It falls to the organization itself, but more crucially to its member states, to avoid the pitfalls that put in jeopardy all organizations as they age; that they take on a life of their own, increasingly independent from their original aims.</span></p> <p><span>We will need to be creative, innovative and willing to look critically at how things are done, with the aim of finding ever better ways of serving the states and people of the world.<br /> We need reforms to the United Nations Security Council that reflect a much changed and evolved world since the institution was set up.</span></p> <p><span>And we need more high-level dialogue that is open and unscripted. Where the people responsible for the making important decisions can engage with each other, exchange views.</span></p> <p><span>Sometimes it is difficult to talk to people that you don’t agree with. But I have never found it to be harmful.&nbsp;</span></p> <p><span>The people of this organization, and us—people who hold positions of leadership in member states—are all human beings that benefit from being in the company of other human beings.<br /> The United Nations must be modern and change with the times.&nbsp; This system—a miracle of the human spirit when it was first set up—must earn its legitimacy over and over again, as new generations replace those who hold memories of why our current world order, with all its flaws, is still vastly and completely superior to any known alternative.</span></p> <p><span>We have no alternative but to adapt. We all have a role to play, and each role is important.</span></p> <p><span>Failure is not an option.</span></p> <p><span>Thank you.<br /> </span></p> <div>&nbsp;</div>
21. september 2023Blá ör til hægriÁvarp á hliðarviðburði um Belarús á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna<p><span>Ministers, dear friends.</span></p> <p><span>It is a pleasure to be here with you this afternoon.</span></p> <p><span>The determination and courage by those who oppose the Lukashenko regime and fight for the freedom and independence of Belarus is an inspiration to all of us.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>Keeping Belarus high on our agenda is absolutely critical.</span></p> <p><span>This was important back in 2020, following Lukashenko’s violent clampdown on protesters following the fraudulent elections, and has only grown in importance ever since.</span></p> <p><span>I think the question about the international response to the situation in Belarus is extremely relevant for us to contemplate here in New York today.</span></p> <p><span>This is the heart of the international system—the United Nations are both the foundation and the pinnacle of the efforts to unite the world around a few simple but crucial ideas.</span></p> <p><span>One of these ideas was the realization by the countries of the world—not least the countries of Europe, after the second World War—that serious deterioration in the democratic rights of citizens was not only an internal matter. When people's rights are being supressed in one country it has the potential to cause not only disruptions for other countries, but it can be a real threat to their security.</span></p> <p><span>This is why the protection of human rights are no longer considered to be national issues, but a part of the tapestry of international commitments that the countries of the world have determined to hold each other accountable for maintaining.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Dear friends</span></p> <p><span>The president of Russia, a man wanted for the war crime of stealing children - and his sidekick, the man claiming the presidency of Belarus, Lukashenko—share the objective to quell democracy, justice, and individual freedoms for their people. They offer a future of repression and stagnation, rather than modernization and prosperity.</span></p> <p><span>This is the same vision as Putin has for Ukraine, and if that vision prevails over the peoples of more and more countries—the risk for global conflict based on big power politics becomes increasingly real. This would be bad news for all of us.</span></p> <p><span>Once again—the plight of those who suffer should not be ignored by those who are fortunate enough to enjoy better conditions. We need to show solidarity.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>At the same time, we should not underestimate the power of Belarusian democratic forces and civil society.&nbsp;</span></p> <p><span>It came perhaps as a surprise to the outside world how forceful the movement against Lukashenka was following the elections of 2020. The fact that it could only be halted by violent crack-down truly uncovered the flaws of the regime´s autocratic system.&nbsp;</span></p> <p><span>It demonstrated that a large majority of the people of Belarus have already chosen the direction way they want to go – and it is surely not the way of Lukashenka and Putin.</span></p> <p><span>For Belarusians to realize the goal of a free, democratic, and truly sovereign Belarus, the international community needs to stand behind the forces fighting for that goal.</span></p> <p><span>It is my deep personal ambition that my country does what it can in this regard. If the dream of a free Belarus is realized, it will be a major and significant victory not only for the people of Belarus, not only for the forces fighting in the name of a democratic Belarus - but for all those who believe that every human being deserves the opportunity to live a life of freedom and dignity.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>I would like to thank the sponsors for organizing this event and allowing me to speak. I look forward to listening to the deliberations today.</span></p> <p><span>Thank you.</span></p>
21. september 2023Blá ör til hægriÁvarp á fundi um leiðtogafund framtíðarinnar (Summit of the Future 2024)<p><span>President, excellencies,</span></p> <p><span>We are now - more than ever in the history of mankind - in a mutual state of dependence. The common theme in some of the most pressing problems societies across the globe face is that they are for the most part they are problems that do not respect national borders.</span></p> <p><span>The slow progress of implementing the SDGs over the past years is troubling. Our attention and our resources have been strained by the accelerating climate crisis, the COVID pandemic, and Russian aggression in Ukraine with its worldwide consequences.</span></p> <p><span>Of course, we are reminded that the founding impetus of the UN, to spare the people of the world from the horrors of territorial warfare between states, is under dire threat by a permanent member of the security council. Let's be mindful that if there is a risk of a breakdown in this most sacred duty of the international system; all other worthy goals and ambitions are likely to break down as well.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>President, Iceland supports the global governance reforms proposed by the Secretary-General in “Our Common Agenda” and the subsequent policy briefs. This process offers us an opportunity to adapt the United Nations to the existing and emerging challenges.</span></p> <p><span>This is not an easy task, and there is a real risk of failure.</span></p> <p><span>Maintaining the relevance and importance of an organization throughout many decades is difficult. It falls to both the organization itself, but more crucially to its member states, to avoid the pitfalls that put in jeopardy all organizations as they age; that they take on a life of their own, increasingly independent from their original aims.</span></p> <p><span>The United Nations must not only be capable of reform but be open to transformative change and reinvention if the times require it. We will need to be creative, innovative, and willing to look critically at how things are done.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>The global community needs a robust “New Agenda for Peace” and it needs to be urgently implemented.&nbsp;</span></p> <p><span>President, a realistic, but ambitious, Pact for the Future would be a major step forward for the global community and could be instrumental in realizing the Sustainable Development Goals.</span></p> <p><span></span>Iceland will support and engage constructively in this unique endeavour to make the United Nations not only fit for purpose - but fit for the future.</p> <p>Failure is not an option.</p> <p>Thank you.</p>
11. júlí 2023Blá ör til hægriÁvarp á málþingi lýðræðisafla Belarús í Vilníus<p><span>I thank my dear friend Sviatlana and her team for the invitation to join you this morning, it is a pleasure to be here. Sviatlana - your courage and fight for a free and democratic Belarus is a true inspiration.</span></p> <p><span>It is said - tell me who your friends are, and I will tell you who you are.</span></p> <p><span>If this is true, I am honored and truly humbled by being in this company of friends today.&nbsp;</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>These are times of turbulance and danger. I have often said that for me and my generation in the West, it is surprising to have suddenly become preoccupied by the prospect that peace is not guaranteed. Of course, this only shows that I speak from a place of privilege that has been taken for granted, but nevertheless - it is true.</span></p> <p><span>It is also true that those who have enjoyed the privilege of peace for a very long time have become blind to dangers posed to the very ideas and systems that form the foundation of that peace. Freedom, human rights and democracy have been taken for granted in many countries, including my own.</span></p> <p><span>However, these rights are being challenged as well - mostly from within our own societies but with active participation of malign forces that seek to undermine the foundations of a liberal democracy. And, unfortunately, in the past few years they have made progress—even in places where the respect for these principles has been thought to be firmly entrenched.</span></p> <p><span>There has been increased complacency regarding the need to defend these principles - and for many it has led to apathy, a dangerous mindset that can be exploited by populists, autocrats and those who aim to violate our freedoms.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>So the struggle for a free Belarus and the outcome of the brutal Russian invasion on Ukraine are not matters that only have consequences for the people of Belarus and the people of Ukraine. I believe that these matter can have significant consequences and reverberate far beyond these countries.</span></p> <p><span>So, keeping Belarus high on our agendas is absolutely critical. This was important back in 2020, following Lukashenko’s violent clampdown on protesters following the fraudulent elections, and has only grown in importance ever since.</span></p> <p><span>The most recent turn of events in the Russia-Belarus relationship, including the potential of Belarus storing Russian nuclear weapons, the arrival of Wagner mercenaries in the country, and the overall deepening of Russia-Belarusian military integration, all have serious implications for our region´s security.&nbsp;</span></p> <p><span>These developments also put in question Belarus´ sovereignty, which seems to be increasingly compromised by Lukashenko´s growing political and economic dependence on Russia. Gone are the days when Lukashenka tried to represent some sort of a balance between the East and the West.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Dear friends.</span></p> <p><span>Tell me who your friends are, and I will tell you who you are.</span></p> <p><span>Indeed.</span></p> <p><span>This is of course very true of the man claiming the presidency of Belarus - Aleksandr Lukaschnko. In the past few years he has been busy advertising his friendship with a man who is now wanted for the war crime of stealing Ukranian children from their homes.</span></p> <p><span>And now - it seems that he is actively claiming best friend status with a notorious mercenary whose conduct around the world has been the subject of universal condemnation.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Putin and Lukashenko share the objective to quell democracy, justice, and individual freedoms for their people. They offer a future of repression and stagnation, rather than modernization and prosperity. This is the same vision Putin has for Ukraine.&nbsp;</span></p> <p><span>But this is a vision that the people of Ukraine are rejecting by their heroic reisistance to Russia's war. And it is a vision that the brave protesters of Belarus objected following the elections of 2020.</span></p> <p><span>A large majority of the people of Belarus have already chosen which way they want to go – and it is surely not the way of Lukashenka and Putin.</span></p> <p><span>For Belarusians to realize the goal of a free, democratic, and truly sovereign Belarus, the international community needs to stand behind the forces fighting for that goal.&nbsp;</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>In my mind - your struggle is not only for the benefit of the people of Belarus, but for all peoples who want to defend liberal democracies against autocrats.</span></p> <p><span>As I stand here with my friend and colleague from Portugal, Mr Joao Gomes Cravinho - I am reminded that the origins of the international human rights organization Amnesty International was the decision by a few people in the United Kingdom to not sit idly by when they heard of injustices done to students in Portugal, under an autocratic government.</span></p> <p><span>Then, like now, there are people who make the decision not to be bystanders when others face injustice.</span></p> <p><span>Leaders like my courageous friend Sviatlana are making sacrifices so others may have better lives. It is the duty of us in liberal democracies to make their fight our fight. Not only because it helps them, but because their struggle is also part of the defense of the principles that we want to govern our own societies.</span></p> <p><span>We need to provide support to human rights defenders, civil society, independent media, and journalists that continue their fight despite the brutality of the regime. And, perhaps most of all, we need to keep Belarus on our agendas and continue to keep external pressure on Lukashenka.&nbsp;</span></p> <p><span>On our side, Iceland uses many occasions and platforms to lend your fight for a free and democratic Belarus our voice, asserting our dismay over the regime´s abhorrent behavior and expressing solidarity with those who suffer.</span></p> <p><span>Iceland has also provided financial support both to the European Endowment for Democracy and the International Accountability Platform for Belarus, as well as funding for European Humanities University, supporting amongst others Belarusian students. I hope these initiatives will receive the support of many others.</span></p> <p><span>***</span></p> <p><span>Dear friends.</span></p> <p><span>You will continue to have our support, our gratitude and our friendship.</span></p>
07. júní 2023Blá ör til hægriÁvarp á The Changing Arctic, málþingi um breytt öryggisumhverfi norðurslóða<p>Ladies and gentlemen, dear guests</p> <p>Let me start by thanking the North American Arctic Defence and Security network, the Institute of International Affairs and Varðberg for organising today’s seminar and facilitating these important discussions on the future of the Arctic. This event underlines the growing ties between Canada and Iceland, including academic collaboration, which we very much welcome. </p> <p>We are often inclined to picture the Arctic as an isolated and static place, somehow cut out from the rest of the world. But we should not be fooled by the myth of Arctic exceptionalism. The history of the Arctic and its economic and political development has always been linked to broader geopolitical trends. </p> <p>My generation has only witnessed growing cooperation and peace in the Arctic, but the region is evolving, and the key question remains - are we going in the right direction? </p> <p>We have been watching Russia, a key Arctic state, under Putin’s leadership gradually taking on a more revisionist and selective approach to international law and the rule-based order. This is culminating in Russia’s brutal war of aggression against Ukraine, causing senseless suffering for the people of Ukraine and significantly undermining Euro-Atlantic security with broader global implications. </p> <p>Despite Putin’s strategic blunders and military losses in Ukraine, Russia seems not likely to change its course in the coming years. Therefore, the strategic importance of the North Atlantic and the Arctic has been on the rise in the past decades. This is due to several factors, including Russia’s military build-up in the Arctic and subsequent military capabilities and activities, that are of growing concern. </p> <p>Our part of the world is not immune from these turbulent times, Iceland’s national Arctic and Security policies remain firm and crystal clear, underlining our steadfast commitment to maintaining peace and low tension in the Arctic. But that does not translate into looking aside or taking a selective approach to the principles of international law and sovereignty. </p> <p>If there is one guiding star for Icelandic foreign policy, it is the values and principles reflected in the UN charter and international law. Iceland does not stand a chance in a world where might makes right or in the world order currently being promoted by the Russian regime and other non-democratic states. In fact, the same can be said of most other nations, many times bigger than Iceland. In a world where military might is the ultimate decider in world affairs, the fate of most nations is left to the whims of the strong.</p> <p>But how can we safeguard stability, peace, and development in the Arctic? </p> <p>For me, it is obvious that we are not going to cooperate politically with the Russian regime anytime soon unless we are willing to undermine the very pillars of Arctic cooperation, that are our principles and common values. </p> <p>Let me share with you few key points I believe are of a particular importance as we try to adapt our cooperation and policy to this new security environment.</p> <p>First, we must safeguard and promote international law and respect for sovereignty to avoid disputes and crises. In my view, this also sets clear limitations to any cooperation with Russia, their actions speak louder than words and we should not be tempted by the lure of Arctic exceptionalism. International law is international law also in the Arctic. We also need to be clear eyed about the strategic interests of third parties that might seek to get foothold region. </p> <p>Second, the seven Arctic states need to continue to show leadership in shaping policy and discussions about Arctic security, in line with their role and responsibilities, but they should also cooperate and work closely with the international community and key stakeholders. We need to foster and safeguard the structures and the international instruments, that we have developed, to ensure long-term sustainable development and security in the Arctic region.</p> <p>Thirdly, with Finland as a member of NATO and Sweden joining our Alliance soon, we need to ensure that the Alliance maintains situational awareness, capabilities, and presence in the region to avoid any possible military or hybrid brinkmanship from Russia. Despite Russia’s military blunders, they still maintain significant capabilities in the North and in the North-Atlantic, that are of serious concern for Euro-Atlantic security. </p> <p>Key regional partners, including the seven Arctic states, the Nordic Countries and the UK-led Joint Expeditionary Force have been stepping up their cooperation, exchanging information and conducting exercises, strengthening our ability to effectively respond in the event of a crisis. Our NATO membership and the bilateral defence agreement with the USA continue to be the key pillars of our security and defence. </p> <p>We are committed to do more ourselves nationally, including increasing defence-related expenditures, strengthening resilience, and stepping up our contribution to NATO’s activities. This includes increased host nation support for NATO and allies' operating in the North-Atlantic, not least those focusing on Anti-submarine warfare. </p> <p>Finally, although today’s discussions are overshadowed by concerns related to security, we must remain mindful when balancing our focus on short-term and long-term issues, that the Arctic will remain a delicate area that requires extensive international cooperation long after Putin's war has ended. Climate change continues to be an existential threat, resulting in melting glaciers, rising sea levels, ocean acidification, thawing permafrost, forest fires, threats to biodiversity and the list goes on. In an ideal world we would plan for a fully circumpolar cooperation, but this depends on the whether all Arctic states opt to play by the rules and rebuild trust - a vision that now seems out of reach.</p> <p>Coming back to the key question of today's seminar, <em>will the Arctic see great military engagement or continued cooperation?</em> I believe we might see both. There will growing interest, engagement, and cooperation among the Arctic seven, like-minded states and other stakeholders that share the commitment to international law, peace, and stability in the Arctic. This will be driven both security concerns that call for increased situational awareness and vigilance but also the urgent need to mitigate and adapt to climate change. </p> <p>At last, let me thank the organisers for this interesting seminar which I hope will lay the foundation for further academic cooperation between Canada and Iceland on security and defence. </p> <p>Thank you.</p> <p><em>Ávarpið var flutt á&nbsp;<span>The Changing Arctic, málþingi um breytt öryggisumhverfi norðurslóða sem haldið var í Reykjavík 7. júní 2023, skipulagt af Alþjóðamálastofnun Háskóla Íslands, Varðbergi,&nbsp;North American and Arctic Defence and Security Network og utanríkisráðuneytinu.&nbsp;</span></em></p> <p>&nbsp;</p> <p>&nbsp;</p>
02. júní 2023Blá ör til hægriBætum líf kvenna og stúlkna í Sí­erra Leóne<p>Árið 1991 braust út borgarastríð í Síerra Leóne, tæplega átta milljóna íbúa ríki á vesturströnd Afríku, sem átti eftir að standa yfir í meira en áratug. Nauðgunum og kynbundnu ofbeldi gegn konum var markvisst beitt sem stríðsvopni á meðan á stríðinu stóð. Fjölda kvenna var rænt og þær þvingaðar í hjónabönd með vígamönnum. Um þriðjungur kvenna í landinu er talinn hafa orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi í tengslum við stríðið.</p> <p>Eftir að þessum hræðilega hildarleik lauk tók við tímabil langrar og strangrar uppbyggingar. Mörg sár þurfti að græða, bæði andleg og líkamleg. UN Women hefur tekið virkan þátt í þessari uppbyggingu í Síerra Leóne. Verkefni UN Women miða að því að auka kynjajöfnuð í landinu, auka þátttöku kvenna í stjórnmálum og atvinnulífi og veita þjónustu til þolenda kynbundins ofbeldis. Um leið hefur fræðsla um skaðsemi ofbeldis verið efld, því við vitum að fræðsla er undirstaða varanlegra breytinga.</p> <p>Árið 2018 urðu þau tímamót í alþjóðlegri þróunarsamvinnu Íslands að samstarf hófst við Síerra Leóne. Ísland hefur meðal annars stutt við verkefni Mannfjöldasjóðs Sameinuðu þjóðanna (UNFPA) sem miða að því að bæta lífskjör kvenna og stúlkna sem þjást af fæðingarfistli, sjúkdómi sem veldur örkumli ungra kvenna sem ekki eru líkamlega tilbúnar til að eignast börn.</p> <p>UN Women hefur um árabil verið ein af áherslustofnunum Íslands í þróunarsamvinnu og eiga verkefni stofnunarinnar í Síerra Leóne ríka samleið með áherslum Íslands í landinu. Ísland beitir svonefndri héraðsnálgun í samstarfslöndum sínum en hún felst í náinni samvinnu við heimafólk. Í Síerra Leóne vinnur UN Women náið með héraðs- og þorpshöfðingjum að verkefnum sem hafa það að markmiði að uppræta kynbundið ofbeldi, þar með talið limlestingum á kynfærum stúlkna. Talið er að um 83 prósent kvenna á aldrinum 15 til 49 ára hafi verið limlestar á kynfærum í Síerra Leóne. Algengast er að stúlkur séu skornar á aldrinum 10 til 14 ára.</p> <p>Stuðningur utanríkisráðuneytisins við útrýmingu fæðingarfistils og verkefni UN Women við upprætingu limlestinga á kynfærum kvenna haldast í hendur, þar sem fæðingarfistill er oftar en ekki afleiðing kynfæralimlestinga.</p> <p>FO-herferð UN Women á Íslandi árið 2023 styður við verkefni stofnunarinnar í Síerra Leóne sem hafa það að markmiði að uppræta kynbundið ofbeldi. Það er augljóst að þörfin er afar mikil. Við þetta tilefni viljum við benda á að rödd Íslands er ætíð sterk þegar jafnrétti kynjanna og baráttan gegn kynbundnu ofbeldi er rædd á alþjóðavettvangi. Það er því mikilvægt að halda áfram að beita henni við hvert tækifæri sem gefst og fylgja henni eftir í verki. Samstarf íslenskra stjórnvalda og UN Women á Íslandi er gott dæmi þar um.</p> <p><em>Sameiginleg grein Þórdísar Kolbrúnar Reykfjörð Gylfadóttur utanríkisráðherra og Stellu Samúelsdóttur, framkvæmdastýru UN Women á Íslandi sem birtist á Vísi 1. júní 2023 í tilefni af FO-herferð UN Women á Íslandi.&nbsp;</em></p>
23. maí 2023Blá ör til hægriÁvarp á málstofu fjárfesta í Sviss <div> <p paraid="864526337" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{26}"><span data-contrast="auto">Dear guests,</span></p> </div> <div> <p paraid="1964115392" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{32}"><span data-contrast="auto">I want to welcome you to this seminar on Opportunities in Sustainable Iceland organised by Íslandsstofa, Business Iceland, in connection with my official visit to Switzerland.&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1332972087" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{38}"><span data-contrast="auto">Iceland and Switzerland are longstanding friends and partners. It is true that we have chosen different paths in ensuring our security. Switzerland has relied on and cultivated neutrality while my country is a founding member of NATO. But regardless of the type of security arrangements we have chosen, I believe we are – and that we must remain - united in taking a clear stand against flagrant violations of the UN charter and international law, such as Russia’s unlawful and brutal invasion into Ukraine.</span></p> </div> <div> <p paraid="512374368" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{47}"><span data-contrast="auto">Iceland and Switzerland share many of the same ideals and goals. We stand by the rule of law and peaceful resolution of disputes. We go hand in hand in promoting respect for human rights, humanitarian law and sustainable development. And we have very successfully worked together on promoting free trade and the multilateral rules-based trading system.</span></p> </div> <div> <p paraid="928302313" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{53}"><span data-contrast="auto">In short, I think we may say that Iceland and Switzerland prefer to be countries that are more known for being part of solutions to problems, rather than creating problems.</span></p> </div> <div> <p paraid="1242756553" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{59}"><span data-contrast="auto">My visit to Switzerland has provided the perfect opportunity to highlight and strengthen the long-standing good relations between our two countries.&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1416364896" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{67}"><span data-contrast="auto">Many of the most severe challenges we now face are international in nature and transcend national boundaries. The climate crisis had just been fully acknowledged by people around the world when the Covid pandemic hit us and now we find us with a full-blown Russian war of aggression being waged against Ukraine.</span></p> </div> <div> <p paraid="1321881131" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{73}"><span data-contrast="auto">To tackle these challenges, we need more international collaboration and cooperation, both at the public and the private level. Last week Reykjavík hosted the fourth summit of the leaders of the member states of the Council of Europe. The leaders committed to the Reykjavík principles on Democracy and meaningful steps were taken in the process of establishing a mechanism for justice and accountability after the war.</span></p> </div> <div> <p paraid="984401574" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{79}"><span data-contrast="auto">Ladies and gentlemen.</span></p> </div> <div> <p paraid="290301740" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{85}"><span data-contrast="auto">This seminar serves to strengthen our bilateral cooperation with Switzerland at the business level, focusing on sustainable solutions and opportunities.&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1796409035" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{91}"><span data-contrast="auto">Sustainability rests on three pillars, environmental protection, and social and economic development, and can only be achieved when we strike the right balance. Iceland’s current export policy and strategy is founded on this and sets the goal that Iceland should be recognised as leading on sustainability. I am therefore very happy to be with you here today where Business Iceland is highlighting opportunities in sustainable Iceland.</span></p> </div> <div> <p paraid="1408795224" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{97}"><span data-contrast="auto">Iceland is already in a relatively good position. We benefit from abundance of renewable energy that meets all our needs for both electricity and space heating. But we need to do even better.&nbsp; My government has been seeking ways to improve conditions for innovation and sustainable business development in Iceland. Diversifying our economy and diminishing our reliance on natural resources is important for us; so talent, technology and innovation is our focus. And foreign direct investments are of particular importance as they can bring new knowledge, connections, and ideas.&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="2142067119" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{103}"><span data-contrast="auto">In support of those objectives my government has phased out our old general incentives for investments and introduced in their place new incentives on green investments. Furthermore, we increased the already generous support for Research and Development. We understand that we will not do it alone and we have therefore introduced a system of incentives for talented foreigners working in Iceland and set up a fast track for them to obtain work- and residence permits, when required.&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="945195036" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{109}"><span data-contrast="auto">I look forward to listening to the presentations lined up for us here today, focusing on green solutions and innovation when investing in Iceland, the Icelandic equity market, and plans for the sustainable development of the Keflavík Airport Area.&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1789945247" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{115}"><span data-contrast="auto">I am honoured that Bernard Jaggy, Ambassador of Switzerland to Iceland will deliver the closing remarks before we engage in more free flowing discussions during our buffet lunch afterwards.</span></p> </div> <div class="OutlineElement Ltr SCXW201287974 BCX0" style="margin: 0px; padding: 0px; user-select: text; -webkit-user-drag: none; -webkit-tap-highlight-color: transparent; overflow: visible; cursor: text; clear: both; position: relative; direction: ltr; font-family: 'Segoe UI', 'Segoe UI Web', Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; background-color: #ffffff;"> <p class="Paragraph SCXW201287974 BCX0" paraid="1215524665" paraeid="{14c59026-c8d3-4f55-916d-36bea8b20155}{121}" style="margin: 0px; padding: 0px; user-select: text; -webkit-user-drag: none; -webkit-tap-highlight-color: transparent; overflow-wrap: break-word; white-space: pre-wrap; font-kerning: none; background-color: transparent; color: windowtext; text-align: justify;"><span data-contrast="auto">In conclusion let me again welcome you all to this seminar here today and I hope that it may inspire you to explore sustainable opportunities in Iceland.&nbsp;</span></p> </div>
17. maí 2023Blá ör til hægriÁvarp á leiðtogafundi Evrópuráðsins í Reykjavík<span><strong>Leiðtogafundur Evrópuráðsins<br /> Ávarp utanríkisráðherra<br /> Closing session<br /> 17. May 2023</strong><br /> <br /> <br /> <br /> Thank you chair,<br /> <br /> Madam Secretary General, Excellencies, ladies, and gentlemen.<br /> <br /> Europe is united around Ukraine.<br /> <br /> This has been true from the moment Russia launched its brutal full scale invasion last year.<br /> <br /> Today - we reaffirm that this remains true.<br /> <br /> It can be argued that the war in Ukraine is an horrific manifestation of a widespread and long-lasting conflict about the kind of world we want to live in.<br /> <br /> Malignant forces all over the world try to impose their will by offering cheap solutions and emotional appeals.<br /> <br /> We know that a society where people are free to think and free to speak is not easy to manage - but defending free societies is worth the effort a million times over.<br /> <br /> Today - we reaffirm our commitment to a society of individual freedoms.<br /> <br /> We recommit to our belief that a liberal democracy based on respect for the rights of the individual is the form of society that has created the greatest human welfare and economic prosperity in human history.<br /> <br /> The challenges we face all have a common solution - the solution lies in our humanity - and in human creativity.<br /> <br /> By committing to the Reykjavík principles for democracy we are showing that we are united around our values.<br /> <br /> Dear colleagues.<br /> <br /> Since we assumed the presidency, we have taken our role seriously. We are proud to have been able to contribute to this organization and to the cause of democracy, human rights and the rule of law by offering Reykjavík as a venue for this fourth summit of the leaders of the Council of Europe.<br /> <br /> When this idea was first floated in Torino - one year ago - almost to the day- I said:<br /> <br /> „If we are entrusted with the responsibility of hosting a summit, we will perform it with humility for the task and pride in our opportunity to be of service.<br /> <br /> I believe that the timing is right, and that Reykjavik can serve as a meaningful venue to reaffirm our commitment to the values that we must cherish and defend.“<br /> <br /> The high-level participation of Member States truly demonstrates our common commitment to this organisation and its role in safeguarding our common values.<br /> <br /> More than forty countries have already joined the Register of Damage that will be set up as a part of the process of ensuring accountability for Ukraine. Most believed the process for establishing such an agreement would take take years. It has taken less than six months.<br /> <br /> This shows what can be done when political will and determination are united for an important cause.<br /> <br /> This shows what we can do together.<br /> <br /> So, I would like to thank you all for attending and I would like to use this opportunity to extend my thanks to all of those who have contributed to this summit in so many ways. I also wish to thank my permanent representative and team in Strasbourg, and the Secretariat for our co-operation throughout the presidency. My heart is full of gratitude to so many people who have made this summit a reality.<br /> <br /> I would like to offer the Latvian Presidency the assurance of our support in the important work ahead in implementing the decisions made here today.<br /> <br /> Ladies and gentlemen,<br /> <br /> These are times of turbulence and uncertainty. As my prime minister said in her statement this morning:<br /> <br /> We have been here before and we know this story has many possible endings.<br /> <br /> These are serious times, and serious times demand serious discussions.<br /> <br /> We — the people in this room — can affect the outcome, we can make a difference to how the story ends.<br /> <br /> It will require courage. It will require wisdom - and it will require humility. It will require leadership.<br /> <br /> We need to advocate for our values and maintain support for them within our societies.<br /> <br /> Europe must remain united around Ukraine - and we must remain united around our values. Thank you.</span>
25. apríl 2023Blá ör til hægriÁvarp á þingi Evrópuráðsins í Strassborg<p>Thank you, Mr. President,&nbsp; </p> <p>Madam Secretary General, </p> <p>Madam Secretary General of the Assembly, </p> <p>Distinguished Parliamentarians,</p> <p>&nbsp;</p> <p>It is an honour and a pleasure to address you today.&nbsp; </p> <p>We are in the final stages of the Icelandic Presidency of the Council of Europe. In only three weeks, European Heads of State and Government will gather in Reykjavík at the Council’s fourth Summit since its establishment. </p> <p>The past year has been turbulent and in many ways traumatic. And Iceland's presidency has been a busy time, not least for our small team in Strasbourg, consisting of three diplomats and two supporting staff.</p> <p>However, it is my firm belief that strength can come in small packages and being few in numbers makes it imperative to focus resources and count on teamwork and support to get things done.</p> <p>So today, I want to express my gratitude to you Madam Secretary General, to the secretariat of the Committee of Ministers, to the Assembly, and to you Mr. Kox and your secretariat for the excellent collaboration we have had during our term in the presidency. </p> <p>In approaching the many challenges that we face, we have enjoyed genuine team-spirit and a strong sense of urgency in making things happen for the cause that we all share.</p> <p>And let us not deceive ourselves.</p> <p>These are turbulent times. The events of the past few years and then upcoming years - along with our responses - will have great consequences for a long time.</p> <p>These are serious times that demand much from all of us who have decided to shoulder responsibility in our societies.</p> <p>These are times that demand more leadership and less politics. More responsibility and less complacency. More courage and less comfort.</p> <p>These are times of decisions.</p> <p>It is an overused analogy to state that at such times we stand at a crossroads. But as it is with many clichés - it is appropriate because it contains so much truth. But in reality, every day consists of many decisions that can lead to different outcomes. So in a sense we are perpetually at crossroads of some sort and just like in one of those movies about time travel, the future is shaped in different ways based on the decisions we make at each turn.</p> <p>But the difficult decisions are not always the biggest ones. Decisions that seem small at first can have great consequences. And by the same token, decisions that seem monumental initially can eventually turn out to have very little impact.</p> <p>When I think of the past few years - I come to the conclusion that there have been many crossroads that we, as societies, have gone through and often without considering the consequences we have chosen the path of least resistance. We have chosen comfort over courage. We have chosen complacency over responsibility.</p> <p>When Russia invaded Ukraine in 2022 - the right path to take seemed obvious to most of us. This body - the parliamentary assembly of the Council of Europe - acted decisively as befits the conscious of Europe.</p> <p>So, when we came to the crossroads in February 2022 the choice was clear. But this has not always been the case.</p> <p>When Russia annexed Crimea in 2014, the Western response was different and much weaker. Various sanctions were certainly passed – in fact some right here in this Assembly. But the overall sentiment was one of complacency rather than responsibility.</p> <p>Many may have thought that it didn't matter which path to take. The options perhaps seemed confusing. Should economic relations continue to be developed in the hope that common interests would make further conflict unthinkable? Or should there be a line drawn in the sand with economic sacrifices made to show commitment to international law?</p> <p>In retrospect, it can be said that the crossroads in 2014 were even more fateful than the ones we stood at a year ago.</p> <p>Or perhaps the most decisive choice was made at the crossroads in 2008, when Russia invaded Georgia to annex South Ossetia? Could we have influenced the development of world affairs if the international community had fully understood Putin's intentions back then?</p> <p>Were we at the biggest crossroads when the Skripals were poisoned in 2018?</p> <p>How about when Mikael Khodorkovsky was imprisoned in 2004 and it became obvious that the rule of law in Russia had collapsed? Or when the journalist Anna Politskaya was murdered in 2006? Or when the members of Pussy Riot were imprisoned in 2012 for chanting in a church an appeal to Mary the Mother of God to excommunicate Putin?</p> <p>Should the total destruction of Grozny at the turn of the century have given the West sufficient clues as to the direction of Putin's Russia?</p> <p>Should we, in retrospect, have understood that at each of these crossroads, there was a chance to take a path that would lead to a better outcome than we now face in Ukraine?</p> <p>This kind of "what if" speculation is, of course, primarily academic mental gymnastics. &nbsp;But in order for us to learn from the past, we need to reflect on it.</p> <p>The war in Ukraine is of course at the top of our minds right now. But it can be argued that this war is in fact a horrific manifestation of a widespread and long-lasting conflict about the kind of world we want to live in.</p> <p>At present, may of us are worried that the system based on liberal democracy and human rights is under strain. Within Europe, reactionary forces on the right and left have gained ground. In poorer regions of the world, the public perceives an international system based on these values to be a Western import intended to serve Western interests. </p> <p>Of course, this is not the case. All UN and Council of Europe member states have committed themselves to adhere to a set of international law, including human rights law. Some countries were among the founding members of these organizations; others went to great lengths to fight for their independence and sovereignty based on these laws and fought for their rights to join these organizations, taking on both the rights and the responsibilities that come with being an independent member state of the Council of Europe and the United Nations.</p> <p>The fact is that societies based on liberal democracy and respect for the rights of the individual have created the greatest human welfare and economic prosperity in human history.</p> <p>These values are worth fighting for – and that is the context against which Iceland assumed the Presidency of the Council of Europe.</p> <p>Esteemed parliamentarians.</p> <p>During our Presidency – which is Iceland’s third presidency since we joined the organisation in 1950 – we have therefore maintained a strong focus on the Council of Europe’s core principles – human rights, democracy and the rule of law.&nbsp; &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </p> <p>Our point of departure was that in times of democratic backsliding and rising authoritarianism, there was an urgent need to return to our fundamental principles and the framework that has underpinned human rights, democracy, and rule of law on our continent.&nbsp; </p> <p>This is especially important now, as we are faced with Russia´s brutal aggression against Ukraine, which so blatantly violates everything this organization stands for and has clearly marked our work.&nbsp;&nbsp; </p> <p>During our Presidency, we have also prioritised the rights of children and youth, equality, and the environment.&nbsp; </p> <p>Every child has the right to grow to adulthood in health, peace, and dignity and it is imperative for all States to ensure the rights of children. They are our future.&nbsp; </p> <p>Iceland has put a special focus on child-centred policy making through integrated services and protection systems for children.&nbsp; In November, the Icelandic Minister for Education and Children visited the Council of Europe to promote Barnahús – or Children’s house – the Icelandic model of a child-friendly, interdisciplinary, and multi-agency response centre for child sexual abuse. </p> <p>I would like to thank the Secretary General for joining our call for the establishment of children’s houses in more Council of Europe Member States. </p> <p>In March, Iceland hosted the annual meeting of the Steering Committee for the Rights of the Child where our Minister for Education and Children also hosted a conference on integrated child protection systems to combat violence against children and provide children with access to services.</p> <p>The Icelandic Minister for Education and Children also came to Strasbourg last week to launch the guidelines “Turning 18 with Confidence: supporting migrant and refugee children transitioning to adulthood.” </p> <p>We have also emphasised the importance of meaningful youth engagement in the Council´s work. Last February, I was pleased to participate in a meeting on young people and climate change here in Strasbourg, organised with the Council of Europe’s Youth department. </p> <p>Gender equality and the protection of the hard-earned progress concerning the human rights of women and girls around the world is a strong priority for Iceland – at home and abroad.&nbsp; </p> <p>During our presidency, we gave special attention to action against gender-based violence online and on the importance of engaging men and boys in driving gender equality. </p> <p>Last December, the President of Iceland participated in a conference in Strasbourg on online digital violence and later this week, he will address a conference on the role of men and boys in combating gender-based violence.&nbsp; </p> <p>We also organised two side events during the 67th session of the Commission on the Status of Women at the UN in New York in March. One was organised with the Council’s Gender Equality Division and focused on migrant women. The other, in cooperation with other Nordic Countries, focused on online gender-based violence.&nbsp; </p> <p>The Icelandic presidency has likewise given a focus to the urgent need to promote and protect the rights of LGBTI individuals.&nbsp; </p> <p>In January, the Prime Minister of Iceland participated in a conference on advancing these human rights and tonight, we are hosting a reception celebrating human rights defenders on the occasion of Lesbian Visibility Week. You are welcome to join us. I will be there. </p> <p>Iceland is also proud to host this year’s IDAHOT+ Forum in Reykjavik, the week before the Summit. It will bring together governments, activists, civil society, and other stakeholders to assess the progress of LGBTI rights in Europe. </p> <p>Last, but not least, we have sought to highlight the important inter-relationship between human rights and the environment.&nbsp; </p> <p>In the beginning of May, the Ielandic presidency will convene a conference on the right to a clean, healthy, and sustainable environment in practice – which is held in conjunction with the meeting of the Drafting Group on Human Rights and Environment.&nbsp; </p> <p>Consultations with other Council of Europe bodies, especially the Parliamentary Assembly, have been high on the Icelandic Presidency´s agenda.&nbsp; </p> <p>Parliamentary oversight is crucial to a well-functioning democracy and this Assembly serves this important role within our organisation.&nbsp; </p> <p>In the lead up to the Summit, the Icelandic Presidency has been fully cognizant of the importance of close consultations with the Assembly, and we thank your Secretariat for the good collaboration.</p> <p>The Prime Minister and I, as well as the Permanence Secretary of State, have been honoured and pleased to have the opportunity to engage with the Assembly during Iceland’s presidency. Myself at the Standing Committee in Reykjavík in November, the Prime Minister of at the January session, and the Permanent Secretary at a meeting of the Standing Committee in the Hague in early March.&nbsp; </p> <p>We have also placed significant importance on cooperation with other international organisations.&nbsp; In January, I presented the priorities of our presidency to the Permanent Council of the OSCE in Vienna and yesterday, I briefed the Foreign Affairs Council of the EU on the preparations for the Summit.&nbsp;&nbsp; </p> <p>Mr President </p> <p>There has been one issue that has – without a doubt – made its mark on the Icelandic Presidency: Russia´s full-scale war of aggression against Ukraine.&nbsp; </p> <p>The immediate reaction of the Council of Europe to Russia’s brutal aggression was to expel Russia. This was a reaction that spoke loud and clear and stated that there would be no business-as-usual. Not even close. </p> <p>While it was the right decision to make, it was also sad to see that a state that once aspired to become a part of a democratic and just Europe, had violated such fundamental international and human rights law that we were forced to expel them. It was also sad to remove the protection provided to Russian citizens under the European Court of Human Rights and the wider set of agreements.</p> <p>Support and solidarity with Ukraine have become one of the main priorities of our Presidency and we have worked hard to ensure that the outcome of the Reykjavík Summit in May further strengthens our collective resolve.&nbsp; </p> <p>Reflecting this, there is a clear focus on Ukraine, both in the Summit´s agenda and the outcome document – in particular when it comes to holding Russia accountable for its atrocities.&nbsp; </p> <p>In February, Iceland, in close cooperation with Ukraine, put a draft decision to the Committee of Ministers to take the first step towards setting up a Council of Europe register of damages.</p> <p>A Register, under the auspices of the Council of Europe, but with broad support of leading world nations, would be a historic occasion for our organisation – but most importantly an important step towards accountability for crimes committed in this brutal war and a strong message of support to Ukraine. I thank this body for its solidarity in the efforts to make this happen.</p> <p>I hope I can count on your help in gathering support for the Enlarged Partial Agreement from your governments.&nbsp; </p> <p>Dear friends.</p> <p>As you well know, Kosovo applied for membership of the Council of Europe in May last year.&nbsp; </p> <p>During our Presidency we have been in close contact with the Kosovar and Serbian governments and consulted widely with other member states.&nbsp; </p> <p>Based on these consultations, yesterday the membership application of Kosovo was referred to this Assembly for substantive discussions. It is now up to you to recommend the next steps.</p> <p>Before concluding, I am happy to report that preparations for the Summit are going very well. </p> <p>We enter these last three remaining weeks very positive about what is around the corner but aware of this important task that we have been entrusted with.</p> <p>At the Summit, we have a choice to unite around the Council’s core principles and reaffirm our common commitment to the values that have proven to be such a blessing for the people of the world. </p> <p>This Assembly had been calling for a Council of Europe Summit for a long time. I am very grateful for the close cooperation of the Assembly and its Secretariat over the past months and am looking forward to participating in the Standing Committee meeting planned in Reykjavik, the day before the Summit. </p> <p>Now, our job is to make it count.</p> <p>Regarding the substance, from the get-go, the goal of the Icelandic Presidency has been to help deliver concrete results from the Summit that will have real and lasting positive impact for the citizens of Europe.</p> <p>We are grateful for the valuable input of the Assembly to the substantive work of the Summit, which was incorporated into the draft outcome document of the Summit prepared by the Icelandic Presidency. </p> <p>We also considered suggestions from the High-Level Reflection Group and consultations with a range of stakeholders, including Council of Europe bodies, international organisations, youth representatives, and civil society.&nbsp; </p> <p>The Presidency also held an open call for suggestions – a first in the history of the Council of Europe – where any interested organisation or citizen could participate.&nbsp; </p> <p>The final outcome will depend on negotiations between Member States but we are confident that the Reykjavík Declaration will make a difference for our organisation and for our citizens.</p> <p>We want the Summit to reach the people of Europe and create more visibility and interest in our Organisation. In line with that the opening session and the general debate will be broadcast live.&nbsp; </p> <p>Dear friends.</p> <p>In the past year we have seen full-scale war in Europe.&nbsp; </p> <p>But we have also seen the power of multilateralism.&nbsp;&nbsp; </p> <p>Europe has come together, in a unique way, in sanctioning the invader, in offering support to Ukraine, and standing together in defence of our shared values.&nbsp; </p> <p>We, in the Council of Europe, still believe in international law and the rules-based order.&nbsp;&nbsp; </p> <p>What is more the people of Ukraine still believe in international law and the rules-based order.&nbsp;&nbsp; </p> <p>We have seen in the past year that people are ready to die for democracy and freedom – things that we have taken for granted for far too long.&nbsp;&nbsp; </p> <p>Because, values matter.&nbsp;&nbsp; </p> <p>I started my statement by reflecting on the crossroads we – as individuals and societies - are faced with every day.</p> <p>In the movies about time travel, every twist and every turn has the potential to have tremendous consequences. But that is fiction. It is only for fun. </p> <p>But for us, in real life - our decisions at any one of those twists and t urn really matter. We have a duty to take our role seriously.</p> <p>I would like to believe that the lesson to draw from all these crossroads of the past few years is that instead of looking passively at the ground and choosing the path that looks more convenient or financially profitable in the short term, we should look up, and be guided by our purpose that we choose the direction that our higher ideals compel us to.</p> <p>We should ask ourselves what is best for human rights, democracy and the rule of law? And that should be the road we choose. </p> <p>At every crossroads we should ask ourselves, what is best for international law and multilateralism? And we choose the path that defends those institutions.</p> <p>We should be careful that the pursuit of narrow national self-interest does not lead us to places of common suffering.</p> <p>In this regards, this Assembly plays a key role, bringing together diverse opinions and political standpoints but in unity around our core values.&nbsp; </p> <p>We must never tire of advocating for democracy, human rights and the rule of law, and a peace that is based on justice. </p> <p>That has been the goal of the Icelandic Presidency and we are grateful to have had the opportunity to contribute. </p> <p>I look forward to your questions.&nbsp; </p> <p>Thank you.</p>
19. apríl 2023Blá ör til hægriÁvarp á ráðstefnunni Alþjóðasamvinna á krossgötum<p>Kæru ráðstefnugestir.</p> <p>Eins og góð venja hefur skapast til þá hittumst við hér á síðasta degi vetrar í Norræna húsinu til þess að ræða stöðu alþjóðamála undir yfirskriftinni: Alþjóðasamvinna á krossgötum - hvert stefnir Ísland?</p> <p>Mér finnst það áhugavert að Alþjóðamálastofnun hefur notast við þessa yfirskrift að minnsta kosti í nokkur síðustu ár: Alþjóðasamvinna á krossgötum.&nbsp;</p> <p>Tekur aldrei við beinn og breiður vegur þar sem framtíðin er fyrirsjáanleg - að minnsta kosti næsta árið? Stöndum við sífellt á krossgötum?</p> <p>Maður spyr sig… og&nbsp;í&nbsp; ýmsum skilningi er það vitaskuld málið. Sagan tekur ekki endilega risastórar og óvæntar beygjur, heldur mótast af þeim smáu ákvörðunum sem teknar eru á hverjum degi.</p> <p>Það felst því sannleikur í því að líta svo á að við séum sífellt á einhvers konar krossgötum. Á hverjum degi og á hverju ári horfumst við í augu við ýmsa valkosti og rétt eins og í góðri bíómynd um tímaflakk þá mótast framtíðin með ólíkum hætti útfrá því hvaða ákvarðanir við tökum hverju sinni.</p> <p>Ákvarðanir sem virðast lítilvægar þegar þær eru fyrst teknar geta leitt til stórbrotinna afleiðinga. Og að sama skapi geta ákvarðanir sem virðast stórar í fyrstu reynst afdrifalitlar þegar allt kemur til alls.</p> <p>Stundum veltir litla þúfan þungu hlassi - og stundum stafar mesti hávaðinn af því þegar barið er í tóma tunnu.</p> <p>Stundum eru valkostirnir á krossgötunum afgerandi og frekar augljóst í hugum flestra okkar hvaða leið skuli velja. Þegar Rússland hóf allsherjarinnrás sína í Úkraínu held ég að fáum hafi komið annað til hugar en að það væri réttur og augljós kostur að velja þá leið að standa með Úkraínu og taka afstöðu gegn Rússlandi.&nbsp;</p> <p>Það er líka svo að á Íslandi er yfirgnæfandi stuðningur við Úkraínu. Nýleg könnun sem gerð var í öllum ríkjum Atlantshafsbandalagsins sýndi að 87% svarenda á Íslandi eru hlynnt áframhaldandi stuðningi við Úkraínu, þar af sögðust&nbsp; 62%&nbsp; mjög hlynnt, og var það hlutfall hvergi hærra í bandalagsríkjunum.</p> <p>En stundum eru valkostirnir á krossgötunum ekki eins afgerandi eða augljósir. Þegar Rússland sölsaði undir sig Krímskaga árið 2014 voru viðbrögð Vesturlanda önnur og miklu veikari. Ýmis konar refsiaðgerðir voru vissulega samþykktar, en ég held það sé óhætt að fullyrða að flest okkar hafi ekki órað fyrir því að átta árum síðar kæmu stjórnvöld í Kreml til með að fyrirskipa innrás í landið allt í því skyni að sölsa það undir sig eða gera það að einhvers konar hjálendu.</p> <p>Árið 2014 og árin á eftir hugsuðu margir að það skipti eflaust ekki svo miklu hvora leiðina við tækjum á krossgötunum. Bæði hér innanlands og víða annars staðar virtust valkostirnir á krossgötunum ruglingslegir. Ættum við að leyfa þessari hegðun að viðgangast en halda áfram að þróa og þroska viðskiptasambönd og vona að sameiginlegir hagsmunir kæmu til með að gera frekari átök óhugsandi? Eða ættum við að velja þann kost að draga línu í sandinn gagnvart ofbeldisseggjum og færa þær efnahagslegu fórnir sem þarf til þess að sýna samstöðu með alþjóðalögum.&nbsp;</p> <p>Þó má segja að eftirá að hyggja að krossgöturnar árið 2014 hafi ráðið meiru en þær sem við stóðum á fyrir ári síðan.</p> <p>Eða voru það kannski voru það krossgöturnar sem við stóðum á árið 2008 þegar Rússland gerði innrás í Georgíu til að sölsa undir sig Suður-Ossetíu sem réðu mestu? Hefði það haft afgerandi áhrif á framvindu heimsmála ef alþjóðasamfélagið hefði áttað sig á fyrirætlunum Pútíns þá?</p> <p>Hvað með þegar Mikael Kodorkovskí var fangelsaður árið 2004 og augljóst var að réttarríkið í Rússlandi var hrunið, eða þegar blaðakonan Anna Politskaya var myrt árið 2006, þegar meðlimir Pussy Riot voru fangelsaðir árið 2012 fyrir að kyrja í kirkju ákall til Maríu guðsmóður að bannfæra Pútín. Voru stóru krossgöturnar þegar eitrað var fyrir Skripal feðginunum árið 2018?&nbsp; Hefði gjöreyðing Grozný um aldamótin átt að gefa Vesturlöndum nægilegar vísbendingar um hvers lags vegferð Rússlands Pútíns yrði á?</p> <p>Svona „hvað ef“ vangaveltur eru auðvitað fyrst og fremst akademísk hugarleikfimi. En það er jú tilgangurinn með fundinum hér í dag og þeirri umræðu sem á sér stað á vettvangi háskólans, fræðimanna, álitsgafa og áhugafólks um alþjóðamál.</p> <p>Og það er auðvitað leiðin til þess að læra - að velta fyrir sér fortíðinni, læra af henni. Þannig aukum við líkurnar á því að taka réttu beygjurnar á næstu krossgötum.</p> <p>Þótt Úkraínustríðið sé okkur ofarlega í huga nú þá má færa rök fyrir því að það sé í raun hryllilegasta birtingarmyndin á útbreiddum og langvarandi átökum um hvernig heimi við viljum lifa í.</p> <p>Nú um stundir þykir töluvert til siðs að velta fyrir sér spurningunni hvort það fyrirkomulag sem byggist á frjálslyndu lýðræði og borgaralegum mannréttindum kunni að eiga undir högg að sækja.&nbsp; Innan Evrópu hefur afturhaldsöflum til hægri og vinstri vaxið fiskur um hrygg. Á fátækari svæðum heimsins er því haldið að almenningi að alþjóðakerfi sem byggist á þessum gildum sé grunsamleg vestræn innflutningsvara.</p> <p>Staðreyndin er hins vegar sú að frjálslynt lýðræði sem byggist á virðingu fyrir réttindum einstaklingsins er sú samfélagsmynd sem skapað hefur mesta mannlega velferð og efnahagslega velsæld í mannkynssögunni.&nbsp; Það veitir okkur ágæta vísbendingu um hvort það sé þess virði að berjast fyrir þessum gildum.</p> <p>Ég vil trúa því að lærdómurinn sem helst blasir við þegar við hugsum um allar þessar krossgötur undanfarinna ára sé hugsanlega sá að í stað þess að stara ofan í jarðveginn og velja þá leið sem lítur út fyrir að vera þægilegri eða greiðfærari til skamms tíma þá sé líklegra til árangurs að horfa til himins og fylgja þeim leiðarstjörnum sem við trúum að vísi okkur í rétta átt.</p> <p>Við eigum að spyrja hvað er best fyrir alþjóðalög og alþjóðasamvinnu? Það er leiðin sem er best fyrir Ísland.</p> <p>Við spyrjum hvernig við getum verið verðugir bandamenn þeirra ríkja sem standa vörð um öryggi og frið í okkar heimshluta? Við skorumst ekki undan ábyrgð í þeim efnum.</p> <p>Við eigum að spyrja hvaða leið liggur í áttina til lýðræðis og jafnréttis í heiminum? Það er rétta leiðin fyrir Ísland.</p> <p>Hvaða leið á krossgötunum vísar í áttina til sterkara réttarríkis og viðskiptafrelsis? Það er leiðin sem tryggir Íslendingum mesta velsæld.</p> <p>Og við eigum að spyrja, hvaða leið liggur til borgaralegra mannréttinda, frelsis og sköpunar? Það er leiðin sem samræmist best hagsmunum Íslands.</p> <p>Kæru gestir.</p> <p>Hvað gerist þegar þjóð stendur á krossgötum og velur á milli þess að berjast fyrir því að komast inn í hóp frjálslynda lýðræðisríkja eða beygja sig í duftið fyrir ofbeldisógnum afturhaldsafla? Hvað gerist þegar fólkið í Úkraínu velur á milli niðurbælingar manneskjunnar í nafni dýrkunar á Pútín eða upphafningu mannsandans í nafni einstaklingsréttinda og frelsis?</p> <p>Til dæmis gerist það að samfélagið þroskast hratt í áttina frá fordómum í áttina að skilningi. Í grein sem birtist í Foreign Policy fyrr í vikunni segir að frá 2016 hafi hlutfall Úkraínumanna sem sýna andúð í garð LGBTQ hópum lækkað úr 60% í 38% - og sífellt eykst stuðningur við að taka stór skref í átt til jafnréttis. Meðal þess sem drífur áfram þessa þróun er að annars vegar þegar fréttir berast af samkynhneigðum hermönnum sem fallið hafa í orrustum til að verja bræður sínar og systur—og hins vegar þá hefur hið aumkunarverða hommahatur sem pólitík Pútíns byggist í auknum mæli á einfaldlega þau áhrif að stór hluti Úkraínumanna hugsar með sér hvort þeir vilji virkilega vera í sama liði og hann. Úkraína á enn langt í land í þessum efnum, en ólíkt Rússlandi þá er hreyfingin afgerandi og hröð í rétta átt.</p> <p>Ágætu ráðstefnugestir.</p> <p>Sjálf kem ég hér í fyrsta sinn í hlutverki mínu sem utanríkisráðherra, en ég gat ekki verið hér á síðasta ári vegna ferðalaga. En ég er ákaflega þakklát fyrir að fá að vera með ykkur hér í dag og ég vil sérstaklega þakka Alþjóðamálastofnun fyrir að sinna því mikilvæga hlutverki að vera vettvangur frjórrar og áhugaverðrar umræðu um alþjóðamál hér á landi. Vitsmunaleg og vönduð fræðileg umfjöllun um alþjóðamál leiðir til aukins þroska í almennri umræðu og bættri ákvarðanatöku - og betra leiðarvals á öllum þessum viðsjárverðu krossgötum.</p> <p>Nú er rétt um mánuður þar til haldinn verður fjórði leiðtogafundur Evrópuráðsins. Hann verður haldinn í Reykjavík og helsta tilefni fundarins er að staðfesta þau heit sem aðildarríkin hafa strengt um að standa vörð um lýðræði, mannréttindi og réttarríkið. Ástand heimsins er þannig að slík áminning er þörf. Og ég er vongóð um að þessi fundur reynist heilladrjúgur fyrir þessi dýrmætu gildi og að okkur Íslendingum auðnist að uppfylla hlutverk okkar þannig að sómi sé að.&nbsp;</p> <p>Þetta var sú hugsun sem réð mestu um að ég tók ákvörðun um að gefa hugmyndinni um leiðtogafund á Íslandi undir fótinn þegar hún kom fyrst upp fyrir tæpu ári síðan. Á þeim krossgötum hefði verið einfalt að víkja sér undan verkefninu - en með því að horfa frekar á leiðarstjörnuna heldur en jörðina fyrir framan okkur var niðurstaðan skýr. Ísland hefur ekki efni á að láta sitt eftir liggja.</p> <p>Ísland á að leggja sitt af mörkunum. Það er sú leið sem Ísland á að vera á. Þangað eigum við að stefna.</p> <p>Takk fyrir.</p> <p><em>Erindi flutt á ráðstefnu Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands og utanríkisráðuneytisins í Veröld - húsi Vigdísar síðasta vetrardag 2023.</em></p>
27. febrúar 2023Blá ör til hægriÁvarp fyrir hönd Norðurlanda á hliðarviðburði um mannréttindi og mannúðarmál í Úkraínu og víðar<p><strong>Ávarp fyrir hönd Norðurlanda á hliðarviðburði um mannréttindi og mannúðarmál í Úkraínu og víðar</strong></p> <p>Excellencies</p> <p>Distinguished delegates,</p> <p>I have the honour to speak on behalf of the five Nordic countries: Denmark, Finland, Norway, Sweden and my own country Iceland. </p> <p>Russia’s brutal full scale invasion of Ukraine has caused immense suffering to the people of Ukraine. </p> <p>The war has triggered an enormous humanitarian catastrophe in Europe. At least 8 thousand civilians have lost their lives and 14 million Ukrainians have been displaced. </p> <p>Russia’s armed forces have deliberately attacked critical civilian infrastructure, including energy grids, power interconnectors and water stations. </p> <p>We witness daily violations of international humanitarian law that in many cases constitute war crimes. The widespread suffering inflicted on civilians in Ukraine is unacceptable. Accountability for the crimes committed as part of Russia’s aggression against Ukraine must be ensured.<em> </em></p> <p>We urge Russia to adhere unconditionally to international humanitarian law. We demand that Russia immediately stops all military activity and withdraws all Russian military personnel and equipment from Ukraine within its internationally recognised borders.&nbsp; </p> <p>The consequences of the war are not only felt in Europe. Because of Russia’s brutal invasion, people are suffering all over the world due to economic turmoil and food insecurity. This has detrimental effects on the ability of people in developing countries and in vulnerable situations to enjoy their fundamental human rights.</p> <p>Russia’s war of aggression in Ukraine has brought to light how important it is to stand united in our fight for a just and fair international order, where democracy, human rights and the rule of law prevail.</p> <p>We stand in full unity with Ukraine and its courageous people.</p> <p><em>Utanríkisráðherra flutti ávarpið fyrir hönd Norðurlanda á hliðarviðburði um mannréttindi og mannúðarmál í Úkraínu og víðar sem fram fór í Genf, 27. febrúar 2023.</em></p>
27. febrúar 2023Blá ör til hægriRæða á áheitaráðstefnu um Jemen<h4>Ræða á áheitaráðstefnu um Jemen</h4> <p>Excellencies, </p> <p>We are here today to draw the world’s attention to the fact to the suffering of the people of Yemen. Two thirds of the country’s entire population, over 21 million people, need urgent humanitarian assistance. </p> <p>Eight years of conflict have left the country’s infrastructure in ruins and the people of Yemen at the end of their resources. </p> <p>Displacement and economic deterioration are made even worse by repeated natural disasters. It is imperative that all parties continue to engage in the political process in view of ending the long-standing conflicts and find a peaceful solution. </p> <p>The need for predictable and flexible funding to sustain our partner’s operations in Yemen has therefore never been greater.</p> <p>Today, I confirm Iceland’s pledge for 2023 of 95 million Icelandic Krona directed towards OCHA’s Yemen Humanitarian Fund, UNFPA and WFP.</p> <p>I am also pleased to announce a new pledge for 2023 of 30 million Icelandic Krona for UNHCR’s activities in Yemen, bringing our total support in 2023 to 125 million Icelandic Krona.</p> <p>In addition, I am announcing a new 320 million Icelandic krona multi-year pledge for 2024-2025, or 160 million Icelandic krona per year. This support will also be channeled through OCHA’s Yemen Humanitarian Fund, UNFPA, WFP and UNHCR. </p> <p>Ladies and gentlemen,&nbsp;</p> <p>This past year we once again experienced a rise in humanitarian needs around the globe and this year bodes to be even worse. </p> <p>We share a collective responsibility to help those in need – let me assure you that Iceland will continue to do so. &nbsp;</p> <p>Thank you.</p> <p><em>Ávarpið var flutt á áheitaráðstefnu um Jemen í Genf, mánudaginn 27.febrúar 2023.</em></p>
27. febrúar 2023Blá ör til hægriÁvarp í 52. lotu mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna<div> <p paraid="609497692" paraeid="{197a71cc-6d72-4347-88b8-03b2acaebfea}{162}"><span data-contrast="auto">Mr. President,&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1293730501" paraeid="{197a71cc-6d72-4347-88b8-03b2acaebfea}{168}"><span data-contrast="auto">High Commissioner,&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1667819294" paraeid="{197a71cc-6d72-4347-88b8-03b2acaebfea}{174}"><span data-contrast="auto">Excellencies,&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1249330377" paraeid="{197a71cc-6d72-4347-88b8-03b2acaebfea}{180}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1432567324" paraeid="{197a71cc-6d72-4347-88b8-03b2acaebfea}{184}"><span data-contrast="auto">The past year has been a year that has brought on many disappointments </span><span data-contrast="auto">but it has also been a year of inspiration.</span></p> </div> <div> <p paraid="28426786" paraeid="{197a71cc-6d72-4347-88b8-03b2acaebfea}{234}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1390374442" paraeid="{197a71cc-6d72-4347-88b8-03b2acaebfea}{238}"><span data-contrast="auto">The last time I addressed this esteemed body it was only four days after Russia launched its illegal and brutal invasion of Ukraine.</span></p> </div> <div> <p paraid="1265515136" paraeid="{197a71cc-6d72-4347-88b8-03b2acaebfea}{244}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="477548191" paraeid="{197a71cc-6d72-4347-88b8-03b2acaebfea}{248}"><span data-contrast="auto">When</span><span data-contrast="auto"> I </span><span data-contrast="auto">last </span><span data-contrast="auto">spoke here there was almost a complete consensus</span><span data-contrast="auto"> that</span><span data-contrast="auto"> Ukraine's infrastructure and government would</span><span data-contrast="auto"> soon</span><span data-contrast="auto"> crumble under the overwhelming weight of the Russian assault.</span><span data-contrast="auto"> But a</span><span data-contrast="auto"> time tested truth has once again been re-established. An overpowering force of arms does not always suffice to defeat an overwhelming strength of </span><span data-contrast="auto">purpose</span><span data-contrast="auto">.</span></p> </div> <div> <p paraid="350318451" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{35}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="762094545" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{39}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="662519656" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{45}"><span data-contrast="auto">I mention this here today because I believe that the world has drawn inspiration from the magnificent courage of the Ukranian people and the dynamic and often poetic words of their leader Presdient Zelensky.</span></p> </div> <div> <p paraid="183914036" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{51}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="639817489" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{55}"><span data-contrast="auto">As I said in my speech a year ago; Putin's war is waged against the advance of tolerance, against understanding, against peace.</span></p> </div> <div> <p paraid="564225835" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{61}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1207932094" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{65}"><span data-contrast="auto">The worldview that the Russian president is offering to the world is based on repression, the stifling of free thought, violent nationalism and fear of the other.</span></p> </div> <div> <p paraid="855251133" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{71}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1066650297" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{75}"><span data-contrast="auto">It persecutes those who challenge authority.</span></p> </div> <div> <p paraid="601161897" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{81}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1032268540" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{85}"><span data-contrast="auto">It stigmatizes for those who—by choice or by nature—are different and unique.</span></p> </div> <div> <p paraid="92859482" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{91}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1893725251" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{95}"><span data-contrast="auto">For these and many other reasons, Russia's war and Ukraine's defense are relevant to the entire world.</span></p> </div> <div> <p paraid="1521129392" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{101}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="76236610" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{105}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="250010205" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{111}"><span data-contrast="auto">The</span><span data-contrast="auto"> invasion strikes at the heart of the UN Charter and the international rules-based order and </span><span data-contrast="auto">is intended to undermine the fundamental human rights that all members states of the United Nations have undertaken to defend.</span></p> </div> <div> <p paraid="905565206" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{157}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1569334211" paraeid="{532c6e55-aa1d-4ad8-9a8f-370c903fb30b}{161}"><span data-contrast="auto">At this juncture, it is encouraging that a great majority of all UN member states have stated their clear opposition to this grave assault on the system we have built since the end of WWII.&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="394972698" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{20}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1791452510" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{24}"><span data-contrast="auto">L</span><span data-contrast="auto">ast week 141 nations </span><span data-contrast="auto">again </span><span data-contrast="auto">voted</span><span data-contrast="auto"> in favour of</span><span data-contrast="auto"> a resolution demanding </span><span data-contrast="auto">the immediate withdrawal of</span><span data-contrast="auto"> Russia</span><span data-contrast="auto">‘s</span><span data-contrast="auto"> forces from within Ukraine's internationally recognized borders and emphasized the need to hold those accountable who have committed crimes against international law.</span></p> </div> <div> <p paraid="297714699" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{70}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="396537173" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{74}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1584633846" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{80}"><span data-contrast="auto">Horrendous reports of atrocities, sexual and gender-based violence, </span><span data-contrast="auto">the forced deportations of children, </span><span data-contrast="auto">and other grave human rights violations and abuses have fueled a sense of urgency – </span><span data-contrast="auto">that </span><span data-contrast="auto">we all feel </span><span data-contrast="auto">–</span><span data-contrast="auto">of ending this war and securing a just peace for the people of Ukraine.</span></p> </div> <div> <p paraid="328833671" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{118}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="113893011" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{122}"><span data-contrast="auto">Iceland remains unwavering in its support and solidarity with Ukraine, and we are committed to playing our part, including in our Presidency of the Council of Europe.</span></p> </div> <div> <p paraid="158098267" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{128}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="506217765" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{132}"><span data-contrast="auto">We</span><span data-contrast="auto"> also</span><span data-contrast="auto"> stand with the </span><span data-contrast="auto">people of </span><span data-contrast="auto">Belarus in their fight for a free and democratic society</span><span data-contrast="auto"> denied to them by authorities that have also been an</span><span data-contrast="auto"> enabler of this war. The relentless struggle of Sviatlana Tsikhanouskaya for the rights of her people is an inspiration to all of us who value human rights.</span></p> </div> <div> <p paraid="339150517" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{196}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1814409360" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{202}"><span data-contrast="auto">Mr. President,&nbsp;&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="2096333112" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{208}"><span data-contrast="auto">In the past year the world has also been inspired by those in Iran who have risked their all to fight for human rights and an end to the subjugation of women by the state.</span></p> </div> <div> <p paraid="615590482" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{214}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1001476531" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{218}"><span data-contrast="auto">In November, this Council took a stand against the injustice, the blows and the bullets</span><span data-contrast="auto">,</span><span data-contrast="auto"> which the Islamic Republic of Iran used in trying to stamp out peaceful protests by establishing a fact-finding mission. I am proud that Iceland played a role in this process.</span></p> </div> <div> <p paraid="479724944" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{228}">Unfortunately, the people of Iran are still being subjected to brutal violence and arbitrary actions by the state.&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="2054269390" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{240}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1972127228" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{244}"><span data-contrast="auto">In Afghanistan, the Taliban are committing the gravest violations and abuses of human rights by excluding half of Afghanistan’s population from society and the right to education.&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="560316933" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{250}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1473313748" paraeid="{8d3cfc70-0ecc-4a87-9a57-f693808ba30f}{254}"><span data-contrast="auto">We call on the Taliban to lift the vast restrictions on women.&nbsp;&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="123326165" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{5}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="445162537" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{9}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1598700902" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{15}"><span data-contrast="auto">Mr. President,&nbsp;&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1042443140" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{21}"><span data-contrast="auto">Human rights are a fundamental part of Iceland’s foreign policy and over the past few years, we have increasingly become active in the Council, both as </span><span data-contrast="auto">a </span><span data-contrast="auto">member in 2018-2019 and a</span><span data-contrast="auto">n</span><span data-contrast="auto"> observer.&nbsp;&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1233349450" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{35}"><span data-contrast="auto">&nbsp;&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="1370997385" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{41}"><span data-contrast="auto">As part of our commitment to the Council’s work, Iceland is running for a seat on the Human Rights Council for the term 2025-2027. Our candidature is supported by all the Nordic States.&nbsp;&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="296670373" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{47}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1003509203" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{51}"><span data-contrast="auto">If elected, we will be resolute in our support for the Council’s mandate and will </span><span data-contrast="auto">encourage all</span><span data-contrast="auto"> Member State to live up to their human rights obligations and commitments</span><span data-contrast="auto">, including through cooperation with the High Commissioner and the Council‘s mechanisms.</span></p> </div> <div> <p paraid="638627463" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{101}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="917316462" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{105}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1669537725" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{111}"><span data-contrast="auto">Mr. President,&nbsp;&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="946177569" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{117}"><span data-contrast="auto">In too many countries, people are persecuted because of their faith, their political views or their sexual orientation.</span></p> </div> <div> <p paraid="1213956955" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{129}"><span data-contrast="auto">Human rights defenders and journalists risk their lives and liberties every day for calling out these injustices and for engaging in an open, democratic debate. We have a collective duty to promote and protect human rights and freedom of all.</span></p> </div> <div> <p paraid="2043348565" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{135}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1120476243" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{139}"><span data-contrast="auto">An let us not forget that the fundamental freedoms of individuals; including the freedom of assembly, expression, conscience and freedom of thought, are needed to fuel human creativity and innovation, which in turn </span><span data-contrast="auto">are</span><span data-contrast="auto"> the foundation of economic and social progress.</span></p> </div> <div> <p paraid="1556334188" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{149}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="944798295" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{153}"><span data-contrast="auto">The critical importance of this Council has perhaps never been clearer.&nbsp;&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="41032563" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{159}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1855173878" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{163}"><span data-contrast="auto">I wish you all peace and freedom.&nbsp;</span></p> </div> <div> <p paraid="7706470" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{169}">&nbsp;</p> </div> <div> <p paraid="1404473137" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{173}"><span data-contrast="auto">Thank you.</span></p> <p paraid="1404473137" paraeid="{cf92607b-08a1-4149-bdcf-97f80d5f1395}{173}"><span data-contrast="auto"><em>Ræðan var flutt í 52. lotu Mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna í Genf 27. febrúar 2023.</em></span></p> </div>
24. febrúar 2023Blá ör til hægriÁvarp á fundi fastaráðs ÖSE<span>Mister Chair,  &nbsp;<br /> Honourable Ministers,&nbsp;<br /> Excellencies,&nbsp;<br /> <br /> Today marks one year since Russia started the largest invasion on the European continent since the Second World War.&nbsp;<br /> <br /> For 365 days have the people of Ukraine had to endure the daily horrors of war, with Russia demonstrating complete disregard for human life and dignity.&nbsp;<br /> <br /> Russia´s unjustified and unprovoked war against Ukraine so clearly violates everything that our international order stands for. It is a blatant violation of international law and the UN Charter, and our OSCE principles and commitments.<br /> <br /> And as reports have so clearly demonstrated, Russia´s respect for international humanitarian and human rights law is simply non-existent.<br /> <br /> The consequences of Russia’s war are felt far and wide – not only by the Ukrainian people, or Europe, but in all corners of the world. As too often is the case, the most vulnerable suffer the most.&nbsp;<br /> <br /> The generations before us built a system of international law from the ruins of two world wars and their unforgettable horrors. This we must never forget, or what a world dominated by violence and might instead of rules and right looks like.&nbsp;<br /> <br /> Ultimately, this is a war about values. In their courageous defence of their country, the Ukrainian nation has shown that the values we build our multilateral system on are worth fighting for. It is our duty to support Ukraine, for as long as it takes.&nbsp;<br /> <br /> Let us be clear, it is only Russia that can end the war. Russia must stop its attacks, stop violating international law, stop this madness. Russia must completely and unconditionally withdraw all its troops from the entire territory of Ukraine and must comply with its international obligations.&nbsp;<br /> <br /> Accountability for international crimes committed within the context of the war, including the crime of aggression, is vital to ensure justice and reparations. Impunity for the perpetrators is not an option.&nbsp;<br /> <br /> Iceland remains unwavering in its support and solidarity with Ukraine. This has become one of the main priorities of our Presidency of the Council of Europe, and we intend to do our best to ensure that the outcome of the Reykjavík Summit in May further strengthens our collective resolve.&nbsp;<br /> <br /> We must continue to demonstrate strength, resilience, and unity.&nbsp;<br /> <br /> We must never tire in advocating for democracy, freedom, rule of law, and a peace that is based on justice.&nbsp;<br /> <br /> We must all do our best to ensure that Ukraine wins this war<br /> <br /> I thank you.&nbsp;<br /> </span> <div>&nbsp;</div>
24. febrúar 2023Blá ör til hægriÁvarp ráðherra á fundi ráðherranefndar Evrópuráðsins<span></span> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Dear colleagues, </span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">dear Representatives, </span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Let me welcome you to this extraordinary meeting of the Ministers’ Deputies, to mark one year of Russia’s war of aggression against Ukraine.</span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Let me also welcome those joining us live, as this meeting is being broadcasted live from the Council of Europe headquarters in Strasbourg. </span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">I am very pleased that we are joined here today by Emine Dzapharova, First Deputy Foreign Minister of Ukraine. Madam Minister, it is an honour that you have decided to join us here in Strasbourg. </span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">I am also pleased that we are joined by Mr. Tiny Kox, President of the Parliamentary Assembly.</span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">--</span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Before we move on to our meeting let me get a few procedural aspects out of the way and ask if there are any questions concerning the draft agenda.</span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">I see none, so I declare the agenda adopted.</span></p> <p>--</p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Let me now move to the draft decisions that were approved at the meeting of the Deputies’ meeting on Wednesday and state that they are now formally adopted.</span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">I am very pleased that we could start the meeting with the adoption of this strong message of support to Ukraine, following on to similar decisions taken under the Presidencies of Italy and Ireland. </span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">I would also like to draw your attention to the joint statement on Russia’s brutal aggression against Ukraine that was issued last night by the Council of Europe leaders, namely myself in my role as the President of the Committee of Ministers, the Secretary General, the President of the Parliamentary Assembly, the Commissioner for Human Rights, and the President of Congress. </span></p> <p><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Before commencing our discussions, I would like to invite delegations to view parts of the documentary called “<em>Oh, sister” </em>featuring Ukrainian women in war – a stark reminder of why we are here today.</span></p> <p>--</p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Against the background of this film, we will mark the year that has passed since the launch of Russia’s full-scale aggression against Ukraine. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">One year ago, the Committee of Ministers agreed, only 24 hours after the Russian aggression had started and in agreement with the Parliamentary Assembly, to suspend the Russian Federation from the Council of Europe.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">The Russian authorities decided to continue their war of aggression in flagrant violation of international law and its statutory obligations. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">This Committee therefore excluded the Russian Federation from the Council of Europe as of 16 March 2022, again after consultation with the Parliamentary Assembly, which unanimously supported our action. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">The then Italian Presidency of the Committee of Ministers skilfully led this process, and we are grateful for their resolute leadership.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">A year has gone by, and on a daily basis we are witnessing grave human rights violations and crimes against humanity committed by Russia against Ukraine and its people.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">We can be proud that we reacted immediately and in a clear and decisive and unified manner to the aggression and the atrocities committed by Russia in Ukraine.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">We can only wonder, had we acted with the same decisiveness in 2008 when Georgia was attacked by the Russian Federation, or in 2014, when the same former member State invaded and occupied the Crimean Peninsula, if the enormous suffering and devastation we have seen in Ukraine in 2022 could perhaps have been avoided? This should be a lesson for the future.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Following the decision to expel Russia, the Committee of Ministers has taken important decisions on the legal and financial consequences of the expulsion and on assistance to Ukraine.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Meeting at ministerial level in Turin on 19 May 2022, the Committee adopted priority adjustments to the Council of Europe Action Plan for Ukraine 2018-2022, aimed at helping Ukraine and its people to face the challenges and consequences of the Russian aggression. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">In December 2022, it adopted a new Action Plan <em>"Resilience, Recovery and Reconstruction"</em> developed in close cooperation with the Ukrainian authorities.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">We must continue to stand by Ukraine - for as long as it takes.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">During our solemn ceremony earlier today outside the Council of Europe, I asked the question what the future is for our European project. How can we strengthen democratic security on our continent? How can we ensure that Russia is held accountable for the crimes committed and the suffering and damage caused?</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">There’s an urgent need to establish a comprehensive system of accountability and these questions must be addressed with resolve.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">The Council of Europe is apt and ready to play an important role in holding Russia accountable and accountability will be high on the agenda of the 4<sup>th</sup> Council of Europe Summit to be held in Reykjavik in May. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">The decision adopted today on the “Consequences of the aggression of the Russian Federation against Ukraine”, which invites the Secretary General to present modalities for the possible establishment and functioning of a register to record and document evidence and claims for damage, loss or injury as a result of Russian aggression against Ukraine, is a very important step.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Dear ambassadors, dear friends, the weeks ahead of us – or 81 days to be exact - will be decisive for a successful Summit in Reykjavik. We count on your investment and full support.</span></p>
24. febrúar 2023Blá ör til hægriOpnunarræða á sérstökum viðburði til heiðurs Úkraínu á vegum EvrópuráðsinsDear colleagues<br /> Dear friends,<br /> <br /> The 24 of February 2022 is a date that will be remembered.&nbsp;<br /> <br /> It is the day when a cold shiver of horror and immense sadness ran across the whole European continent; the day when we woke up to a world that seemed to have changed in the opposite direction of progress.<br /> <br /> 24 February 2022 marks the return of an age that we thought was over on our continent. The return of war and its litany of horrors.<br /> <br /> The consequences of Russia's aggression against Ukraine are many and varied.&nbsp;<br /> <br /> What future lies ahead for our European project? How can we strengthen democratic security on our continent? How can we ensure that Russia is held accountable for the crimes committed and the damage caused?&nbsp;<br /> <br /> These questions must and will be addressed with resolve, in particular, at the Summit of Heads of State and Government in Reykjavik next May.<br /> <br /> This morning's ceremony has another purpose. We are gathered here because we want to pay tribute collectively and solemnly to all the victims of the war of aggression against Ukraine.&nbsp;<br /> <br /> We want to turn our thoughts to those thousands of innocent children, women and men who have been killed, injured, or forever traumatized because of Russia´s unjustifiable decision to attack Ukraine. We pay homage to their pain and sacrifice.<br /> <br /> We all admire the courage and determination shown by the Ukrainian people in the face of the terrible events they have had to deal with over the past year.&nbsp;<br /> <br /> We are also immensely grateful to all those people across Europe, whether governments, members of civil society or simply European citizens, who continue to help the Ukrainian people in one way or another to alleviate their suffering and help them win the war.<br /> <br /> This assistance is a concrete expression of our solidarity with Ukraine that will not waver.<br /> <br /> Thank you.<br />
24. febrúar 2023Blá ör til hægriÁr frá ólöglegri innrás<p>Í dag minnumst við þess að ár er liðið frá því rússneskur her gerði tilefnislausa og grimmilega innrás í Úkraínu. Enginn veit hversu margir hafa týnt lífi í þessum stríðsrekstri sem Rússland ber eitt ábyrgð á. Hitt er ljóst að tilvera milljóna manna hefur tekið grundvallarbreytingum. Í stað þess að fást við venjuleg viðfangsefni daglegs lífs – sinna vinnu, fjölskyldu og öðru því sem við flest njótum þeirra forréttinda að geta sinnt – hefur grundvelli tilverunnar verið kippt undan þeim.</p> <p>Fjölmargir hafa látið lífið, enn fleiri misst allt sitt, milljónir eru á flótta og fjöldi fólks, hugsanlega hundruð þúsunda, hafa verið flutt nauðungarflutningum til Rússlands. Kynferðisofbeldi hefur kerfisbundið verið beitt sem vopni í stríði og mannréttindabrot eru talin í tugþúsundum. Djúp sár, bæði á líkama og sálu, munu seint gróa. </p> <p>Strax að morgni 24. febrúar fordæmdu íslensk stjórnvöld innrásina enda er hún skýrt brot á alþjóðalögum. Við ákváðum um leið að taka fullan þátt í efnahagslegum og pólitískum refsiaðgerðum gegn Rússlandi og helstu bandamönnum þess í ólögmætu innrásarstríði. </p> <h4><strong>Landamærum ekki hnikað með vopnavaldi</strong></h4> <p>Frá lokum síðari heimsstyrjaldar hefur alþjóðakerfið staðið vörð um þá meginreglu stofnsáttmála Sameinuðu þjóðanna að landamærum ríkja verði ekki hnikað með vopnavaldi og hefur sú varðstaða átt drjúgan þátt í því að undanfarnir áratugir hafa reynst meðal þeirra friðsælustu í veraldarsögunni. Landvinningastríð Rússlands, sem á sæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna, er mjög alvarlegt brot á þessari grundvallarreglu. Alþjóðakerfi þar sem skorið er úr um ágreining og deiluefni þjóða með skráðum lögum og reglum réttarríkis, en ekki með hnefarétti og vopnavaldi, er ekki bara fögur hugsjón heldur grundvöllur tilveru okkar allra sem byggjum þennan heim. </p> <p>Fámennt og herlaust ríki á borð við Ísland á tilveru sína og velsæld undir því að þessar reglur séu virtar. Og venjulegt fólk um heim allan á allt sitt undir því að tilveru þess sé ekki snúið á hvolf í vopnaskaki og stríðsrekstri. Að því leyti er hetjuleg barátta úkraínsku þjóðarinnar í þágu okkar allra.</p> <p>Framganga Rússlands hefur verið fordæmd nánast einróma á vettvangi Sameinuðu þjóðanna og annarra alþjóðastofnana, til dæmis Evrópuráðsins, Atlantshafsbandalagsins og ÖSE, en líka á vettvangi norrænnar samvinnu og í samstarfi norðurslóðarríkja. Samstaðan er líka skýr í þjóðfélaginu, skoðanakannanir sýna að íslenska þjóðin tekur einarða afstöðu með Úkraínu. Sömu sögu er að segja af Alþingi þar sem algjör samstaða hefur verið um að Ísland standi með Úkraínu og leiti allra leiða til þess að verða málstað hennar að gagni.</p> <h4><strong>Málstaður Úkraínu studdur hvarvetna</strong></h4> <p>Á alþjóðavettvangi hefur Ísland stutt málstað Úkraínu hvar sem því verður við komið. „Norðurlönd - afl til friðar“ er yfirskrift formennskuárs Íslands í Norrænu ráðherranefndinni enda hafa norrænu ríkin komið fram saman á alþjóðavettvangi sem boðberi réttláts friðar og samvinnu. Í vor eiga svo augu umheimsins eftir að beinast að Íslandi þegar 46 aðildarríki Evrópuráðsins koma saman til leiðtogafundar í Reykjavík þar sem innrásin í Úkraínu og afleiðingar hennar verða í brennidepli. Í ljósi grunngilda Evrópuráðsins – lýðræðis, mannréttinda og réttarríkisins – verður sjónum meðal annars beint að ábyrgðarskyldu vegna skelfilegra glæpa sem framdir hafa verið í innrásarstríðinu.&nbsp; </p> <p>Orðum og yfirlýsingum hafa fylgt markvissar aðgerðir af hálfu Íslands í samræmi við óskir og þarfir Úkraínumanna. Við höfum lagt ríka áherslu á að styðja við Úkraínu, bæði með mannúðar- og efnahagsstuðningi en líka með framlögum til að styrkja grunninnviði, orkukerfi og varnir. Í fyrra nam stuðningur íslenska ríkisins við Úkraínu um 2,2 milljörðum króna og í ár verður hann ekki lægri. Á upphafsdögum innrásarinnar gat Ísland stutt við úkraínska herinn með því að flytja skotfæri til landsins þegar mest reið á. Skömmu fyrir jól sendum við vetrarbúnað af ýmsu tagi og fyrir dyrum stendur svo þjálfunarverkefni á sviði sprengjueyðingar í samvinnu við Norðurlöndin en á því sviði hefur Ísland mikilvægri þekkingu að miðla. Íslenska þjóðin hefur síðan sýnt stuðning í verki, hvort heldur með ullarfötum, beinum fjárframlögum eða með því að skjóta skjólshúsi yfir rúmlega 2.600 Úkraínumenn sem hér hafa fengið alþjóðleg vernd. Þjóðin á þakkir skildar fyrir að leggja sitt af mörkum með svo afgerandi hætti.</p> <p>Í ríkisstjórn Íslands er samstaða um það markmið að framlög Íslands séu í samræmi við það sem Norðurlöndin leggja af mörkum og þar getum við Íslendingar gert betur en við höfum hingað til gert. Efnahagslegt framlag er smávægilegt í samanburði við þær miklu fórnir sem úkraínska þjóðin hefur þurft að færa undanfarið ár. Við stöndum því með úkraínsku þjóðinni eins lengi og þörf krefur og gerum það sem þarf.</p> <p><em>Sameiginleg grein Katrínar Jakobsdóttur forsætisráðherra og Þórdísar Kolbrúnar Reykfjörð Gylfadóttur utanríkisráðherra birtist í Morgunblaðinu 24. febrúar 2023, þegar ár var liðið frá upphafi innrásar Rússlands í Úkraínu.</em></p>
01. febrúar 2023Blá ör til hægriNálægð og traust í tvíhliða þróunarsamvinnu<p>Þær áskoranir sem jarðarbúar standa frammi fyrir eru risavaxnar. Heimurinn er enn í sárum eftir kórónuveirufaraldurinn og verð á matvælum og öðrum nauðþurftum hefur hvarvetna hækkað, meðal annars vegna röskunar á aðfangakeðjum og afleiðinga innrásar Rússlands í Úkraínu. Yfir öllu hvílir einnig skuggi loftslagsbreytinga og áhrifa þeirra á allt líf á plánetunni okkar. Það er sorgleg staðreynd að eins og oft áður þurfa þau sem búa í fátækustu heimshlutunum að bera þyngstu byrðarnar. Meðan afleiðingar ástands birtast í hærra verðlagi og hugsanlega torfengnari munaðarvöru fyrir flest á Vesturlöndum, glímir fátækari hluti heimsins við raunverulegan, vaxandi og nístandi skort á nauðþurftum.<br /> <br /> Ég velkist ekki í vafa um að það sé hrein og bein skylda okkar að leggja fram hjálparhönd þar sem við getum. Fyrir utan að það sé hin rétta siðferðislega afstaða þá er það einnig hagsmunamál allrar heimsbyggðarinnar að draga úr fátækt og hungri, því fylgifiskar örbigðar er getur verið vonleysi og pólitísk upplausn. Liður í viðbragði okkar Íslendinga er virk þátttaka í alþjóðlegri þróunarsamvinnu og hefur Ísland jafnt og þétt lagt meira af mörkum í þeim efnum á undanförnum árum.<br /> &nbsp;<br /> Í lok nýliðins árs heimsótti ég Malaví sem er eitt þriggja Afríkuríkja sem Ísland á í tvíhliða þróunarsamvinnu við. Í Malaví, rétt eins og í Úganda, vinnum við á grundvelli svonefndrar héraðsnálgunar. Þessi nálgun hefur þann kost að unnið er náið með héraðsstjórnum að brýnum umbótum í grunnþjónustu við íbúa og geta þeirra styrkt til að framkvæma áætlanir með fjármagni og tæknilegum stuðningi. Þessi aðferð krefst náinnar samvinnu við þá sem njóta góðs af samstarfinu og hún byggir á gagnkvæmu trausti.&nbsp;<br /> &nbsp;<br /> Ísland hefur stutt við ákveðna málaflokka og má þá helst nefna heilbrigðismál, vatns- og hreinlætismál auk menntamála. Árangur samstarfsins er áþreifanlegur og sem dæmi má nefna að á síðustu tíu árum hafa 390 þúsund íbúar Mangochi héraðs– rétt rúmlega mannfjöldi Íslands – fengið aðgang að hreinu vatni. Þá hafa&nbsp; 43 þúsund konur aðgang að viðeigandi fæðingarþjónustu í heimabyggð. Jafnrétti kynjanna hefur verið lykilatriði í þróunarstarfi í Malaví og Ísland hefur lagt sig fram um að innleiða kynjajafnrétti þvert á öll verkefni auk þess að líta á það sem sértækt markmið að valdefla konur og stúlkur. Ég fékk það ánægjulega tækifæri í Mangochi að opna fyrir hönd okkar Íslendinga nýja miðstöð við héraðssjúkrahúsið þar sem konur og stúlkur fá alhliða aðstoð og meðferð vegna fæðingarfistils, hörmulegs örkumls sem bitnar sérstaklega á ungum mæðrum sem skaðast við fæðingu og er í kjölfarið útskúfað úr samfélaginu. Það er góð tilfinning að sjá beina tengingu milli framlags Íslands og stórbættra lífsgæða ungra kvenna.<br /> &nbsp;<br /> Á næstu árum ætlum við að leggja meiri áherslu á loftslags-og umhverfismál í Malaví eins og kveðið er á um í nýjum samstarfssamningi þjóðanna sem við Nancy Tembo utanríkisráðherra Malaví undirrituðum. Ástæðan er sú mikla ógn sem af loftslagsbreytingum stafar í Malaví. Náttúruhamfarir höfðu á síðasta ári alvarlegar afleiðingar fyrir malavísku þjóðina auk þess sem efnahagskreppa, óðaverðbólga og gjaldeyrisskortur leiddu til þess að sárafátækum fjölgaði hratt. Ísland brást skjótt við og var fyrsta framlagsríkið til að þess að veita fjárframlög í nýjan sjóð Alþjóðabankans sem veitir þeim allra fátækustu fjárhagsaðstoð.<br /> &nbsp;<br /> Því hefur oft verið haldið fram að til þess að ná árangri í þróunarsamvinnu til lengri tíma litið verði heimamenn að geta litið á verkefni fjármögnuð af utanaðkomandi ríkjum eða stofnunum sem sín eigin. Með héraðsnálgun er eignarhald heimamanna sett í öndvegi, tryggt að þeir hafi vissu fyrir því að verkefnin séu þeirra enda séu þau unnin á öllum stigum í nánu samstarfi og samtali, allt frá áætlanagerð, framkvæmd og til úttekta á árangri. Í samtölum mínum við stjórnvöld í Malaví fann ég sterkt fyrir því að þetta eignarhald er til staðar.&nbsp;<br /> <br /> Mikilvægt er að fjármagn og orka sem Ísland veitir í þróunarsamvinnu nýtist vel. Í þeim efnum vinnum við annars vegar beint með ríkjum, en við treystum einnig alþjóðlegum samtökum, einkum á vegum Sameinuðu þjóðanna og leggjum fjármagn í verkefni á þeirra vegum. Sagan sýnir að ólíkar leiðir hafa kosti og galla. Héraðsnálgunin sem við fylgjum í Malaví krefst mikillar vandvirkni og djúprar þekkingar á samfélaginu sem unnið er í. Þegar þessi nálgun lukkast vel þá getur hún gert ákaflega mikið gagn. Árangur af starfi Ísland hefur vakið athygli og er haldið uppi sem fyrirmynd. Og þegar öllu er á botninn hvolft þá er fátt sem gefur meiri gleði en að vita að maður eigi þátt í því að gera gagn.</p> <p>Greinin birtist í Morgunblaðinu 28. janúar 2023</p>
19. janúar 2023Blá ör til hægriÁvarp ráðherra á fundi fastafulltrúa ÖSE<p><span>Thank you, Mr. Chair,<br /> Secretary General,<br /> Excellencies,</span></p> <p><span>It is my honour and pleasure to address you here today on behalf of the Icelandic Presidency of the Council of Europe and to share with you the priorities for our tenure as well as some reflections on the importance of cooperation between our two organizations.</span></p> <p><span>As we all know, we are meeting in dire times. The events of the past year have shaken the European security architecture to its core. And not only that, the Russian Federation’s unlawful, unjustified, and unprovoked full-scale invasion of Ukraine marked a sad watershed in our post-world war history. The entire system of institutions, norms and international law has been upended.</span></p> <p><span>Russia’s war so clearly violates everything that our two key European organizations – the OSCE and the Council of Europe – stand for, and the fundamental principles and commitments upon which they were founded.</span></p> <p><span>While Council of Europe was established to defend the individual human rights of the citizens of its Member States, a somewhat idealistic aim, the OSCE rather focuses on the overwhelming common interest of peaceful nations to adhere to international law and certain universal principles.</span></p> <p><span>Of course, now, the fundamental tenets of these two institutions are being violated by Russia.</span></p> <p><span>Russia’s war in Ukraine has brought to light how important it is to stand united in our fight for a just and fair international order, where democracy, human rights and the rule of law prevail.</span></p> <p><span>For us, whether we are politicians or career diplomats, our jobs are serious and our duties&nbsp; cannot be taken lightly.</span></p> <p><span>Although it is purely a matter of coincidence that Iceland now chairs the Council of Europe, we approach our role with a deep sense of humility and purpose.</span></p> <p><span>There is more than a fleeting chance that these years will prove to be a critical juncture in history. I hope these times will however proof to mankind that a system based on the peaceful coexistence of states within a framework of international law and rules is indeed worth fighting for. That for all its drawbacks, it is vastly and completely superior to any other method of resolving disputes between states.</span></p> <p><span>Here, our two organizations – the Council of Europe and the OSCE – have important, and complementary, roles to play.</span></p> <p><span>So, although it may sound trite, I want to remind us, as I so often remind myself, that the Council of Europe and OSCE exist to serve a high and noble purpose.</span></p> <p><span>This purpose was very clear in the eyes and minds of those who first lay the groundwork for the post-World war international order, but as we have become habituated to the enormous benefits of this ingenious system, it is clear that the risk of complacency also grows.</span></p> <p><span>Another risk is one that is common to all institutions and systems as they grow and mature; namely, that they turn myopic and begin to view the world not through the prism of their higher purpose, but through the lens of the institutions themselves.</span></p> <p><span>So, these times are indeed serious, and our work does matter.</span></p> <p><span>With a war in Europe, and the democratic backsliding which preceded it, it is clear that at no time before has it been as important that the OSCE and the Council of Europe reinforce each other´s work in helping to safeguard democratic institutions, the rule of law and human rights on our continent.</span></p> <p><span>Sustained dialogue between the OSCE and the Council of Europe is an essential element of this, and I hope today’s exchange will contribute to that.</span></p> <p><span>Now let me turn to formally presenting our priorities.</span></p> <p><span>During these current critical times, Iceland’s main priority during our Presidency is a strong focus on the Council’s core values of human rights, democracy, and the rule of law.</span></p> <p><span>At this time, we must focus intently on our fundamental principles and the framework that has kept us together. In a time of democratic backsliding and rising authoritarianism, democracy cannot be considered in isolation from the rule of law and human rights. None of our rights can be taken for granted and it seems that there is dire need to advocate strongly for our fundamental norms.</span></p> <p><span>It is a sad fact that there is a reason to worry about apathy in the general population toward the importance of these fundamental values. If this trend continues, and the values of democracy, human rights and the rule of law lose their relevance, it will only be a matter of time until they are lost.</span></p> <p><span>In this regard, the importance of fundamental individual rights; such as the freedom of conscience, freedom of expression, freedom of assembly and the right to privacy, must be particularly defended.</span></p> <p><span>We are at a critical juncture. As States we have a choice, and for Iceland, that choice is clear.</span></p> <p><span>We must put human rights, democracy and rule of law front and center, and throughout our presidency Iceland will do just that.</span></p> <p><span>Second, Iceland is steadfast in its commitment to equality and the protection of the hard-earned progress in protecting the human rights of women and girls around the world.</span></p> <p><span>While important gains have been made in the fight against gender-based violence over decades of activism, new forms of violence have emerged, including in the digital sphere. It is crucial to recognize that online behavior can become violence, and we must ensure that human rights are protected online, as well as offline.</span></p> <p><span>This will be one of our focus areas during our Presidency, and we will also be emphasizing the role of men and boys in fighting gender discrimination.</span></p> <p><span>Let me also stress that Iceland is strongly committed to promoting and protecting the rights of LGBTI individuals and to create a safe, inclusive, and enabling environment for the promotion of human rights and equality for all.</span></p> <p><span>How can a society be considered to be free if people do not have the freedom to love?</span></p> <p><span>Iceland will proudly host the 10th IDAHOT+ Forum in Reykjavik in May, bringing together governments, activists, civil society, and other stakeholders to assess the progress of LGBTI rights in Europe.</span></p> <p><span>Third: The Icelandic Presidency prioritizes the environment.</span></p> <p><span>The negative effects of environmental and climate change on the enjoyment of human rights around the world are increasingly evident.</span></p> <p><span>Through Iceland’s presidency we highlight the interrelationship between human rights and the environment.</span></p> <p><span>Fourth: We place a strong emphasis on the rights of children and youth.</span></p> <p><span>Every child has the right to grow to adulthood in health, peace and dignity and it is imperative for all States to ensure the rights of children. They are our future.</span></p> <p><span>During our presidency, Iceland promotes child-centered policy making through integrating services and protection systems for children.</span></p> <p><span>An early model of this approach is the Icelandic Barnahús – or Children’s house – a child-friendly, interdisciplinary, and multiagency response center for child sexual abuse.</span></p> <p><span>Its unique approach brings together all relevant services under one roof, to avoid re-victimization of the child during investigation and court proceedings and to provide every child with a coordinated and effective response.</span></p> <p><span>Finally, during our Presidency, Iceland has been trusted with hosting the Council of Europe’s fourth Summit since the organization was founded 74 years ago.</span></p> <p><span>The Summit is a critical opportunity for leaders of all the 46 Member States to convene and “unite around our values” and ensure that the organization is fit to meet current and future challenges.</span></p> <p><span>Invitations to the Summit have been sent to leaders of Council of Europe Member States and Observer States as well as leaders of international organizations, including the Secretary General of OSCE and the Chair of the OSCE Permanent Council. We look forward to welcoming you to Reykjavík in May.&nbsp;</span></p> <p><span>Iceland will strive over the next few months, together with all the Member States, to ensure that the fourth Summit of the Council of Europe delivers on the expectations of the Council’s many stakeholders.</span></p> <p><span>This includes young people, with whom we are committed to actively consulting throughout our Presidency to ensure that their voices are heard in the lead-up to the Summit.</span></p> <p><span>Ultimately, we want to deliver a substantive and concise outcome document, focused on the most pressing issues facing the Council of Europe, most notably accountability and justice for Ukraine, but also further lay the groundwork for the relevance of the organization in a changing political landscape.</span></p> <p><span>Mr. Chair,</span></p> <p><span>I thank you again for this opportunity to address the Permanent Council, and hope that we can count on the valuable cooperation with the OSCE during our Presidency and in the lead up to the Reykjavík Summit.</span></p> <p><span>Now, I look forward to hearing your feedback and remarks.<br /> <br /> <br /> <br /> <strong>Lokaorð (eftir innlegg aðildarríkja)</strong></span></p> <p><span>Thank you for your interesting and valuable remarks.</span></p> <p><span>It is clear from our discussions today that there are multiple opportunities of further cooperation between the OSCE and the Council of Europe.</span></p> <p><span>Let me thank both current and previous Chairpersonships of the OSCE, for the excellent cooperation with the Icelandic Presidency in the Council of Europe.</span></p> <p><span>I have been informed about the useful coordination meeting last December here in Vienna and as well as the good exchanges with you, Helga Schmidt, in the Committee of Ministers in Strasbourg, also in December. I fully agree with the strong message of cooperation you delivered on that occasion.</span></p> <p><span>The Helsinki Final Act commits the participating States of the OSCE to peace, security, and justice as well as respect for each other’s sovereignty and territorial integrity.</span></p> <p><span>Adherence to these principles underpins our international system and is the prerequisite for peace and security. Respect for these values is especially important for small countries like Iceland.</span></p> <p><span>As I highlighted at the beginning, the European security order has unfortunately been shaken to its core with Russia’s invasion violating the common fundamental norms of the international system enshrined in the UN Charter and the Helsinki Final Act.</span></p> <p><span>My hope is that the OSCE and the Council of Europe can work together in further supporting Ukraine in the challenging times ahead, and during the reconstruction of society and state. Standing together in protecting our shared fundamental values that underpin our international cooperation is also key.</span></p> <p><span>Thank you for the valuable dialogue today.</span></p>
04. janúar 2023Blá ör til hægriÁrið þegar hugrekkið minnti á mikilvægi sitt<p data-block-key="fd9n2">Allt frá morgni 24. febr­úar þegar ég var vakin um miðja nótt til vegna þeirra válegu tíð­inda sem bár­ust frá Úkra­ínu og fram á síð­ustu daga árs­ins hefur stríðs­rekstur Rúss­lands í landi verið nán­ast alltum­lykj­andi í störfum mínum sem utan­rík­is­ráð­herra.</p> <p data-block-key="dhafc">Fyrstu daga inn­rás­ar­innar bar flestum saman um að varnir Úkra­ínu dygðu ekki nema í örfáa daga. Sjálf fór ég þó að efast um þessa böl­sýni eftir því sem fleiri fréttir bár­ust af óbilandi bar­áttu­anda Úkra­ínu­manna og óförum rúss­neska hers­ins. Lík­lega hefur orð­tækið um að dramb sé falli næst sjaldan átt betur við en um það feigð­ar­flan Pútíns að ráð­ast inn í Úkra­ínu. Sam­kvæmt nýlegri úttekt New York Times hafði rúss­neski her­inn gefið her­for­ingjum sínum þau fyr­ir­mæli að taka með við­hafn­ar­bún­inga fyrir sig­ur­skrúð­göngu í Kænu­garði.</p> <p data-block-key="fc6ld">Það varð líka fljótt ljóst að í Úkra­ínu situr maður á for­seta­stóli sem hefur staðið með ein­stakri reisn undir þeirri miklu ábyrgð að leiða þjóð sína þegar sjálfri til­vist hennar er ógn­að. Eflaust rann upp fyrir mörgum á upp­hafs­dögum stríðs­ins að það borg­aði sig ekki að veðja gegn Sel­en­skí þegar sveitir Pútíns sóttu að úr öllum áttum og hann fékk til­boð frá Banda­ríkj­unum um að honum og fjöl­skyldu hans yrði komið í öruggt skjól. „Ég þarf skot­færi, ekki skutl,“ voru hin ódauð­legu við­brögð hans.</p> <p data-block-key="9q69b">Úkra­ínu­menn hafa þannig sam­ein­ast gegn inn­rás Rússa sem krist­all­ast í ummælum Sel­en­skís í úkra­ínska þing­inu í árs­lok: „Litir Úkra­ínu eru orðnir alþjóð­leg tákn um hug­rekki og seiglu. Alls staðar þar sem fólk sér gula og bláa lit­inn okkar veit það að þeir snú­ast um frelsi. Að þeir tákna fólk sem gafst ekki upp, fólk sem sýndi þol­gæði, þjóð sem sam­ein­aði heim­inn og mun fara með sigur af hólmi.“</p> <p data-block-key="22bca">Það sem greinir stríðið í Úkra­ínu frá öðrum yfir­stand­andi stríðs­á­tökum er að þar er um að ræða hrein­ræktað land­vinn­inga­stríð stór­veld­is. Þótt heim­ur­inn hafi ekki verið alls­kostar frið­sæll frá lokum síð­ari heims­styrj­aldar hefur nokkuð víð­tæk sá ríkt um að landa­mærum ríkja verði ekki hnikað með vopna­valdi. Eitt af þeim ríkjum sem tóku að sér að standa vörð um þessa skipan mála voru Sov­ét­ríkin en hlut­verk þeirra á alþjóða­vett­vangi fékk Rúss­land í arf. Rúss­land hefur því neit­un­ar­vald í örygg­is­ráði Sam­ein­uðu þjóð­anna, stofn­unar sem falin er „að­alá­byrgð á varð­veislu heims­friðar og örygg­is“, og þess vegna hefur ráðið verið væng­stýft hvað varðar við­brögð við inn­rásinni.</p> <p data-block-key="dg55i">Alþjóða­kerfið hefur þannig um margt verið lamað gagn­vart fram­göngu Rúss­lands og þess vegna leggja ríki heims í auknum mæli áherslu á að tryggja eigin varn­ir. Þar er Ísland sann­ar­lega engin und­an­tekn­ing. Sem her­laust smá­ríki á Ísland allt undir því að alþjóða­lög séu virt við úrlausn deilu­mála, ekki vald hins sterka. Aðildin að Atl­ants­hafs­banda­lag­inu, öfl­ug­asta varn­ar­banda­lagi ver­ald­ar, og varn­ar­samn­ing­ur­inn við Banda­rík­in, öfl­ug­asta her­veldi ver­ald­ar, tryggir Ísland sína varn­ar­hags­muni sína eins vel og hugs­ast getur fyrir svo smátt ríki. Það eru raunar ekki ein­ungis fámennar og her­lausar þjóðir sem telja stöðu sína best tryggða með alþjóð­legri sam­stöðu. Bæði Svíar og Finnar sem ráða yfir öfl­ugum herjum sóttu á nýliðnu ári um að ganga í Atl­ants­hafs­banda­lag­ið.</p> <p data-block-key="3jear">Þrátt fyrir her­leysi hefur Ísland skyldum að gegna. Í fyrsta lagi kemur ekki annað til greina en að Ísland taki ein­arða afstöðu með Úkra­ínu gegn hinu ólög­mæta inn­rás­ar­stríði Rúss­lands. Þar skor­umst við ekki undan því að taka þátt í efna­hags­legum og póli­tískum refsi­að­gerðum meðan stjórn­völd í Rúss­land troða undir fótum sér öll grund­vall­ar­gildi alþjóða­kerf­is­ins. Í öðru lagi mun Ísland halda áfram að leggja sitt af mörkum til þess að vera hvati að jákvæðri keðju­verkun þegar tæki­færi skap­ast til að gera gagn í alþjóð­legu sam­hengi. Í þriðja lagi hefur Ísland leit­ast við að styðja með beinum hætti við Úkra­ínu, hvort sem er á sviði varna lands­ins, rekstrar grunn­inn­viða eða mann­úð­ar­stuðn­ingi. Á upp­hafs­dögum stríðs­ins gat Ísland til að mynda stutt með mik­il­vægum hætti við varnir Úkra­ínu með því að fljúga með skot­færi sem komin voru í hendur varn­ar­sveita örfáum dögum eftir inn­rás­ina.</p> <p data-block-key="84q24">Ísland getur stundum fundið tæki­færi til þess að láta til sín taka í krafti smæð­ar­inn­ar. Það verður áfram leið­ar­stef utan­rík­is­þjón­ust­unnar undir minni for­ystu.</p> <p data-block-key="7c0nb">Á nýliðnu ári vorum við minnt á fall­valt­leika heims­ins með óþægi­legum hætti. Þótt Ísland sé frið­sælasta land heims og fátt bendi til að alvar­legar ógnir steðji að öryggi okkar er væru­kærð ekki val­kost­ur. Um leið erum líka minnt á að&nbsp;þegar kemur að varn­ar­hags­munum Íslands tryggjum við best okkar eigin hags­muni með því að vera verð­ugir banda­menn þeirra ríkja sem sam­ein­ast hafa um varnir á Norð­ur­-Atl­ants­haf­inu og með því að standa vörð um alþjóða­lögum og alþjóða­kerfið hér eftir sem hingað til.</p> <p data-block-key="4tkf1">Okkar fram­lag er vissu­lega harla lítið í sam­an­burði við vina­þjóðir sem þola miklu harka­legri efna­hags­legar afleið­ingar stríðs­ins – svo ekki sé talað um hina hug­rökku úkra­ínsku þjóð sem berst með lífi sínu gegn ofbeldi og yfir­gangi Rússa. Allt það sem við getum lagt af mörkum leggjum við hins vegar fram án þess að hika. Það krefst ekki mik­ils hug­rekkis fyrir okkur að standa með réttum mál­stað í þeim efn­um. Sam­staða íslensku þjóð­ar­innar um þetta er afdrátt­ar­laus.</p> <p data-block-key="74oei">Nýhafið ár mun áfram lit­ast mjög af stríð­inu í Úkra­ínu og Ísland verður áfram að leita leiða til að gera gagn í þeim efn­um. Í vor mun Ísland fá tæki­færi til þess að leggja sitt stærsta lóð á þær vog­ar­skálar þegar leið­toga­fundur Evr­ópu­ráðs­ins verður hald­inn í Reykja­vík. Hvort sem það er í formi þess að skapa góðan vett­vang til þess að minna á verð­mæti lýð­ræð­is, mann­rétt­inda og rétt­ar­rík­is; í því að sýna frum­kvæði og for­ystu í mik­il­vægum mann­rétt­inda­mál­um; að gera skyldu okkar í þró­un­ar- og mann­úð­ar­málum eða vera verð­ugir banda­menn þeirra þjóða sem standa okkur næst verðum við að hafa metnað til þess að sinna skyldum okkar af þeim metn­aði og trú­mennsku sem sjálf­stætt og full­valda Ísland á skil­ið.</p> <p data-block-key="587ce">Gleði­legt nýtt ár.</p> <p data-block-key="587ce">Greinin birtist í Kjarnanum 4. janúar 2023</p>
29. desember 2022Blá ör til hægriÍ hlýju hjarta Afríku<p>Nýverið hlotnaðist mér sá heiður að heimsækja Afríkuríkið Malaví. Markmið heimsóknarinnar var að sjá með eigin augum árangur tvíhliða þróunarsamvinnuverkefna í landinu. Ekkert hefði hins vegar getað búið mig undir upplifunina, svo snortin var ég af viðtökum fólks. Þrátt fyrir að óvenju hart sé í ári í þessu fátæka landi um þessar mundir mætti mér alls staðar hlýlegt viðmót og brosandi andlit, söngur og dans. Það er ekki að ástæðulausu að Malaví sé oft kallað hið hlýja hjarta Afríku.</p> <h2>Áhersla á samfélagsinnviði</h2> <p>Samstarf Íslands og Malaví hefur staðið yfir frá 1989. Á þessum rúmu þremur áratugum höfum við lagt megináherslu á að bæta samfélagslega innviði í Mangochi-héraði við sunnanvert Malaví-vatn. Það höfum við gert í nánu samstarfi við héraðsyfirvöld. Áherslan hefur einkum verið á bætta grunnþjónustu við íbúana í heilbrigðismálum, menntamálum, vatns-, salernis- og hreinlætismálum, auk stuðnings við jafnrétti og valdeflingu ungs fólks. Það var sérstaklega ánægjulegt að hitta konur og ungmenni í ferðinni og sjá frumkvæði þeirra og drifkraft við þessar erfiðu aðstæður.</p> <p>Jafnrétti kynjanna hefur verið lykilatriði í alþjóðlegri þróunarsamvinnu Íslands. Þess vegna höfum við lagt okkur fram að innleiða kynjajafnrétti þvert á öll verkefni í Malaví auk þess að líta á það sem sértækt markmið að styðja við réttindi og valdeflingu kvenna. Á næstu árum hyggst Ísland jafnframt leggja ríkari áherslu á loftslags- og umhverfismál í Malaví. Ástæðan er sú mikla ógn sem stafar þar af áhrifunum af hlýnum jarðar með fyrirsjáanlegu efnahagstjóni og þverrandi fæðuöryggi.</p> <h2>Nýtt samstarfshérað</h2> <p>Í ferðinni stigum við einnig nýtt skref í samstarfi þjóðanna með því að ýta úr vör byggðaþróunarverkefni í Nkhotakota-héraði. Það verður þar með annað samstarfshérað okkar í landinu. Samstarfið byggir á sama verklagi og í Mangochi, svokallaðari héraðsnálgun með eflingu grunnþjónustu við íbúa og sterka áherslu á eignarhald heimamanna og sjálfbærni að leiðarljósi. Veigamesti stuðningurinn verður við uppbyggingu fimmtán grunnskóla með áherslu á yngsta aldursstigið. Einnig verður stutt við heilbrigðiskerfið til að bæta mæðra- og ungbarnaheilsu. Þá verður unnið að því að bæta aðgang að hreinu vatni sem er hvarvetna lífsbjörg. Áhugi og eftirvænting íbúa og ráðamanna í héraðinu leyndi sér ekki við setningu verkefnisins, og góðri kveðju var skilað til íslensku þjóðarinnar fyrir stuðninginn og traustið.</p> <p>Þróunarsamvinna Íslands og Malaví er mikilvægari en nokkru sinni fyrr. Árangur samstarfsins bætir samfélagslega innviði landsins og tekur á brýnum málum, eins og jafnrétti kynjanna og áhrifum loftslagsbreytinga. Í heimsókninni fann ég glöggt að Ísland er afar vel metinn samstarfsaðili í landinu. Með útsjónarsemi og sveigjanleika að leiðarljósi náum við árangri saman.</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 29. desember 2022</em></p>
01. desember 2022Blá ör til hægriÁvarpið á utanríkisráðherrafundi ÖSE<p style="text-align: left;">Statement by the Minister for Foreign Affairs<br /> Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir<br /> OSCE Ministerial Council 1 December 2022</p> <p>&nbsp;</p> <p>Mister Chair.<br /> Honourable ministers,<br /> Excellencies.<br /> Ladies and gentlemen,</p> <p>First of all I would like to thank you Zbignew for inviting us to your hometown for this ministerial and my best thanks to Helga and her team, as well.</p> <p>I represent a country with one of the smallest populations in our organization, one that has been blessed to have been spared the horrors of international war through its history. A country that does not have its own army. A country that—coincidentally—celebrates today the fact that it became a sovereign state on December 1st in 1918.</p> <p>I mention this because it follows that Iceland is a country that relies on the fact that the world has decided—since suffering the pain of two world wars in the last century—to adhere to a system of international law and a rules-based order in international relations.</p> <p>Not a system where the threats and use of violence by the big are allowed to dominate and subjugate the small.</p> <p>This complicated system of high ideals is protected by institutions such as the OSCE that was founded to protect peace and security and foster justice and co-operation.</p> <p>It is a system that—despites its flaws – is vastly and completely superior to any other method of resolving issues and disputes between states.</p> <p>Now, with the unprovoked, brutal and illegal invasion by Russia into Ukraine, one of the powers that has been entrusted to be a guarantor of this world order has failed its duties and violated all the rules and norms of this organization and&nbsp; the multilateral system.</p> <p>A famous Hemingway line describes how a person becomes financially bankrupt. Gradually, then suddenly.</p> <p>I believe that we can apply this to the risk of the international system falling apart. Currently, this is happening gradually and we must prevent it from suddenly reaching a point of no return.</p> <p>We are at such a critical juncture that when we look back at this time — 30 years from now — we will either look back with absolute sadness to a catastrophe, or this will be considered a moment of strength and unity, when the international system managed to withstand it toughest test without breaking apart.</p> <p>How leaders act and how institutions respond will determine the difference. This means us, and this means the OSCE.</p> <p>In our dinner last night my Canadian colleague, Minister Joly, said that the current crisis is built on deterioration of the respect for human rights. I believe this is exactly the case.</p> <p>Fewer people consider democracy, human rights and the rule of law, to be something that has to be protected and is worth defending. This is the gradual backsliding we have been witnessing, and we must urgently push back.</p> <p>So our job is not to look only within but to be relentless advocates for democracy, freedom and a peace that is based on justice.</p> <p>We know that since World War II the words „never forget“ have been used to highlight the importance of maintaining a common understanding within our societies about the terrible consequences that can follow if we move away from a world governed by rules and rights and into a world dominated by violence and might. <strong>But</strong> in order to never forget, we need to be constantly reminded.</p> <p>To the representative of the Russian federation here today, I say. Stop. Stop this madness. Stop your attacks. Stop destroying Ukrainian infrastructure. Remove your troops from lands you have no right to.&nbsp;</p> <p>To the rest of us, I say that it is our duty to play our role in strengthening the foundation of the multilateral system. We all have a role to play, including Iceland now as we currently chair the Council of Europe. These are critical times and we must rise to the occasion.</p> <p>We each have a duty to do what we can for the common cause of freedom, human rights and peace.</p> <p>Thank you.</p> <p><em>Ávarpið var flutt á utanríkisráðherrafundi ÖSE í&nbsp;<span>Łódź í Póllandi&nbsp; 1. desember 2022</span></em></p>
24. nóvember 2022Blá ör til hægriRæða utanríkisráðherra á sérstökum aukafundi mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna um mannréttindamál í Íran<p><em>Ræða utanríkisráðherra í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna á sérstökum aukafundi um mannréttindamál í Íran. </em></p> <p style="text-align: left;"><strong>Human Rights Council – 35<sup>st</sup>Special Session – 24 November 2023</strong></p> <p style="text-align: left;"><strong>H.E. Ms. Thordis Kolbrun Reykfjord Gylfadottir, Minister for Foreign Affairs Iceland</strong></p> <p>Mr. President,</p> <p>Last September 22-year-old Jina Mahsa Amini didn’t comply with legal requirements in Iran on how to wear a vail in public. Three days later she died in custody after being violently arrested by the Iranian morality police.</p> <p>Following her death, Iranian women and girls have shown incredible courage in leading nationwide protests, exercising their fundamental rights to freedom of opinion, expression, and peaceful assembly.</p> <p>During those protests thousands of men, women and children have been arrested and detained, and there are widespread reports of serious violations – physical, psychological and sexual- and gender-based. Several hundred deaths have been reported, thereof at least 40 of them children.</p> <p>It is beyond comprehension that authorities in any country should choose to so gravely violate the human rights of their citizens, which they are obliged to protect.</p> <p>At the same time, I am inspired by the courage of the brave Iranians peacefully demanding freedom and equality while facing a vicious response and putting their lives at risk.</p> <p>The Human Rights Council must respond to the grave human rights violations by the Iranian authorities. The violence must stop, and the violations of women’s human rights must stop.</p> <p>I call on all members of the Council to support the resolution on the human rights situation in Iran that is up for adoption later today. We owe it to the brave women and girls and all others in Iran to take decisive action.</p> <p>I thank you</p> <br />
12. nóvember 2022Blá ör til hægriEndurnýjun lýðræðis í Evrópu<p><span><strong>Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir og Simon Coveney:</strong></span></p> <p>Fyrir 33 árum felldu íbúar Berlínar múr. Það svala nóvemberkvöld markaði ekki endalok sögunnar. Fyrir milljónir Evrópubúa var það nýtt upphaf. Lýðræðisalda flæddi yfir álfuna og vakti upp vonir og væntingar.</p> <p>Miklar framfarir áttu eftir að fylgja næstu árin. Stækkun Evrópusambandsins árið 2004 með Írland í forsetastól er gott dæmi.</p> <p>Undanfarin fimmtán ár hafa straumarnir hafa hins vegar breyst. Samfara óvissu í efnahagsmálum og auknum ójöfnuði steðjar nú ógn að lýðræði. Þessi ógn kemur að utan en einnig, og það er öllu verra, að innan.</p> <p>Það fjarar undan lýðræðinu en alræðisbylgjan er hins vegar í vexti. Heimurinn er í raun kominn á sama stað og þegar Berlínarmúrinn féll árið 1989. Aðeins 34 ríki í heiminum, þar sem einungis einn af hverjum átta jarðarbúum búa, teljast nú frjálslynd lýðræðisríki. Írland og Ísland eru á meðal þessara ríkja. Í krafti fráfarandi og nýrrar formennsku í Evrópuráðinu í Strassborg ætlum við að taka höndum saman gegn þeirri öfugþróun sem orðið hefur.</p> <p>Árið 1949 var Írland á meðal stofnþjóða Evrópuráðsins. Ísland hlaut aðild ári síðar. Allar götur síðan höfum við skuldbundið okkur til þess að vernda grunngildi stofnunarinnar; lýðræði, mannréttindi og réttarríkið, sem lögfest eru í mannréttindasáttmála Evrópu og framfylgt af Mannréttindadómstólnum. Írski dómarinn Síofra O’Leary hefur þar tekið við embætti forseta, fyrst kvenna, af Íslendingnum Róbert Spanó.</p> <p>Frjálsar kosningar eru vissulega undirstaða lýðræðis en standa ekki einar og sér undir því. Í raunverulegu lýðræði felst réttarríki og virðing fyrir mannréttindum. Þess vegna felst mótsögn í hugtakinu „ófrjálslynt lýðræði“. Þótt sá sem aðhyllist slíka stefnu styðji hugsanlega meirihlutaræði getur hann vart talist lýðræðissinni.</p> <p>Við þurfum að festa lýðræði í sessi. Í því felst að vernda rétt fólks til að tjá sig, koma saman og stofna félög. Í því felst að styðja og vernda óháða dómstóla, frjálsa fjölmiðla og virkt borgaralegt samfélag. Í því felst einnig að tryggja heilsteypt kosningakerfi vitandi það að í lýðræði felist að tekist sé á í kosningabaráttu en ekki sé efast um réttmæti niðurstöðunnar.</p> <p>Írland hefur í formennsku sinni í Evrópuráðinu undanfarna sex mánuði lagt allt kapp á að auka viðnámsþol lýðræðis í Evrópu. Til viðbótar við jákvæða reynslu af borgaraþingum hefur írska formennskan beint sjónum að högum ungs fólks. Lögð hefur verið áhersla á að efla vitund um borgaraleg réttindi í barnaskólum og háskólum. Afurðin er ný evrópsk yfirlýsing um alþjóðlega borgaravitund og mannréttindi.</p> <p>Ísland heldur þessum kyndli áfram á lofti í formennsku sinni. Ísland nálgast hlutverk sitt út frá ríkri ábyrgð gagnvart þeim grunngildum sem aðildarríkin hafa skuldbundið sig til að vinna að fyrir þegna sína. Þess vegna ætlar Ísland að nýta formennskutíð sína til þess að treysta enn frekar undirstöður Evrópuráðsins – mannréttindi, lýðræði og réttaríkið.</p> <p>Það hefur sýnt sig að þessi gildi og réttindi hafa reynst þeim samfélögum mikil blessun sem þeirra hafa fengið að njóta.</p> <p>Aðildarríkin eru bundin saman helgum böndum. Við gerum okkur hins vegar fulla grein fyrir að þessi bönd geta trosnað eða slitnað ef þau eru ekki styrkt og vernduð.</p> <p>Því miður er líklegt að komandi mánuðir og ár verði raunveruleg prófraun á staðfestu Evrópu þegar kemur að lýðræði og mannréttindum. Þess vegna er áríðandi að Evrópa einbeiti sér aftur þeim grundvallargildum sem hafa sameinað okkur. Eindrægni um þessi gildi verður að vera ofar öllu.</p> <p>Evrópuráðið hefur stundum verið kallað „samviska Evrópu.“</p> <p>Það er okkar mat að nú sé tími til kominn að láta stofnunina standa undir nafni og styrkja okkar sameiginlegu varnir fyrir gildum lýðræðisins. Fyrsta skrefið er að fá leiðtoga álfunnar til þess að koma saman, frá Lissabon til Kænugarðs, frá Valletta til Helsinki, til þess að árétta mikilvægi réttarríkisins, ítreka þær skuldbindingar sem formfestar eru í mannréttindasáttmálanum, og heita því enn að leggja enn meira kapp á stuðningi við lýðræði.</p> <p>Með þetta að markmiði hafa þessar tvær þjóðir verið í forystu þeirra sem skorað hafa á leiðtoga aðildarríkjanna 46 að koma saman til fundar í fjórða sinn í 73 ára sögu stofnunarinnar undir þeim formerkjum að „fylkja liði um okkar sameiginlegu gildi“</p> <p>Þessu ákalli svöruðu fulltrúar ríkjanna 46 sem sitja í ráðherraráði stofnunarinnar í síðustu viku írsku formennskunnar og þeirrar fyrstu í formennskutíð Íslands. Leiðtogafundur Evrópuráðsins verður þess vegna haldinn í maí næstkomandi í Reykjavík. Í borginni þar sem elsta þjóðþing í heimi er til húsa ætla leiðtogarnir að styrkja stoðir lýðræðis á ný í Evrópu.</p> <p>Á sama tíma og alræðisríki einblína á fortíðina er það vonin um bjartari framtíð fyrir okkur öll sem er driftkraftur lýðræðisríkja.</p> <p>Vonin er ein af ástæðum þess að lýðræðið varð til – og mun halda velli, að því er við teljum. Við verðum hins vegar að berjast fyrir því, rétt eins Berlínarbúar gerðu fyrir 33 árum. Og rétt eins úkraínska þjóðin gerir í dag.</p> <p><span><strong>Höfundar eru utanríkisráðherrar Íslands og Írlands.</strong></span></p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 12. nóvember 2022.</em></p>
08. nóvember 2022Blá ör til hægriÍsland í forystu Evrópuráðsins<p><span><strong>Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir utanríkisráðherra og Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra:</strong></span></p> <p>Á morgun tekur Ísland við formennsku í Evrópuráðinu af Írum. Óhætt er að segja að þessi tímamót beri upp á miklum örlagatímum í sögu álfunnar. Þau grundvallargildi sem Evrópuráðið hvílir á – mannréttindi, lýðræði og réttarríkið – eiga undir högg að sækja. Skýrasta birtingarmynd þess er innrás Rússlands í Úkraínu.</p> <p>Evrópuráðið er elsta alþjóðastofnun Evrópu. Það var stofnað árið 1949 í kjölfar síðari heimsstyrjaldarinnar í þeim tilgangi að stuðla að stöðugleika í álfunni. Markmið þess er að standa vörð um mannréttindi, lýðræði og réttarríkið í 46 aðildarríkjum með um 700 milljónir íbúa. Með brottvísun Rússlands úr stofnuninni í kjölfar innrásarinnar sendi Evrópuráðið skýr skilaboð um að aðildarríkin virði og verndi grundvallargildi ráðsins.</p> <p>Í gær tilkynntu ríkisstjórnir Írlands og Íslands á fundi í Strassborg að það kæmi í hlut Íslands að efna til leiðtogafundar Evrópuráðsins í Reykjavík í maí 2023, í lok formennskunnar. Í tæplega 75 ára sögu ráðsins hefur aðeins þrívegis verið haldinn leiðtogafundur. Innrásin í Úkraínu verður þar í brennidepli og í samhengi hennar mikilvægi þess að aðildarríkin verji sameiginleg gildi stofnunarinnar. Fundurinn verður umfangsmesti alþjóðlegi fundur sem fram hefur farið á Íslandi.</p> <p>Komandi vetur verður að mörgu leyti erfiður víða í Evrópu, meðal annars vegna efnahagsþrenginga og hugsanlegs orkuskorts sem hvort tveggja má að miklu leyti rekja til innrásar Rússlands í Úkraínu. Tímasetning leiðtogafundar í Reykjavík að vori er því álitin ákjósanleg til þess að leiðtogar Evrópuþjóða hafi tækifæri til að koma saman í nafni þeirra gilda sem Evrópuráðinu er ætlað að varðveita.&nbsp;</p> <p>Áherslur íslensku ríkisstjórnarinnar á jafnrétti kynjanna, málefni barna, umhverfismál, lýðræði og mannréttindi endurspeglast í formennskuáætlun Íslands. En stærsta verkefnið verður að slá skjaldborg um grunngildi Evrópuráðsins, lýðræði og mannréttindi, sem standa frammi fyrir miklum áskorunum í samtímanum, ekki síst vegna stríðsrekstrar í álfunni. Þar mun Ísland axla ábyrgð og taka forystuhlutverk sitt alvarlega á krefjandi tímum.</p> <p><em>Greinin birtist í Fréttablaðinu 8. nóvember 2022.</em></p>
17. október 2022Blá ör til hægriRæða utanríkisráðherra á Helsinki Security Forum á þingi Hringborðs norðurslóða - Arctic Circle<p>Former president of Iceland Ólafur Ragnar Grímsson, Admiral Bauer, distinguished guests, dear friends, </p> <p>In the times we are living, when everything has changed so dramatically – when tanks are rolling across borders and people dying in a bloody, illegal, inhumane war against Ukraine it is difficult to set the stage without a heavy heart. </p> <p>After the devastating wars of the first half of the twentieth century, the leaders of the world promised: “Never again”. And yet here we are, experiencing the most dangerous times in decades as a consequence of Russia’s illegal war against Ukraine and Putin’s reckless threats that undermine regional and global security. &nbsp;</p> <p>This has become the immediate concern of us all. </p> <p>In the broader context of things, the current situation caused by Russia is an emergency that can have catastrophic long-term consequences. While the behaviour of Russia's president remains as volatile and unpredictable it is understandable that today’s discussions about the Arctic are overshadowed and dominated by concerns related to security.</p> <p>However, we must remain mindful when balancing our focus on short-term and long-term issues, that the Arctic will remain a delicate area that requires extensive international co-operation long after Putin's war has ended.</p> <p>Looming behind us is the existential threat of climate change. Scientists have warned that the Arctic has warmed at about four times the global average over the last four decades. This is nearly twice as rapidly as commonly described before and will likely accelerate the challenges and climate crisis that we were already fighting against, preparing for, and adapting to. </p> <p>Melting glaciers, rising sea levels, ocean acidification, thawing permafrost, forest fires, threats to biodiversity and to agricultural production. The list goes on. The effects of this will travel way beyond the Arctic, to the Global South and can be expected to return to the High North in a different form. This will have immense social, economic, environmental, and political consequences and dealing with this will require interdisciplinary cooperation.</p> <p>Dear friends,</p> <p>We have in fact all been pushed, to reassess and readjust the security architecture in our part of the world, into one that is fit for a renewed purpose, that is functional, safe, and sustainable. And just like architects we need to innovate, adapt our plans, come together with our diverse skillsets, do research, specify requirements, consult, and build partnerships with various actors, also in the private sector, and adapt quickly to a fast-changing security landscape.</p> <p>All of this with the view of maintaining peace and low tension in the Arctic. </p> <p>Transatlantic security is the backbone of European security. Iceland is a founding member of NATO and our NATO membership along with the 1951 bilateral Defence Agreement with the United States remain the two main pillars of Iceland's security and defence. </p> <p>Moreover, the Arctic is a key foreign policy priority for Iceland.</p> <p>In 2021 the Icelandic parliament passed a resolution on a new Arctic Policy for Iceland. Building on our National Security Policy, Iceland will continue to play its part in contributing to security and defence in the North Atlantic and the High North, with both financial contributions, civilian personnel, and expertise. </p> <p>Ladies and gentlemen,</p> <p>Russia’s brutal war on a democratic, sovereign state makes any cooperation with Russia within the Arctic Council impossible. However, the democratic Arctic Council member states must continue their cooperation to the extent possible.&nbsp; </p> <p>In addition, Russia’s military build-up in the Arctic over the past decade and half and their current military capabilities and activities are of growing concern. These worries are reflected in NATO’s new Strategic Concept, new Arctic strategies, increased military budgets, adapted posturing and activities, also at the Keflavik Air base. &nbsp;We also need to be clear eyed about strategic interest of third parties thatseek foothold in the North.</p> <p>While we all hope and wish for the best, it remains true that hope is not a strategy. As governments we need to prepare our countries as best, we can meet the threats we face. Standing still is not an option. We must move forward and adapt to a new security environment, to new threats stemming from both climate change and state actors. </p> <p>Finland and Sweden joining NATO will both strengthen the Alliance as a whole and further cement regional cooperation on security and defence. Regional co-operation in various formats, such as the JEF and NORDEFCO, will remain important forums for cooperation when it comes to security and stability in the High North, North Atlantic and Baltic Sea region. Truly like-minded nations with a shared geographic responsibility need to have venues for exchanging information and conducting joint exercises, thus strengthening our ability to effectively respond in the event of crisis. </p> <p>Iceland will continue to be a steadfast NATO ally and reliable partner, by increasing our contribution and activities within NATO and at home by stepping up our host nation support for NATO and allies’ activities in the North Atlantic, </p> <p>Further strengthening of partnerships, including within the civilian domains, enhancing information sharing, increasing civil and military coordination and cooperation, is of utmost importance in this regard, not least when it comes to building deterrence and resilience against hybrid threats. </p> <p>We should also be mindful that this cooperation and capabilities can also play a crucial role in preventing and reacting to major accidents and disasters that may occur in the in the Arctic. </p> <p>Ladies and gentlemen,</p> <p>Today, for the first time in decades I think we truly understand what it is that is worth fighting for – our values - : Freedom, democracy, human rights, and rule of law. And we must remain united and continue to fight for them. The brave people of Ukraine have reminded us of that. These are the values that the defenders of Ukraine want to secure for their children. And they have done so with courage that is truly inspiring. They have faced evil and are staring it down. </p> <p>The defenders of Ukraine want to secure a future of freedom for their children.</p> <p>Only, in a free society, can human creativity flourish. </p> <p>Indeed, courage, creativity and innovation are exactly what is required if we are to find the transformative solutions that the world so desperately needs to meet today’s challenges and to ensure a stable, peaceful and sustainable Arctic, for the people in the Arctic and around the world.&nbsp;</p> <p><em>Ávarpið var flutt á<span>&nbsp;Helsinki Security Forum á þingi Hringborðs norðurslóða - Arctic Circle</span></em></p>
10. október 2022Blá ör til hægriÁvarp á ráðstefnunni Imagine Forum: Reimagining Peace Processes<p>Ladies and gentlemen,</p> <p>We are gathered here today to discuss one of the most pressing issues of our time, the preservation of peace – a topic that has certainly come into much sharper focus since the last Imagine Forum only a year ago, and the change has been quite stark since I took office less than a year ago.</p> <p>In this part of the world, my generation was fortunate enough to grow up during a time of peace. Although we learned of the horrors of the wars of the past, we came of age believing that large-scale war in our region had become virtually unthinkable. We saw peace among nations almost as a given. </p> <p>But Russia’s unlawful and brutal invasion of Ukraine has shaken us all out of this complacency. It has become horribly evident that we can no longer take peace for granted.</p> <p>Of course, it is the people of Ukraine who are paying the highest price. But Russia’s horrendous acts of aggression are not only a gross violation of Ukraine’s sovereignty and territorial integrity – they are a direct assault against the rules-based international system. An assault against the values that are fundamental to free and open societies – equality, liberty, tolerance, and diversity.</p> <p>In the panel conversation that will follow shortly, we will discuss in more detail the serious implications of the war in Ukraine for peace and security in the region and beyond. But allow me now to stress one crucial point: Peace will not be preserved by giving in to aggression. Accommodating bullies and rule-breakers will only encourage more bullying and rule-breaking. Peace and security on the continent will only be ensured by democratic nations standing in solidarity against violence.</p> <p>How Putin's agression will be dealt with will become an example of whether we are capable of truly learning from history, or if we are doomed to repeat the same mistakes of generations before us.</p> <p>We must continue to stand steadfastly with the people of Ukraine and provide the support they need to be able to defend their lives and territory, for as long as it takes. We need to remain resolute in sanctioning Russa for its unlawful actions and hold it to account for the crimes committed in its name. And we must do our utmost to preserve and strengthen the multilateral system, which builds on respect for the rule of law and the principle of peaceful resolution of disputes.</p> <p>I look forward to participating in the panel and hope we will enjoy fruitful discussions here today.</p> <em>Ávarpið var flutt á ráðstefnunni Imagine Forum: Reimagining Peace Processess sem&nbsp; Höfði friðarsetur, í samvinnu við utanríkisráðuneytið og&nbsp;Nordic Women Mediators Iceland, stóð fyrir í Veröld - húsi Vigdísar 10. október 2022.&nbsp;</em> <p>&nbsp;</p>
24. september 2022Blá ör til hægriÁvarp á 77. allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna<p>Mr. President of the General Assembly,</p> <p>Distinguished Delegates</p> <p>Ladies and Gentlemen</p> <p>I would like to start by congratulating Mr. Csaba Kőrösi on his election as the president of the 77th session of the General Assembly.</p> <p>I would also like to thank the Secretary General, Mr. Antonio Guterres for his leadership, as well as those whose daily work is dedicated to the ideals of the United Nations.</p> <p>Mr President.</p> <p>We meet in critical times.</p> <p>This hall, the venue for so many historic events, is in and of itself a testament to some of the ideas that this organization, one of the most important in world history, is built on. </p> <p>In this hall, during this session, we are equal.</p> <p>Whether we represent a global superpower or one of the more than 70 member states, like mine, that have less than one million inhabitants - in this room we all have the same number of seats at the table, we each have a vote and we all have a voice and the right to let it be heard from this podium.</p> <p>And at the hand of the president of the General Assembly, there is a gavel - a simple wooden hammer, an instrument so light and non-threatening that it could hardly be of any use as a weapon to hurt. Nevertheless, the person who holds it can take control of the deliberations of the most powerful men and women in the world. The striking of this small hammer against a simple block of wood compels respect for the rules that the members of these United Nations have agreed to abide by in this chamber.</p> <p>It is a symbol of order.</p> <p>And it is therefore fitting that the inscription on the gavel says „Með lögum skal land byggja“- it is in Icelandic, as the gavel is an article that Iceland donated to this great organization. It means that society shall be built on the pillars of law - it is a quote from an ancient Icelandic text of law - and the next line elaborates with the statement that the land will indeed be desolated if lawlessness or unjust law are allowed to take hold. In the global context, we are all acutely aware, not least the smaller states of this world, that a world not governed by rules, will be a world dominated by force.</p> <p>***</p> <p>Mr President.</p> <p>We meet at a time when a powerful country, a permanent member of the United Nations Security Council, has decided to challenge the norms and international laws that have served the world so well since world leaders, with the horrors of two world wars vivid in their memory, decided "to save succeeding generations from the scourge of war, and the untold sorrow that it brings to mankind."</p> <p>The post-world war order has not prevented problems and conflicts from arising. Mistakes, and questionable decisions have been made. The sorrows and horrors of war and conflict have indeed been a part of too many lives in too many parts of the world. But, by and large, wars of territorial expansion have simply not been allowed. </p> <p>In my part of the world, my generation does not hold memories of the horrors of a global war. We have grown up believing that peace among nations can almost be taken for granted. </p> <p>It cannot.</p> <p>However, the global system has provided an answer to the critical questions of <strong>how</strong> problems are solved.</p> <p>This construct is now under threat.</p> <p>It is our duty as leaders, not least those of us who are young, to make sure that the fortunes of the past decades do not lead us into dangerous complacency. We must advocate for the multilateral system at every opportunity and convince the peoples of the world, that despite its flaws, it is vastly and completely superior to any other method of resolving issues and disputes between states.</p> <p>Of course, we must continue to reform our organization and make it more fit for purpose and more representative to meet growing and more complicated new challenges. Iceland fully supports the vision of the Secretary General put forward in Our Common Agenda, on how we can revitalize our work and strengthen the multilateral system so it can best serve future generations.</p> <p>***</p> <p>Mr President.</p> <p>The unlawful and brutal full-scale invasion of Russia into Ukraine came as a shock, a rude awakening to how the world might look if the ability to destroy, rather than the capacity to create, is allowed to determine the fate of nations. The absolute and sickening brutality that Russia has shown, as evidenced in newly liberated areas, is beyond comprehension. It represents an absolute breakdown of civilization.</p> <p>Therefore, before I will say anything else about world affairs. I will say that for the sake of humanity, Ukraine must win. Russia’s aggression must be defeated, and the crimes perpetrated in its name must be accounted for and punished. The irresponsible words of Russia’s president these past few days are a chilling reminder that giving in to bullies and rule-breakers will only encourage more bullying and further rule-breaking.</p> <p>For the sake of humanity, this madness must stop.</p> <p>***</p> <p>Mr President.</p> <p>The number of people who are faced with <strong>food insecurity, poverty and hunger</strong> is increasing at a terrifying rate due to the lingering effects of the pandemic and the pandemic response, armed conflict, and climate change. Those facing acute food insecurity have soared to 345 million this year with no end in sight.&nbsp; </p> <p><strong>Natural catastrophies</strong> that are linked to climate change are becoming more relentless and severe, as evidenced for example by the recent flooding in Pakistan and the droughts in the Horn of Africa and the Sahel</p> <p>Iceland has been, and will continue to, increase its funding for humanitarian assistance, working primarily with UN entities. Iceland is committed to shoulder its responsibility, as demonstrated by our increase in humanitarian and development assistance.</p> <p>We face a <strong>climate crisis</strong> that will not go away on its own. It is paramount that all countries&nbsp;step up every effort to accelerate our fight towards better climate resilience. Iceland is committed to doing its part and has set ambitious targets of achieving carbon neutrality and full energy conversion no later than 2040. We increased our contribution&nbsp;to climate finance with a strong focus on balanced approached to mitigation and adaptation and are committed to do more.</p> <p>There is a <strong>crisis in public health</strong> in many countries, the Covid-19 pandemic showed how fragile the healthcare systems really are when tested. This is a problem that will not go away on its own as the demographic realities of many countries paint a serious picture. In many places there is also a crisis of mental health.</p> <p>The pandemic exposed many faults in the way we tackle global crises and we will be dealing with the consequences for a long time. While rich countries were able to vaccinate their entire populations that protection was denied those most vulnerable in the poorer regions in the world. Meanwhile, it will be a matter for future historians to judge if the economic sacrifices made during the pandemic were the worth the benefits, or if the widespread curtailment of individual liberties that we saw, with increased social isolation, were the wisest response to the crisis.</p> <p>***</p> <p>Mr President.</p> <p>It was said in an English poem published 498 years ago that no man is an island. Indeed. But not only is no man an island, no country is an island. Not even the countries, like Iceland, that actually are islands.</p> <p>The decisions made in one part of the world can have great consequences, intended or unintended, across the globe. Of course, this applies in particular to the oceans that cover 70% of our planets surface and whose waters do not respect any national boundaries. </p> <p>For Iceland, sustainable fisheries and a dynamic blue economy are critical. It is our responsibility to ensure sustainable use and health of our oceans for the benefit of all. Tackling marine pollution is a priority, in particular plastic waste, and we welcome the important steps taken in Nairobi earlier this year. </p> <p>Allow me also to highlight the renewed spirit that the Lisbon Ocean Conference brought us, including increased recognition of the importance of food from the ocean in our food systems and for achieving Agenda 2030.</p> <p>For 40 years, our Constitution of the Ocean, the UN Convention on the Law of the Sea, has served as a solid foundation for international cooperation on everything related to the oceans. It is a prime example of a diplomatic success that has stood the test of time and continues to serve us well.</p> <p>With new environmental challenges, along with increased awareness and scientific knowledge of the importance and vulnerability of the ocean, the time is ripe to conclude negotiations on a new agreement on the conservation and sustainable use of marine biodiversity in areas beyond national jurisdiction. Iceland welcomes the progress made during the negotiations last month and is determined to do its part to reach an agreement.</p> <p>The role of UN and its institutions in these crises is therefore of utmost importance. While the current and impending crises we are facing must be dealt with, we must not neglect the Sustainable Development Goals. The year 2030 is fast approaching and yet we are nowhere near the realization of Agenda 2030.</p> <p>Iceland aims to shoulder its responsibility, as demonstrated by the increase in Official Development Assistance.</p> <p>We must also not give up on our aim of a world free of nuclear weapons. The failure to reach a consensus on advancing the implementation of the Nuclear Proliferation Treaty only a month ago, in this very hall, is a further testament to the irresponsible behavior of the Russian Federation- a lone opponent of the final document and the only state that has lowered the threshold for using nuclear weapons by explicitly threatening to resort to these weapons of mass destruction.</p> <p>***</p> <p>Mr President</p> <p>"All human beings are born free and equal in dignity and rights." The world cannot afford to deny anyone the opportunity to contribute to the solutions that we collectively need.</p> <p>Too widely, we are witnessing an increase in repression of religious and ethnic minorities, racism, anti-semitism and violent nationalism. Autocratic tendancies and voices that seek to intensify political polarization are on the rise.</p> <p>Iceland is remains committed to countering the regression we have witnessed in the rights of women and girls in too many places around the world. The rights of LGBTI people across the world have either never been secured or have regressed.</p> <p>The values and principles embodied in the UN Charter, international law and the Universal Declaration of Human Rights are not only important in and of themselves - they are absolutely critical if we are to harness the individual creativity, entrepreneurial spirit and innovative mindset that we need to rely on in our quest for man-made solutions to our man-made problems.</p> <p>These ideals are another example of how the method of solving problems is a more pressing matter to resolve than any individual problem. And we know that the answer to humanity's challenges lies in the human spirit itself, if it is allowed to live out its truest potential.</p> <p>***</p> <p>Mr President</p> <p>The job of leaders is not easy when the times require sacrifices. </p> <p>We are all aware of the challenges that open societies face. Freedom of expression means that it is possible to spread lies and false information. This is a real problem that we need to address.</p> <p>Free societies need to become more resilient with a strong, well-educated, and well-informed public being the first and best line of defense against those who seek to manipulate with lies, conspiracy theories and hate mongering.</p> <p>However, when we worry about the misuse of the freedom of expression in open societies, let us not forget that the truly terrifying misuse of information is when governments claim a monopoly on truth. Relentless propaganda and brain washing by official sources in corrupt governments with evil intentions can lead to a truly terrifying result. This is what we have seen in Russia where all form of public debate and independent thinking has been criminalised.</p> <p>A society where people hesitate to criticize - or even ridicule - authority, the official truth or the established narrative - is not truly free.</p> <p>For the peoples of the world to be able to find the transformative solutions that the world so desperately needs, people must be able to challenge the status quo. They must be free to express their opinions and debate freely on even the most sensitive issues. They must also be free to create art, even if the art is distasteful. </p> <p>These are the values that the defenders of Ukraine want to secure for their children.</p> <p>These are the values that Sviatlana Tsikhanouskaya is demanding for the people of Belarus.</p> <p>These values are being denied to Afghan women and girls under the Taliban regime.</p> <p>These are the values that do not accept that Mahsa Amini is beaten to death in Iran for wearing a hijab incorrectly.</p> <p>And - let us not forget - that the Russian government is not only guilty of horrific abuses on the international scene. Brave Russians resistors to Putin’s system, or the thousands that showed up on the streets of Russia earlier this week - are all subject to harsh punishments, wrongful imprisonment, persecution and often worse. </p> <p>***</p> <p>The almost 500-year-old little poem by John Donne I quoted before includes another famous line. As it discusses how interconnected the world was in 1524 - it says “And therefore never send to know for whom the bell tolls” - meaning that we should view it as our duty to respond to common challenges, and not look the other way or wait for others to act. We must answer the call.</p> <p>Even if the challenges we face were not created by the younger generations, and they were not created by the poor of the world. Nevertheless, all of humanity will have to take part in solving them. </p> <p>So - whether we like it or not - whether we deserve or not - it falls to the leaders of today and tomorrow to face our common reality. And, whether we like it or not - and whether we deserve it or not - this we must do together.</p> <p>We must all answer the call.</p> <p>We must answer the call to stand with Ukraine.</p> <p>We must answer the call to defend the multilateral system.</p> <p>It is also us, who must answer the call to defend our nature and fight back against climate change and fight poverty and deprivation.</p> <p>And finally, we must answer the call to defend the rights of individuals and give them the opportunity to contribute to the solutions that are so desperately needed.</p> <p>If we do not, we have failed.</p> <p>***</p> <p>Mr. President.</p> <p>I am thankful for the opportunity to address this 77th General Assembly and once again be reminded that the possibility for nations to come together, and exchange ideas and opinions in a civilised manner remains the norm in international relations, and that those who break the rules are almost universally condemned. </p> <p>The noble aim of this organization, to spare the world from the sorrows of war, is maybe more relevant their ever before. Order in the world must be restored.</p> <p>Thank you.</p> <p><em>Ávarpið var flutt á 77. allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna 24. september 2022</em></p>
22. september 2022Blá ör til hægriÁvarp á ráðstefnu um loftslagsmál í Washington DC<p style="text-align: left;"><em style="text-align: left;">Keynote: Converging crises: Energy Security and Climate Change<br /> </em><em>Washington DC – 21 September 2022</em></p> <p>Excellencies, colleagues, and friends,</p> <p>It is a pleasure to join you here today as we discuss the converging crises of energy security and climate change. The topic uses the term "energy security" - but of course we would probably not be having this discussion of there indeed was security in the provision of energy around the world. We are living in times where the lack of energy is an immediate threat to large populations, even in very rich and prosperous societies.</p> <p>Energy - in all its forms is the lifeblood of our societies. It is humankind's ability to harness external energy that is the biggest factor that differentiates us from all other life on this planet. Our mastery of energy has allowed us to build without having to lift every rock, to travel faster than our feet can carry us and to stay cool when it's hot, and warm when it's cold.</p> <p>Therefore energy security remains one of the predominant requirements of modern times. It is simple: without energy, civilization as we know it will not survive.</p> <p>Meanwhile, with the risks posed by climate change, we also know that unless we fundamentally reform our energy production and consumption, we will not find ourselves on a sustainable path on this planet.</p> <p>And as has been said so many times: there is no Planet B.</p> <p>However, while it may appear like a dilemma, I strongly believe that strengthening energy security and addressing climate change do not have to be regarded as mutually exclusive.</p> <p>On the contrary, with the right policies and investments, a win-win situation can emerge, whereby changing the energy mix, with increased reliance on cleaner sources of energy, enhanced energy efficiency and technologies for carbon capture and storage, can both reduce CO2 emissions and enhance energy security.</p> <p>Ensuring this is the road pursued is perhaps one of the most challenging, yet urgent, task today´s governments and policy makers are faced with – a task made significantly more difficult with Russia´s ongoing war in Ukraine and the consequent weaponization of energy policies. As a result, all over Europe, businesses and households are experiencing a painful rise in their electricity and heating costs, to a level not witnessed before.</p> <p>It remains to be seen whether, with the onset of winter, the situation will become serious enough to cause severe economic, social, and political disruptions in some European societies. I fear this may happen, and it will test the resolve of leaders across the world.</p> <p>What is already apparent though, is that, in the short term at least, our transition to the greener economy will be more complicated, as the need to ensure energy security may seem to triumph over any other objective.</p> <p>Already, some countries are taking difficult steps back on their clean energy path by reverting to coal for power generation and house heating needs. And we should be concerned that national governments may revert to protectionism to secure energy supplies in the face of uncertainty.</p> <p>The situation we are faced with has also brought into light the huge risks involved in becoming too dependent on a single external energy supplier, with efforts to diversify energy sources, technologies, and suppliers gaining a new level of importance.</p> <p>While the current outlook may be bleak, I remain hopeful that the energy adjustments that some countries are now being forced to make in the wake of Russia´s war on Ukraine will not, in the long run at least, compromise our efforts to combat the effects of climate change, and to reduce humanity's contribution to it.</p> <p>Iceland has set itself a clear vision for a sustainable energy future as outlined in our long-term Energy Policy to the year 2050. Two key pillars of the Policy are energy security and sustainability – reflecting the need to pursue both in harmony.</p> <p>We have enhanced our ambition when it comes the objectives of the Paris Agreement to achieve at least 55% net greenhouse gas emissions reduction by 2030 compared to 1990, by acting jointly with the European Union and its Member States and Norway.&nbsp; Our goal is also become carbon-neutral and the first fossil fuel free country by 2040.</p> <p>In Iceland we are fortunate in not being dependent on Russian oil nor gas. We are blessed with abundant renewable energy supply, enabling us, for example, to fuel 100% of our electricity and heating needs from such resources. But we also acknowledge that we need to do more and are committed to do so, including by sharing our experience and green solutions with others.</p> <p>Iceland also fully acknowledges the need to shoulder our responsibility when it comes to helping to eradicate global energy poverty.</p> <p>The fact that over 600 million people have no access to electricity and 2,4 billion people still cook using fuels detrimental to their health and the environment is not only unacceptable in and of itself, but also a key impediment to the world´s transition to a greener future.</p> <p>We have therefore joined the Environment and Energy Partnership Facility for Africa, run by the Nordic Development Fund, which provides support to early-stage projects on clean energy access in Sub-Saharan Africa, and have provided multiyear funding to Sustainable Energy for All - SEforALL. We are also supporting the transition to sustainable energy sources in our partner countries Malawi and Uganda.</p> <p>We have likewise significantly stepped up our commitments to climate finance with a focus on balanced approach to mitigation and adaptation. This year, for example, we raised our contributions to the Green Climate Fund by 50% and joined the Adaptation Fund with a multi-year pledge.</p> <p>Ladies and gentlemen,</p> <p>It is inspiring to see that clean energy seems to be front and centre these days here in the US with the US hosting the Global Clean Energy Forum in Pittsburgh this week and with the recently passed Inflation Reduction Act and its substantial climate and clean energy investments.</p> <p>In Iceland, we have also been experiencing increased US interest in our businesses´ green energy and carbon emission solutions, both from members of Congress as well as from the US administration.</p> <p>The challenges that humanity now faces remind us of the famous line that "No man is an island". Indeed. And not only is no man an island - no country is an island – not even countries, like Iceland, that actually are islands.</p> <p>Partnerships, coalitions, and the multilateral system are essential for solving the daunting tasks ahead. In this regard, Iceland is fortunate to have enjoyed over eighty years of close and fruitful relations with the United States. It will become more - not less - important to maintain and strengthen such ties.</p> <p>The challenges we face were not created by the younger generations, and they were not created by the poor of the world. Nevertheless, all of humanity will have to take part in solving them.</p> <p>So - whether we like it or not - whether we deserve or not - it falls to the leaders of today and tomorrow to face our common reality. And, whether we like it or not - and whether we deserve it or not - this we must do together.</p> <p>The job of I hope that we can together build on that interest and increase our cooperation in the area even further – as you will undoubtedly discuss in the course of today´s event.</p> <p>Thank you</p> <p><em>Ávarpið var flutt á ráðstefnunni Our Climate Future: US-Iceland Clean Energy Summit sem fram fór í Washington DC 21. september 2022.&nbsp;&nbsp;</em></p>
05. september 2022Blá ör til hægriÁvarp utanríkisráðherra á alþjóðlegum leiðtogafundi Norðurlandaráðs<p><em>Ávarp utanríkisráðherra á <span>alþjóðlegum leiðtogafundi Norðurlandaráðs með þingmönnum frá Eystrasaltsríkjunum ásamt fulltrúum frá Úkraínu og stjórnarandstöðunni í Rússlandi og Belarús í Hörpu, 5. september 2022.<br /> </span></em></p> <p>Chair, members of the Baltic Assembly and the Nordic Council, distinguished guests.</p> <p>It is a pleasure to be addressing this meeting today.</p> <p>But much more importantly - to be present and to listen to our guests from Ukraine, Belarus and Russia.</p> <p>We are all gathered here today in the name of our commitment to democracy, the rule of law and human rights. The citizens of these three countries in Europe are all denied these rights, and the people of Ukraine suffer from a brutal invasion by their Russian neighbour.</p> <p>It will remain vitally important that we all maintain our steadfast commitment to the justified aim of the people of Ukraine to expel the invaders and reclaim full control over the internationally recognized territory of the sovereign state of Ukraine. This will require patience and resolve. We must also stand strong with the brave people who stand up against the regimes of Putin and Russia. It is an honor to be in your presence.</p> <p>Threats to stability, resulting from Russia´s actions in Ukraine, now come at us from many directions. Lies, distortions and discontent are being spread. The aim of Putin and his acolytes is to sow discord and attempt to destabilize European democracies through the economic effects of his war.</p> <p>Events such as this today are of crucial importance to fight against his propaganda machine. The stories of the people that are being imprisoned, tortured and murdered by the authoritarian regimes in Europe must be told.</p> <p>It is our duty as politicians and concerned citizens, to amplify these voices and make sure that they are heard.</p> <p>It is also our duty to continue to provide support to Ukraine in line with their needs. They need assistance to defend their people and their land against a brutal invasion. We also need to provide financial help for the running of critical infrastructure, including schools and hospitals. And we need to show them support by continuing to sanction Russia.</p> <p>The price that we in the west pay will be in currency - but the people of Ukraine are paying in blood, and dissidents in Belarus and Russia are also paying a heavy price. We must stand by them. It is the right thing to do. And not only is it the right thing to do - it is the sensible thing to do, as Putin and those who look up to him, will not stop at Ukraine if they get away with it.</p> <p>For a small country like Iceland, respect for international law, and the rules-based order, is an existential issue, and I actually believe this to be the case for every country, even the largest ones.</p> <p>The heroic defense of Ukraine and the struggle of dissidents in Belarus and Russia are therefore also our fight - and we must all find ways to contribute.&nbsp; </p> <p>Finally, let me express my gratitude to the Baltic Assembly and Nordic Council. I would also like to thank the Icelandic delegation to the Nordic Council for its initiative and our distinguished guests for participating in this event.</p> <p>I wish you a fruitful discussion and hope that this event will strengthen the cooperation between the nations represented around the table. </p> <p>Thank you.</p>
26. ágúst 2022Blá ör til hægriÁvarp utanríkisráðherra á hátíðarsamkomu í Höfða í tilefni af þriggja áratuga afmæli stjórnmálasambands við Eystrasaltsríkin<p>Excellencies, Ministers, dear friends.</p> <p>I would like to welcome you all here at Höfði House where more than 35 years ago President Ronald Reagan and President Mikhail Gorbachev met for a summit meeting that has widely been seen as an influential factor in ending the Cold War.</p> <p>It was also here on this day in August - 31 years ago that the Foreign Ministers of Estonia, Latvia, and Lithuania, and the Foreign Minister of Iceland, Mr Jón Baldvin Hannibalsson, signed the documents establishing diplomatic relations between each of the three Baltic countries and Iceland. </p> <p>In the political context of that time - this event was unusal. The three Baltic countries had fought hard for their independence from the Soviet Union for many years. The legitimacy provided by international recognition was important to them. The Icelandic Government position with respect to the independence aspirations of the Baltic states was well known – but it waited for the right moment to take up the diplomatic relations. Evidently the right time was chosen. </p> <p>After diplomatic relations were established at the meeting here in Höfði on the 26th of August 1991, other countries followed and the Baltic countries gained international recognition as independent nations within a short period of time. </p> <p>In the three decades of relations between Iceland and the Baltic States, we have accomplished many things. This is reflected in our Joint Declaration today. We are close allies within NATO – and true partners in European political and economic cooperation, as well as in the international area. We stand together, shoulder to shoulder, in meeting today´s grave security threats and challenges. In our joint declaration we affirm our strong condemnation of Russia´s unprovoked, unjustified and unlawful war in Ukraine, which is a clear violation of international law and the UN Charter. We stress our steadfast unity with the people of Ukraine.</p> <p>We all understand that it is essential that Ukraine will emerge victorious and that Russia’s illegitimate aims are defeated. </p> <p>Dear friends, </p> <p>Today we are here at Höfði to celebrate the 31st anniversary of the Re-establishment of diplomatic relations in 1991. I would like to invite the foreign ministers of Estonia, Latvia and Lithuania to join me in signing this document stating our strong interest in fostering our continued cooperation and friendship. </p> <p>I would ask the Presidents to stand behind their foreign Minister for the signature.</p> <p><em>Ávarp flutt við sérstaka athöfn í Höfða í tilefni af því að 26. ágúst<span>&nbsp;1991 var skrifað undir yfirlýsingar&nbsp;um stjórnmálasamband Íslands við Eistland, Lettland og Litáen.</span></em></p>
26. ágúst 2022Blá ör til hægriSamofnir þræðir í þrjátíu ár<p>Það var bæði hátíðleg og tilfinningaþrungin stund í Höfða 26. ágúst 1991 þegar Ísland viðurkenndi með formlegum hætti sjálfstæði Eystrasaltsríkjanna og tók um leið upp stjórnmálasamband við þau, fyrst allra ríkja. Í dag taka forsetar og utanríkisráðherrar Íslands og Eistlands, Lettlands og Litáens þátt í athöfn í þessu sama húsi til að minnast þessara merku tímamóta.</p> <p>Athöfnin í Höfða fyrir rúmum þremur áratugum var sannarlega sögulegur viðburður. Það er óhætt að líta með stolti til þess að í sjálfstæðis- og frelsisbaráttu þessara ríkja var Ísland þess megnugt að leggja þungt lóð á vogarskálar rétts málstaðar. Sá stuðningur sem Ísland veitti á þessari ögurstundu er ennþá mikils metin í Eystrasaltsríkjunum. Um það get ég vottað eftir að hafa heimsótt Litáen fyrr á þessu ári og upplifað þá væntumþykju og virðingu sem ríkir í garð Íslands vegna framlags okkar til sjálfstæðis þess.</p> <h2>Samhljómur í áherslum og afstöðu</h2> &gt; <p>Leiðir Íslands liggja víða saman með Eystrasaltsríkjunum og gjarnan er mikill samhljómur í áherslum okkar og afstöðu. Við erum nánir bandamenn í Atlantshafsbandalaginu, á vettvangi Sameinuðu þjóðanna og annarra alþjóðastofnana. Þá eru löndin þrjú eru mikilvægir samherjar Íslands í evrópsku samstarfi. Samvinna Norðurlanda og Eystrasaltsríkjanna er náin og vaxandi.</p> <p>Heimsókn forseta og utanríkisráðherra Eystrasaltsríkjanna til Íslands er kærkomið tækifæri til að styrkja enn betur þessi nánu og góðu tengsl. Meðan á henni stendur undirritum við utanríkisráðherrarnir sérstaka hátíðaryfirlýsingu í Höfða þar sem við áréttum gagnkvæman vilja að efla enn frekar tvíhliða samskipti, viðskipti, margþætt samstarf á alþjóðlegum vettvangi og vináttubönd ríkjanna til framtíðar. Þar er einnig fjallað um framtíðaráskoranir á sviði öryggismála í ljósi innrásar Rússlands í Úkraínu.</p> <h2>Treystum böndin</h2> <p>Þegar kemur að mikilvægi sameiginglegra varna í Atlantshafsbandalaginu eiga öll bandalagsríkin mikla hagsmuni að verja. Þó er óhætt að fullyrða að hættan sé hvergi eins raunveruleg og í þeim löndum sem áður hafa lotið ægivaldi frá Moskvu eða verið hersetin af Rússlandi. Eystrasaltstríkin hafa lengi varað við hættunni sem stafar af áformum ráðamanna í Kreml. Lengi þótti ýmsum að viðvörunarorð þeirra væru umfram tilefni, en því miður hafa Rússar síðan gengið lengra en nokkurn óraði fyrir.Ísland hefur tekið fullan þátt í þeim þvingunaraðgerðum sem samstarfsríki okkar í Evrópu hafa samþykkt. Þessi tilefnislausa árás Rússa á grannríki sitt minnir á að sameiginleg gildi um frelsi, réttarríki og mannréttindi eru ekki sjálfgefin. Vladimír Pútín Rússlandsforseti fer fremstur í flokki þeirra sem grafið hafa markvisst undan þessum gildum en því miður á hann sína áhangendur sem með vilja eða í villu neita enn að skilja hve alvarleg þessi aðför er. Ef við hlúum ekki að þessum gildum og verndum þau þynnast þau út og glatast að lokum. Alger samhljómur hefur verið á meðal Íslands og Eystrasaltsþjóðanna um að innrásin í Úkraínu sé gróf árás á þessi gildi og í þeirri baráttu sem nú stendur yfir þurfum við öll að leggja okkar af mörkum.</p> <p>Ég er sannfærð um að samskipti Íslands og Eystrasaltsríkjanna eigi enn eftir að eflast og böndin á milli okkar styrkjast. Þar er sameiginlega saga, vinátta og virðing mikilvægur grunnur og sú staðreynd að við deilum sömu grundvallargildum. Þá vex samgangur þjóðanna jafnt og þétt eins og sést best á þeim fjölda fólks frá Eystrasaltslöndunum hefur gert Ísland að heimili sínu, og þannig bæði auðgað þjóðlífið og lagt sitt af mörkum við að skapa hagsæld undanfarinna ára. Varla er hægt að hugsa sér betri undirstöður fyrir gott samband vinaþjóða.</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 26. ágúst 2022</em></p>
21. ágúst 2022Blá ör til hægriÁvarp utanríkisráðherra á þjóðræknisþingi 2022<p>Formaður Þjóðræknifélags Íslendinga,</p> <p>Ambassador Menzies, Chargé d'Affaires Yerkin</p> <p>Aðrir góðir gestir.</p> <p>Ég þakka fyrir þann heiður að fá að ávarpa þjóðræknisþing hér í dag. Dagskráin er metnaðarfull og áhugaverð.</p> <p>Mig langar líka til þess að tjá sérstaklega þakklæti mitt til allra þeirra sem standa að þessum viðburði, sem hafa gefið af tíma sínum til þess að sinna þeirri merkilegu arfleifð sem við erum saman komin til að rækta í dag. Í þessu starfi eru fólgin mikil verðmæti fyrir Ísland og það er langt frá því sjálfgefið að þeim sé sinnt af þeirri natni og metnaði sem raunin er.</p> <p>Takk.</p> <p>Ég veit að þið eigið eftir að njóta áhugaverðrar og gefandi samveru hér í dag.</p> <p>Sjálf naut ég þeirrar miklu ánægju að vera gestur á Íslendingahátíð í bænum Mountain í Norður Dakóta og Íslendingadeginum í Gimli í Manitóba nú um mánaðarmótin. Rétt eins og aðrir sem hafa notið þess heiðurs að vera boðið að taka þátt í þessum viðburðum kom ég heim djúpt snortin, einmitt af þeirri ræktarsemi sem afkomendur íslenskra vesturfara sýna uppruna sínum og gamla landinu, og dugnaði Íslendinga sem styðja af alúð og ástríðu við það starf sem er unnið vestra. Eftir þessa ferð mína skil ég vel að margir fá svo ákafan og einlægan áhuga á hinni merku sögu sem tengir saman Ísland og Ameríku.</p> <p>Sú saga hófst auðvitað með Leifi Eiríkssyni, sem sumar ágætar frændþjóðir okkar vilja oft eigna sér hlutdeild í - og svo hafa Íslendingar gert umdeildar tilraunir til þess að tengja ferðir Kólumbusar við Ísland, og þar með höfum við gert - kannski fremur langsótta - tilraun til að eiga okkur hlutdeild í ævintýramanninum frá Genóa.</p> <p>Í þeim efnum er ómögulegt að vita nákvæmlega sannleikann. Allir vildu Lilju kveðið hafa - og allir vildu Ameríku fundið hafa.</p> <p>Bæði áhugafólk og fræðifólk tekst á um slíkar kenningar og eins og oft er þá hafa akademískar deilur tilhneigingu til þess að vera ástríðufyllri eftir því sem niðurstaðan skiptir minna máli.</p> <p>En burtséð um nákvæmni sögulegra heimilda, þá gildir um Leif Eiríksson í kringum árið þúsund, Kólumbus á fimmtándu öld og Íslendingana sem fóru yfir hafið til Ameríku áratugina í kringum aldamótin 1900 - allt var þetta fólk sem lagði út í mikla óvissu.</p> <p>Það má kalla það ævintýri - en það orð nær á okkar tímum oftast yfir eitthvað ánægjulegt og áhættulaust. En ævintýri venjulegs fólks fyrr á tímum gátu allt eins endað illa eins og vel.</p> <p>Íslendingarnir sem lögðu út í óvissuna á skipum frá Íslandi til þess að eiga möguleika á betra lífi í fjarlægum heimi. Það krafðist bæði framtakssemi og hugrekkis. Þið sem hér eruð þekkið vitaskuld þessa sögu mun betur en ég - og ekki þykist ég ætla að setja mig í hlutverk kennarans. Engu að síður er þetta einmitt það sem ég leiddi oft hugann sérstaklega að þegar ég ferðaðist um Íslendingaslóðir fyrir skemmstu.</p> <p>Ég hugsaði um þessa óvissu, þessa hætttu og söknuðinn eftir því sem skilið var eftir. Ég hugsaði um hversu stór þessi ákvörðun hefur verið fyrir fólk á sínum tíma, hversu mikið fólk var tilbúið að leggja á sig til þess að reyna að öðlast betra líf.</p> <p>Jafnvel enn þann dag í dag er það býsna mikil fyrirhöfn að ferðast frá Íslandi vestur um haf og inn á sléttur Norður Ameríku - og þó er það brotabrot af því sem var.</p> <p>Og varla er hægt að hugsa sér ólíkari aðstæður en hér og í þessum nýju heimkynnum. Fólk flutti úr djúpum dölum og löngum fjörðum, hvort tveggja vafið háum fjöllum, og inn á endalausa landslagslausa sléttu. Í þessum nýju heimkynnum voru engir fossar, engin gljúfur, ekkert berjalyng á haustin og engar grasi grónar brekkur til þess að hlaupa glannalega niður á vorin.</p> <p>Ég skil vel þann söknuð sem er lýst í bréfum og frásögnum - og að það hafi jafnvel verið talað um heimþrá sem lamandi sjúkdóm.</p> <p>En svæðin eiga það þó sameiginleg að geta verið hálfgerð veðravíti, þótt birtingarmyndir þess geti heldur varla verið ólíkari.</p> <p>Með þetta í huga hugsaði ég, eins og fleiri hafa vafalaust gert.</p> <p>Hvers konar fólk var það sem reif sig sjálft upp með rótum og fór vestur um haf?</p> <p>Það hlustar ekki nokkur manneskja lengur á niðurrifstalið og fordæminguna sem reynt var að beita til þess að halda fólki heima í vonlitlum aðstæðum. Það blasir auðvitað við að þetta var sérdeilis hugað, ákveðið og duglegt fólk.</p> <p>Og varla er hægt að klína því á vesturfarana að þá hafi skort ættjarðarást. Það sjáum við mætavel á því þegar við förum á Íslendingadaginn í Gimli og heyrum orðin „elskan mín,“ „amma“ og „vínarterta“ hrjóta af vörum fólks sem rígheldur í arfinn þrátt fyrir að margar kynslóðir hafi fæðst og alist upp fjarri Íslandi.</p> <p>Og líklega er ég ekki fyrsti gesturinn sem leiði svo hugann að tvennu í kjölfarið.</p> <p>Annars vegar því hversu mikil verðmæti felist í því fyrir íslenskt samfélag að eiga hlýhug og tryggð meðal tuga þúsunda frændsystkina okkar í annarri heimsálfu.</p> <p>Hins vegar hvernig framlag innflytjenda til Íslands er metið. Núna er Ísland land sem er svo öfundsvert að lífskjörum að margir kjósa að rífa sig upp, skilja átthaga sína eftir og hefja nýtt líf hér. Þeir sakna örugglega margs frá sínum heimahögum, en koma samt.</p> <p>Verðum við ekki að gera ráð fyrir því, og skilja, að fólkið sem kemur hingað í leit að betra lífi og betri kjörum sé líklegt til að vera hugað, ákveðið og duglegt. Og við sem hér erum fyrir njótum góðs af því.</p> <p>Í Vesturheimi er borðuð vínarterta, kleinur og rúllupylsa.</p> <p>Og hér á Íslandi lærum við að borða falafel og shawarma af fólki sem hefur flutt hingað frá mið-Austurlöndum; við kynnumst margvíslegum mat frá austurlöndum fjær í gegnum framtaksfólk sem flutt hefur þaðan, og hér verður framþróun í pylsu- og ostagerð samhliða fjölgun fólks sem sest hér að frá Póllandi og öðrum löndum Austur-Evrópu. Svona mætti lengi telja.</p> <p>Ágætu gestir á þjóðræknisþingi.</p> <p>Ég tel að falleg ræktarsemi við okkar eigin þjóðlegu arfleifð geti verið til þess fallin að auka skilning okkar á mikilvægi þess fyrir Íslendinga af erlendum uppruna að halda tryggð við sína eigin. Við Íslendingar eigum að vera dugleg við að taka þátt í slíku starfi innflytjendasamfélaga hér á landi.</p> <p>Og varla þarf að orðlengja um mikilvægi þess fyrir okkur sjálf að rækta þessi verðmætu tengsl vestur um haf. Og þau verða líka að þroskast og endurnýjast.</p> <p>Ég fagna sérstaklega þeirri áherslu sem er á að efla tengsl milli ungs fólks, meðal annars gegnum Snorra prógrammið.</p> <p>Tengsl Íslands við Vesturheim byggist vitaskuld á sögu og djúpum rótum fortíðar - en tilgangur sterkra róta er að næra nýjan vöxt.</p> <p>Ykkur öllum sem hér eruð þakka ég af einlægni fyrir ómetanlegt starf og ég þakka fyrir að hafa fengið tækifæri til þess að kynnast því af eigin raun nú í sumar.</p> <p>Megi þetta góða starf halda áfram að vera jákvæð myndbirting jákvæðrar og auðmjúkrar ræktarsemi við íslenska þjóðararfinn.</p> <p>Kærar þakkir.</p>
01. ágúst 2022Blá ör til hægriÁvarp utanríkisráðherra í Gimli, Manitóba<span>Ladies and gentlemen.<br /> <br /> Let my begin by saying how beautiful this day is. It is made even more beautiful for those of us who woke up to a rather windy and rainy morning in Gimli yesterday. But of course, nothing could be more Icelandic than going through four different kinds of weather in the same day - especially during high summer.<br /> <br /> But rain or shine. I am so happy, touched and inspired to be here in Gimli and to be allowed to participate in the Íslendingadagur festival with you and I am grateful to be able to learn more about the unique and precious ties between Iceland and Canada.<br /> <br /> These bonds go back indeed a thousand years and more. Not only did Leifur Eriksson, a son of Iceland, first put down a settlement here - it is quite likely that the journey of Christopher Columbus, almost 500 years later, was directly inspired by the viking journey. Columbus likely visited Iceland 15 years prior to reaching America, and on his visits he may have heard tales of Vínland, and the many centuries of failed attempts to repeat the brave and uncertain voyage of Leifur Eiríksson.&nbsp;<br /> <br /> The Icelanders who set out from their home in the latter half of the 19th century and the beginning of the twentieth were also setting out on an uncertain and dangerous journey. These were brave people and pioneers - but they came to North America in times of hardship but in the spirit of glorious hope.<br /> <br /> In the Westland - a poem by Einar Kvaran -a poet who emigrated and lived in Canada for 10 years, and was the editor of Lögberg - he says<br /> <br /> Vesturheimur, veruleikans álfa<br /> vonarland hins unga, sterka manns<br /> fyll þú móð og manndáð okkur sjálfa<br /> <br /> Which was translated by Skúli Jónsson to mean:<br /> <br /> Great western world! Reality’s new nation!<br /> The Realm of Hope for all the young and strong!<br /> Fill us with courage and high aspiration.<br /> <br /> ****<br /> <br /> I am told that the name Manitoba means something close to „The land of the spirit“ - with reference to the great spirit of the lake that gives life to these shores - and these days I am so proud that this land is also the land of another spirit.<br /> <br /> The theme of Íslendingadagur is - the Spirit of Icleand.<br /> <br /> It reminds us of the famous lines by another Icelandic poet who made a life in America. Stephan G Stephansson wrote that despite far travels, minds and hearts will always bear the mark of your homelands.<br /> <br /> And still today, these marks are everywhere to be seen all around.<br /> <br /> Elskan mín, amma and afi -&nbsp; the spirit of Iceland&nbsp; is all around.<br /> <br /> *****<br /> <br /> It truly warms my heart to see all those Icleandic flags around town, and even more to see those Icelandic flags stirring in the wind side by side with the Canadian flag. It underscores our bonds of friendship and common history.<br /> <br /> And I have also seen two other flags around town that are very dear to my heart.&nbsp;<br /> <br /> One is the colorful flag that is flown in pride for people’s freedom to love.<br /> <br /> The other is the national flag of Ukraine, a country now under viscious and brutal attack. Every day, my thoughts are with the brave and strong people of Ukraine.<br /> <br /> And it is indeed here in Manitoba where the history of Ukraine, Iceland and Canada intersect. Settlers from Ukraine became the neighbors of Icelanders in these parts and that has directly affected these celebrations as the President of the Icelandic Festival of Manitoba, Jenna Boholj, is of both Icelandic and Ukrainian descent.<br /> <br /> Dear friends. Kæru vinir.<br /> <br /> I am very pleased to be following in the footsteps of earlier visitors from back home, including the president, the prime minister, my predecessor and many other government colleagues who have come here to honor these strong and unique bonds. Everyone of my colleagues who has had the fortune to participate in these festivals has come back to Iceland with a strong conviction of the need to maintain and strengthen these bonds between Iceland and our relatives in America.<br /> <br /> As I have been travelling here I have been thinking that I wish that everyone in Iceland had the opportunity to experience what I have in the past few days. I think it is safe to say that many of those who are gathered here today feel themselves to be even more Icelandic than some of us who live in the old country.<br /> <br /> It has been a fruitful relationship. Icelanders were very opinionated about affairs of state when they settled here, and one of the positive contribution they made was to be strong advocates for the rights of women. Among those strong women was Margrét Jónsdóttir Benedictsson who was born in Iceland in 1866 and moved to America at age 21 and founded the first women’s rights publication in Canada, Freyja. In the year 1916 Manitoba became the first province of Canada to give universal suffrage to women, one year after women were allowed to vote in Iceland.<br /> <br /> These were small steps on a long journey, but they led to a reality where my amma - Jóna Valgerður - could become a member of parliament in the name of feminism, and I could follow in her footsteps.<br /> <br /> So I believe that many good ideas benefitted from the constant communication between Iceland and Nýja Ísland.&nbsp;<br /> <br /> The love and longing for Iceland, and all that is Icelandic, was strong in Canada among the people who created a new life here - and it remains strong to this day.&nbsp; And let me assure that the pride goes both ways.<br /> <br /> And as I toast Canada for being such a friend to Iceland and the people of Iceland -&nbsp; I would like to say - from the bottom of my heart - takk. Thank you for inviting me here today - takk fyrir að muna - thank you - frændur og frænkur - for remembering Iceland and keeping it in your hearts, as we keep you in ours.<br /> <br /> Takk</span>
30. júlí 2022Blá ör til hægriRæða utanríkisráðherra í Mountain, Norður Dakóta<span>Ladies and gentlemen.<br /> <br /> Kæru vinir - frændur og frænkur<br /> <br /> Yes. Many of you may know these very warm Icelandic words we have of anyone who is related to you. I don’t know of any true equivelant in the English language. They have their cousins, nieces and nephews, uncles and aunts - words that define the specific level of relations, and all denote a warm and strong bond. And then - when the relations spread out further than what could be contained in an old fashioned multigenerational household -&nbsp; you can go into the whole designation of second and third cousins, once removed or twice removed. Pretty soon it gets a bit complicated and it becomes necessary to resort to the term kinship which lacks warmth and closeness.<br /> <br /> But the&nbsp; Icelandic words are different. Frændi and frænka can mean anything from your cousin that was as much a part of your upbrining as if she was your brother or sister - and it can also be someone who you might only have seen on television, but your mom or dad claim is your „frændi“ because you can find on Íslendingabók a common ancestor that lived in the east of Iceland in the 1850s. Both are your frændi and frænka.<br /> <br /> And the words - frændi and frænka - are of the same linguistic root as one of the most comforting words in the English language: Friend.<br /> <br /> And so it is here, when I - as the&nbsp; Icelandic minister of foreign affairs - visit these parts - the humorously named town of Mountain in North Dakota - it is really much rather&nbsp; a family affair than it is a foreign affair.<br /> <br /> I am here with my frændis and frænkas - and with true and loyal friends of Iceland, the home of their ancestors.<br /> <br /> Of course - the words that are written on the printed program says: „Hvað er svo glatt sem góðra vina fundur“ - which translates to „What is as joyful as the gathering of good friends“ - yes. What indeed?<br /> <br /> The words come from the famous poem by Jónas Hallgrímsson - Vísur Íslendinga - the verses of Icelanders. In it he celebrated these types of occasions, the moments you get to spend with those you love, your friends - and to make the moment more enjoyable he had a proposal.&nbsp; „Látum því vinir vínið andann hressa, og vonarstundu köllum þennan dag“ - „Let us - friends - allow the wine to raise our spirits - and proclaim this day to be a time of hope.“&nbsp;<br /> <br /> This morning we visited to burial site of Káinn. The mercurial poet and humorist who was an early settler here and was a master of the Icelandic art of laying down insults, settling scores and expressing the challenges of life through short and smart verses.<br /> <br /> I believe it was the first time in my life that I attempted to let wine raise my spirits at ten in the morning when we took a shot of brennivín and poured the rest of the bottle’s content over his grave. But as a testament to how small the world is - maybe especially Iceland - my husband is very familiar with this tradition because on every Christmas he goes on the morning of the 24th of December to a grave in Fossvogur in Reykjavík and performs a similar ritual. He and his family, his frændur og frænkur - take a shot of brennivín and pour the rest of the bottle to honor his great grandfather who created the current and classic rendition of brennivín in 1935 the year that alcohol prohibition was repealed in Iceland.&nbsp;<br /> <br /> Of course, in the case of Káinn. It is a very fitting custom. He did like his drink. So you can imagine how hard it was for him to live—much less to create poetry—under prohibition here in America, when you were not allowed beer stronger than 2 percent.<br /> <br /> Ég hlýt að slá við slöku<br /> í slyngri ljóðamennt.<br /> Það yrkir engin stöku<br /> á aðeins tvö prósent.<br /> <br /> he wrote, which a friend of mine translated into:<br /> <br /> My verses are lackluster<br /> despite my best intent.<br /> words are hard to muster<br /> on only two percent.<br /> <br /> Dear friends. Kæru vinir.<br /> <br /> I am very pleased to be following in the footsteps of earlier visitors from back home, including the president, the prime minister, my predecessor and many other government colleagues who have come here to honor these strong and unique bonds. Everyone of my colleagues who has had the fortune to participate in these festivals has come back to Iceland with a strong conviction of the need to maintain and strengthens these bonds between Iceland and our relatives in America.<br /> <br /> These bonds go back indeed a thousand years and more. Not only did Leifur Eriksson, a son of Iceland, first put down a settlement here - it is quite likely that the journey of Christopher Columbus, almost 500 years later, was directly related to the viking journey - as Columbus very likely visited Iceland 15 years prior to reaching America, and on his visits he may have heard tales of Vínland, and the many centuries of failed attempts to repeat the feat.&nbsp;<br /> <br /> The Icelanders who set out from their home in the latter half of the 19th century and the beginning of the twentieth were setting out on an uncertain journey. These were brave people and pioneers—and despite the difficulties, they were the days of hope.<br /> <br /> When the Icelandic diaspora started to establish themselves in a new country and finding ever more success - in a new reality - they became inspirations for the old country. As soon as they were able to, they started giving back, sending ideas, teaching new techniques and investing in ventures of progress in their ancestral homeland.<br /> <br /> The Deuce of August has its origin in Iceland receiving its first constitution on August 2nd 1874.&nbsp; It was a step on the way to independence - not as big as many would have liked - but a step nonetheless. Iceland became an independent and a sovereign country and it remains so. I believe that the growing success of the Icelandic diaspora in North America may have contributed to the increasing self-confidence of those who remained. And it is a source of strength for Iceland that so many wonderful people are willing to work so hard every year to maintain the legacy of our common history.<br /> <br /> The love and longing for Iceland, and all that is Icelandic, was strong in North America among the people who created a new life here - and it remains strong to this day.&nbsp; And let me assure that the pride goes both ways.<br /> <br /> I would like to say - from the bottom of my heart - takk. Thank you for inviting me here today - takk fyrir að muna - thank you - frændur og frænkur - for remembering Iceland and keeping it in your hearts, as we keep you in ours.<br /> <br /> Takk</span>
25. júlí 2022Blá ör til hægriMeð eigin augum<div> <p> Tilvist útrýmingarbúða nasista í seinni heimsstyrjöldinni var áfall fyrir heiminn. Sex milljónum manna var slátrað með skipulögðum hætti. Þótt fáir hafi á þeim tímapunkti efast um sturlunina sem hafði heltekið illmennin sem stjórnuðu Þýskalandi þá var hin kaldrifjaða framkvæmd á fjöldamorðum barna, kvenna og karla af gyðingaættum eitthvað sem nánast ómögulegt er fyrir venjulegt fólk að gera sér í hugarlund. Það virðist einhvern veginn handan hins trúanlega að til sé fólk sem getur fengið það af sér að taka þátt í að ferja heilu fjölskyldurnar um langan veg – börn og gamalmenni til jafns við karla og konur – flokka fórnarlömbin á brautarpöllum, hirða af þeim verðmæti, raka af þeim hár og hrekja þau inn í klefa til þess að láta eiturgufur drepa þau. Að þetta hafi allt verið framkvæmt af ískaldri og kaldrifjaðri yfirvegun, þar sem verkfræðilegum aðferðum var beitt til þess að hanna verkferla, smíða tól og tæki til þess að ná fram sem mestum „afköstum“ gerir þessa glæpi jafnvel enn ótrúlegri. Þessi mannvonska er svo yfirþyrmandi að það virðist nánast óraunverulegt bara að skrifa um hana. </p> <p> </p> <h3> Hættulegur undirróður </h3> Kannski er það einmitt vegna þess hversu erfitt er að ímynda sér að manneskjur séu færar um að gera öðrum manneskjum slíka illsku að óprúttnum aðilum hefur orðið nokkuð ágengt með það í gegnum tíðina að halda fram þeirri lygi að helför gyðinga hafi hreinlega aldrei átt sér stað eða að opinber frásögn af henni sé ýkt og skrumskæld. Tilgangur lyganna er oftast nær að blása í þær glóðir andúðar og tortryggni í garð gyðinga sem víða krauma undir yfirborði samfélagsumræðunnar. Um þessar mundir er víða tilefni til að hafa áhyggjur af einmitt þess konar undirróðri, þar sem fráleitar samsæriskenningar eru spunnar upp til þess að beina hatri að gyðingum. <p> En þótt sómakæru og vitibornu fólki kunni að þykja það sérdeilis órúlegt að einhver falli fyrir þeim lygavaðli samsæriskenninga þá voru til svo forsjálir menn að vara við þessu frá fyrstu stundu. Á safni um helförina í Washingtonborg er að finna tilvitnun í Eisenhower hershöfðingja og síðar forseta sem hann lét falla eftir að hafa heimsótt útrýmingarbúðir nasista. „Það sem ég sá er ómögulegt að lýsa með orðum... sönnunargögn sem ég sá og munnlegur vitnisburður um hungur, grimmd og villimennsku voru yfirþyrmandi. Ég fór í þessar heimsóknir í þeim tilgangi að geta vitnað af eigin upplifun um þessa atburði, ef ske kynni að þeirrar tilhneigingar færi að gæta í framtíðinni að afskrifa ásakanirnar sem áróður.“ </p> <p> Áhersla Eisenhowers á að blaðamenn og stjórnmálamenn kæmu sjálfir á vettvang hinna hrikalegu glæpa var sannarlega mikilvæg. Eljan við söfnun frásagna og sönnunargagna hefur skipt miklu máli til þess að framfylgja réttætinu en ekki síður að viðhalda meðvitund um að þessir óhugsandi atburðir hafi í raun og veru gerst og að venjulegt fólk hafi reynst þess megnugt að taka þátt í skefjalausri grimmd gegn meðbræðrum sínum og systrum. </p> <p> Þessum óhugnaði má mannkynið aldrei gleyma. </p> <p> Fyrr í þessum mánuði sótti ég ráðstefnu sem haldin var í borginni Haag í Hollandi. Þar eru höfuðstöðvar hins alþjóðlega glæpadómstóls, en þeim dómstóli er ætlað að vera sá vettvangur þar sem réttað er yfir þeim sem grunaðir eru um að hafa framið stríðsglæpi. Umfjöllunarefnið var Úkraína og tilgangurinn að vekja leiðtoga frá þátttökulöndum til vitundar um mikilvægi þess að vandlega sé unnið að söfnun sönnunargagna svo tryggt sé að mögulegt verði að koma réttlæti yfir þá einstaklinga sem gerast sekir um stríðsglæpi í Úkraínu. </p> <p> </p> <h3> Skjól frá villimennsku </h3> Á ráðstefnunni sjálfri var á átakanlegan hátt lýst ýmsum af þeim þaulskipulögðu illvirkjum – hryðjuverkum er líklega réttast að segja – sem framin eru af rússneska hernum í Úkraínu um þessar mundir. Þar er engu hlíft og engin grið gefin, enda virðast ómanneskjulegar aðferðir og skipulagðar misþyrmingar á almennum borgurum vera úthugsað herbragð til þess að valda skelfingu og brjóta niður mótstöðuþrek gegn innrásarliðinu. Frásagnir um kynferðisofbeldi gegn íbúum Úkraínu, konum, körlum og börnum eru nístandi. Þess háttar glæpir eru hluti af þeim hryllingi sem rússneskir hermenn hafa beitt og það er ekki síst vegna langrar sögu um slíkt skefjalaust ofbeldi gegn almennum borgurum sem löndin í austurhluta Evrópu hafa sótt svo hart að bindast bandalagi með þjóðunum í vesturhluta Evrópu og Ameríku. Það er ekki hluti af geópólískri refskák að þessi lönd vilja vera hluti af Atlantshafsbandalaginu; íbúar þeirra eru einfaldlega að reyna að tryggja sér skjól frá villimennsku. <p> Sama dag og ráðstefnan í Haag fór fram lenti rússnesk eldflaug í borginni Vinnitsya í austurhluta Úkraínu, mörg hundruð kílómetra frá vígstöðvunum í austur og suðurhlutanum. Eldflauginni var skotið úr kafbáti á Svartahafi og kom íbúum borgarinnar í opna skjöldu á sólríkum sumardegi. Nýjustu fréttir segja að 26 manns hafi farist í árásinni og yfir hundrað særst. Í hópi þeirra sem féllu voru þrjú börn. </p> <p> Fyrr eða síðar þarf að finna leið til að koma á friði í Úkraínu, en það væri líklega skammgóður vermir fyrir veröldina ef sá friður yrði keyptur með því að fórna réttlætinu. </p> </div> <em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 24. júlí 2022.</em><br />
18. júlí 2022Blá ör til hægriErindi í hátíðarmessu á Skálholtshátíð<div dir="auto"> <p>Biskupinn yfir Íslandi, frú Agnes Sigurðardóttir, vígslubiskup, aðrir góðir gestir Skálholtshátíðar 2022. </p> <p>Ég færi aðstandendum Skálholtshátíðar góðar kveðjur ráðherra kirkjumála og ríkisstjórnarinnar allrar og óskir til Þjóðkirkjunnar um velfarnað í starfi í þágu landsmanna allra. </p> <p>Yfirskrift hátiðarinnar - „kliður af köllun friðar“ - snertir mig sérstaklega.</p> <p>Fyrir örfáum dögum fór ég beint úr friðsælu sumarfríi með fjölskyldunni minni á ráðstefnu sem haldin var í borginni Haag í Hollandi. Þar eru höfuðstöðvar hins alþjóðlega glæpadómstóls, en þeim dómstóli er ætlað að vera sá vettvangur þar sem réttað er yfir þeim sem grunaðir eru um að hafa framið stríðsglæpi og glæpi gegn mannúð.</p> <p>Á ráðstefnunni sjálfri var á átakanlegan hátt lýst ýmsum af þeim þaulskipulögðu voðaverkum - hryðjuverkum er líklega réttast að segja - sem framin eru af rússneska hernum í Úkraínu um þessar mundir.</p> <p>Þar er engu hlíft og engin grið gefin.</p> <p>Á leiðinni á flugvöllinn af ráðstefnunni opnaði ég svo símann og leit á fréttastrauminn.</p> <p>Þar var mynd sem hafði verið tekin fyrr þann sama dag í borginni Vinnytsia í Úkraínu.</p> <p>Fyrr um morguninn hafði hermaður þrýst á takka um borð í kafbáti á Svartahafi og send af stað eldflaug.</p> <p>Á myndinni í fréttinni lá fjögurra ára stúlka í blóði sínu við hliðina á kerrunni sinni.</p> <p>Hún hafði verið á leiðinni heim úr talþjálfun með mömmu sinni á sólríkum sumardegi þegar eyðileggingarblossi eldflaugarinnar hæfði hana og drap.</p> <p>Liza litla var fjögurra ára gömul og með Downs-heilkenni.</p> <p>Í sömu eldflaugaárás féllu að minnsta kosti 23, þar af þrjú börn sem voru ekki bara algjörlega saklaus af öllum þeim stríðshörmungum sem yfir þjóð þeirra dynur - heldur mynd sakleysins sjálfs, ósnert af þeim breyskleika og ófullkomleika sem allt fullorðið fólk þarf að horfast í augu við og glíma við síðar á lífsleiðinni.</p> <p>„Daggir féllu á lauf í mó,</p> <p>skuggar á skóga“</p> <p>orti Ási í Bæ um annað stríð - en þar eins og í Úkraínu - horfði fólk upp á blómin í kringum sig deyja, og fyrir suma eru það eina barnið, eini bróðirinn, eina systirin, eina ástin sem fellur fyrir spengjunum - blóm meðal blóma.</p> <p>„Líf mannlegt endar skjótt“, segir í Sálminum um blómið.</p> <p>Sannarlega.</p> <p>Og hér í Skálholti er líka vert að minnast og leiða hugann að Ragnheiði Brynjólfsdóttur biskups, en í útför hennar var í fyrsta sinn fluttur sálmur Hallgríms um dauðans óvissa tíma.</p> <p>Blómstrið eina sem upp vex af sléttri grund, en verður afskorið á einu augabragði. </p> <p>Harmsaga Ragnheiðar hefur síður en svo gleymst og hún má ekki gleymast.</p> <p>Ragnheiður var neydd til að sverja eið frammi fyrir fjölda karlmanna að undirlagi föður síns hér á þessum stað. Friðhelgi hennar einkalífs og kynfrelsi fótum troðið með valdboði og bókstafskreddum.</p> <p>Frelsi til að lifa og elska eftir eigin höfði, náttúru og þrá, er enn þann dag í dag ótryggt. Og sums staðar virðist leiðin liggja aftur á bak.</p> <p>Saga Ragnheiðar er líka saga óteljandi annarra sem eftir hafa komið . Fólks sem hefur þurft að fara í felur með ást sína, þurft að sæta kúgun og afskiptum vegna innstu einkamála. Og saga fólks af öllum kynjum og kynhneigð sem hefur þurft að sæta fordómum, ofbeldi og útskúfun.</p> <p>Í einu voldugasta lýðræðisríki veraldar er réttur kvenna til yfirráða yfir eigin líkama ekki lengur tryggður að lögum.</p> <p>Víða um heim gera öfl afturhalds og kreddufestu atlögu að frelsi fólks til þess að njóta þess lífs og þeirrar ástar sem guðsgefin náttúra þeim býður. Við vitum öll að þessi öfugþróun er víða réttlætt með vísan í trúarbrögð, þar á meðal þá trú sem ég aðhyllist - og það finnst mér dapurlegt.</p> <p>Ágætu gestir.</p> <p>Í mínum huga eru skilningur og umburðarlyndi einhverjar tærasta og fegursta birtingarmynd þess kærleika sem ég trúi að sé undirstaða okkar kristnu trúar. Um þennan skilning og umburðarlyndi tel ég gott sé að helstu stofnanir okkar safmélags standi sameiginlegan vörð. Þar er þjóðkirkjan sannarlega ómissandi bandamaður.</p> <p>Hér í Skálholti hittumst við undir yfirskrift sem vísar til þess kliðar sem fer að óma þegar hillir undir sáttargjörð og frið. Það er fögur hugsun og ákaflega þörf, ekki síst á þessum óvissu tímum. </p> <p>Við Íslendingar njótum þeirrar blessunar að hafa verið í skjóli frá alþjóðlegum hernaðarátökum. Við getum verið friðflytjendur og við eigum að vera friðflytjendur. Ísland getur haft það hlutverk.</p> <p>En við verðum líka að vera auðmjúk og hógvær, því þær þjóðir sem búa við ógnir stríðs og hungurs velja það svo sannarlega ekki sjálfar. </p> <p>Allt venjulegt fólk um allan heim elskar frið og hatar stríð. </p> <p>Við þurfum líka að vera meðvituð um að til þess að friður geti náðst og að friður sé tryggður þarf að koma til réttlæti. Það er undirstaða sáttargjörðar.</p> <p>Í samfélagi nútímans reynum við að ná fram réttlæti fyrir konur eins og Ragnheiði biskupsdóttur með að tryggja að kynsystur hennar og annað fólk á síðari öldum eða í öðrum löndum þurfi ekki að sæta sömu harðneskju og sömu örlögum.</p> <p>Og þegar kemur að Lizu litlu, fjögurra ára stúlkunni. Þá felst réttlætið í því að þeir sem valda dauða hennar taki út sína refsingu.</p> <p>Líka í Úkraínu bíðum við þess dags þegar kliðurinn af köllun friðar yfirgnæfir ærandi drunur stríðsins og eyðilegginguna. En fyrst þarf hið góða sigra hið illa.</p> <p>Og því hljótum við öll að trúa heitt og innilega sem erum saman komin hér í dag að hið góða muni sigra, að réttlætið nái fram að ganga og að blómin fái að blómstra.</p> <p>Ég þakka fyrir tækifærið að ávarpa ykkur í dag og vona að héðan heyrist einmitt þau skilaboð sem heimurinn þarf svo mikið á að halda í dag.</p> <p>Gleðilega hátíð.</p> <p><em>Erindi flutt í hátíðarmessu á Skálholtshátíð 17. júlí 2022.</em></p> </div>
10. júlí 2022Blá ör til hægriViðskipti við „erfið“ ríki<p>Sú kenning hefur verið ríkjandi undanfarna áratugi að í samskiptum við ríki þar sem mannréttindum kunni að vera ábótavant sé skynsamlegt að efla viðskiptaleg tengsl. Í þessum kenningum hefur falist tvenns konar trú: Annars vegar að aukin viðskipti og velmegun styðji við umbætur í átt að frjálsu markaðsskipulagi og kröfur um mannréttindi; en hins vegar að umfang viðskipta milli ríkja dragi úr líkum á því að til ófriðar komi, þar sem svo margir eigi ríka hagsmuni af því að tryggja snurðulaust flæði vöru, þjónustu og fjármagns. Þetta hefur meðal annars verið hin pólitíska réttlæting fyrir þéttum viðskiptatengslum Vesturlanda við Rússland síðustu tvo áratugi jafnvel meðan stjórnarfarið þar færðist sífellt meira í átt til einræðis og harðstjórnar, en ekki raunverulegs lýðræðis og frjálslyndis. </p> <p>Nú þegar heimsbyggðin horfir upp á grimmilega innrás Rússlands í fullvalda ríki Úkraínu er skiljanlegt að margir telji ástæðu til að endurskoða fyrri sannfæringu sína. Þetta á ekki síst við um stór ríki í Evrópu sem ákváðu að stíga ekki harkalega niður fæti gagnvart vaxandi ágangi Rússlands á undanförnum árum. Á meðan Pútín saumaði sífellt þéttar að réttarríki og mannréttindum innanlands, stýrði ómannúðlegum hernaði í Tjetjeníu og víðar innan sinna landamæra, og hafði uppi sífellt herskárri málflutning á alþjóðlegum vettvangi fram til ársins 2008 var áfram lögð áhersla á að eiga í uppbyggilegum viðskiptum við Rússland. Margir græddu bæði á því að taka þátt í að nýta náttúruauðlindir þeirra og ekki síður með að sýsla í kringum eignir rússneskra auðjöfra. Virtist þá litlu skipta að þessir ofurríku einstaklingar höfðu flestir auðgast á ógagnsæjan hátt í gegnum tengsl við stjórnvöld. </p> <p>Árið 2008 urðu vatnaskil þegar Rússland flutti her inn í Suður- Ossetíu en afleiðingarnar á alþjóðavettvangi voru litlar. Innlimun Krímskaga, eftir lítt dulbúin hernaðarafskipti Rússa árið 2014, hefði meiri áhrif, en þó fyrst og fremst pólitísk þar sem alþjóðasamfélagið var farið að taka Rússum með meiri fyrirvara en áður. Hernaðaraðgerðir Rússa í Sýrlandi og vaxandi umsvif rússneskra málaliða víða um heim voru þar að auki tilefni til vaxandi uggs yfir framferði og framtíðaráformum Rússlands undir forystu Pútíns. Það var hins vegar ekki fyrr en með grimmilegri og algjörlega óréttmætri innrás Rússlands í Úkraínu þann 24. febrúar sl. sem stór hluti heimsbyggðarinnar rankaði við sér og áttaði sig á hvers lags óværu væri við að eiga. </p> <p>Vonin um að hægt væri að komast upp með að eiga í ábótasömum viðskiptum við Rússland Pútíns hafði verið ríkjandi bæði meðal stjórnmálamanna og í stjórnsýslu á Vesturlöndum og vitaskuld einnig í viðskiptalífi og hinum alþjóðlega fjármálaheimi. Fjárhæðirnar voru háar og gróðinn gat verið gríðarlegur. Þegar slíkir hagsmunir hafa hreiðrað um sig víða í vestrænum samfélögum kemur ekki á óvart að margar ákvarðanir stjórnvalda á síðustu árum eldist fremur illa. </p> <p>Það er engu að síður mikilvægt að skoða nýliðna sögu og læra af henni. Við blasir að viðskipti milli landa ein og sér duga hvorki til þess að styðja við þroska í átt til lýðræðis og frelsis né til þess að koma í veg fyrir árásargjarna hegðun. Hugsanlega skiptir líka máli á hvaða forsendum viðskiptin eru og hvers eðlis. Í samfélögum þar sem hinn skapandi kraftur markaðshagkerfis, hugvits og athafnafrelsis fær að njóta sín er líklegra að opin viðskipti við umheiminn leiði í raun til framfara í átt til frelsis, lýðræðis og mannréttinda. Þetta hefur meðal annars sést á þróuninni í Suður-Kóreu og Japan á undanförnum áratugum. Hins vegar verða viðskipti við ríki sem byggja auð sinn fyrst og fremst á gjörnýtingu náttúruauðlinda gjarnan til þess að festa ennþá frekar í sessi þá einstaklinga sem njóta pólitískra og efnahagslegra valda í krafti tengsla og spillingar. Þetta er raunin um Rússland, og afleiðingar þess að koma ekki auga á það blasa nú við. </p> <p>Hér á Íslandi ríkir nú nánast algjör samstaða um að standa með Úkraínu og taka þátt í þeim efnahagslegu þvingunum gegn Rússland sem bandalags- og vinaríki okkar hafa haft frumkvæði að. Þær þvingunaraðgerðir sem gripið var til árið 2014 dugðu ekki til, enda virðist óvíða hafa verið pólitískur vilji á þeim tíma til þess að skrúfa alveg fyrir þá miklu uppsprettu hagnaðar sem finna mátti í Rússlandi. Víða á Vesturlöndum var glýjan yfir rússneskum gróða slík að jafnvel voru gerðar kröfur um enn veiklulegri aðgerðir en þá voru innleiddar og gætti jafnvel gagnrýni í þá veru að takmarkaðar aðgerðir gegn tilteknum meðreiðarsveiðum Pútíns væru óviðeigandi viðbragð við vaxandi útþenslutilburðum Pútíns. </p> <p> Sagan sýnir að kenningin um aukin viðskipti við Rússland Pútíns varð smám saman að óskhyggju. Hún varð lífseigari en efni stóðu til vegna þeirra miklu fjárhagslegu hagsmuna sem í húfu voru. Mikilvægt er að draga réttan lærdóm af þessari reynslu og gera greinarmun á milli þess að eiga viðskipti við lönd sem byggja á frjálsu markaðshagkerfi hugvitsdrifinnar nýsköpunar og þeirra þar sem atvinnulíf er bein eða óbein framlenging á stefnu ólýðræðislegra stjórnvalda og byggist á gjörnýtingu auðlinda eða rányrkju.&nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 10. júlí 2022.</em></p>
01. júlí 2022Blá ör til hægriÁvarp ráðherra í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna fyrir hönd NB8 ríkja<h5>Human Rights Council<br /> 50th session<br /> Urgent Debate on the situation of human rights of women and girls in Afghanistan<br /> Statement by H.E Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir,&nbsp;<br /> Minister for Foreign Affairs of Iceland<br /> on behalf of the Nordic-Baltic Countries (NB8)<br /> 1 July 2022</h5> President, <p style="text-align: left;"><span>&nbsp;</span>I speak on behalf of the Nordic and Baltic countries. </p> <p style="text-align: left;">Afghanistan is facing dark times. </p> <p style="text-align: left;">When our countries addressed this Council last August, we - as many others - appealed to the Taliban to “live up to their promises, and uphold their obligations under international law to protect civilians and respect human rights”. </p> <p style="text-align: left;">Regrettably, the Taliban have shown no willingness to listen to such appeals - neither from the international community nor their own people. </p> <p style="text-align: left;">Almost one year on, a hard-hit population has no representative government and is suffering a humanitarian, economic and human rights crisis.</p> <p style="text-align: left;">The deteriorating situation for Afghan women and girls is of particular concern. No country of any religious persuasion of its people or government, denies girls the right to a secondary education – with one exception, Afghanistan. </p> <p style="text-align: left;">This egregious policy comes in addition to multiple directives and practices significantly impeding women’s rights. This includes freedom of movement, the right to gainful employment and freedom of political, economic, and social participation and decision-making.</p> <p style="text-align: left;">A country ravaged by 44 years of conflict, facing dire humanitarian and developmental challenges, can ill afford to exclude half of its population from participating in rebuilding society. </p> <p style="text-align: left;">The international community must continue to support Afghanistan. The Security Council provided UNAMA with a comprehensive mandate to engage. We welcome the visit of Special Rapporteur Bennett to Afghanistan and anticipate his first report to the Council in September. We support the convening of an urgent debate and the establishment of a panel. </p> <p style="text-align: left;">The UN and the rest of the international community must continue to support the Afghan people and promote the establishment of an inclusive government that represents its people and respects the human rights of all, including those of women and girls.</p> <p style="text-align: left;">Thank you.</p>
26. júní 2022Blá ör til hægriVarnarmál í brennidepli<p>Í vikunni fer fram leiðtogafundur Atlantshafsbandalagsins í Madríd. Eins og gefur að skilja er umtalsverð spenna í loftinu sem orsakast af þeirri gjörbreyttu stöðu öryggismála sem blasir við eftir tilhæfulausa og grimmilega innrás Rússlands í Úkraínu. Stríðsrekstur Rússlands á sér enga réttlætingu en daglega hrannast upp sannanir fyrir voðaverkum gegn úkraínsku þjóðinni. Þar að auki vaxa áhyggjur heimsbyggðarinnar af þeirri stöðu sem er uppi varðandi flutninga á landbúnaðarafurðum frá Úkraínu. Rússar halda í gíslingu matarbirgðum, sem þjóðir heims treysta á. Þetta á ekki síst við um fátækar þjóðir. Vart þarf að fjölyrða um áhrif stríðsins á framboð og orku jarðefnaeldsneytis. Vesturlönd hafa ákveðið að ekki sé verjandi að halda áfram viðskiptum við rússnesk fyrirtæki og fjármagna stríðsvél Pútíns með kaupum á eldsneyti og gasi. Vissulega fela þessar ákvarðanir í sér fórnir, sem meðal annars koma fram í hækkuðu verðlagi um heim allan, þar á meðal á Íslandi. </p> <p>Það verður hins vegar ekki litið framhjá því hversu alvarlegt brot Rússlandsstjórn hefur framið á alþjóðalögum með því að hefja landvinningastríð í Evrópu gegn sjálfstæðu og fullvalda ríki. Í málflutningi mínum undanfarna mánuði hef ég oftsinnis ítrekað að Ísland á sína stöðu, sem frjálst og fullvalda ríki, algjörlega undir því að á vettvangi alþjóðamála ráði lög og reglur för, en ekki vopnavald og hótanir. Ísland á allt sitt undir því að bæði landamæri og lögsaga séu virt. Þetta verður, að mínum dómi, ekki sagt of oft. </p> <h2><strong>Þurfum að sýna að við séum verðugir bandamenn </strong></h2> <p>Varnarmál eru þess eðlis að flest fólk ræðir þau fremur af illri nauðsyn en einlægum áhuga. Í stjórnmálum hér á landi undanfarna áratugi hefur lítið farið fyrir umræðum um landvarnir. Þetta er í raun ákaflega jákvætt, því sannarlega er ákjósanlegra að búa án ótta við innrásir og stríðshörmungar heldur en hitt. Innrás Rússa í Úkraínu hefur breytt þessari mynd, þótt engum sé gerður greiði með því að mikla úr hófi þá hættu sem steðjar að Íslandi. </p> <p>Staðreyndin er sú að Ísland býr ríkulega að því að í gegnum áratugina hefur þess verið gætt, að þrátt fyrir friðvænlega áratugi, hafi fyrirhyggjuleysi ekki verið látið ráða för. Ísland býr því að öfundsverðri stöðu þegar kemur að fyrirkomulagi varnarmála. Við erum ein af stofnþjóðum Atlantshafsbandalagsins og höfum þar að auki samning við öflugasta herveldi heims, Bandaríkin, um varnir Íslands. Þau lönd í kringum okkur, sem hafa endurskoðað varnaráætlanir sínar í kjölfar innrásarinnar, hafa flest lagt ofuráherslu á aukna alþjóðlega samvinnu og aukið útgjöld sín til varnarmála. Líklega má fullyrða að þau hefðu flest álitið sig býsna vel sett með sama fyrirkomulag og Ísland hefur, ef það stæði þeim til boða. </p> <p>Engu að síður er mikilvægt að opin, yfirveguð og hreinskiptin umræða um varnir Íslands fari fram. Þar tel ég að mestu skipti að Ísland leggi sitt af mörkum til þess að undirstrika að við séum verðugir bandamenn í Atlantshafsbandalaginu og ræktum samband okkar við Bandaríkin. Frá því innrásin hófst hefur Ísland einmitt lagt áherslu á að styðja með ráðum við varnir Úkraínu. Sá stuðningur, þótt hann sé smár í sniðum, hefur vakið eftirtekt. Tekist hefur að nýta lausnamiðað hugarfar og viðbragðshraða til þess að leggja raunveruleg lóð á vogarskálarnar í samvinnu við vina- og bandalagsríki okkar. </p> <p>Þótt Íslendingar séu herlaus þjóð, getum við á næstu árum og áratugum lagt sitthvað af mörkum sem getur eflt okkar eigin varnargetu með framlagi í verkefnum Atlantshafsbandalagsins. Þar má til dæmis nefna netöryggismál, margvíslega tækni sem nota má, bæði í borgaralegum og hernaðarlegum tilgangi, og nýsköpun á ýmsum sviðum. Þá verðum við að vera mjög opin gagnvart því ef okkar borgaralega framlag getur gagnast bandalagsríkjum í þeirra varnartengdu verkefnum. </p> <h2><strong>Mikilvægur Madrídarfundur </strong></h2> <p>Að mínum dómi þurfum við Íslendingar að horfast í augu við að á næstu árum og áratugum þarf að leggja meira af mörkum til sameiginlegra verkefna Atlantshafsbandalagsins en við höfum gert hingað til. Þetta mun kosta fjármagn, en í þeim efnum tel ég mikilvægt að við Íslendingar byggjum á okkar eigin styrkleikum, enda er það vænlegasta leiðin til þess að raunverulega muni um okkar framlag. </p> <p>Ýmis vina- og bandalagsríki okkar horfa fram á raunverulega ógn og sitja jafnvel undir hótunum Rússa. Mikilvægt er fyrir umræðuna hér á landi að gera sér grein fyrir að þau lönd, til dæmis Eystrasaltslöndin, eru í allt annarri stöðu en Ísland. Engin ástæða er til að leggja áhættumat þeirra þjóða að jöfnu við okkar. Áhyggjur þessara þjóða varða sjálfan tilvistargrundvöllinn og hafa þær margar bitra og sársaukafulla reynslu af ofríki og ofbeldi Rússa í gegnum söguna. Trúverðug fæling og varnir gagnvart yfirlýstum ógnartilburðum Rússa nú eru hið yfirgnæfandi pólitíska verkefni stjórnvalda í þessum löndum. </p> <p> Niðurstöður fundarins í Madríd fela meðal annars í sér ákvarðanir um varnarstöðu í þessum ríkjum. Vonandi verður fundurinn vettvangur til þess að koma hreyfingu á umsókn Svía og Finna um inngöngu. &nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 26. júní 2022.</em></p>
13. júní 2022Blá ör til hægriÁvarp ráðherra á tólfta ráðherrafundi Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar (WTO)<p><span><strong>Ávarp utanríkisráðherra á tólfta ráðherrafundi Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar (WTO) í Genf 12. júní 2022.</strong></span></p> <p>Dear colleagues</p> <p>We would also like to thank the Chairman of the General Council, the Director-General and her staff for their hard work in preparing this meeting under challenging circumstances.</p> <p>The global trading system is not immune to the broader challenges facing us today. Russia’s unprovoked and illegal aggression against Ukraine is an affront to the rules-based international order that underpins this organisation. We are appalled by the devastating and indiscriminate attacks on Ukraine’s population and civilian infrastructure Russia alone is responsible for this crisis, and we underline our resolve to impose severe economic and financial consequences on Russia. </p> <p>The disruption in trade will result in price increases and maybe some narrowing of consumer choices in the rich part of the world. These effects are not insignificant, but pale in comparison with how they manifest in the poorer parts of the world, with food shortages leading to life threatening situations and the potential for serious societal unrest.</p> <p>It is through trade that the world will be able to minimize the damage and suffering brought on by this crisis.&nbsp; </p> <p>To mitigate the impact of Russia’s actions, we call on all WTO members to refrain from imposing export restrictions; to keep their supply chains open and to ensure the flow of critical food stuffs to where they are needed most. At the same time, food insecurity remains particularly challenging for women and girls and Iceland will continue to use its voice to champion the benefits of women’s economic empowerment and trade in the WTO. </p> <p>Colleagues&nbsp; </p> <p>Climate change and related environmental challenges must also feature prominently on the WTO’s trade agenda. We now have an opportunity – after more than 20 years of negotiations – to fulfil our SDG commitment and ban harmful fisheries subsidies. While Iceland would have liked to see a more ambitious outcome, we urge all members to conclude an agreement based on the Chair’s proposal.</p> <p>Colleagues</p> <p>Despite the challenges, I believe strongly in the values and importance of the rules-based international trading system and the WTO. Iceland, for its part, will continue to work in good faith to achieve a balanced outcome and chart a course forward that meets the trade challenges of our time. </p> <p>&nbsp;</p>
12. júní 2022Blá ör til hægriVel undirbúin fyrir óvissutíma<p>Í vikunni fóru fram hefðbundnar eldhúsdagsumræður. Venju samkvæmt var málflutningur þingmanna með margvíslegu móti og mætti af máli sumra þeirra ætla að íslenskt samfélag væri sannarlega á einhvers konar heljarþröm. Var þetta ekki hvað síst að heyra á sumum þingmönnum stjórnarandstöðunnar. Þótt líklega þætti sá barlómur um stöðu íslensks samfélags ekki ýkja sannfærandi í samanburði við þau grafalvarlegu viðfangsefni sem víða blasa við í heiminum, þá er það í mínum huga til marks um heilbrigt samfélag að harkaleg skoðanaskipti geti átt sér stað milli þeirra sem hafa ólík sjónarmið. </p> <h2><strong>Ekki bara ólík sjónarmið </strong></h2> <p>En það eru vitaskuld ekki bara ólík sjónarmið sem liggja að baki því þegar stjórnmálamenn deila. Ekki er hægt að líta framhjá því að hluti þess leikrits sem stjórnmálamenn setja á svið er í þeim tilgangi einum að koma hver öðrum úr jafnvægi, gera þá tortryggilega eða grafa undan þeim. Þótt fæstir stjórnmálamenn gangist við því, þá er eftirsóknin eftir völdum hluti af því sem drífur marga stjórnmálamenn áfram í sínum störfum, þótt sá hluti sé misstór. </p> <p>Í ræðu minni á eldhúsdegi benti ég á þá staðreynd að nú þegar óvissa ríkir í alþjóðamálum þá njóti Ísland þess að hafa skipað sér traustan sess í alþjóðlegu tilliti. Við búum við þá miklu gæfu að líkurnar á beinum stríðsátökum í okkar landi eða nánasta umhverfi eru hverfandi litlar. Þar að auki höfum við búið svo um hnútana að íslenskar framleiðsluvörur eiga greiða leið á mikilvægustu alþjóðlega markaði sem við eigum aðgang að. </p> <p>Í óvissum heimi gera flest ríki sér vel grein fyrir því að grundvöllur fullveldis og sjálfstæðis ríkja felst ekki í því að þau geti hvert fyrir sig varist hugsanlegum ógnum með eigin herstyrk. Nánast öll ríki heims treysta fyrst og fremst á alþjóðalög, stofnanir alþjóðasamfélagsins og bandalög við önnur ríki til þess að tryggja öryggi þegna sinna, landamæri sín og lögsögu gegn utanaðkomandi ógn. </p> <p>Það er innrásarstríð Rússa í Úkraínu sem hefur minnt heimsbyggðina rækilega á þetta á undanförnum mánuðum. Með landvinningatilburðum sínum fara Rússar nefnilega þvert gegn mikilvægustu lögum og reglum þess alþjóðlega kerfis sem komið var upp eftir hrylling síðari heimsstyrjaldarinnar. Þetta kerfi hefur tryggt að undanfarnir áratugir eru einhver friðsælasti tími í veraldarsögunni. Í nýlegri grein í tímaritinu Foreign Affairs kom fram að á árabilinu 1816 til 1945 (lok Napóleónsstyrjaldanna til loka fyrri heimsstyrjaldar) hefðu ríki þurrkast út af landakortinu að meðaltali á þriggja ára fresti. Oftast var þetta vegna innrásar og innlimunar árásargjarns nágranna. Frá lokum síðari heimsstyrjaldar eru nánast engin dæmi um slíkt. Alþjóðakerfið, með Sameinuðu þjóðirnar fremstar í flokki, hefur sameinast um þá mikilvægu meginreglu að innrásarstríð í landvinningatilgangi verði ekki látið viðgangast. </p> <p>Innrás Rússlands í Úkraínu er ólík nánast öllum öðrum stríðsátökum heimsins undanfarna áratugi að því leyti að það er bersýnilega háð í landvinningatilgangi. Pútín réttlætir stríðsrekstur sinn einmitt með þeim óhuggulegu rökum að úkraínskt ríki eigi hreinlega ekki tilverurétt. Af skrifum hans að dæma er því miður ástæða til að ætla að hann telji svipað geta átt við um ýmsar aðrar þjóðir og ýmis önnur ríki. </p> <h2><strong>Pólitískur leikur í kjölfar innrásar Rússa </strong></h2> <p>Nokkrir þingmenn stjórnarandstöðunnar hafa frá innrás Rússa í Úkraínu séð sér þann pólitíska leik á borði að gefa ítrekað í skyn í opinberri umræðu að Ísland sé í einhverjum skilningi eftirbátur annarra þjóða þegar kemur að viðbrögðum við þeirri breyttu heimsmynd sem við okkur blasir. Markast þessi málflutningur reyndar fyrst og fremst af áhuga nokkurra þingmanna á því að Ísland verði „fullur aðili að Evrópusambandinu“ eins og það er stundum orðað. Þá hafa þingmenn Viðreisnar gjarnan kvartað yfir því að fáir aðrir deili brennandi áhuga þeirra á málefninu og mistúlka það áhugaleysi sem einhvers konar feimni við umræðuefnið. Að mínu áliti stenst þessi málflutningur ekki nánari skoðun. </p> <p> Staðreyndin er sú að staða Íslands í alþjóðlegu samhengi er framúrskarandi góð. Hvað varðar varnarmál er Ísland hluti af öflugasta varnarbandalagi heims, Atlantshafsbandalaginu, og hefur þar að auki tvíhliða samning við Bandaríkin, öflugasta herveldi veraldar. Samningurinn um evrópska efnahagssvæðið tryggir okkur aðgang að mikilvægasta markaðssvæði Íslands. Þessir hornsteinar í okkar utanríkisstefnu, sem Sjálfstæðisflokkurinn reisti og hefur staðið vörð um, eru einmitt áþreifanleg merki um að Ísland sé ákaflega vel búið undir óvissa tíma í heimsmálum. Um þessa stöðu Íslands er ég tilbúin að ræða við hvern sem er og hvar sem er. Í þessu getur Sjálfstæðisflokkurinn verið stoltur af sinni stefnu og arfleifð. Þótt vissulega þurfi sífellt að skoða stöðu okkar í heiminum, þá tel ég að hægt sé að fullyrða að þegar heimsmyndin breyttist við innrás Rússa í Úkraínu þá vorum við Íslendingar tilbúin.&nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 12. júní 2022.</em></p>
08. júní 2022Blá ör til hægriRæða utanríkisráðherra í almennum stjórnmálaumræðum á Alþingi<div id="raeda_efni"> <p>Virðulegi forseti. Góðir landsmenn. Einhvers staðar heyrði ég sagt um daginn að það væri óvænt og ekki gleðilegt að upplifa tíma þar sem orð á borð við heimsfaraldur, hungursneyð og heimsstyrjöld væru farin að skjóta upp kollinum í fréttum með reglulegu millibili. Engu að síður er þetta reyndin. Eftir rúmlega tvö ár þar sem heimsfaraldur kórónuveirunnar drottnaði nánast yfir heimsbyggðinni tók við innrás kjarnorkuvædds stórveldis inn í fullvalda ríki í Evrópu. Gráglettni örlaganna hagaði því þannig að innrásin í Úkraínu átti sér stað daginn eftir að heilbrigðisráðherra tilkynnti um afnám allra takmarkana á Íslandi vegna faraldursins og daginn eftir sprengjuregn Rússa hófst í Úkraínu féllu takmarkanirnar hér úr gildi. Afleiðingar af þessum tveimur skaðvöldum birtast svo í þeirri hryllilegu staðreynd að hundruð milljóna manna, kvenna og barna í heiminum búa nú við þann raunveruleika að næringarskortur og hungur er yfirvofandi. </p> <p>Í þessu samhengi erum við sem byggjum þetta land að öllu leyti heppin. Eins og sakir standa er það rétt og satt sem segir í ljóðinu og við erum svo þakklát fyrir að við erum sannarlega „langt frá heimsins vígaslóð“, þótt hér á Alþingi sé ekki beinlínis hægt að segja að við „lifum sæl við ást og ljóð“. Hér tökumst við á og þau átök eiga sér jafnan stað hvort sem tilefnið er stórt eða lítið. Hér ríkir oft dægurþras og rígur og það er sú mynd sem gjarnan blasir við og það er gjarnan svo að miklu auðveldara er að fanga athygli með neikvæðni og sundrungu heldur en með uppbyggilegri og málefnalegri umræðu þar sem gagnkvæm virðing ræður för þrátt fyrir ólík sjónarmið. Vissulega er það þreytt tugga að stjórnmálamenn, einkum þeir sem sitja í meiri hluta, kvarti yfir smámunasemi og þrasgirni stjórnarandstöðunnar og ekki ætla ég að standa hér og þykjast vera alsaklaus af slíku. En við Íslendingar getum þó sannarlega þakkað okkar sæla fyrir að deiluefnin og viðfangsefnin eru oft þess eðlis að þau geta nú trauðla flokkast sem dauðans alvara í hinu stóra samhengi hlutanna. Átök milli lýðræðislega kjörinna fulltrúa, sem stundum eru hörð og stundum svíður undan og stundum eru ósanngjörn, eru birtingarmynd heilbrigðis í opnu og lýðræðislegu samfélagi þar sem mannréttindi eru virt, stjórnvöld þurfa að standa skil á ákvörðunum sínum og fólkið í landinu hefur raunverulega valkosti um það hvert skuli stefna. Ísland er þannig samfélag og þannig viljum við vera. En þótt umræðan hér á þingi sé ekki alltaf um mál sem er dauðans alvara hefur dauðans alvara þann óþægilega sið að banka upp á í lífi fólks og þjóða og spyr þá ekki endilega hversu vel fólk eða þjóðir eru í stakk búnar til að takast á við hana. Þá þurfum við að vera undirbúin. </p> <p>Virðulegur forseti. Ég er ákaflega þakklát fyrir þann samhug sem ríkt hefur hér á Íslandi um viðbrögð við innrás Rússlands í Úkraínu. Við Íslendingar vitum að það gildir um nánast öll ríki jarðarkringlunnar að þau treysta fyrst og fremst á samstöðu ólíkra þjóða um alþjóðalög til þess að tryggja að landamæri þeirra og lögsaga séu virt. Þau eru ekki mörg ríki heims sem gætu ein síns liðs varið hagsmuni sína ef einungis herstyrkur réði örlögum ríkja og þjóða. Frá lokum síðari heimsstyrjaldar hefur ríkt nokkuð almenn sátt um að innrásarstríð í landvinningaskyni verði ekki umborin af alþjóðasamfélaginu. Þessi regla í alþjóðasamskiptum er undirstaða tilveruréttar margra ríkja því í rúma öld fyrir lok síðari heimsstyrjaldar gerðist það reglulega, um það bil á þriggja ára fresti, að ríki þurrkuðust út af kortinu. Þetta var oftast vegna innrásar og innlimunar árásargjarns nágranna. </p> <p>Mér hefur verið hugsað til þessarar alvöru að undanförnu og ég er viss um að hugur okkar margra reikaði um svipaðar slóðir þann 6. maí sl., þegar forseti Úkraínu, Volodymyr Zelenskí, varð fyrstur erlendra þjóðhöfðingja til þess að ávarpa Alþingi. Zelenskí er forseti þjóðar sem háir stríð til þess að tryggja tilveru sína. Vladimír Pútín hefur margsinnis lýst því yfir að hann telji í raun ekki að Úkraína eigi tilverurétt sem sjálfstætt og fullvalda ríki. Það var magnþrungin stund og heiður fyrir okkur að hann gæfi sér stutta stund frá sinni þungu ábyrgð, frá þeirri dauðans alvöru sem blasir við þjóð hans, til þess að ávarpa okkur. Í ávarpi sínu talaði Zelenskí um frelsið og sagði um Ísland, með leyfi forseta:</p> <p>„Það sem hrífur mig mest er að ykkur skuli takast að búa ykkur farsælt þjóðlíf þrátt fyrir válynd veður og hrjúfa náttúru, og að þjóð ykkar njóti öryggis og búi við lýðræði. Þegar þið virðið fyrir ykkur bæi ykkar og byggðir, þegar þið virðið fyrir ykkur fólkið ykkar, þá sjáið þið að þar fer raunverulegt frelsi, þar fer raunveruleg menning, og þið sjáið hinn góða ávöxt sem hver dagur færir ykkur í skaut.“</p> <p>Þessi orð Zelenskís minna okkur á hvað við höfum. Öll okkar velsæld og frelsi byggist á friðsælum heimi. Á þessu er mikill skilningur hér á landi. Það kom meðal annars fram í árlegri könnun um viðhorf til utanríkismála sem utanríkisráðuneytið lét framkvæma fyrir skemmstu. Þar kemur fram að um 78% aðspurðra telja að hagsæld Íslands byggist á alþjóðlegri samvinnu en einungis tæp 4% telja svo ekki vera. Þar kemur einnig fram að sama hlutfall telur að Ísland treysti á alþjóðalög og alþjóðastofnanir til að tryggja að landamæri okkar og lögsaga séu virt. Þegar spurt var um afstöðu til þess að Ísland eigi í samstarfi við Rússland á alþjóðavettvangi segjast ríflega 82% vera andvíg en tæp 11% eru hlutlaus. Og þegar kemur að því að meta hvort Ísland eigi að tala máli mannréttinda á alþjóðavettvangi telja 83% að það skipti miklu eða fremur miklu máli. </p> <p>Góðir landsmenn. Við Íslendingar erum enn og aftur lánsöm. Okkar helstu framleiðsluvörur munu áfram eiga greiða leið á markaði og verðmæti þeirra mun aukast. Afar ólíklegt er að friður verði rofinn í kringum okkur. Áfram getum við treyst á að eiga sess í alþjóðasamhengi innan öflugasta varnarbandalags heims, með tvíhliða varnarsamning við öflugasta herveldi heims, og sem þátttakendur í Evrópska efnahagssvæðinu, verðmætasta markaðssvæði okkar Íslendinga. </p> <p>Ég stend hér og tala fyrir stjórnmálaflokk sem hefur átt ríkan þátt í þeim ákvörðunum sem hafa leitt til þess að Ísland býr við þessa stöðu. Sjálfstæðisflokkurinn hefur staðið vörð um frelsi, farsæld og fullveldi þjóðarinnar í gegnum áratugina. Ég er stolt af því að tilheyra þeim stjórnmálaflokki, og ég er stolt af því að tilheyra ríkisstjórn sem tekur alvarlega það hlutverk sitt að standa vörð um hagsmuni íslensku þjóðarinnar á óvissum og flóknum tímum. </p> </div> <br />
07. júní 2022Blá ör til hægriSamstaða um öryggi<p>Vestræn ríki hafa staðið þétt saman í fordæmingu&nbsp; á ólögmætri innrás Rússlands í Úkraínu. Pólitísk samstaða ríkir um þvingunaraðgerðir og framlög til mannúðaraðstoðar, hergagna og búnaðar. Atlantshafsbandalagið hefur jafnframt brugðist við af festu og sannað gildi sitt sem máttarstoð öryggis og varna bandalagsríkjanna.</p> <p>Innrásin hefur líka orðið til þess að ríki Evrópu endurskoða fyrirkomulag öryggis- og varnarmála. Aðildarumsókn Finnlands og Svíþjóðar að Atlantshafsbandalaginu er skýrasta birtingarmynd þess. Ísland fagnar ákvörðunum Finnlands og Svíþjóðar verður allt kapp lagt á að fullgilda aðildarsamninga ríkjanna eins skjótt og þeir hafa verið undirritaðir.</p> <p>Ísland gegnir um þessar mundir formennsku í Norðurhópnum, samráðsvettvangi tólf Norður-Evrópuríkja í varnar- og öryggismálum. Varnarmálaráðherrar þeirra funda hér á landi í vikunni og verður breytt staða öryggismála og viðbrögð við innrás Rússlands í Úkraínu í brennidepli. Í Norðurhópnum eru tíu aðildarríki að Atlantshafsbandalaginu, ásamt Finnlandi og Svíþjóð. </p> <p>Í formennskunni í Norðurhópnum, sem Ísland gegnir nú í fyrsta sinn, felst dýrmætt tækifæri til að efla innsýn og skilning samstarfsríkja okkar á fyrirkomulagi öryggis og varna Íslands sem endurspeglar sérstöðu okkar sem herlaust ríki. Liður í fundardagskránni er heimsókn ráðherranna á öryggissvæðið á Keflavíkurflugvelli þar sem þeir kynna sér varnarinnviði.</p> <p>Varnarinnviðir á öryggissvæðunum eru mikilvægasta framlag Íslands til fjölþjóðasamstarfs í öryggis- og varnarmálum. Undanfarin ár hefur verið unnið að uppfærslu varnarmannvirkja, -búnaðar og aðstöðu. Gistiaðstaða hefur verið bætt fyrir liðssveitir bandalags- og samstarfsríkja sem hingað koma til að sinna verkefnum á borð við loftrýmisgæslu, kafbátaeftirlit og æfingar. Ísland rekur einnig loftvarnakerfi Atlantshafsbandalagsins sem hefur lykilþýðingu í að efla stöðuvitund bandalagsins á Norður-Atlantshafi og á norðurslóðum. </p> <p>Fundur Norðurhópsins kristallar að öll þátttökuríkin leggja af mörkum til varna okkar heimshluta og er Ísland þar engin undantekning.<br /> <br /> <em>Greinin birtist í Fréttablaðinu 7. júní 2022</em></p>
07. júní 2022Blá ör til hægriÞegar neyðin er stærst<p>Síðari heimsstyrjöldin skildi stóran hluta Evrópu í rúst. Eyðilegging innviða, geigvænlegt mannfall og vonleysi almennings í kjölfar átakanna voru ekki burðugur vísir að bjartari tímum. Engu að síður var endurreisnin í kjölfar stríðsins ævintýralega hröð og innan örfárra ára höfðu lönd Vestur-Evrópu endurheimt stöðu sína sem leiðandi samfélög hvað varðar verðmætasköpun og lífsgæði. Þessi saga hefði getað orðið allt önnur og líklega réð miklu afdrifarík ákvörðun Bandaríkjamanna um veglegan stuðning við enduruppbygginguna miklu.<br /> <br /> Nú um helgina var þess minnst að 75 ár voru liðin frá því að George C. Marshall, þáverandi utanríkisráðherra Bandaríkjanna, kynnti metnaðarfulla efnahagsaðstoð sem æ síðan hefur verið við hann kennd. Óhætt er að segja að Marshalláætlunin hafi skipt sköpum fyrir þær sextán þjóðir sem þáðu boð um þátttöku. Með því mörkuðu þær leið frá þeirri einangrunarsinnuðu efnahagsstefnu áætlunar- og sjálfsnægtarbúskapar sem einkennt hafði viðskiptalíf í Evrópu fyrir stríð. Um leið tóku þær ákveðin skref í átt að auknu samstarfi þjóða á viðskiptasviðinu og almennri velmegun. Sú framsýna og glögga hugsun Marshall, að það væri Bandaríkjunum mikilvægt að Evrópu gengi vel, var framúrskarandi dæmi um það þegar hugsjónir og hagsmunir fara saman.&nbsp;<br /> <br /> Marshalláætlunin fól ekki einungis í sér fjárhagslegan stuðning heldur var hún pólitísk í eðli sínu. Með þátttöku var þeim ríkjum sem voru með forðað frá því að falla undir þungan hramm Sovétkommúnismans. Ekki voru öll ríki svo lánsöm að eiga þess kost að grípa það tækifæri sem í Marshallaðstoðinni fólst. Uppruna mikilvægustu samstarfsstofnana Vesturlanda, þar á meðal Atlantshafsbandalagsins, má rekja til þeirra hugmynda sem lagðar voru til grundvallar Marshalláætluninni. Um var að ræða fjárfestingu í friði og hún átti eftir að reynast dýrmæt í mörgum skilningi.<br /> <br /> Fyrir okkur Íslendinga var þátttakan í Marshalláætluninni lykilþáttur í því vaxtarskeiði sem einkenndi eftirstríðsárin en fram að því hafði ástandið verið erfitt hér sem annars staðar. Á árunum 1948-1953 hlutum við efnahagsaðstoð sem nam 38,6 milljónum Bandaríkjadala. Fjárfest var í togurum, dráttarbátum og landbúnaðarvélum og áætlunin gerði okkur einnig kleift að ráðast í ýmis stærri verkefni, svo sem Sogsvirkjun, Laxárvirkjun, áburðarverksmiðjuna í Gufunesi, steypuverksmiðju og hraðfrystihús.<br /> <br /> Það er kunnara en frá þurfi að segja að Evrópa er enn á ný vettvangur blóðugs stríðs sem nú þegar hefur haft varanleg áhrif á öryggisumhverfi gervallrar álfunnar. Í dag hefst hér í Reykjavík varnarmálaráðherrafundur Norðurhópsins, samráðsvettvangs tólf líkt þenkjandi ríkja um öryggis- og varnarmál þar sem innrás Rússa í Úkraínu og afleiðingar hennar verða í brennidepli. Í tengslum við fundinn tökum við Ben Wallace, varnarmálaráðherra Bretlands, þátt í opinni málsstofu síðdegis þar sem Marshalláætlunina og lærdómurinn af henni verða meðal annars til umfjöllunar.<br /> <br /> Það er ekki að ástæðulausu að nú sé talað um að huga þurfi að „nýrri Marshalláætlun“ fyrir Úkraínu. Sagan sýnir nefnilega að áætlunin skipti geysilegu máli fyrir þær þjóðir sem hana hlutu og kemur ekki á óvart að gripið sé til slíkra söguvísana við þær aðstæður sem uppi eru. Innrásin hefur ekki aðeins leitt af sér óbærilegar hörmungar yfir úkraínsku þjóðina heldur beint sjónum að þeim sameiginlegu gildum Evrópuríkja um mannréttindi og lýðræði sem raunverulega eru undir á vígvellinum í Úkraínu. Því skiptir sköpum að stutt sé við Úkraínu með ráðum og dáð, rétt eins og gert var í þágu stríðshrjáðra þjóða fyrir réttum 75 árum.</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 7. júní 2022</em></p>
02. júní 2022Blá ör til hægriOpnunarávarp á fundi útflutnings- og markaðsráðs<p>Ágætu fulltrúar í útflutnings og markaðsráði,</p> <p>Það er mér ánægja vera með ykkur í dag. Það virðist ekki langt síðan ég kom síðast á fund útflutnings- og markaðsráðs. Það var 25. febrúar, daginn eftir að innrás Rússlands í Úkraínu hófst. Eins og þið kannski munið sem voruð hér þá, þá voru þeir ískyggilegu atburðir mér ákaflega ofarlega í huga. Segja má að varla hafi liðið sá dagur síðan sem starf utanríkisráðherra hefur ekki að einhverju leyti snúist um stríðið og afleiðingar þess.</p> <p>Ég hef stundum bent á að utanríkisráðherra Íslands gegnir í raun nokkrum hlutverkum, sem gjarnan er skipt milli ólíkra ráðherra í stjórnarráðum stærri ríkja. Við erum herlaus þjóð, og því er eðlilegra að við felum utanríkisráðherra fyrirsvar í varnarmálum heldur en að útnefna slíkan. Að sama skapi er ekki óalgengt að utanríkisviðskipti tilheyri ráðherra sem hefur ekki önnur verkefni. Þessum hlutverkum til viðbótar gegni ég sem utanríkisráðherra skyldum sem ráðherra þróunarsamvinnu, sem víða er aðskilið ráðuneyti.</p> <p>Hin gjörbreytta heimsmynd sem nú er uppi vegna innrásar Rússlands hefur gríðarleg áhrif á öll þau hlutverk sem ég sinni sem utanríkisráðherra. Við blasir að Ísland þarf að huga að varnamálum sínum með aukinni alvöru. Þá þekkjum við öll hina ógnvekjandi umræðu um áhrif stríðsins á fæðuöryggi—og það sem mun bitna á okkur Vesturlandabúum í formi takmarkaðra úrvals og verðhækkana, mun birtast í raunverulegri hungursneyð og lífshættu hjá milljónum manna á fátækari svæðum heims.</p> <p>Við höfum upplifað mikla röskun á aðfangakeðjum í kjölfar heimsfaraldurs og strax í kjölfarið kom innrás Rússa sem hefur leitt til verðbólgu, hækkandi vöruverðs og breytinga á markaðsleiðum fyrirtækja, bæði í inn- og útflutningi.</p> <p>Kostnaðurinn við stríðið skrifast allur á reikning Pútíns. Hann hefur ákveðið að fara með Rússland, land sem býr yfir einhverjum skelfilegasta tortímingarmætti veraldarsögunnar, smám saman lengra burt frá alþjóðasamfélaginu. Kostnaður heimsins við að streitast á móti árásarhneigð Pútíns er vissulega mikill, en ef Rússlandi verður ekki refsað fyrir að hefja innrásarstríð í landvinningartilgangi, er mikil hætta á því að smám saman kvarnist upp úr þeim mikilvægustu gildum sem liggja til grundvallar alþjóðasamstarfs. Fyrir land eins og Ísland er það ekki beint hugguleg tilhugsun að hernaðarmáttur ríki ofar lögum og venjum í samskiptum ríkja.</p> <p>Þá blasir það einnig við í mínum huga að Íslendingar þurfa að leggja sig fram um að vera verðugir bandamenn þeirra ríkja sem við erum í varnarsamstarfi við. Það mun hugsanlega kalla á aukna þátttöku í ýmsum verkefnum.</p> <p>Í stóra samhenginu getum við Íslendingar, eins og oft áður, prísað okkur sæl í samanburði við flesta aðra þegar kemur að áhrifum stríðsins. Ákaflega ólíklegt er að við munum upplifa beinan ófrið. Innviðir okkar eru sterkir og grundvöllur okkar útflutnings eru matvæli og orka, en hvort tveggja er líklegt til þess að verða verðmætara á næstu misserum. Það er mikilvægt að við Íslendingar förum áfram vel með það hlutverk sem við höfum að gegna í þessum efnum. Þar þurfum við að vera til fyrirmyndar varðandi skynsamlega nýtingu, hagkvæmni og sjálfbærni.</p> <p>Á nýafstaðinni sjávarútvegsráðstefnu í Barselóna bar sjálfbærni matvæla hátt og kom fram að fyrirtæki þurfi að búa sig undir að merkja kolefnisspor auk næringargildis á umbúðum matvæla. Verði svo þurfum við að búa vel í haginn enda eigum við alla möguleika á að styrkja ímynd hreinna íslenskra matvæla erlendis.</p> <p>Þegar kemur að viðskiptalífinu á Íslandi, og áhrif aukinnar óvissu í heiminum, þá finnst mér sennilegt að margir þeir sem bera ábyrgð á fyrirtækjarekstri velti fyrir sér aukinni áhættu við að eiga viðskipti við þau ríki þar sem valdboði vex ásmegin á kostnað réttarríkisins. Einræðisríki með vont orðspor í mannréttindamálum leggja oft mikið á sig til þess að reyna að laða til sín viðskipti. En ekki er allt gull sem glóir í þeim efnum. Líklega horfa mörg okkar í auknum mæli á kjarnamarkaði Íslands, stöðuga markaði sem ekki eru háðir duttlungum valdhafa, þar sem réttarríki er til staðar, eignarréttur er virtur og viðskipti byggja á eðlilegum samkeppnisforsendum.</p> <p>Eins og ég gat um áðan þá er grundvöllur auðsældar Íslands enn tengdur þeim auðlindum sem við erum svo blessuð að hafa aðgang að. Vexti þeirra eru hins vegar skorður settar til lengri tíma. Það er á grundvelli nýsköpunar og hugvits sem við getum enn aukið útflutningsverðmæti sem byggjast á þessum auðlindum. Svo mikil eftirspurn er eftir samstarfi við Ísland í grænum lausnum og orkumálum að brýnt er að taka ákvörðun um hvort virkjað verði hér til að svara slíkri eftirspurn.&nbsp;</p> <p>Kæru fulltrúar,</p> <p>Með mörkun útflutningsstefnu fyrir Ísland, sem kynnt var haustið 2019, voru kynntar til leiks sex stefnumarkandi áherslur og var skipulagi Íslandsstofu í kjölfarið breytt til að vinna markvisst að þessum áherslum. Framkvæmdastjóri mun hér á eftir fara yfir stöðuna á þeim áherslum.</p> <p>Hagvöxtur framtíðar verður fyrst og fremst að byggja á auknum útflutningi íslensks hugvits. Í langtímastefnu fyrir íslenskar útflutningsgreinar, sem Útflutnings- og markaðsráð samþykkti árið 2019, er lögð mikil áhersla á að auka gjaldeyristekjur af íslenskri nýsköpun, hugviti og tækni. - „Gerum hugvit og tækni að burðarásum verðmætasköpunar og gerum Ísland að eftirsóttum stað til rannsókna, þróunar og fjárfestinga.“</p> <p>Á undanförnum þremur árum hefur verið kröftugur vöxtur í útflutningi á vörum og þjónustu sem byggja á hugviti og tækni. Árið 2018 námu útflutningstekjur þessa geira 97 milljörðum króna en nýjustu áætlanir gera ráð fyrir að þær tekjur nálgist nú 200 milljarða króna. Það er jafnframt ljóst að hér á landi eru aðstæður sem bjóða upp á lífvænleg skilyrði fyrir frekari vöxt tækni- og hugvitsgreina; svo sem hátt menntunarstig þjóðarinnar, traustar ívilnanir í þágu rannsókna og þróunar, ívilnanir fyrir græna fjárfestingu og fleira. Þá hafa almenn lífsgæði hér á landi, öryggi, góðir innviðir fyrir fjölskyldufólk og hátt menningarstig einnig áhrif á möguleika Íslands til þess að vera vettvangur alþjóðlega samkeppnishæfra nýsköpunar-, tækni- og hugvitsfyrirtækja. Þá skiptir það máli að Ísland hefur skipað sér framarlega í flokk, raunar allra fremst, þegar kemur að jafnrétti og möguleikum fólks til þess að lifa eftir sínu eigin höfði.</p> <p>Þrátt fyrir að ýmis skilyrði til vaxtar séu hér góð, þá eru einnig áskoranir sem þarf að takast á við. Til að tækni- og hugverkaiðnaður á Íslandi geti dafnað er þörf á að fjölga sérfræðimenntuðu starfsfólki, mun meira en íslenskt menntakerfi getur skilað af sér. Þá er að sama skapi mikil þörf fyrir raunverulega erlenda fjárfestingu í nýsköpun, þar sem þekking, vöxtur og tækifæri fylgja fjármagni.</p> <p>Vitundarmælingar Íslandsstofu á erlendum mörkuðum sýna að Ísland stendur öðrum Norðurlöndum talsvert aftar þegar kemur að þáttum sem snúa að nútímalegum innviðum, sterku atvinnulífi og nýsköpun. Þrátt fyrir okkar eigin trú á íslenskri nýsköpun höfum við ekki enn alþjóðlegt orðspor sem framúrskarandi vettvangur fyrir alþjóðlega samkeppnishæf fyrirtæki í nýsköpun, hátækni og öðrum greinum sem byggja á þekkingu og sköpunarkrafti.</p> <p>Aukin þekking eykur samkeppnishæfni íslensks þekkingariðnaðar, áhuga erlendra sérfræðinga á að flytjast hingað og starfa, og auðveldar íslenskum fyrirtækjum að sækja alþjóðlega fjárfestingu sem stuðlar að öflugum íslenskum þekkingarfyrirtækjum sem geta drifið hagvöxt framtíðar.</p> <p>Við þekkjum öll hið framúrskarandi starf sem Íslandsstofa hefur unnið í tengslum við að vekja áhuga á Íslandi sem áhugaverðum áfangastað ferðamanna. Þegar kemur að því að styðja við þá þróun að Ísland verði þekkt sem miðstöð fyrir framsæknar og alþjóðlega samkeppnishæfar hugmyndir og rekstur - hér getur Íslandsstofa haft mikilvægu hlutverki að gegna.</p> <p>Það er mikilvægt verkefni að auka vitund á lykilmörkuðum um Ísland sem land nýsköpunar, hugvits og tækni, og ákjósanlegan stað fyrir rannsóknir og þróun; í því skyni að laða hingað til lands alþjóðlega fjárfesta, erlenda sérfræðinga og fyrirtæki. Ísland nýtur nú þegar alþjóðlegrar virðingar sem land þar sem gróskumikil sköpun á sér stað á sviði menningar, bókmennta, tónlistar og annarra skapandi listgreina. Þessi sköpunarkraftur getur verið angi af svipuðum meiði eins og kraftmikil frumkvöðlastarfsemi og fjölbreytt atvinnulíf.</p> <p>Að minnsta kosti er ljóst í mínum huga að tækifærin eru til staðar og að Íslandsstofa hefur sýnt getu sína til þess að hafa afgerandi og jákvæð áhrif á ímynd Íslands á þeim sviðum þar sem hún hefur beitt sér mest. Þar er mikilvægt að viðhafa gott samstarf við samfélag frumkvöðla á Íslandi, hagsmunasamtök sem tala máli nýsköpunar, Samtök iðnaðarins, háskólasamfélagið og stjórnsýsluna. Reynslan hefur líka sýnt að frumkvæði og sköpunargleðin í Íslandsstofu sjálfri getur verið framúrskarandi, og mikilvægt að viðhalda þeim krafti.</p> <p>Vil ég þakka framkvæmdastjóra og starfsmönnum Íslandsstofu enn og aftur fyrir það mikilsverða framlag.</p> <p>Að lokum, ágætu fulltrúar útflutnings- og markaðsráðs, vil ég þakka ykkur fyrir það framlag sem þið lögðuð í langtímastefnumótun stjórnvalda og atvinnulífs fyrir markaðssetningu og útflutning. Stefnu sem byggir á styrkleikum okkar. Um leið vil ég hvetja ykkur til þess að fylgjast vel með framkvæmd stefnunnar</p> <p>Takk fyrir.</p> <p><em>Ræðan var flutt á fundi útflutnings- og markaðsráðs 2. júní 2022</em></p>
02. júní 2022Blá ör til hægriLiðsbót að aðild Finna og Svía<p>Stofnun Atlantshafsbandalagsins árið 1949 ber vott um mikla framsýni. Í skjóli bandalagsins hefur tekist að koma í veg fyrir stórstyrjöld í okkar heimshluta í meira en sjö áratugi.</p> <p>Friður á milli ríkja verður þó ekki tryggður í eitt skipti fyrir öll, heldur þarfnast hann stöðugrar árvekni. Í Úkraínu geisa nú ógnvænlegustu hernaðarátök sem átt hafa sér stað í álfunni frá lokum seinni heimsstyrjaldar. Þessu hættuástandi hefur Atlantshafsbandalagið brugðist við af festu og einurð. Það er síðan til marks um langvarandi mikilvægi og einstaka aðlögunarhæfni bandalagsins að tvö norræn ríki, Finnland og Svíþjóð hafi ákveðið að hverfa frá langvarandi afstöðu sinni um að vera utan hernaðarbandalaga og hafa sótt um aðild.&nbsp;</p> <p>Þýðing þessarar ákvörðunar okkar norrænu vina- og samstarfsþjóða verður seint ofmetin. Fái ríkin aðild, eins og stefnt er að, mun það skila þeim stórum ávinningi, einkum þar sem sameiginlegar varnarskuldbindingar samkvæmt 5. gr. Norður-Atlantshafssamningsins ná þá einnig til Finnlands og Svíþjóðar. Varnir og fælingarmáttur sjálfra aðildarríkjanna munu styrkjast og þar með öryggi ríkja á okkar slóðum.</p> <p>Nú þegar Finnland og Svíþjóð hafa sótt um aðild að Atlantshafsbandalaginu er þess vænst að aðildarviðræður gangi greiðlega fyrir sig. Eitt aðildarríkjanna hefur til þessa hafnað því að fallast á aðild ríkjanna tveggja, en kappkostað verður að leysa þann ágreining svo unnt verði að varðveita samstöðu bandalagsins. Í raun hafa bæði ríkin uppfyllt langflest skilyrðin. Þau hafa t.d. verið aðilar að Samstarfi í þágu friðar, sem verið hefur við lýði frá árinu 1994 og lagt af mörkum til heræfinga með bandalaginu. Bæði Finnland og Svíþjóð hafa komið að æfingum í tengslum við loftrýmisgæslu á Íslandi.</p> <p>Ísland hefur ávallt skipað sér í hóp ríkja sem lagt hafa áherslu á að bandalagið standi opið þeim lýðræðisríkjum sem sækjast eftir inngöngu, að því gefnu að þau uppfylltu öll viðeigandi skilyrði. Markmiðið með stækkun bandalagsins er ekki að ógna öryggi annarra ríkja heldur þvert á móti að treysta í sessi grunnstoðir lýðræðis, mannréttinda og réttarríkis og renna þannig frekari stoðum undir stöðugleika og frið í Evrópu.</p> <p>Aðild Finnlands og Svíþjóðar að bandalaginu mun að mínum dómi þjóna þessu markmiði. Ég er því stolt af því að hafa í gær lagt fram tillögu til þingsályktunar þar sem óskað er heimildar Alþingis til að staðfesta fyrirhugaða viðbótarsamninga við Norður-Atlantshafssamninginn varðandi aðild Finnlands og Svíþjóðar, þegar þeir liggja fyrir. Ég vænti þess að tillagan hljóti skjóta afgreiðslu.<br /> <br /> <em>Greinin birtist í Fréttablaðinu 2. júní 2022</em></p>
29. maí 2022Blá ör til hægriSiðuð umræða er grundvöllur lýðræðis<p>Nýlega horfði ég á fræga ræðu sem Ronald Reagan flutti við Berlínarmúrinn hinn 12. júní 1987, fyrir tæpum 35 árum, aðeins tæpu hálfu ári áður en ég sjálf kom í heiminn. Ræðan er fræg fyrir ákall Reagans til Gorbachevs: „Herra Gorbachev, rífðu þennan vegg niður,“ sagði hann af sinni yfirveguðu ákveðni. Þetta einfalda ákall, sem embættismenn reyndu ákaft að fá forsetann til að strika útúr ræðunni, hitti áheyrendur í hjartastað. Línan er ekki skáldleg, flókin eða háfleyg. Hún sagði hins vegar einfaldan sannleika á einfaldan hátt, var sögð á réttum stað, á réttum tíma og kom frá réttum manni. </p> <h2><strong>Að tala af kurteisi og virðingu um andstæðinginn </strong></h2> <p>En það var fleira í ræðunni sem vakti athygli mína. Þar á meðal var sú staðreynd að repúblikaninn Reagan minntist á forvera sinn demókratann John F. Kennedy í allra fyrstu setningu ræðu sinnar. Og ekki nóg með það heldur talaði hann um Kennedy með kurteisi og af virðingu. </p> <p>Rúmum tuttugu árum síðar, árið 2008, var demókratinn Barack Obama kosinn forseti Bandaríkjanna. Ákosningavöku repúblikans Johns McCains sagði hann frá því í stuttri ræðu að hann hefði „notið þess heiðurs að hringja í Barack Obama og óska honum til hamingju með að vera kjörinn forseti landsins sem við báðir elskum“. Úr áhorfendaskaranum heyrðust ósæmileg hróp um hið nýkjörna forsetaefni og hávært baul. McCain brást við með því að sýna vanþóknun sína á þessum viðbrögðum eins og hann hafði reyndar neyðst til að gera alloft meðan á kosningabaráttunni stóð. </p> <p>Nú, aðeins fjórtán árum síðar, virðist þessi tilraun McCains til þess að eiga siðfágað og málefnalegt samtal við pólitískan andstæðing, og að sýna honum virðingu, vera eins og ómur úr löngu liðinni fortíð. Í því harkalega pólitíska andrúmslofti sem ríkt hefur allra síðustu ár í Bandaríkjunum hefur verið fátt um sambærileg dæmi. Því miður virðist pólitíkin víða annars staðar verða sífellt heiftúðugri. </p> <p>Undanfarin ár hafa ýmsir pólitískir hugsuðir lýst vaxandi áhyggjum af þeirri þróun sem orðið hefur í opinberri umræðu. Áhyggjurnar snúa ekki að harkalegum skoðanaskiptum, sem hafa ætíð verið hluti af stjórnmálabaráttunni og geta verið nauðsynleg til að komast að niðurstöðu. Það sem hins vegar hefur gerst á undanförnum árum er að raunveruleg skoðanaskipti eru að verða illmöguleg þar sem andstæðir hópar geta ekki einu sinni komið sér saman um gildi grundvallarstaðreynda eða sammælst um sanngjarnar og drengilegar reglur til þess að eiga samtal sín á milli. Enn síður virðist fólk almennt ganga út frá því að pólitískir andstæðingar séu samt ágætt fólk sem vill vel. Eflaust væri miklu einfaldara að líta á þá sem eru manni ósammála annaðhvort sem vitleysinga eða illmenni, nema hvort tveggja sé. </p> <h2><strong>Pólitík fyrirlitningar og haturs er hættuleg </strong></h2> <p>Þessi pólitík fyrirlitningar og haturs er hættuleg. Ég tel að það sé mikilvægt verkefni allra okkar sem förum með ábyrgð í samfélaginu að gæta að því að íslensk stjórnmál dragist ekki niður á svipaðar slóðir þar sem skautun og skrímslavæðing er orðin nánast regla í stjórnmálum. Skoðanaskipti, jafnvel í erfiðustu málum, þurfa að geta átt sér stað án formælinga og persónulegs níðs. Ég get að minnsta kosti sagt það fyrir sjálfa mig að eftir sex ára þingsetu hef ég ekki enn hitt fyrir manneskju í stjórnmálum sem verðskuldar hatur mitt eða fyrirlitningu – og er ég þó oft innilega ósammála ýmsum og þykir ekki alltaf málflutningur andstæðinganna sanngjarn, gáfulegur eða drengilegur. </p> <p> Múrinn í kringum vesturhluta Berlínar var tæki og tákn kúgunar. Kerfið sem kúgunin byggðist á gat ekki staðist frjálsan vilja fólks því þótt múr á landamærum tálmi í báðar áttir, þá þurftu lýðfrjálsari samfélög Vesturlanda ekki að óttast að flóttinn lægi í áttina frá þeim þótt leiðin væri greið. Stjórnarfar kommúnista í Austur-Þýskalandi var kerfi þar sem vitaskuld margt gott og velmeinandi fólk mátti finna en kerfið sjálft byggðist á ofbeldi og lygum. Samfélög Vesturlanda eru hvorki laus við ofbeldi eða lygar – en þau byggjast í grundvallaratriðum á mannréttindum og gagnsæi. Í slíkum samfélögum er mikilvægt að ólík sjónarmið geti tekist á, en að leikreglur lýðræðis og siðaðs samfélags séu hafðar að leiðarljósi. Annars er hætt við því að smám saman molni undan þessum dýrmætustu verðmætum sem við njótum hér á Íslandi; að búa í frjálslyndu lýðræðissamfélagi þar sem réttindi einstaklingsins og lífsgæði eru meðal þess besta sem þekkist á byggðu bóli.&nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 29. maí 2022.</em></p>
19. maí 2022Blá ör til hægriFramtíð og öryggi Evrópu<p><span>Í dag hittast utanríkisráðherrar og aðrir fulltrúar Evrópuráðsins á árlegum ráðherrafundi í Tórínó á Ítalíu. Hvern hefði órað fyrir því þegar ráðherrarnir funduðu í Þýskalandi á síðasta ári að eitt aðildarríki hefði tæpu ári síðar ráðist inn í annað með grimmilegum hætti og að Rússum yrði í kjölfarið&nbsp; vísað úr Evrópuráðinu?&nbsp;</span></p> <p><span>Evrópuráðið á rætur sínar að rekja til tímabilsins eftir síðari heimsstyrjöldina og merkar tilvitnanir í Winston Churchill, þáverandi forsætisráðherra Bretlands, sýna að Evrópuráðinu var ætlað að stuðla að varanlegum stöðugleika í álfunni. Evrópuráðið er í dag vettvangur um 700 milljóna íbúa sem búa í 46 aðildarríkjum og eiga sér um margt ólíka menningarsögu. Þessar þjóðir hafa þó sameinast um að byggja á lýðræðislegum stjórnarháttum og virða mannréttindi og réttarríkið. Margt hefur breyst í tæplega 75 ára sögu Evrópuráðsins og nú er spurt hvað hafi farið úrskeiðis? Hvernig gat það gerst að eitt ríki Evrópu réðist inn í annað, bryti þar mannréttindi með grófum hætti og eyddi menningarminjum og merkri sögu?</span></p> <p><span>Við þessar aðstæður mun ég ræða stöðu mála við félaga mína í aðildarríkjum Evrópuráðsins í dag. Ég mun fá tækifæri til þess að koma sjónarmiðum Íslands á framfæri, eindregnum stuðningi við Úkraínu og ræða hvernig við getum sameiginlega stuðlað að friði og öryggi innan Evrópu og tryggt að mannréttindi séu virt innan álfunnar.&nbsp;</span></p> <p><span>Ísland mun taka við formennsku í Evrópuráðinu í nóvember næstkomandi og undirstrika mikilvægi þess að nú verði sem aldrei fyrr lögð áhersla á lýðræðisleg gildi, réttarríkið og mannréttindi. Formennska Íslands gefur líka tækifæri til þess að koma Íslandi og íslenskum lausnum á framfæri ekki síst á sviði jafnréttismála og varðandi uppbyggingu í þágu barna og ungmenna.&nbsp;</span></p> <p><span>Evrópuráðið er mikilvægur vettvangur samræðu og nýrra lausna. Ísland mun í formennskutíð sinni vinna markvisst að lausnum sem stuðla að lýðræðislegri uppbyggingu og þar með framtíðaröryggi innan Evrópu.&nbsp;<br /> </span></p> <div>&nbsp;</div> <p><em>Greinin birtist í Fréttablaðinu 19. maí 2022</em></p>
06. maí 2022Blá ör til hægriRæða í tilefni af Evrópudeginum <p><span>Excellencies, dear friends,&nbsp;</span></p> <p><span>It‘s an honour to be with you today to to commemorate Europe Day, a day designated to celebrate peace and unity in Europe.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>For over 70 years, the European family has grown to include more countries that work together for peace and prosperity, and to prevent the terrors of war.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>The European Union is a part of a structure that was carefully thought out and put in place and is a part of a whole system of thought that is based on the believe that civilised countries resolve their differences through shared instutions and mechanisms. That world order is governed not brute force, but by law, rules and norms.&nbsp;</span></p> <p><span>The foundational norm in international relations since the end of the second World War is that a country cannot invade another country for the purpose of claiming its territory.&nbsp;</span></p> <p><span>This international system, based on multilateral co-operation, has served humanity well.&nbsp;</span></p> <p><span>Celebrated on May 9th every year, Europe Day coincides with another annual event, celebrated in what is now a rogue European state. The contrast could not be clearer. While the heart of Europe beats with Ukrainians in their fight for their lives, their sovereignty and our common values, Russia promotes war and spreads lies to advance its horrible cause.&nbsp;</span></p> <p><span>As you know, Iceland‘s democratic traditions date back more than a thousand years. Today President Zelensky of Ukraine became the first foreign head of state to address parliament in our parliamentary chamber. In his moving speech he spoke of the reasons for Russia’s invasion. He said that Russia’s aim is – and I quote:&nbsp;<br /> </span></p> <p><span>To ensure that we do not have democracy, to ensure that we do not have independence, to ensure that our soil and our nature are used contrary to our interest, to ensure that our resources service another country to ensure that our people are nothing more than labor.&nbsp;</span></p> <p><span>Dear friends.&nbsp;</span></p> <p><span>As we celebrate, our Ukrainian brothers and sisters are suffering. And they are suffering because of an aspiring tyrants who wants to deny them their hopes, dreams and human rights.&nbsp;</span></p> <p><span>The invasion in Ukraine is about fundamental values that are increasingly under threat.&nbsp; These are the fundamental values that unite us here in this room, and the values that the people of Ukraine aspire to. These are the values that unite the European family – which in my mind includes all like-minded nations, not only members of the European Union or the European Economic Area.</span></p> <p><span>Russia's decision to invade Ukraine is because its leaders are threatened by the values we in this room cherish. Putin offers a worldview based on lies, where his own people are suppressed and his neighbours are threatened with violence. On the other hand we defend a system where dissent is an integral part of public discourse. Our values do not have to be beaten into our citizens with violence and subjugation.&nbsp;</span></p> <p>The events in Ukraine should be a reminder for the entire European faimily that there is so much more that unites us than divides us. Iceland has aligned itself completely with EU sanctions against Russia and will continue to do so. The same applies to sanctions against Belarus.</p> <p><span>Dear friends.</span></p> <p><span>When I have visited the European Union as minister of foreign affairs I feel that I am very much in good company. Iceland truly appreciates the close ties we have with the European Union, and I am very happy to be here to celebrate Europe Day with you today and the values that we all share.<br /> </span></p>
06. maí 2022Blá ör til hægriÁvarp utanríkisráðherra á ársfundi Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi 2022<p>Ágætu fundargestir</p> <p>Það er mér mikil ánægja og heiður að fá að vera með ykkur hér í dag og ávarpa ársfund Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi.</p> <p>Ég segi heiður, því Íslendingar eiga að vera sérlega stoltir af íslenskum sjávarútvegi. Fyrir utan hið augljósa efnahagslega mikilvægi, þá er þjóðarvitund okkar og menning nátengd hafinu.</p> <p>Sjálfstæði Íslendinga er líka nátengt hafinu og í raun má segja að ef ekki hefði verið fyrir sjávarauðlindina þá væri tómt mál að tala um að hér byggi sjálfstæð þjóð í eigin landi - þjóð sem hefur tekist að skapa íbúum sínum einhver þau bestu lífskjör sem þekkjast á byggðu bóli. „Við eflum þinn hag, hvern einasta dag,“ söng áhöfnin á Halastjörnunni í lagi sem allir Íslendingar þekkja.</p> <p>Og það sem mér finnst áhugavert við textann í laginu er að þar kemur fram<strong> af hverju</strong> áhöfnin leggur það á sig að vagga til og frá, langt út á sjó – í stormi og hríð, hvert ár alla tíð. Hún leggur þetta á sig ekki bara fyrir sjálfa sig – heldur fyrir Ísland sjálft – „Við allir þér unnum, þú ást okkar átt. Ísland við nálgumst nú brátt.“</p> <p>Það er langt frá því að það sé sjálfsagt að okkur Íslendingum hafi vegnað svona vel þessi tæplega áttatíu ár sem við höfum staðið á eigin fótum sem sjálfstæð þjóð en þar skiptir sjávarútvegurinn miklu máli. Þar er einkum tvennt sem blasir við.</p> <p>Annars vegar hefur mikill nýsköpunar- og frumkvöðlakraftur einkennt íslenskan sjávarútveg. Enn sjáum við fjölmörg framúrskarandi dæmi um hvernig sjávarútvegstengd nýsköpun skapar sífellt meiri verðmæti. Hverjum hefði dottið það í hug fyrir nokkrum kynslóðum að gullið sem við sækjum í greipar Ægis felist meðal annars í því að græða sár? Eða að klína fiskafurðum í andlitið á okkur í fegrunarskyni!</p> <p>Hin ástæðan er að Íslendingum bar gæfa til þess að ná skynsamlegri stjórn á nýtingu sjávarauðlindarinnar með hagkvæmu kvótakerfi. Leið sem stuðlar að því að við náum meiri verðmætum úr aflanum og förum betur með auðlindina en flest önnur ríki. Við getum verið ákaflega þakklát fyrir að vel hefur tekist að standa vörð um þessa leið - sem í grundvallaratriðum er skynsamleg markaðslausn, jafnvel þótt hún hafi verið umdeild.</p> <p>En góð kerfi út frá efnahagslegum forsendum geta ekki staðist til lengdar ef þau eru ekki álitin vera sanngjörn. Sjálf tel ég kvótakerfið vera sanngjarna lausn á erfiðu viðfangsefni, en það eru miklir sameiginlegir hagsmunir fólgnir í því að stuðla að aukinni sátt. Í þeim efnum höfum við hlutverk, stjórnmálafólk sem trúir á markaðslausnir — en vitaskuld er ekki síður mikilvægt að fólk upplifi að vel sé farið með þau völd og þann arð sem fylgja velgengni.</p> <p>Kæru ráðstefnugestir</p> <p>Í ráðuneyti mínu ber ég í raun fjóra hatta sem víða eru bornir af nokkrum ráðherrum. Á Íslandi er utanríkisráðherra nefnilega einnig ráðherra varnarmála, ráðherra þróunarsamvinnu og ráðherra utanríkisviðskipta, auk þess að vera sá ráðherra sem ber ábyrgð á utanríkisstefnu landsins.</p> <p>Og öll þessi svið hafa stóra og mikilvæga snertifleti við hagsmuni sjávarútvegs.</p> <p>Byrjum á því sem er augljósast. Ráðherra utanríkisviðskipta gætir hagsmuna Íslands í viðskiptum við önnur ríki, þar á meðal í samningum um markaðsaðgang og tolla. Þar sem sjávarútvegurinn er mikilvægasta útflutningsgrein þjóðarinnar er eðlilegt að hagsmunir hennar séu ofarlega á blaði þegar kemur að því að því að tryggja sem best og greiðast aðgengi að alþjóðlegum mörkuðum. Í þeim efnum leggur ráðuneytið áherslu á að bæta markaðsaðgengi á Evrópumarkaði og öðrum stórum mörkuðum, svo sem eins og Bretland og Bandaríkin. Fyrir dyrum standa samningaviðræður við Evrópusambandið þar sem krafa Íslands er að færa okkur nær frjálsari viðskiptum. Því miður hefur þróunin á undanförnum árum verið í þá átt að hærra hlutfall útfluttra sjávarafurða til sambandsins ber toll, þótt sá tollur sé í mörgum tilvikum ekki hár. Mér hefur heyrst að ágætur hljómgrunnur kunni að vera fyrir þessum áherslum okkar Íslendinga, þótt ekki sá á vísan að róa í þeim efnum.</p> <p>Viðskipti okkar við Bretland eru að sumu leyti flóknari nú eftir útgöngu þeirra úr Evrópusambandinu, en í samskiptum við þá góðu vinaþjóð leggjum við áherslu á að bæta markaðsaðgengi fram veginn. Þær góðu fréttir bárust í vikunni að enn um sinn verði ekki krafist heilbrigðisvottorða með íslenskum fiskafurðum til Bretlands, á meðan unnið er að rafrænni lausn.</p> <p>Ég er líka þróunarsamvinnuráðherra. Þar skiptir miklu máli að við Íslendingar höldum áfram að miðla af reynslu okkar og þekkingu til þess að hjálpa öðrum ríkjum að skapa verðmæti úr þeim auðlindum sem þau hafa aðgang að. Oft er sagt að hægt sé að útvega manni mat í einn dag með að gefa honum fisk, en með því að kenna honum að veiða verði hann mettur alla daga.</p> <p>Þegar kemur að þeim málum sem heyra undir hefðbundna utanríkisráðherra —sem eru ekki fjórfaldir eins og ég — þá skiptir ákaflega miklu máli að Ísland gæti hagsmuna sinna vegna málefna hafsins. Ísland á alla sína farsæld, og þar með sjálfstæði, undir því að alþjóðlegir samningar og alþjóðalög séu virt. Það á svo sannarlega við þegar kemur að efnahagslögsögu ríkja. Ekki þarf að fjölyrða hér um mikilvægi þeirra utanríkispólitísku stórsigra sem fólust í útfærslu landhelginnar og mörkun efnahagshagslögsögu þar sem Ísland var frumkvöðull.</p> <p>Og kemur þá að hlutverki mínu sem ráðherra varnarmála. Vitaskuld er það sú hlið af mínu starfi sem ég vona að sem allra minnst reyni á. En raunveruleikinn er væntingum manns ekki alltaf hliðhollur.</p> <p>Á síðustu árum og mánuðum hefur eitt valdamesta ríki heims í nokkrum skrefum sagt sig úr lögum við hið alþjóðlega samfélag. Sagt sig frá því kerfi sem komið var upp eftir síðari heimsstyrjöldina til að koma í veg fyrir stríðsátök milli ríkja.</p> <p>Hin grimmilega innrás Rússlands í Úkraínu er nýjasti kaflinn í þessari glórulausu vegferð Vladimirs Pútíns og samverkamanna hans í Kreml. Eins og allir illvirkjar sögunnar þykjast þeir hafa ýmsar skýringar og afsakanir á verkum sínum. En sannleikurinn er sá að Pútín á sér engar málsbætur. Tilraunir Rússa til þess að rugla umræðuna eru hluti af hernaðinum, en sem betur fer fær þvættingurinn lítinn hljómgrunn hér á landi. Við látum ekki rússneskan stríðsáróður rugla okkur í ríminu.</p> <p>Ég veit að margir í íslenskum sjávarútvegi hafa átt erfitt með að horfa upp á þróun síðustu ára. Rússland hefur í gegnum áratugina verið mikilvægur markaður og þrátt fyrir illvirki Pútíns, þá er fólk bara fólk - og margir eiga góða vini og viðskiptafélaga í Rússlandi. Þessir vinir og viðskiptafélagar Íslendinga eru vitaskuld einnig fórnarlömb hinna skeytingarlausu stjórnvalda í Moskvu.</p> <p>Úkraínska þjóðin, sem stendur sameinuð gegn innrás Pútíns, vildi frekar færa sig í áttina að lýðræði, réttarríki, viðskiptafrelsi og mannréttindum. Heimsmynd Pútíns hafnar þessum gildum en heimtar skilyrðislausa hollustu við duttlunga eins manns.</p> <p>Í þessu efni höfum við Íslendingar skipað okkur í lið. Við erum í liði með Úkraínu. Þar erum við í góðum félagsskap með vina- og bandalagsríkjum okkar. Fæst þessara vina- og bandalagsríkja eru fullkomin. En þau eru réttu megin. Þjóðir Atlantshafsbandalagsins eru vinaþjóðir okkar og það eru aðildarríki Evrópusambandsins líka, og Evrópusambandið sjálft, þótt við séum sannfærð að EES samstarfið sé rétti kosturinn fyrir Ísland, en ekki aðild.</p> <p>Hér á landi er gjarnan talað um að við séum herlaus þjóð og friðelskandi. En það er&nbsp; líka allt venjulegt fólk í öllum löndum. Það er friðelskandi og hatar stríð og kannski sérstaklega í löndum sem ekki geta leyft sér þann munað að vera herlaus.</p> <p>Við getum því svo sannarlega verið þakklát fyrir að vera herlaus þjóð en við eigum ekki að gorta okkur af því –við treystum á hernaðarstyrk annarra til að tryggja frið okkar og öryggi.</p> <p>Og þótt við séum herlaus þá erum við ekki hlutlaus.</p> <p>Ég er þeirrar skoðunar að það sé skylda okkar Íslendinga að vera verðugir bandamenn þeirra sem hafa lofað okkur að verja Ísland með hernaðarmætti sínum ef á það reynir.</p> <p>Við erum í liði, og þegar maður er í liði þá er það skylda manns að gera sitt besta.</p> <p>Kæru gestir.</p> <p>Þegar ég hef lokið máli mínu hér hjá ykkur liggur leiðin niður í Alþingishús, þar sem Volodomir Selenskí, forseti Úkraínu ávarpar íslensku þjóðina og þingheim.</p> <p>Ég veit að ég er ekki ein um að vera djúpt snortin af því að fylgjast með forystu hans og hugrekki — og ég veit að það skiptir úkraínsku þjóðina máli að vita af hinum yfirgnæfandi stuðningi sem málstaður hennar nýtur hér á landi. Þar hefur íslenskt atvinnulíf, þar á meðal íslenskur sjávarútvegur, verið einarður í stuðningi við þær nauðsynlegu aðgerðir sem Íslendingar taka þátt í.</p> <p>Og það gladdi mig einnig&nbsp; mikið að heyra fréttir af því í morgun að íslensk sjávarútvegsfyrirtæki hefðu ákveðið að gefa 140 milljónir til stuðnings úkraínsku þjóðinni í dag. Það er höfðingleg gjöf sem mun hafa raunverulega þýðingu.</p> <p>Kæru fulltrúar íslensks sjávarútvegs.</p> <p>Ég þakka ykkur innilega fyrir að bjóða mér hingað sem utanríkisráðherra og óska þess að þið eigið góða samveru hér í dag.</p>
29. apríl 2022Blá ör til hægriOpnunarávarp á ráðstefnu um netöryggi á átakatímum<p style="text-align: left;"><strong>Opnunarávarp utanríkisráðherra á ráðstefnu um netöryggi á átakatímum í Grósku 28. apríl 2022.</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>Fundarstjóri, dear Josef, kæru ráðstefnugestir og vinir,</p> <p>Það gleður mig að sjá hversu mörg gátu verið með okkur hér í dag. Þessi viðburður markar ákveðin tímamót því þetta er í fyrsta ráðstefnan sem við stöndum að í samstarfi við öndvegissetrið um fjölþáttaógnir í Helsinki, þar sem Ísland er nú orðið fullgildur meðlimur og virkur þátttakandi.</p> <p><em>And I would like to thank the Hybrid Center of Excellence and you Josef in particular for your flexibility and swift response to our suggestion that we organize an event on this important topic.</em></p> <p>Aðferðir í ófriði taka sífelldum breytingum. Undanfarið hef ég ferðast töluvert í embættiserindum. Á Íslandi sinnir utanríkisráðherra varnarmálum, en nánast öllum löndum í kringum okkur heyra varnarmál undir sérstakt ráðuneyti með eigin ráðherra. Ég hef því fengið innsýn í hernaðarskipulag og hernaðarmenningu sem ég hafði ekki áður.</p> <p>Það er áhugavert að koma inn í byggingar sem tengjast hernaðarhefð í ólíkum löndum. Víða í Evrópu má sjá málverk af fornum stríðshetjum á veggjum. Á þeim sitja hershöfðingjar sperrtir á hestbaki, íklæddir skrúðbúningi, með glansandi hanska og gljáandi sverð í hönd. Þannig menn voru taldir vinna stríðin á fyrri öldum.</p> <p>Ég er nýkomin frá Bandaríkjunum, og þeir minnast vitaskuld gamalla stríðshetja eins og George Washington á svipaðan hátt, en þar er algengara að sjá myndir og minnismerki sem eru nær nútímanum. Í staðinn fyrir að stríðshetjan sé einn maður á hestbaki þá eru minnismerkin af litlum hópum af hermönnum með nútímaleg skotvopn.</p> <p>Og eins og ég held að okkur hljóti öllum að finnast sorglegt að hugsa til þess - þá er líklegt að sá tími sé ekki liðinn að samfélög finni þörf til þess að heiðra þá einstaklinga sem leggja sitt af mörkum til þess að vernda löndin sín og samfélögin sín í ófriði.</p> <p>En stríðshetjur framtíðarinnar verða auðvitað ekki nákvæmlega eins og stríðshetjur fortíðarinnar. Seinni heimsstyrjöldin var reyndar dæmi um stríð þar sem það voru ekki bara herforingjar og hermenn sem riðu baggamuninn heldur einnig vísindafólk. Frægt er að hópi stærðfræðinga með Alan Turing fremstan í flokki tókst að ráða Enigma dulmál Þjóðverja og gefa Bretum og bandamönnum ómetanlegt innsæi í fyrirætlanir þýska hersins. Turing, sem er einnig einn af helstu sporgöngumönnum tölvubyltingarinnar, var því einnig stríðshetja.</p> <p>Og þess vegna er ekki óhugsandi að þegar fram líða stundir þá verði reistar styttur ekki bara af hershöfðingjum og hermönnum með byssur - heldur af einbeittum forriturum á öllum aldri og af öllum stærðum, gerðum og kynjum sem leggja sitt af mörkunum til þess að vernda lönd sín, samfélög og lífsgildi gegn utanaðkomandi ógnum með færni sinni við lyklaborðið.</p> <p>Kæru gestir, viðfangsefnið er brýnt. Við stöndum frammi fyrir raunverulegri hættu, eins og þið sem hér eruð þekkið. Og það mun falla á herðar margra hér að taka ábyrgð á því að draga úr þeirri hættu sem okkar stafar af fjölþáttaógnum, og bregðast við þeim af fumleysi og festu þegar á þarf að halda.</p> <p>Netógnir og netárásir af hálfu ríkja hafa aukist mjög síðustu ár og orðið sífellt alvarlegri. Ísland er eitt netvæddasta samfélag heims og Íslendingar, íslensk fyrirtæki og stofnanir reiða sig á virkni þeirra kerfa sem að við sem hér erum berum ábyrgð á.</p> <p>Til eru ýmsar samantektir, samanburður og vísbendingar sem gefa til kynna að staðan á Íslandi sé sýnu verri en víða annars staðar í kringum okkur. Vissulega er það svo að slíkar forsendur er erfitt að meta, og stóra myndin í heiminum er sú að daglegt líf í öllum nútímalegum samfélögum er viðkvæmt fyrir hvers kyns truflunum á netöryggi. Þar þurfum við svo sannarlega að huga að okkar eigin vörnum en í þessum efnum erum við líka hluti af stærri mynd og í þeirri mynd gætu falist tækifæri fyrir okkur til þess að leggja eitthvað af mörkum.</p> <p>Góðir gestir</p> <p>Þann 24. febrúar síðastliðin breyttist heimurinn. Rússnesk stjórnvöld ruddust inn í fullvalda nágrannaríki sitt með óhugnarlegum hrottaskap og brutu þannig allar grundvallarreglur í alþjóðasamskiptum, reglur sem eiga að tryggja í sessi sjálfsákvörðunar- og hreinlega tilverurétt veikari ríkja andspænis þeim sterkari. </p> <p>Ljóst er að land eins og Ísland á ekki mikla möguleika í veröld Pútíns—þar sem vígamáttur ræður för en ekki alþjóðalög og samvinna ríkja. Auðvitað höfum við líklega öll vonað að sú sátt —sem ríkt hefur um alþjóðakerfi þar sem landamæri og lögsaga eru virt—myndi halda. En sem betur fer hefur Ísland haft fyrirhyggju til þess að huga að vörnum sínum með þeim hætti sem hentar best fyrir okkur.</p> <p>Stefna Íslands í öryggis- og varnarmálum getur nefnilega ekki byggst á þeirri óskhyggju að okkur yrði aldrei ógnað.</p> <p>Enn síður gætum við byggt stefnu okkar á því að vona að við séum svo smá og óspennandi að okkur yrði þyrmt ef til stríðs kæmi í okkar heimshluta. Reyndar var það þegar orðin óraunsæ hugmynd í fyrri heimsstyrjöldinni þar sem það var einungis spurning um litinn á fánanum sem fyrst sást við sjóndeildarhringinn að morgni 10. maí 1940. Þá vorum við lánsöm að það voru Bretar sem sigldu til Íslands en ekki hitt liðið.</p> <p>Eftir síðari heimsstyrjöldina var því ekki vandasamt að velja lið. Við erum stofnaðilar að Atlantshafsbandalaginu og þar tel ég blasa við að við völdum rétt lið. Sú aðild, ásamt varnarsamningi okkar við Bandaríkin, eru hornsteinar í öryggis- og varnarstefnu okkar.</p> <p>Lengi hefur verið kröftug andstaða við að við höfum valið þessa leið—og enn þann dag í dag heyrist umræða um að með því að vera þátttakendur í samstarfi vina- og bandalagsþjóða sé Ísland að taka óþarfa áhættu. Að með því að styðja friðelskandi lýðræðisþjóðir gætum við verið að egna ill öfl til þess að veita Íslandi óumbeðna athygli.</p> <p>En þetta er öfugsnúið í mínum huga. Án samstarfs við okkar bandalagsríki værum við algjörlega berskjölduð.</p> <p>Þess vegna eigum við að vera stoltir þátttakendur í samstarfi vestrænna lýðræðisríkja enda tel ég ekki ofmælt að flest ríki í heiminum teldu sér býsna vel borgið með svo trausta hornsteina í öryggis- og varnarmálum eins og við Íslendingar höfum.</p> <p>Við eigum að leggja metnað okkar í vera eins góðir og gagnlegir bandamenn og við getum - en þar þurfum við þó vitaskuld að vera raunsæ og leggja áherslu á þá þætti þar sem við getum raunverulega lagt eitthvað sem skiptir máli af mörkum.</p> <p>Hluti af hótunum rússneska stjórnvalda er að beita netárásum og ýmsum ósamhverfum aðferðum til þess að setja samfélög á Vesturlöndum úr skorðum. Þar er Ísland að sjálfsögðu ekki undanþegið. Landfræðileg einangrun okkar er ekki lengur vörn í sjálfu sér. Landamæri eru ekki lengur bara línur á blaði. Og rússnesk stjórnvöld virða engin landamæri.&nbsp;</p> <p>Netárás af hálfu ríkis á lykilinnvið, -stofnun eða -fyrirtæki getur allt í senn átt að þjóna í senn utanríkis- og öryggispólitískum, hernaðarlegum og jafnvel efnahagslegum markmiðum árásaraðilans. En hvað þýðir það fyrir Ísland? Jú, þetta þýðir upphaf nýs kafla í sögu utanríkis,-öryggis- og varnarmála á Íslandi.</p> <p>Netöryggi og netvarnir eru fyrst og síðast á ábyrgð hvers ríkis fyrir sig. Þegar fram líða stundir er mikilvægt að líktþenkjandi lönd stilli strengi sína saman og vinni í auknum mæli saman í þessum efnum—og er það auðvitað hluti af hugsuninni á bak við öndvegissetur í netvörnum í Tallin og öndvegissetur um fjölþáttaógnir í Helsinki.&nbsp;</p> <p>Virk þátttaka í alþjóðasamstarfi er grundvallarforsenda þess að við hér getum byggt upp nauðsynlega þekkingu og þar með öfluga ástandsvitund, viðnámsþol og viðbragðsgetu.&nbsp;Ég tel það sé skynsamleg stefna fyrir Ísland að leggja sérstaka áherslu á þátttöku í slíku alþjóðlegu samstarfi.</p> <p>En alþjóðasamstarf kemur vitaskuld ekki í staðinn fyrir nauðsynlega innlenda uppbyggingu. Við þurfum að standa á eigin fótum þegar kemur að netöryggis og netvarnarmálum, við þurfum að axla ábyrgð á eigin öryggi – einkum netöryggi.</p> <p>Þetta þýðir meðal annars að við verðum að leggja okkur markvisst eftir því að skilja ógnina, greina möguleg áhrif hennar á okkar starfsemi og hvernig við erum í stakk búin að mæta henni. Og þessum viðburði hér í dag er m.a. ætlað að vera innlegg í þá vinnu. </p> <p>Þetta þýðir líka að við þurfum að átta okkur á umfangi þeirra úrbóta sem nauðsynlegt er að ráðast í, hvað þarf til, hvort við höfum þær bjargir sem til þarf og ef ekki að finna leiðir til að nálgast þær eftir öðrum leiðum.</p> <p>Kæru gestir,</p> <p>Að takast á við nýjan raunveruleika þar sem mörk milli hins borgaralega og hernaðarlega eru orðin mjög útmáð krefst nýrrar nálgunar, aukins og markviss samráðs, samhæfingar og samstarfs ólíkra aðila. Þetta er og hefur verið áhersluatriði hjá mér og okkur í utanríkisráðuneytinu.</p> <p>Við Íslendingar njótum góðs af því mikla samfélagslega trausti sem hér ríkir, af samheldni, aðlögunarhæfni og sköpunarkrafti. Við erum vön því að beita fyrir okkur þekkingu, fræðum og vísindum þegar kemur að því að takast á við nýjar áskoranir, hvort sem um er að ræða ofveiði fiskistofna, efnahagshrun eða heimsfaraldur og ég er sannfærð um að það sama mun gilda um netöryggis og netvarnarmálin. Við þurfum við að byggja upp þekkingu og skilning, líka meðal stjórnenda; efla sérfræðingagrunninn okkar enn frekar; nýta sveigjanleikann í stjórnsýslunni og stuttar boðleiðir; leiða saman hið opinbera og einkageirann. </p> <p>Ég talaði í upphafi um breytta ásýnd stríðshetjunnar. Auðvitað óskum við þess öll að engin þörf sé fyrir slíkar hetjur, en því miður er hætt við að sú ósk sé óraunsæ. Við lifum nú þegar í veröld þar sem tæknilegir innviðir eru augljós skotmörk og varnir þeirra því eitt mikilvægasta verkefnið þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Í þeim efnum þurfum við Íslendingar að taka ábyrgð á okkar eigin örlögum, og getum jafnframt lagt fram okkar eigin þekkingu og getu af mörkunum í þágu vina- og bandalagsþjóða sem hafa lofað að senda hingað herskip og hermenn ef okkur er ógnað á hefðbundnari hátt.</p> <p>Ég þakka ykkur fyrir að standa þessa vakt fyrir hönd Íslands og óska ykkur góðs gengis í dag.</p> <p>Takk fyrir.</p>
21. apríl 2022Blá ör til hægriOpnunarávarp á fundi í Wilson Center <p><span>Opening statement<br /> By Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir at the Wilson Center, 21 April 2022<br /> <br /> It is a great pleasure for me to be with you here at the Wilson Center.&nbsp;<br /> I know that Iceland has enjoyed excellent cooperation with you, in particular during our recent Chairmanship of the Arctic Council. This is very much appreciated.&nbsp;<br /> I am here in Washington, on my first visit as Minister for Foreign Affairs, just about one year on from the Reykjavik Ministerial, when Iceland handed over the chairmanship of the Arctic Council to Russia.&nbsp;</span></p> <p><span>At the time, there was a general satisfaction regarding the achievements made during our chairmanship and about the pleasant atmosphere at the meeting. The pandemic was still the primary crisis on the internatinal scene, and people were meeting face-to-face for the first time in over a year. We were hopeful that the first bilateral meeting between Secretary Blinken and Russian Foreign Minister Lavrov, which took place in Reykjavík, would mark improved relations between the counries.&nbsp;</span></p> <p><span>How long ago and far away this now seems.&nbsp;<br /> Russia’s unprovoked and brutal invasion of Ukraine - with its tremendous human suffering - has completely changed the political and security landscape in Europe and beyond. It has also fundamentally altered our perception of the security situation in the Arctic and in the waters around my own country, Iceland.&nbsp;</span></p> <p><span>Many questions have&nbsp; arisen in the last few weeks, as Russia´s war on Ukraine progresses. Some involve hard security, not just for Ukranians but also for others in Europe, such as our Nordic friends in Finland and Sweden who are currently engaged in an internal discussion that many of us are following extremely closely.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>Energy policies have also come under scrutiny –&nbsp; with&nbsp; dependence on Russian oil and gas emerging as a practical impediment to the West's response to Russia's aggression. For us in Iceland, with our ample energy resources, it is difficult to put ourselves in the shoes of our European friends, but it is no wonder that some decisions of the past decade or so are being scrutnized in light of Russia's aggression.&nbsp;</span></p> <p><span>And then there is the Arctic – an area that has in recent years has received increased attention, both here in Washington and in capitals around the world.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>For Iceland, the changes happening in the Arctic have a direct impact on our environment, our economy and our security. Arctic affairs have, therefore, become an important pillar of&nbsp; Iceland’s foreign policy and their profile has also risen on this side of the Atlantic.&nbsp;</span></p> <p><span>Of course, I—like so many others— am of the hope that the Arctic&nbsp; remains an area of low political tensions, much as has been the case with the other polar region, Antarctica. However, as we know, hope is not a strategy, and while we can allow ourselves to maintain the wish that good sense and co-operation between nations prevail in matters&nbsp;<br /> concerning the Arctic, we must anticipate and prepare for higher tension and global power competition in the High North.&nbsp;</span></p> <p><span>For Iceland, the smallest country represented in the Arctic Council, we have emphasized that the Arctic should be a peaceful and low-tension region. Our cooperation has focused on research, the society and sustainable development aimed at making the region livable.&nbsp;&nbsp;<br /> While a low-tension Arctic may be the ideal, it would demand a huge effort to maintain cordial enough relations between the concerned parties. Here, of course, we come back to Russia, and the tremendous challenge Putin's regime now poses to any efforts to engage in friendly co-operation. Russia can no longer be considered a reliable partner and its leadership has shown itself to be wholly undeserving of trust.&nbsp;</span></p> <p><span>Of course, while this remains the situation with Russia, the democratic Arctic Council member states&nbsp; must continue their cooperation to the extent possible.&nbsp;&nbsp;<br /> <br /> ***&nbsp;<br /> <br /> When it comes to matters of the Arctic, the United States has proven to be Iceland´s indispensable ally and friend. I am glad to be able to say our bilateral relationship has rarely been as strong.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>As I visit Washington, we have just concluded the bi-annual defence exercise Northern Viking, which is founded on our bilateral defence agreement. Then, next week, the annual Strategic Dialogue between our two countries will take place in Iceland.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>This dialogue, and my conversations here this week, have taken on a new sense of importance given security developments in Europe. We will consult on what Russia’s actions mean for Iceland and Europe, and for security in the North Atlantic. In the past few years Russian submarine activity in the High North has already increased noticeably. This is a worrying development and&nbsp; Iceland will do its utmost to facilitate the ongoing monitoring of such activities and any response that may be required.&nbsp;</span></p> <p><span>I want to underline that our relationship with the US is one that is based on deep respect for shared values. And Russia´s invasion into Ukraine is a reminder to us all that these values&nbsp; are sacred, but can be diluted and lost, if they are not nurtured and defended.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>Russia's decision to invade Ukraine is because its leaders are threatened by the values we cherish. Putin offers a worldview based on lies, where his own people are suppressed and his neighbours are threatened with violence. On the other hand we defend a system where dissent is an integral part of public discourse. Our values do not have to be beaten into our citizens with violence and subjugation.&nbsp;</span>This is the basis of our relationship with the US and it is a sound basis, in my opinion. And this is why I am so happy to be here in Washington this week.</p> <div>&nbsp;</div>
17. apríl 2022Blá ör til hægriVinátta byggð á hugsjón<p>Miðborg Vilníus, höfuðborgar Litháen, er sérlega skemmtilegur staður fyrir Íslendinga að heimsækja. Bærinn er bæði fallegur, líflegur og glaðlegur. Þá skemmir ekki að ein helsta gatan heitir Íslandsstræti og er nefnd til heiðurs fámennu þjóðinni sem fyrst allra steig fram fyrir skjöldu og viðurkenndi Litháen sem fullvalda og sjálfstætt ríki árið 1991 gegn kröftugum mótmælum hnignandi, en máttugs, heimsveldis. </p> <p>Í ferð minni til borgarinnar í síðustu viku var mér ítrekað sagt hversu miklu máli frumkvæði Íslands hefði skipt litháísku þjóðina. Þegar ég jánkaði og sagðist vera meðvituð um þessa sögu hristu heimamenn stundum hausinn góðlátlega og sögðu að það væri ólíklegt að við Íslendingar gerðum okkur fyllilega grein fyrir því hversu djúp taug lægi frá litháísku þjóðarsálinni til Íslands. Þótt rúm þrjátíu ár séu liðin frá því Ísland reyndist Litháen vel á ögurstundu, þá er það að sumu leyti eins og gerst hafi í gær. Þannig kærleikar eru í sambandi þjóðanna að dægurbylgjur í umræðum og tíðni samskipta hafa engin áhrif á dýpt samstöðu og vináttu, enda byggist samband ríkjanna á dýrmætum sameiginlegum hugsjónum og djúpri virðingu. </p> <h2><strong>Ömurleg heimssýn </strong></h2> <p>Að ganga frjálslega um göturnar í Vilníus á sæmilega veðurmildum degi snemma á þessu vori er líka ágætis áminning um það af hverju íbúar landsins kunna Íslandi ennþá svo miklar þakkir fyrir að viðurkenna fyrstir hlut sem í dag þykir svo sjálfsagður. Ef hlutirnir hefðu æxlast öðruvísi við lok kalda stríðsins má auðveldlega ímynda sér þá stöðu að Litháen hefði aldrei hlotið viðurkenningu sem sjálfstætt ríki, að það hefði aldrei getað gengið í Atlantshafsbandalagið eða Evrópusambandið, að Vilníus væri í dag höfuðborg héraðs í Rússlandi undir oki stjórnvalda í Kreml. Að þar hefði fólk takmarkaðan aðgang að upplýsingum, ætti yfir höfði sér 15 ára fangelsi fyrir að segja sannleikann um stríðið í Úkraínu og að litháískir feður og mæður þyrftu að senda syni sína til þess að berjast, drepa og deyja í glórulausu stríði. </p> <p>Ákvörðun Pútíns um að ráðast með sinni gegndarlausu grimmd á Úkraínu er ekki vegna þess að Úkraína ógni Rússlandi. Hún er ekki vegna þess að Atlantshafsbandalagið ógni Rússlandi. Árásin snýst um þá ömurlegu heimssýn Pútíns að telja sér ógnað með því að fólkið í Úkraínu og leiðtogar þess horfi til þess að vilja lifa í samfélagi þar sem mannréttindi eru virt og fólk nýtur góðs af því öryggi sem felst í réttarríkinu. </p> <h2><strong>Kúgun eða réttarríki </strong></h2> <p>Valkosturinn sem Pútín býður upp á er samfélag sem byggist á niðurbælingu, ofbeldi og kúgun – þar sem klíkuskapur ræður öllu um afdrif fólks og orð eins manns eru máttugri en lög landsins og stofnanir samfélagsins. Hinn valkosturinn, sá sem forseti Úkraínu vill velja fyrir þjóð sína, er samfélag þar sem mannréttindi setja skorður á vald ríkisins yfir einstaklingnum, þar sem réttarríkið sker úr í deilumálum og fer ekki í manngreinarálit, þar sem fjölbreytni fær að blómstra, þar sem andstæðingar ríkjandi stjórnvalda og stórra hagsmuna geta haft uppi gagnrýni sína og mótmæli án ótta við refsingar ríkisvaldsins, hvort sem slík gagnrýni er sanngjörn eða ekki. Svoleiðis samfélög passa illa fyrir mann eins og Pútín. Í hans heimsmynd er veröldin eins og taflborð þar sem einungis er pláss fyrir einn kóng, sem þolir helst ekki að hafa neitt annað en peð í kringum sig. </p> <p>Samfélögin sem við teljum vera „líkt þenkjandi“ í heiminum eru mörg og misjöfn. Ekkert þeirra er fullkomið og í öllum þeirra er margt sem má miklu betur fara. Það gildir að sjálfsögðu líka um Ísland. Þau dýrmætu gildi sem ágæt samstaða er um í þeim ríkjum sem við tengjumst helst þarf að tala um, kenna, skilja og vernda. Ef við gleymum að rækta hin mikilvægu gildi um lýðræði, frelsi, jafnrétti og mannréttindi er hætta á að smám saman grafist undan þeim. </p> <p> Ágæt leið til að koma í veg fyrir værukærð í þeim efnum, eða vanþakklæti um kosti okkar samfélags, er að leiða hugann að fólki sem hefur barist fyrir þessum gildum og óttast raunverulega að þau verði tekin af því með yfirgangi og ofbeldi.</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 17. apríl 2022.</em></p>
11. apríl 2022Blá ör til hægriÁvarp á fundi utanríkisráðherraráðs ESB<span>High Representative Vice President Borrell,<br /> <br /> Dear colleagues,<br /> <br /> I would like to use this opportunity to talk about values.&nbsp;<br /> <br /> Russia isn´t threatened by Ukraine. Russia isn´t threatened by NATO. Russia is threatened by the values we all share - with Ukraine.&nbsp;<br /> <br /> Last Friday I had the pleasure and honour to visit Vilnius at the invitation of Foreign Minister Landsbergis. It was the first time I visited Lithuania, a country that has such close ties to Iceland, through the fact that Iceland was the first country to recognize its independence in 1991.&nbsp;<br /> <br /> The warm welcome there was a reminder that solidarity and support granted at a critical moment will be remembered. All of us will want to look back and be able to say that when faced with the choice, we did everything in our power to help Ukraine win their battle for sovereignty and defend the values of freedom and democracy that we all share.&nbsp; Vilnius has a beautiful city centre and everywhere you go you can see the symbols of solidarity with the people of Ukraine being proudly displayed.<br /> <br /> Dear colleagues.<br /> <br /> This is the first time an Icelandic minister for foreign affairs is offered to take part in a meeting of the Foreign Affairs Council. I am honored, and I wish to express my sincere appreciation and gratitude to High Representative Vice-President Borrell for extending this gesture of respect and friendship to Iceland. Thank you. Iceland is a proud friend to the EU and it's member states. We are a partner through the Agreement on the European Economic Area, the Schengen agreement and a number of other agreements.<br /> <br /> In the ancient Icelandic poetry of Hávamál - the words of Odin, the most revered God of Norse Mythology - it says that the path to a good friend always seem short and straight, although the distance may be long — but the roads to a false friend are indeed always crooked, even if you don't have to change direction to encounter him.<br /> <br /> For Iceland, the roads to our friends in the European Union are straight and short. I am delighted to be among faithful friends here today.<br /> <br /> The invasion of Russia into Ukraine is a reminder to us all that we share values that are sacred, but can be diluted and lost, if they are not cherished and defended.&nbsp;<br /> <br /> In the preamble to the EEA agreement, it states that the signatories are convinced of the contribution that a European Economic Area will bring to the construction of a Europe based on peace, democracy and human rights.<br /> <br /> Of course, the Treaty of the European Union, is also founded on the values of respect for human dignity, equality, the rule of law, human rights and fundamental freedoms.<br /> <br /> Another venue that most of us share is NATO. Its founding document also mentions core values that are worthwhile to defend, namely individual liberty, freedom and democracy.<br /> <br /> Finally I mention yet another organization, the Council of Europe, whose very reason for existence is the defence of human rights. Iceland will assume the responsibility of the presidency of the Committee of Ministers, following Ireland, in November this year. We will use that venue and our voice to promote the basic human rights that we believe should be available to every human being. I count on the support of each of you around this table.<br /> <br /> Dear friends.&nbsp;<br /> <br /> In Iceland there is a strong sense of solidarity with the people of Ukraine. Iceland will continue to align itself completely with sanctions imposed on Russia because of the invason.<br /> <br /> The same applies to any sanctions imposed on Belarusian individuals and entities that share blame in Lukachenko's complicity in the invasion of Ukraine and the suppression of his people.<br /> <br /> We will also continue to provide humanitarian aid to Ukraine, offer asylum to those who seek refuge and contribute as we can to the defence of Ukraine.<br /> <br /> Russia's decision to invade Ukraine is because its leaders are threatened by the values we in this room cherish. Putin offers a worldview based on lies, where his own people are suppressed and his neighbours are threatened with violence. On the other hand we defend a system where dissent is an integral part of public discourse. Our values do not have to be beaten into our citizens with violence and subjugation.<br /> <br /> Ours is the worldview that allows people to walks safely down their streets, to voice their opinion without fear of reprisal and to be able to trade freely and fairly with one another. In short to enjoy the beauty and freedom that life can offer. The big and complicated values and ideals are really there to defend the small and simple things. Those are worth protecting. It is important to continue to give hope to those who don't yet enjoy them and help those who are fighting not only for their lives, but also for their dreams.<br /> <br /> I thank you all again.<br /> </span> <div>&nbsp;</div>
05. apríl 2022Blá ör til hægriVið öllu búin<p>Varnaræfingin Norður-Víkingur stendur nú yfir hér við land með liðsafla frá Bandaríkjunum, Bretlandi, Frakklandi, Noregi og Þýskalandi. Megintilgangurinn er að æfa varnir siglingaleiða umhverfis Ísland og mikilvægra öryggisinnviða en einnig leit og björgun á sjó og landi. Æfingar sem þessi gegna þýðingarmiklu hlutverki bæði fyrir öryggi okkar Íslendinga og bandalagsríkja okkar. Þær eru tækifæri til þess að viðhalda getu og viðbúnaði sem vera þarf til staðar. Á slíkum æfingum þjálfast herir ólíkra bandalagsríkja í samskiptum við krefjandi aðstæður og getur slíkur undirbúningur reynst ómetanlegur ef efla þarf varnir eða viðbúnaðarstig á Norður-Atlantshafi. Landslag, veðurfar og ýmsar aðrar séríslenskar aðstæður eru þar að auki álitnir ákjósanlegir eiginleikar í okkar umhverfi.</p> <p>Sem herlaus þjóð tryggir Ísland öryggi sitt og varnir með virkri samvinnu við önnur ríki og á vettvangi alþjóðastofnana. Þar skipta aðild okkar að Atlantshafsbandalaginu og varnarsamningurinn við Bandaríkin meginmáli. En við getum ekki ætlast til þess að vera algjörir þiggjendur í slíku samstarfi. Þátttaka Íslands í fjölþjóðasamstarfi um öryggis- og varnarmál á borgaralegum forsendum getur reynst verðmæt. Hún felur meðal annars í sér að Ísland geti staðið undir skuldbindingum sínum og veitt stuðning sem gistiríki kalli aðstæður á eflingu varna Íslands eða Atlantshafsbandalagsins. Ísland leggur því sitt af mörkum vegna liðsafla bandalagsríkja sem kemur til æfinga eða annarra varnartengdra verkefna, meðal annars með rekstri eftirlits- og fjarskiptabúnaðar og mannvirkja og með því að tryggja að sérhæft starfsfólk sé til reiðu. </p> <p>Það er á ábyrgð okkar að tryggja að skilningur sé á sérstöðu og öryggishagsmunum Íslands. En það skiptir líka máli að sýna fram á að við tökum skyldurnar gagnvart bandalagsþjóðum okkar alvarlega og gerum það sem í okkar valdi stendur til að uppfylla þær. Þetta þurfum við í auknum mæli að gera að eigin frumkvæði og þegar eftir því er leitað. Ef íslenskur stórsjór og slagviðri getur gagnast við það er það hið besta mál.</p> <p><em>Greinin birtist í Fréttablaðinu 5. apríl 2022.</em></p>
03. apríl 2022Blá ör til hægriFæðuöryggi í matvælalandi<p>Það er ekki ofsögum sagt að við lifum á óvenjulegum og óútreiknanlegum tímum. Innrás Rússa í Úkraínu hefur minnt okkur rækilega á hve lánsöm við erum að búa í friðsælu landi. Slíkan frið má ekki taka sem sjálfsögðum hlut. Ekkert okkar er ósnortið af þeim hörmungum sem dunið hafa yfir íbúa Úkraínu síðustu vikur og öll viljum við leggja okkar af mörkunum. </p> <p>Í ræðu sem ég flutti á Búnaðarþingi í vikunni gerði ég að umtalsefni hvernig þessir örlagaríku atburðir undanfarinna vikna hafa beint sjónum okkar að því hvernig sviptingar í heimsmálunum geta sett allar áætlanir og hugmyndir um framtíðina í uppnám. Þótt við séum fjarri sjálfri vígaslóðinni má gera ráð fyrir að stríðið hafi áhrif á aðfangakeðjur, fóðurverð og eldsneytiskostnað, sem eru allt lykilþættir í að tryggja fæðuöryggi lands og þjóðar. Það er auðvitað áskorun hér á landi hve háð við erum innfluttum aðföngum í landbúnaði en það er reyndar þannig í heiminum í dag að nánast ekkert land er sjálfu sér algjörlega nægt. Í dag þurfum við olíu á tækin, baggaplast sem krefst olíu og áburður er meðal annars framleiddur úr jarðgasi. </p> <h2><strong>Vænleg verkefni hvatning til dáða </strong></h2> <p>Við aðstæður eins og þær sem nú eru uppi er eðlilegt að spyrja hvernig við tryggjum fæðuöryggi okkar í stærra samhengi. Við blasir að ásamt auðlindinni úr hafinu gegnir íslenskur landbúnaður afar mikilvægu hlutverki og margvísleg tækifæri felast í sérstöðu hans. Við eigum til dæmis græna orku á Íslandi – og við getum í krafti tækniframfara og hugvits fundið leiðir til að umbreyta þeirri orku í vörur sem geta komið stað fyrri lausna. Með því getum við vonandi til lengri tíma litið dregið úr kolefnisfótspori við matvælaframleiðslu og verið öruggari um aðföng ef truflanir verða á alþjóðlegum mörkuðum. Og þetta er ekki innantómt framtíðarhjal, eins og sjá má af þróun tækni til að framleiða áburð úr ammoníaki framleiddu með vistvænum orkugjöfum. Slík verkefni eiga að vera okkur hvatning til frekari dáða í þessa veru. </p> <p>Á þessum tímum þar sem loftslagsmál og græn umskipti eru viðfangsefni okkar allra hugsum við líka enn meira um hvaðan maturinn sem við borðum kemur og hvernig hann var framleiddur, meðal annars með tilliti til kolefnisspors í flutningi. Eftir því sem við vinnum að orkuskiptum innanlands mun þessi sérstaða okkar afurða einungis aukast. Landsmenn hafa um leið sýnt að þeir vilja meiri upplýsingar um hvað þeir láta ofan í sig og það hefur mikil áhrif á val þeirra. Bændur átta sig vel á þessu og til marks um það er nýtt upprunamerki sem hjálpar neytendum við val sitt og að lyfta okkar góðu og heilnæmu vörum. Í þessu hljóta að felast margvísleg tækifæri til nýsköpunar og snjallrar markaðssetningar sem aukið getur verðmæti í íslenskum landbúnaði. </p> <h2><strong>Aðgangur að alþjóðamörkuðum </strong></h2> <p>En matvælaöryggi Íslands snýst sannarlega ekki einungis um það hvernig við getum bjargað okkur án aðgangs að alþjóðlegum mörkuðum. Ísland er matvælaland. Við framleiðum miklu meira af matvælum en við neytum sjálf. Þetta framlag Íslands, að framleiða matvæli umfram eigin neyslu, er okkur ekki alltaf ofarlega í huga, en það skiptir miklu máli. Í því felst ákveðið öryggi og þess vegna má segja að opnir markaðir með matvöru séu mikilvægasta trygging okkar Íslendinga, eins og gildir raunar um flestar þjóðir. Ófriðurinn í Úkraínu hefur enn einu sinni fært okkur heim sanninn um mikilvægi kjarnamarkaða í lýðræðis- og bandalagsríkjum. Stöðugir markaðir sem ekki eru háðir duttlungum valdhafa, þar sem réttarríki er til staðar, eignarréttur er virtur og viðskipti byggjast að jafnaði á eðlilegum samkeppnisforsendum. Það eru líka góðir aðfangamarkaðir. Þetta er einnig brýning til okkar um að setja ekki öll eggin í sömu körfuna hvað markaði varðar. Í þessu samhengi gegnir EES-samningurinn lykilhlutverki sem tryggir okkur aðgang að öruggum útflutningsmarkaði með hálfum milljarði íbúa. Í tengslum við þann mikilvæga samning höldum við uppi virku samtali og hagsmunagæslu gagnvart ESB til þess að freista þess að sníða vankantana af honum og öðrum tengdum samningum jafnóðum og þeir koma í ljós, jafnt íslenskum neytendum sem útflutningsfyrirtækjum til hagsbóta. </p> <p> Þegar öllu er á botninn hvolft þurfum við umfram allt að halda áfram að skapa hér á landi verðmæti sem standast alþjóðlegar kröfur. Þar er íslenskur landbúnaður, rétt eins og sjávarútvegurinn okkar, sannarlega vel í stakk búinn og í honum felast bæði tækifæri og mikilvægt öryggi. En staða okkar og lífsgæði byggjast líka á því að við njótum góðs af þeim margfeldisáhrifum sem felast í alþjóðlegum viðskiptum, aðgangi að góðum hugmyndum, þekkingu, tækjum og tólum. Opnir markaðir eru þannig órjúfanlegur þáttur í að tryggja fæðuöryggi okkar til framtíðar.&nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 3. apríl 2022.</em></p>
01. apríl 2022Blá ör til hægriÁvarp utanríkisráðherra á ársfundi Íslandsstofu<span><br /> <em>Ávarp utanríkisráðherra á ársfundi Íslandsstofu<br /> 1. apríl 2022</em><br /> &nbsp;<br /> Kæru gestir.<br /> <br /> Það er mér sönn ánægja að vera með ykkur á fyrsta ársfundi Íslandsstofu í nýju aðsetri í Grósku. Staðsetning Grósku er úthugsuð. – Á milli deCode og Alvotech - í nálægð við háskólana og í sambýli við öflug fyrirtæki á borð við CCP skapast frjór jarðvegur til að ráðgast við aðra, rækta nýjar hugmyndir og þroska aðrar.<br /> <br /> Það er góður andi í húsinu, sem er mikilvægt, því í þessu húsi er það hinn skapandi mannsandi sem á að fá að njóta sín—uppspretta einu óþrjótandi auðlindarinnar sem við þekkjum—sköpunarkrafts mannsins.<br /> <br /> Þetta umhverfi leiðir vonandi til þess að fleiri fyrirtæki sem byggjast á samþættingu bókvits, hugvits og hönnunar geti orðið til og eflist.&nbsp;<br /> <br /> Í sköpunarkraftinum eru nefnilega fólgnar allar framfarir mannkyns. Þetta afl ásamt þörfinni til að skapa eitthvað nýtt eru drifkraftur allra framfara. Það er sköpunarkrafturinn sem keyrir áfram þekkingarleit og uppgötvanir í vísindalegu umhverfi. Sama afl knýr nýsköpun og frumkvöðlastarf þar sem þekking er hagnýtt og gerð að markaðshæfri vöru sem bætir lífsgæði í samfélaginu. Sköpunarkrafturinn er að sjálfsögðu uppspretta listsköpunar og menningar líka—þar sem við upplifum dýpstu og fegurstu birtingarmyndir þess sem mannsandinn leysir úr læðingi.<br /> <br /> Andstaðan við sköpunarkraftinn er eyðileggingarmáttur illskunnar. Áþreifanleg birtingarmynd hans um þessar myndir er&nbsp; innrás Rússlands í Úkraínu. Í heimsmynd Pútíns ríkir ekki gleði, sköpun og fegurð—heldur bæling, eyðilegging og ótti.<br /> <br /> Samfélög sem grundvallast á óheftum sköpunarkrafti eru vissulega að mörgu leyti flókin og erfið. Þar þurfa valdahafar að þola gagnrýni, bæði sanngjarna og ósanngjarna; þar er fólkið frjálst til að segja nánast hvað sem er og gera grín að hverjum sem er, gera tilraunir sem mislukkast, búa til ljót listaverk og halda fram heimskulegum hugmyndum. Allt eru þetta vörður á veginum til framfara því upp úr samsuðu misgóðra hugmynda og pælinga kemur að endingu fram snilldin í vísindum, fegurðin í listinni og framfarirnar í atvinnulífinu.<br /> <br /> Og það er einmitt hugmyndin á bak við húsnæði eins og Grósku - að stuðla að frjálsri hugsun og sköpun nýrra verðmæta.<br /> &nbsp;<br /> Og meðan Pútín beitir eyðileggingarafli sínu reynir enn frekar en áður á getu okkar til þess að bregðast við með framsýni, útsjónarsemi og dugnaði.<br /> <br /> Skammtímaafleiðing stríðsins birtist fyrst um sinn í röskun aðfangakeðja flutninga og framleiðslu, sem voru að komast samt lag eftir heimsfaraldurinn. Sniðganga á rússneskri olíu hefur knúið enn frekar á um að orkuskiptin í Evrópu gangi hraðar fyrir sig. Það setur Ísland í sérstaka stöðu þar sem 80% af okkar orku er græn. Að sama skapi þurfum við að finna leiðir til að vinna með öðrum ríkjum að tæknilausnum fyrir orkuskiptin, sem eru þær áskoranir sem allur heimurinn glímir við.&nbsp;<br /> &nbsp;<br /> Lengri tíma afleiðingar innrásarinnar í Úkraínu fyrir lykilatvinnugreinar okkar eiga eftir að koma fram. Nú er fæðuöryggi mörgum þjóðum ofarlega í huga vegna uppskerubrests, viðskiptaþvingana og verðhækkana á fóðri. Þýðing öflugs íslensk sjávarútvegs verður því vart ofmetin á þessum tímum.<br /> <br /> Hækkandi fóðurverð getur haft áhrif á fiskeldi til lengri tíma en um leið eru ónýtt tækifæri til að nýta fæðuframleiðslugetu okkar til að rækta auk fiskjar t.d. þara og skelfisk sem hefur neikvætt kolefnisfótspor.<br /> <br /> Íslandsstofa gegnir ákaflega mikilvægu hlutverki við að styðja við sköpunarkraftinn í íslensku atvinnu- og menningarlífi. Og reyndar er það stórkostleg staðreynd að Íslandsstofa hefur margsinnis verið vettvangur framúrskarandi hugmyndaauðgi og sköpunarkrafts sem vakið hefur heimsathygli. Er þar skemmst að minnast óborganlegu myndbandi Íslandsstofu um Icelandverse - raunverulegasta raunveruleika sem völ er á. Það ber starfseminni hér innanhúss fagurt vitni að hér kvikni hugmyndir eins og öskurherferðin og Icelandverse-myndbandið&nbsp; og ekki síður að starfsfólkið hafi nægilegt sjálfstraust þess að hrinda þeim í framkvæmd.&nbsp;<br /> <br /> Ég þekki vel til hér þar sem ég átti gott samstarf við Íslandsstofu þegar ég gegndi embætti ráðherra nýsköpunar-, iðnaðar- og ferðamála.<br /> <br /> Listir og skapandi greinar eiga stóran þátt í að skapa ímynd og viðhorf til lands og þjóðar. Nýtt samkomulag stjórnvalda og Íslandsstofu um markaðsverkefnið Skapandi Ísland, markar þáttaskil í kynningu á íslenskri menningu erlendis. Verkefninu verða lagðar til 90 m.kr. árlega til ársins 2025 og er því hægt að ráðast í umfangsmeiri kynningar en áður og gera áætlanir til lengri tíma. Með verkefninu er stuðlað að markvissri stefnumótun og samráði milli stjórnvalda, Íslandsstofu, miðstöðva lista og skapandi greina og fagfólks.&nbsp;<br /> &nbsp;<br /> Verkefnið fer vel af stað og það er ánægjulegt að sjá hversu margir íslenskir menningarviðburðir eru framundan víða um heim. Sendiskrifstofur okkar gegna lykilhlutverki í verkefninu en á starfsáætlunum þeirra fyrir árið í ár eru tæplega 150 menningarviðburðir. Ég vil þakka Íslandsstofu og miðstöðvum lista og skapandi greina fyrir sérlega gott samstarf á þessu sviði, enda er öflugt samstarf lykillinn að árangri.<br /> &nbsp;<br /> Það hefur ítrekað sýnt sig hvað það er mikilvægt fyrir fullvalda þjóð að eiga öflugar sendiskrifstofur, að eiga sæti við borðið og vera þjóð meðal þjóða. Þetta var ekki síst dýrmætt í heimsfaraldrinum þar sem þúsundir Íslendinga leituðu til þeirra um stuðning og sett var upp viðskiptavakt til liðsinna fyrirtækjum sem lentu í margvíslegum vanda vegna ferðahindrana milli ríkja. Sendiráðin eru einnig mjög virk í stuðningi við atvinnulífið og vinna náið með Íslandsstofu. Þar býr lykilþekking á menningu og viðskiptaháttum á hverjum stað ásamt sterkum samböndum við stjórnvöld og sendiráð annarra ríkja. Sambönd við stofnanir, fjölmiðla og fyrirtæki eru gulls ígildi þegar íslensk viðskipti og menning eru kynnt erlendis. Sendiráðin hafa verið vel metinn vettvangur til að bjóða lykilviðskiptum til funda og opna þeim dyr.&nbsp;<br /> <br /> Þróun og mótun íslensks atvinnulífs til framtíðar munu byggjast á nýsköpun. Í nýsköpunarstefnu sem kynnt var á síðasta kjörtímabili voru skilgreindar undirstöður fyrir gott umhverfi nýsköpunar. Þær eru hugarfar, fjármagn, mannauður, umgjörð og markaðsaðgangur. Í þeirri vinnu var lögð sérstök áhersla á mikilvægi þess að nýsköpunarhugsun á Íslandi þurfi ætíð að vera alþjóðleg í eðli sínu. Þetta er grundvallarforsenda fyrir uppbyggingu íslensks atvinnulífs. Þess vegna skiptir miklu máli að íslenska utanríkisþjónustan og Íslandsstofa stefni ætíð að því að stækka leikvöllinn fyrir íslensk fyrirtæki og íslenska menningu.<br /> <br /> Möguleikar Íslands í alþjóðlegri samkeppni eru þeim mun betri eftir því sem við byggjum betur á sérstöðu landsins. Við byggjum á býsna sterkum grunni og höfum oft áhugaverðar sögur að segja. Og sumar eru meira að segja dagsannar.<br /> <br /> Ég get sagt ykkur litla sögu af tæknifyrirtæki sem ræktar vaxtaþætti í byggi. Eftir margra ára rannsóknarvinnu og tilraunir varð til efni í snyrtivöru sem erlend fyrirtæki kepptust um. Yfirmaður í stóru erlendu snyrtivörufyrirtæki kom í heimsókn og sá að þarna var verið að rækta lykilefni vörunnar í byggi, -í Hekluvikri -með hreinu vatni -í gróðurhúsi sem hitað er með jarðhita. Henni varð að orði „Who is your poet?“ Hún trúði varla að ímynd vörunnar byggði á staðreyndum. Svona sögur sýna okkur hvað sérstaða okkar er mikil. – Þessi tækifæri eru sér-íslensk, þau geta ekki aðrir hermt eftir okkur.&nbsp;<br /> &nbsp;<br /> Það er hlutverk stjórnsýslunnar að skapa fyrirtækjum sem hagstæðust starfsskilyrði. Stjórnarsáttmálinn okkar er framsækinn og efnismikill og aðgerðaráætlanir til innleiðingar eru í vinnslu í fagráðuneytunum. Það kom glöggt fram á loftslagsráðstefnunni í Glasgow að einkageirinn er að glaðvakna til vitundar um hlutverk sitt til að markmið Parísarsamkomulagsins náist. Tækninþróunin er oft hraðari en stjórnsýslan ræður við en það liggur á að kynna fyrirtækjum leikreglur sem gilda til að þau geti sinnt sínu hlutverki. Í loftslagsmálum er orka og sjálfbær nýting auðlinda í lykilhlutverki og nauðsynleg nýsköpun verður að byggjast á samstarfi stjórnvalda, hagsmunasamtaka og fyrirtækja ef við ætlum að ná þeim loftslagmarkmiðunum sem við höfum sett okkur.<br /> &nbsp;<br /> Í nýafstaðinni heimsókn minni til Finnlands með Íslandsstofu og Grænvangi fengum við innsýn í nýsköpun og tækniþróun Finna. Það var samdóma álit ferðafélaga okkar að allir sem við heimsóttum stefna að sama marki, -að kolefnishlutleysi, sjálfbærni, orkuskiptum og hringrásarhagkefi. Þar eru ríki og sveitarfélög samstíga um að leggja sitt af mörkum enda samfélögin öll undir.&nbsp;<br /> <br /> Kæru gestir.<br /> <br /> Hlutverk Íslandsstofu er að styðja við sköpun verðmæta fyrir íslenskt samfélag. Það er göfugt verkefni, mikilvægt og skemmtilegt. Á tímum sem þessum er mikilvægi áframhaldandi sköpunargleði jafnvel meira en áður. Það er von mín og trú að starf Íslandsstofa muni áfram vera íslensku atvinnu- og menningarlífi til heilla og Íslandi til sóma.&nbsp;<br /> <br /> Takk fyrir.<br /> </span>
31. mars 2022Blá ör til hægriÁvarp áheitaráðstefnu vegna Afganistan<span></span> <p style="text-align: center;"><strong><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">High-Level Pledging Event for the Humanitarian Crisis in Afghanistan, </span></strong></p> <p style="text-align: center;"><strong><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">31 March, 2022</span></strong></p> <p style="text-align: center;"><strong><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Statement by H.E. Minister for Foreign Affairs Thórdís Kolbrún Reykfjörd Gylfadóttir</span></strong></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">&nbsp;</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Co-chairs, excellencies, ladies and gentlemen. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Afghanistan is facing a most severe and alarming humanitarian crisis. After decades of conflict and the collapse of the country’s economy, millions of people are experiencing acute food insecurity and hunger. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">The ongoing roll-back of fundamental human rights under the Taliban authorities is profoundly disappointing. In particular, the decision to exclude girls from secondary education is deeply concerning and damaging, not only for the girls themselves and their families, but for the future of Afghanistan. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">The need for predictable and flexible funding for humanitarian operations in Afghanistan has never been greater. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Iceland will play its part and today I am pleased to announce a multi-year pledge of a total 360 million Icelandic Krona to humanitarian support in Afghanistan, or 120 million per year for 2022-2024.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">This contribution will go to three of Iceland’s priority humanitarian partners: UNHCR, WFP and OCHA. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">In addition, for 2022, Iceland will make a 40 million Icelandic krona contribution to UNFPA for its critical work for Afghan women and girls. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Ladies and gentlemen,&nbsp;</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">The number of individuals in need for humanitarian assistance globally has never been higher. It is critical that the international community comes together in support of lifesaving support around the world.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Iceland aims to do so, as is reflected in our planned increase in overall humanitarian assistance this year.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt; font-family: 'Times New Roman', serif;">Thank you.</span></p>
31. mars 2022Blá ör til hægriÁvarp á Búnaðarþingi 2022<p><span>Ágætu þingfulltrúar – góðir bændur</span></p> <p><span>Mér er sönn ánægja að vera með ykkur hér í dag og að fá tækifæri til að ávarpa búnaðarþing, nú á ákveðnum tímamótum eftir endurskipulagningu bændahreyfingarinnar og samkvæmt frétt Bændablaðsins í síðustu viku huga Bændasamtökin nú að framtíðarstefnu sinni. Það fellur auðvitað vel við þær breytingar sem við horfum á í stóru myndinni, m.a. grænu umbyltingunni, þar sem bændur hafa mikilvægu hlutverki að gegna. Í stjórnarsáttmálanum er einmitt fjallað um mikilvægt hlutverk landbúnaðarins í þessu samhengi. En atburðir síðustu vikna hafa líka beint sjónum að því að sviptingar í heimsmálunum geta sett allar áætlanir og hugmyndir um framtíðina í uppnám með litlum fyrirvara.</span></p> <p><span>Góðir þingfulltrúar,</span></p> <p><span>Þetta eru vissulega merkilegir tímar sem við höfum upplifað síðustu vikur og innrás Rússa í Úkraínu hefur kannski minnt okkur rækilega á hve lánsöm við erum að búa í friðsælu landi og að slíkan frið má ekki taka sem sjálfsögðum hlut. Ekkert okkar er ósnortið af þeim hörmungum sem dunið hafa yfir íbúa Úkraínu síðustu vikur og öll viljum við hjálpa og öll getum við lagt eitthvað af mörkunum.&nbsp;</span></p> <p><span>Ísland hefur lýst algjörum stuðningi við Úkraínu og fordæmir innrás gegn löghelgi landamæra þeirra – og ásamt okkar bandalagsríkjum höfum við sýnt þann stuðning okkar í verki. Þannig höfum við m.a. beitt þvingunaraðgerðum gagnvart Rússlandi og Hvíta-Rússlandi en jafnframt lagt okkar af mörkum við að skjóta skjólshúsi yfir þá sem eru á flótta undan stríðsátökunum.</span></p> <p><span>Átök og harðar þvingunaraðgerðir á báða bóga geta haft ýmis keðjuverkandi áhrif, svo sem hækkun á orkuverði, ekki síst olíu, væringar á mörkuðum og samdrátt í efnahagslífi Vesturlanda. Ísland er þar ekki undanskilið og þessi áhrif munu meðal annars hafa áhrif á starfsumhverfi landbúnaðarins vegna aðfangakostnaðar. Þar er hins vegar einungis einum manni um að kenna – Pútín Rússlandsforseta.</span></p> <p><span>Stríðsrekstur Pútíns hefur margvíslegar afleiðingar á framleiðslu og markaði bæði til skemmri og lengri tíma. Þessar afleiðingar munu fela í sér kostnað sem mun því miður að líkindum lenda í miklum mæli á fátækum þjóðum sem einna síst mega við hvers konar truflun. Og hér á Íslandi mun þessara áhrifa einnig gæta.</span></p> <p><span>Þegar kemur að matvælaframleiðslu er Ísland útflutningsríki. Við framleiðum miklu meiri matvæli en við neytum sjálf. Í því felst ákveðið öryggi og þess vegna má segja að opnir markaðir með matvöru séu mikilvægasta trygging okkar Íslendinga, eins og gildir raunar um flestar þjóðir. En við þurfum að huga að stærri mynd og huga að fæðuöryggi þjóðarinnar í stærra samhengi. Þar blasir við að íslenskur landbúnaður gegnir algjöru lykilhlutverki. Um þetta hljótum við að hugsa vandlega í tengslum við innrásina.</span></p> <p><span>Atburðirnir í Úkraínu eru einnig brýning til okkar um mikilvægi kjarnarmarkaða okkar í lýðræðis- og bandalagsríkjum. Stöðugir markaðir sem ekki eru háðir duttlungum valdhafa, þar sem réttarríki er til staðar, eignarréttur er virtur og viðskipti byggjast að jafnaði á eðlilegum samkeppnisforsendum. Það eru líka góðir aðfangamarkaðir. Þetta er einnig brýning til okkar um að setja ekki öll eggin í sömu körfuna hvað markaði varðar.&nbsp;</span></p> <p><span>Utanríkisráðuneytið hefur fylgst náið með þróun varðandi inn- og útflutningsmál vegna aðgerðanna gagnvart Rússlandi og Hvíta-Rússlandi. Ráðuneytið hefur meðal annars staðið fyrir samráði við atvinnulífið með vikulegum fundum og dyr okkar eru ávallt opnar gagnvart samtali við fyrirtækin. Bændasamtökin hafa tekið þátt í þessum fundum og við erum þakklát fyrir samstarfið á þeim vettvangi.</span></p> <p><span>En að því sögðu þá eru inn- og útflutningsumhverfi landbúnaðarins auðvitað á borði utanríkisráðuneytisins í venjulegu árferði líka, sérstaklega tengt viðskiptasamningum. EES-samningurinn snertir jú matvælaframleiðslu okkar með ýmsum hætti og á þátt í að tryggja inn- og útflutningshagsmuni okkar m.a. á sviði landbúnaðar. Sama á við um aðra viðskiptasamninga og á vettvangi alþjóðastofnana, m.a. FAO og OECD.&nbsp;</span></p> <p><span>Hagsmunagæsla innan EES-samstarfsins er auðvitað mikilvægur þáttur í okkar vinnu. Í drögum að forgangslista stjórnvalda um hagsmunagæslu innan EES-samstarfsins til áranna 2022-2023 - sem birtur verður í samráðsgátt stjórnvalda í vikunni – er meðal annars lögð áhersla á mjög mikilvægt mál fyrir landbúnaðinn og snýr að baráttunni gegn fjölónæmum bakteríum. Það má meðal annars rekja til óhóflegrar sýklalyfjanotkunar í landbúnaði annars staðar en hér.&nbsp;</span></p> <p><span>Annað mál sem ég veit að þingheimi er hugleikið snýr að endurskoðun landbúnaðarsamnings Íslands og ESB. Eins og fram hefur komið er málið hluti af áherslu ríkisstjórnarinnar samkvæmt stjórnarsáttmálanum.</span></p> <p><span>Frá því ég tók við í utanríkisráðuneytinu hefur áfram verið unnið að málinu og þegar hafa átt sér stað nokkrir fundir með framkvæmdastjórn ESB, nú síðast í mars. Sjálf átti ég minn fyrsta fund með landbúnaðarstjóra ESB í febrúar síðastliðnum þar sem ég tók málið upp. Meginkrafa okkar snýr að því að leiðrétta þann ójöfnuð sem sannarlega er til staðar innan samningsins, m.a. eftir að útflutningsforsendur hafa breyst varðandi lambakjöt og skyr.</span></p> <p><span>Eins og fyrri endurskoðanir samningsins sýna þá taka svona viðræður nokkurn tíma en þær eru á ágætu róli. Við höfum kosið að tengja endurskoðun landbúnaðarsamningsins við aðrar viðræður við ESB sem fljótlega fara í hönd. Það eru viðræður um framlög okkar til næsta fjárhagstímabil svokallaðs Uppbyggingasjóðs EES – til að hafa betri stöðu til að vinna að markmiðum okkar. Þær viðræður hefast á næstu mánuðum og þá ætti ramminn að skýrast frekar varðandi viðræðuáætlun. Samtalið við ESB um landbúnaðarsamninginn mun engu að síður halda áfram.</span></p> <p><span>Að þessu sögðu er þó mikilvægt að taka fram að landbúnaðarsamningurinn hefur ýmsa kosti– það eru fyrst og fremst inn- og útflutningskvótarnir sem hafa skapað ójafnvægið milli aðila vegna áðurnefnds forsendubrests. Almenn kjör samningsins hafa nýst vel á báða bóga. Má þar nefna tollniðurfellingar fyrir útflutning hrossa. Þá eru tollkjör fyrir grænmeti einnig mikilvæg forsenda fyrir hugmyndum um aukinn útflutning á heilnæmu&nbsp; grænmeti sem ræktað er með endurnýjanlegri orku hér á landi. Samningurinn hluti af viðskipaumgjörð okkar við ESB og er gerður á grundvelli EES-samningsins. Enda þótt uppsögn samningsins megi aldrei útiloka, gæti hún haft&nbsp; alvarlegar pólitískar afleiðingar fyrir Ísland og áhrif á samstarf okkar við ESB-ríkin innan EES-samstarfsins. Þetta mál er því vandmeðfarið, sérstaklega á þessum tímapunkti þegar mikilvægi náins samstarf&nbsp; við okkar helstu vinaþjóðir hefur svo sannarlega verið undirstrikað.&nbsp;</span></p> <p><span>Ágætu þingfulltrúar</span></p> <p><span>Enda þótt ég hafi nefnt tækifæri í útflutningi heilnæmra vara er kjarninn auðvitað framleiðsla fyrir heimamarkaðinn, hvort sem það er mjólk, kjöt eða garðrækt. Á tímum þar sem loftslagsmál og græn umskipti eru viðfangsefni okkar allra, hugsum við meira um hvaðan maturinn sem við borðum kemur og hvernig hann var framleiddur, m.a. með tilliti til kolefnisspors í flutningi. Eftir því sem við vinnum að orkuskiptum innanlands mun sérstaða okkar afurða einungis aukast.&nbsp;</span></p> <p><span>Landsmenn hafa sýnt það á síðustu árum að þeir vilja meiri upplýsingar um hvað þeir láta ofan í sig og það hefur mikil áhrif á val þeirra. Mig langar í því sambandi að óska Bændasamtökunum til hamingju með nýja upprunamerkið – íslenskt staðfest – sem mun hjálpa neytendum við val sitt og lyfta okkar góðu og heilnæmu vörum. Í þessu hljóta að felast margvísleg tækifæri til nýsköpunar og snjallrar markaðssetningar sem aukið getur verðmæti í íslenskum landbúnaði.&nbsp;</span></p> <p><span>Stjórnvöld um allan heim leggja nú aukna áherslu á fæðuöryggi og þar eru íslensk stjórnvöld engin undantekning og unnið er að stefnumótun á því sviði. Þótt við munum seint ná að rækta allt það sem landsmenn neita þá eru augljóslega tækifæri þar til að gera það í ríkara mæli og þar liggja frekari tækifæri landbúnaðarins.</span></p> <p><span>Græn umskipti hafa einnig skapað nýja eftirspurn þar sem við leggjum öll það sem við getum af mörkunum að minnka kolefnisspor okkar eða kolefnisjafna það sem nauðsynlegt er. Mikilvægt starf er unnið þar hjá skógarbændum um land allt, m.a. í gegnum Kolvið. Endurheimt votlendis er annað tækifæri fyrir bændur, enda þótt auðvitað sé mikilvægt að áfram sé viðhaldið góðu landbúnaðarlandi á Íslandi. Hugtakið kolefnisbóndi er hugtak sem er að festa sig í sessi og þar er enn eitt dæmið um hvernig bændur geta unnið að bættum hag okkar allra.&nbsp;</span></p> <p><span>Það er auðvitað áskorun hér á landi hve háð við erum innfluttum aðföngum í landbúnaði. Í dag þurfum við olíu á tækin, baggaplast sem krefst olíu og áburður er m.a. framleiddur úr jarðgasi. Því til viðbótar er íslenskur landbúnaður að umtalsverðu leyti háður innfluttum fóðurvörum.&nbsp;</span></p> <p><span>Í ástandi eins og því sem skapast hefur vegna innrásarinnar í Úkraínu finnum við þetta fljótt á okkar skinni, enda þótt við þurfum líka að kunna að meta það að við getum flutt þessar vörur inn frá mikilvægum nágrannaríkjum sem búa við lýðræðislegt stjórnarfar og frjáls viðskipti.&nbsp;</span></p> <p><span>En við eigum græna orku á Íslandi – og við getum í krafti tækniframfara og hugvits fundið leiðir til að umbreyta þeirri orku í vörur sem geta komið stað fyrri lausna. Með því getum við vonandi til lengri tíma litið dregið úr því hversu háð við erum þessum innflutningi og dregið úr kolefnisfótspori í senn. Og þetta er ekkert eitthvað innantómt framtíðarhjal, eins og sjá má af þróun tækni til að framleiða áburð úr ammoníaki framleiddu með vistvænum orkugjöfum. Svona verkefni eiga að vera okkur hvatning til frekari dáða í þessa veru.</span></p> <p><span>Ágætu þingfulltrúar</span></p> <p><span>Við vitum það öll að blómleg byggð í okkar fallega landi er ekki sjálfgefin hlutur. Hin hliðin á fegurðinni eru hrikaleg náttúruöfl sem við höfum þurft að glíma við. Lengi vel var álitið að ekki gætu fleiri en 50 þúsund manns búið á Íslandi – landið stæði ekki undir fleiri sálum. Nú búum við hér ríflega sjö sinnum fleiri og við einna bestu lífskjör sem nokkurt samfélag hefur getað boðið þegnum sínum. Þetta er vissulega vitnisburður um seiglu, útsjónarsemi, hugmyndaauðgi og þolgæði íslensku þjóðarinnar, ekki síst íslenskra bænda. En staða okkar og lífsgæði byggjast líka á því að við njótum góðs af þeim margföldunaráhrifum sem felast í alþjóðlegum viðskiptum, aðgangi að góðum hugmyndum, þekkingu tækjum og tólum.</span></p> <p><span>Þegar öllu er á botninn hvolft þurfum við umfram allt að halda áfram að skapa hér á landi verðmæti sem standast alþjóðlegar kröfur. Þar er íslenskur landbúnaður sannarlega vel í stakk búinn og í honum felast bæði tækifæri og mikilvægt öryggi.<br /> Þjóðin öll getur sannarlega verið þakklát fyrir að eiga öflugan landbúnað. Það er ég að minnsta kosti.</span></p> <p><span>Ég óska ykkur ánægjulegs og árangursríks búnaðarþings.</span></p>
31. mars 2022Blá ör til hægriOpnunarávarp á fundi um gerð framkvæmdaráætlunar um stefnu Íslands í málefnum norðurslóða<p><span>Kæru fundargestir.&nbsp;</span></p> <p><span>Það er mér mikil ánægja að bjóða ykkur velkomin til þessa fundar, sem hleypir af stokkunum vinnu við gerð framkvæmdaáætlunar um innleiðingu stefnu Íslands í málefnum norðurslóða. Mér þykir leitt að geta ekki verið með ykkur á Akureyri en er þakklát fyrir að fá að ávarpa ykkur með þessum hætti.</span></p> <p><span>Málefni Norðurslóða eru ákaflega mikilvæg og að mínum dómi hefur Ísland mikilvægu forystuhlutverki að gegna á því sviði. Það er mikill kjarni í íslensku samfélagi að vera á norðurslóðum; þetta er afgerandi hluti af okkur sjálfsmynd hvort sem það er menningarlegu, efnahagslegu eða samfélagslegu sviði.</span></p> <p><span>Í mars 2019 samþykkti ríkisstjórnin að taka norðurslóðastefnu Íslands til endurskoðunar. Forveri minn skipaði í kjölfarið nefnd níu þingmanna með tilnefningum frá öllum þingflokkum og var Bryndís Haraldsdóttir formaður nefndarinnar. Nefndin skilaði tillögum sínum í fyrra vor og Alþingi samþykkti þingsályktunartillögu nefndarinnar samhljóða, 19. maí, daginn fyrir ráðherrafund Norðurskautsráðsins í Hörpu.</span></p> <p><span>Það er vel við hæfi að hefja þetta starf með opnum fundi í höfuðstað norðurslóða á Íslandi, í samfélagi þar sem byggst hefur upp sannkallaður þekkingarklasi um málefni svæðisins á undanförnum áratugum. Þessa þekkingu viljum við gjarnan halda áfram að nýta sem best, og hlúa að henni, til að auka og efla innlent norðurslóðastarf og þar með vægi Íslands á norðurslóðum.&nbsp;</span></p> <p>Ísland er norðurskautsríki og málefni norðurslóða eru eitt af forgangsmálum í íslenskri utanríkisstefnu. Fá ríki hafa jafn mikla hagsmuni af hagfelldri þróun á svæðinu, enda telst landið allt og stór hluti efnahagslögsögunnar innan hefðbundinna marka norðurslóða.</p> <p>Málefni norðurslóða snerta nær alla þætti íslensks samfélags. Þau eru einnig nátengd markmiðum okkar í loftslagsmálum. Í stjórnarsáttmálanum frá nóvember 2021 setti ríkisstjórnin það markmið að Ísland dragi úr útblæstri gróðurhúsalofttegunda um 55% fyrir árið 2030, miðað við stöðuna eins og hún var árið 2005. Það markmið er óháð sameiginlegum skuldbindingum með ESB og Noregi um Parísarsamkomulagið. Ríkisstjórnin hefur einnig sett sér það markmið að ná kolefnishlutleysi og orkuskiptum eigi síðar en 2040. Við erum komin vel af stað. Hlutfall notkunar endurnýjanlegrar orku er nú þegar hærra á Íslandi en annars staðar í heiminum hvað varðar raforkuframleiðslu og húshitun. Við Íslendingar erum ennfremur í fararbroddi á heimsvísu um rafvæðingu bílaflotans. Það er okkur mikið keppikefli að Ísland verði fyrsta landið til að verða óháð jarðefnaeldsneyti.</p> <p>Umhverfi norðurslóða tekur nú örum breytingum. Með hlýnandi loftslagi hækkar hitastig sjávar, hafís minnkar og jöklarnir hopa með afleiðingum fyrir viðkvæm vistkerfi lands og sjávar sem ekki sér fyrir endann á. Um leið gætu breyttar aðstæður leitt til aukinna siglinga um norðurhöf og sóknar í náttúruauðlindir. Við nýtingu efnahagstækifæra á norðurslóðum þarf að gæta vel jafnvægis milli hinna þriggja stoða sjálfbærrar þróunar: umhverfisþátta, félagslegra þátta og efnahagslegra þátta, eins og lagt er upp með í heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna og verið hefur leiðarstjarnan í auðlindanýtingarstefnu Íslands.&nbsp; </p> <p>Eins og þið sem hér eruð vitið manna best, hafa norðurslóðir verið sífellt meira í brennidepli alþjóðlegrar umræðu á undanförnum árum einmitt vegna loftslagsbreytinga og þróunar heimsmála á norðurslóðum. Ríki, alþjóðastofnanir, samtök og fjölmiðlar, innan og utan norðurslóða veita málefnum svæðisins meiri athygli en nokkru sinni fyrr. Þessi aukni áhugi sést vel á fjölgun áheyrnaraðila að Norðurskautsráðinu. Þegar Ísland tók við formennsku í fyrsta sinn árið 2002, voru áheyrnaraðilar 22, en 16 umsóknir til viðbótar höfðu verið samþykktar þegar við tókum við keflinu aftur 2019.</p> <p>Norðurskautsráðið hefur fest sig í sessi sem mikilvægasti samráðsvettvangurinn um málefni norðurslóða og því til samræmis hefur alþjóðapólitískt vægi formennsku í ráðinu farið vaxandi á undanförnum árum.</p> <p>Ísland leiddi Norðurskautsráðið árin 2019-2021 og lauk formennskunni með ráðherrafundi í Hörpu. Með sjálfbæra þróun að leiðarljósi beindi íslenska formennskan kastljósinu sérstaklega að fjórum áherslusviðum sem voru málefni hafsins, loftslag og grænir orkukostir, fólkið á norðurslóðum og ekki síst sterkara Norðurskautsráð. Og í miðju kafi kom „kófið“.</p> <p>Það var áskorun að flytja allt starf Norðurskautsráðsins og viðburði á vegum formennskunnar á fjarfundaform, þar með talið reglubundna fundi embættismannanefndarinnar, alþjóðlega ráðstefnu um plast í norðurhöfum, og ekki síst samningalotur um ráðherrayfirlýsingu og framtíðarstefnu fyrir ráðið. Í ljósi þess að samningaferli um bæði stefnuna og yfirlýsingu strönduðu í aðdraganda ráðherrafundarins í Rovaniemi vorið 2019 var þeim mun mikilvægara að samningar næðust í Reykjavík. Það var sömuleiðis áskorun að undirbúa ráðherrafund í fullkominni óvissu um með hvaða hætti hann yrði haldinn. </p> <p>Við bjuggum okkur undir það versta og vonuðum það besta.</p> <p>Ráðherrafundur í Hörpu í Reykjavík 20. maí tókst betur en við höfðum þorað að vona. Þrátt fyrir sóttvarnatakmarkanir, sóttu allir utanríkisráðherrar norðurskautsríkjanna átta fundinn, undirrituðu yfirlýsingu og samþykktu fyrstu framtíðarstefnu Norðurskautsráðsins til 2030, sem ráðherrarnir höfðu kallað eftir á fundi sínum í Fairbanks í Alaska vorið 2017.</p> <p>Framtíðarstefnan markar í fyrsta lagi framtíðarsýn fyrir norðurslóðir og Norðurskautsráðið til næstu tíu ára, skilgreinir sjö markmið og tilgreinir handfylli aðgerða undir hverju markmiðanna. Framtíðarstefnan og ráðherrayfirlýsing fundarins voru samin með heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna og Parísarsamkomulagið í huga og nauðsyn þess að ná tökum á hamfarahlýnun jarðar.</p> <p>Markmið Parísarsamkomulagsins er að halda hnattrænni hlýnun innan tveggja gráða (miðað við stöðuna 1990). Tvær gráður eru meðaltalstala sem þýðir hærri raungildi fyrir heimskautasvæðin. Áhrifa loftslagsbreytinga gætir nú þegar á norðurslóðum, enda hlýnunin hraðari eftir því sem norðar dregur. Sem dæmi má nefna að mælingar sýna að á tímabilinu 1971-2019 hækkaði meðal lofthiti yfir Norður-Íshafinu um 4,6 gráður yfir vetrarmánuðina.&nbsp;</p> <p><span>Samstarf norðurskautsríkjanna átta hófst í lok Kalda stríðsins, 1991. Frá upphafi var áherslan afdráttarlaus á umhverfisvernd, sjálfbæra þróun, og ekki síst uppbyggilega og friðsamlega samvinnu í þágu velferðar og hagsældar íbúa norðurslóða.</span></p> <p><span>Það er kaldhæðnislegt, að pólitískt loftslag skuli hafa snögg-kólnað með þeim hætti sem raun ber vitni um, á sama tíma og jarðarbúar takast, sameiginlega, á við hamfarahlýnun.</span></p> <p><span>Kæru fundargestir,</span></p> <p><span>Eins og þið vitið hafa forsendur fyrir alþjóðlegu norðurslóðasamstarfi gjörbreyst á undanförnum mánuði.&nbsp; Norðurlöndin ásamt Kanada og Bandaríkjunum hafa frá innrás Rússa í Úkraínu, átt í virku&nbsp; samráði&nbsp; til að leita leiða til að halda starfsemi ráðsins gangandi að svo miklu leyti sem það er unnt.&nbsp; Það liggur hins vegar fyrir að hvorki Ísland né hin Norðurlöndin, Kanada eða Bandaríkin vilja starfa með rússneskum stjórnvöldum eins og sakir standa. Löndin sjö hafa lýst því yfir að þau muni ekki taka þátt í neinu starfi Norðurskautsráðsins, sem Rússar eiga beina aðild að. Það er hins vegar þannig að þrátt fyrir formennsku Rússa eiga þeir aðeins beina aðild að litlum hluta af vísinda- og rannsóknastarfi ráðsins. Þannig verður vonandi hægt að fleyta starfi ráðsins áfram á tímabilinu og rétta kúrsinn er Norðmenn taka við formennsku í Norðurskautsráðinu vorið 2023.&nbsp;&nbsp;</span></p> <p><span>Ég ætla ekki að draga dul á að ég tel heillavænlegast að hið mikilvæga samstarf Norðurskautsráðsins haldi áfram með aðild allra átta ríkjanna. Við hljótum að binda vonir við að rússnesk stjórnvöld snúi frá óheillabraut hernaðarhyggju og aftur verði grundvöllur fyrir samstarfi við þau. Það er þess vegna stefna Íslands að halda þannig á málum að hægt verði að forðast upplausn ráðsins.&nbsp;</span></p> <p><span>Það er alveg skýrt í Ottawa-yfirlýsingunni sem stofnaði Norðurskautsráðið í september 1996, að norðurskautsríkin eru átta, og að allar ákvarðanir um starf ráðsins þarf að taka sameiginlega og í samráði við frumbyggjasamtökin sem sitja í ráðinu. Norðurskautsríkin sjö gætu vissulega valið að formfesta samstarf að málefnum norðurslóða án Rússlands en slíkt samstarf færi ekki fram undir hatti Norðurskautsráðsins og hefur ekki verið rætt meðal ríkjanna, enda næði það aðeins yfir hluta norðurslóða.&nbsp;</span></p> <p><span>&nbsp;</span>Eftir sem áður er í mörg horn að líta við hagsmunagæslu fyrir Íslands hönd á norðurslóðum. Nýja norðurslóðastefnan er í nítján liðum sem taka til jafn ólíkra þátta og umhverfisverndar, efnahagstækifæra, heilbrigðismála, bættra fjarskipta, vísinda og rannsókna, leitar og björgunar, en, rauði þráðurinn er samvinna, jafnt innanlands sem alþjóðlega. Það er þess vegna sem við köllum til opins fundar með ykkur. Að vísu verður ekki hjá því komist að núverandi ástand heimsmála hafi áhrif á ýmsa þætti starfsins framundan ekki síður en á mótun framkvæmdaáætlunar fyrir stefnu Íslands í málefnum norðurslóða en að sama skapi gefur gerð framkvæmdaáætlunarinnar tilefni til að hugsa út fyrir boxið í breyttum veruleika og koma auga á tækifæri í frekar en vandamál.&nbsp;</p> <p><span>Ég óska ykkur góðs gengis í dag.</span></p>
29. mars 2022Blá ör til hægriÁvarp utanríkisráðherra á málþingi um grænar orkulausnir í Helsinki<p><span style="font-size: 11pt; font-family: Times New Roman;"><em>Utanríkisráðherra sótti </em><em>málþing um grænar orkulausnir í Helsinki 29. mars 2022. Málþingið var í boði Business Finland með þátttöku Íslandsstofu, Green by Iceland og íslenskra og finnskra fyrirtækja í grænni orkuframleiðslu og loftslagslausnum.</em></span></p> <p><span style="font-size: 11pt; font-family: Times New Roman;"><em></em><br /> </span></p> <p>Minister, Ambassadors, dear guests</p> <p>It is my great pleasure to be with you here in Helsinki, to celebrate 75 years of diplomatic relations between Finland and Iceland.</p> <p>As Nordic partners and friends with similar values, emphasis on equality in all respects and with our governments shifting focus to the well-being economy<em>, </em>there is every reason to be optimistic about our future relations.</p> <p>I believe we have much to learn from Finland in many respects; not least when it comes to education and innovation. I have enjoyed my trip here so far and am very excited about the rest of my program.</p> <p>Of course, within the Nordic family, I feel there is somehow always a special affinity between Finland and Iceland. We may not be the most related in terms of language and genealogy, but often when we sit together with our dear friends from the other Nordics, there are some things that only the Icelanders and Finns understand. Very often, this is in the form of extremely funny jokes, that no one else understands, and you are not supposed to laugh at out loud, but only respond with a barely noticeable smile. Only the Icelanders and Finns know how to perform this properly. </p> <p>And, of course, while we sometimes don’t seem like to advertise it, both Finland and Iceland are homes to some of the happiest people on the planet. As a matter of fact, the World Happiness Report has recently concluded that the people of Finland are the happiest in the world. That is truly a testament to a society that is doing many things right and should be held up as an example to learn from. </p> <p>Data shows that significant contributors to happiness are good social connections and personal autonomy, factors that we emphasize in both our countries.</p> <p>For most of us, it is vital to have both. A group, team or society that we are a part of, where we have our role, where we can contribute, where we are needed. And – we need to be individuals - where we are free to choose our own path, find our own happiness, to be on our own, where we are not needed and don’t need others.</p> <p>Of course, another key factor in determining happiness is a sense of purpose. It is a truth know since the days of the first philosophers that constant pleasure is not the path to true happiness.</p> <p>Happiness – it seems – when it comes down to it – is a quite serious matter.</p> <p>Of course, in the past few years we have witnessed a profound change in the world. First the pandemic and now the sudden and alarming disruption of the peace in Europe, the peace we had almost taken for granted, has shown us that unfortunately we are entering a time were politics, policy and diplomacy has assumed a new shape that requires renewed seriousness, prudence and steadiness of hand.</p> <p>In times like the ones we are now entering it is certainly important to do what one can do in order to be prepared. But it is vital to know who your friends are and to join hands with them to face the challenges of tomorrow. In that respect Iceland counts Finland as an invaluable friend and ally.</p> <p>The war in Ukraine has shifted our focus to security in all aspects, cyber, food and energy. In all of these challenges we must work together and utilize the strengths of our societies and the individuals who comprise our societies. This includes the same factors that contribute to our happiness. We must employ our common sense of purpose, the strong bonds of trust in our societies and the ingenuity and initiative of individuals.</p> <p>The challenges of the future, be they immediate and in the form of an adversary, or long-term, in the form of societal challenges, will only be met successfully with the only endlessly renewable resource known to man: the power of imagination, science and creativity.</p> <p>But of course, if that power is to be harnessed to the benefit of society, certain conditions must be met. The most important of which is the rule of law, rather than the rule of the strong, the rule of the rich or the rule of the well connected. Innovation and entrepreneurship can only flourish if people get rewarded for doing actual good work and having good ideas – not for having privileged access to the powerful.</p> <p>The war of ideas that is at the foundation of Putin’s disdain for the West is based on a fear of change, a fear of opportunity. The glorification of fear over hope, violence over wisdom, and coercion over freedom – are the hallmarks of the world vision offered by those who support Russia’s war against Ukraine.</p> <p>Make no mistake about it. The ideological battle that is manifested in Putin’s aggression against Ukraine is not only political. It is a battle that has profound implications for every aspect of society, not least the business sector. Any price that we pay to oppose the advancement of Putin’s vision of the world is miniscule in comparison to the cost of allowing it to take further foothold in the world.</p> <p>A world where security and the rule of law are not guaranteed is a world where economic prosperity and societal cohesion are impossible.</p> <p>We can be thankful to belong to the part of the world where there is general consensus about protecting those values, and we reap the benefits every day.</p> <p>Finland has become a European hub of innovation and technological development. Iceland looks to Finland for inspiration in this regard. </p> <p>Recently close to 40 Icelandic start-ups participated at Slush in Helsinki where they gained access to a wide network of mentors, investors, and collaborative ventures. I look forward to seeing some fruits of that collaboration later today at the Finnish-Icelandic company Mainframe, a collaborative “sandbox” that announced a 20 million Euro series-B funding round at Slush.</p> <p>The Icelandic Skyr has gained a market in Finland and just this month the largest Icelandic investment hitherto in Finland was announced when the Icelandic company Héðinn invested in a fish meal factory in Kaskinen in Österbotten. Tourism is increasing and there is still ample space for more volume in the trade between us, especially when direct flights can be resumed, post-pandemic.</p> <p>Finnish design is very prominent in Iceland. Alvar Alto’s beautiful Nordic house is a prominent landmark in Reykjavík and Iittala products, Fiskars scissors and Moomin mugs and books are prized pieces in many households. But we should keep in mind what Moomin-mamma said. “We take everything too much for granted, including each other.”</p> <p>Dear guests,</p> <p>I am particularly interested in using this visit to learn how Iceland and Finland can work together on other new transformative technology and inventions with high societal- and economic impact.</p> <p>In my former role as Minister for Industry and Innovation I emphasized the importance of innovation and improving the start-up environment in Iceland. Innovation is key, -both to economic growth and to tackling the pressing challenges of our time, like climate change. In todays world, it can be said of almost any innovative venture that it needs to be globally centered from th start. For a very small market like Iceland, this is even more true.</p> <p>Our Nordic friends and partners are a natural extended home market for our innovative and entrepreneurial sector. The groundwork has been laid by the Nordic Council of Ministers’ 2019 declaration that the Nordic Region would become the most sustainable and integrated region in the world by 2030. Three strategic areas are given priority: a green Nordic Region, a competitive Nordic Region, and a socially sustainable Nordic Region. </p> <p>To reach these ambitious targets we must engage governments, civil society, industries, and the private sector. </p> <p>Many interesting and promising ideas are also found in the report by Idar Kreutzer (Krautser) report published by the Nordic Council of Ministers in 2018, “An integrated and effective Nordic ecosystem for innovation and green growth.”</p> <p>Of course, for real change to take place, we must also adapt our mindset. For years we have taken resources from the earth, turned them into things for use and thrown away what is left. Consumption-overflow piles up in landfills, as plastics in the oceans and fuels the climate emergency.</p> <p>Shifting to a circular economy requires major changes to business, supply chains, and consumer behavior. This level of disruption with a shift to circular solutions must contribute to a just and inclusive future.</p> <p>Finland has been a leader in the circular economy, setting the world’s first national road map to a circular economy already in 2016. So, we come here to learn from you, and to share some of the innovative solutions that have been developed in Iceland and Finland can benefit from.</p> <p>I am particularly interested in matching your knowledge in the circular economy with Iceland’s unique position in the global energy market as 80% of our energy comes from renewable sources. Iceland’s strong infrastructure, regulatory environment, and participation in the internal market through the EEA Agreement provide a solid foundation for co-operation.</p> <p>Utilization of energy resources is the foundation for our quality of life. The big task ahead is replacing fossil fuels with renewable energy sources and adapting all systems to new paradigms. And no industry will be exempt. How nations tackle the challenge of the energy transition and the adaptation to sustainability, will very much dictate their future competitiveness.</p> <p>Eco-industrial Parks are being developed in Iceland. Their ethos is based on the circular economy. To provide opportunities for manufacturing companies to improve utilization and put waste and by-products from their production to use. They have clear long-term vision in business and environmental issues, strong collaboration between different invested parties. Our Eco-industrial parks may be seen as Iceland’s contribution to embracing the future.</p> <p>In addition to Business Iceland and the companies we have with us representatives from <em>Green by Iceland</em>. Green by Iceland’s role is to fight climate change locally and globally while promoting the export of green solutions, re-enforcing Iceland‘s reputation as a leader in sustainability. It facilitates cooperation between the business sector and the government to meet our goal of carbon neutrality by 2040.</p> <p>Dear guests</p> <p>To transition to a green economy, profitable solutions are required. Iceland’s abundant green energy resources are not without challenges but as those challenges have been tackled, some innovative solutions have come to light.</p> <p>Our actions over the next decade will determine the course of humanity for generations to come. It is a time for serious people with serious ideas. But as we have said before, serious does not have to be boring, it does not need to be uncreative and it does definititely not need to be unhappy. </p> <p>On behalf of the Government of Iceland and Business Iceland, I would like to thank the Finnish Ministry for Foreign Affairs and Business Finland for being excellent hosts and cooperation partners, sharing their knowledge and experiences. That is how we must proceed in our interconnected world, -by collaborating.</p> <p>Thank you and I wish you all a fruitful, inspiring and happy visit.</p>
20. mars 2022Blá ör til hægriMikilvægi sterkrar utanríkisþjónustu<p>Síðastliðinn mánudag var greint frá áformum mínum um að Ísland opni sendiráð í Póllandi. Ákvörðuninni hefur verið ákaflega vel tekið enda er djúpstæður skilningur á því hér á landi að vináttutengsl Íslands og Póllands eru mjög mikilvæg og dýrmæt. Ákvörðunin um stofnun sendiráðsins er einnig rökrétt í ljósi þess að Pólland starfrækir sendiráð hér á landi og er sú regla almennt í gildi að gagnkvæmni sé í rekstri sendiskrifstofa. Þess vegna er eðlilegt og tímabært að taka það skref að opna sendiráð Íslands í Varsjá. </p> <h2><strong>Skylda sem fylgir fullveldi </strong></h2> <p>Rekstur sendiskrifstofa í erlendum ríkjum og þátttaka í starfi alþjóðastofnana er skylda sem fylgir því að vera fullvalda þjóð og að eiga sinn stað meðal þjóða heims. Á undanförnum árum hefur ítrekað komið í ljós hversu mikilsvert það er fyrir Ísland að eiga öflug sendiráð. Þetta var ekki síst dýrmætt í gegnum faraldurinn þar sem mikið reyndi á að geta veitt íslenskum ríkisborgurum stuðning. Til viðbótar við þjónustu við íslenska ríkisborgara gegna sendiráð Íslands mikilvægu hlutverki í tengslum við pólitíska, menningarlega og viðskiptalega hagsmuni. Öll þessi hlutverk eru þess eðlis að mikilvægt er að byggja upp þekkingu, sterk sambönd og tengsl bæði við stofnanir og einstaklinga sem skipt geta máli þegar á reynir. Í þeim efnum skiptir máli að hafa hugfast að tengslin og þekkingin þurfa að vera þegar til staðar og ekki dugir að reyna að koma þeim á fót þegar hentar; ekki frekar en mögulegt er að kaupa tryggingu eftir að tjónið er orðið. </p> <p>Því miður eru horfur í alþjóðamálum þessi misserin verri en verið hefur um langa hríð. Fyrir utan stríðsrekstur Rússa í Úkraínu má nefna að enn glímir heimurinn við margvísleg eftirköst heimsfaraldurs kórónuveirunnar og þeirra margháttuðu truflana sem urðu af hans völdum. Pólitísk samskipti ríkja eru því að mörgu leyti flóknari en þau voru fyrir einungis örfáum árum. Í margslungnari veröld þarf sjálfstæð þjóð að kunna að fóta sig af eigin rammleik og gæta að því að byggja upp skilning og tengsl sem hægt er að reiða sig á. </p> <p>Í menningarlegu tilliti getur rekstur öflugra sendiskrifstofa skipt miklu máli. Í venjulegu árferði fara fram hundruð viðburða um heim allan þar sem sendiskrifstofur Íslands eiga þátt í að koma íslenskri menningu á framfæri. Áætlað er að fjöldi slíkra viðburða á þessu ári verði á annað hundrað og er þá ótalin margvíslegur annar stuðningur sendiráða við íslenska menningu. Þetta er mikilvægt hlutverk fyrir fámenna þjóð sem þó hefur mikið fram að færa á sviði menningar og listar. </p> <p>Hvað varðar viðskiptahagsmuni Íslands er mikilvægi utanríkisþjónustunnar ótvírætt. Ísland er lítið og opið hagkerfi. Það er í eðli slíkra hagkerfa að treysta mjög á alþjóðleg viðskipti. Það er því ekki óeðlilegt að viðskiptamál séu eitt helsta viðfangsefni utanríkisþjónustunnar. Það er nefnilega varla hægt að tala lengur um innanlandsmarkað og útlandamarkað í íslensku atvinnulífi. Ísland er í nánast öllum skilningi hluti af alþjóðlegu viðskiptaumhverfi. Þetta þýðir að það skiptir höfuðmáli fyrir efnahagslega hagsmuni Íslands að tryggt sé að íslensk framleiðsla og íslenskt hugvit hafi sem bestan aðgang að stórum markaði. Í þessum efnum skipta góð gagnkvæm samskipti við önnur lönd miklu, en einna mest á Ísland þó undir öflugum og skilvirkum alþjóðlegum stofnunum og góðum viðskiptasamningum. Hvað slíkt alþjóðlegt samstarf varðar er ljóst að mikilvægt er að forgangsraða og að fjárfesta skynsamlega. </p> <h2><strong>Fjölhæfni og viðbragðsflýtir </strong></h2> <p> Þegar kemur að því að reka utanríkisþjónustu er ljóst að Ísland á ekki að fara í felur með þá staðreynd að við erum fámenn þjóð. Ísland þarf ekki að keppast um að hafa sambærilegan íburð og umstang eins og gjarnan einkennir utanríkisþjónustur stærri þjóða. Þvert á móti á það að vera keppikefli Íslands að sýna fram á hagkvæmni og útsjónarsemi í öllum rekstri. Verkefnin sjálf og hagsmunir Íslands eiga að vera ráðandi í fjárfestingu og nálgun Íslendinga þegar kemur að rekstri sendiskrifstofa erlendis. Víða um heim vekur fjölhæfni og viðbragðsflýtir íslenskrar utanríkisþjónustu athygli. Það á að vera metnaður okkar að viðhalda því orðspori og efla það. Þannig nýtum við best þá orku og fjármuni sem við verjum í hið mikilvæga starf sem utanríkisþjónustunni er falið.&nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 20. mars 2022.</em></p>
18. mars 2022Blá ör til hægriGagnkvæm vinátta - Wzajemna przyjaźń<p>Á þessu ári er stefnt að því að opna íslenskt sendiráð í Varsjá. Ég hef kynnt tillögu þess efnis á vettvangi ríkisstjórnar og utanríkismálanefndar og í samtali við sendiherra Póllands á Íslandi. Þessi áform hafa fengið afar góðar undirtektir enda er ég viss um að þetta sé rétt og eðlilegt skref í samskiptum þjóðanna. Pólskt sendiráð hefur nú þegar verið starfrækt á Íslandi um árabil og almennt gildir regla um gagnkvæmni í slíkum samskiptum. Fyrst og fremst er samt stefnt að opnun sendiráðsins í Varsjá vegna þess að um er að ræða eðlilegt skref gagnvart mikilvægri vina- og bandalagsþjóð sem er bundin sterkum tengslum við Ísland. Þar skiptir ekki síst máli sú staðreynd að mikill og vaxandi fjöldi Íslendinga á ættir að rekja til Póllands, og því er fyrirséð að menningarleg og efnahagsleg tengsl þjóðanna koma til með að vaxa og eflast. Í þessu felast fjölmörg tækifæri fyrir bæði ríki sem íslensk sendiskrifstofa getur stutt enn frekar við. Ég er því sannfærð um að þessi áfangi eigi eftir að marka nýtt skeið í samskiptum þessara vinaþjóða.</p> <p>W tym roku planowane jest otwarcie ambasady Islandii w Warszawie. Propozycję w tej sprawie przedstawiłem na szczeblu Rządu i Komisji Spraw Zagranicznych oraz w rozmowie z Ambasadorem RP w Islandii. Plany te zostały dobrze przyjęte, bo jestem przekonany, że jest to właściwy i naturalny krok w stosunkach międzynarodowych. W Islandii od lat działa już polska ambasada i generalnie obowiązuje zasada wzajemności w takich stosunkach. Zalozeniem jest otwarcie ambasady, ponieważ jest to naturalny krok w kierunku rozwoju i utrzymania przyjaznych kontaktów obu narodów. Nie mniej ważny jest fakt, że duża i ciagle rosnąca liczba Islandczyków ma polskie korzenie, dlatego przewiduje się, że więzy kulturowe i gospodarcze&nbsp; między narodami będą rosły i umacniały się.</p> <p><em>Greinin birtist í Fréttablaðinu 18. mars 2022.</em></p>
16. mars 2022Blá ör til hægriÁvarp á framlagaráðstefnu vegna mannúðarástandsins í Jemen<p>Utanríkisráðherra ávarpaði framlagsráðstefnu vegna mannúðarástandsins í Jemen sem skipulögð var af&nbsp;samhæfingarskrifstofu aðgerða Sameinuðu þjóðanna í mannúðarmálum (OCHA) 16. mars 2022.&nbsp;</p> <p><span>Excellencies, co-chairs, ladies and gentlemen.</span></p> <p><span>The humanitarian crisis in Yemen continues to be among the most catastrophic in the world.</span></p> <p><span>After seven years of conflict, more than twenty million Yemenis need humanitarian assistance. The country’s infrastructure is in ruins and the people of Yemen have exhausted all means to cope with the situation.</span></p> <p><span>The need for predictable and flexible funding to sustain our partner’s operations in Yemen has therefore never been greater.</span></p> <p><span>Today, I reconfirm Iceland’s multi-year pledge for 2021-2023 of 285 million Icelandic Krona, or 95 million per year, directed towards OCHA’s Yemen Humanitarian Fund, UNFPA and WFP.</span></p> <p><span>In addition, I am announcing a new pledge for 2022 of 30 million Icelandic Krona for UNHCR’s activities in Yemen, bringing our support to 125 million Icelandic Krona in 2022.</span></p> <p><span>This is in addition to a 50 million Icelandic Krona allocation to UNHCR in Yemen at the end of 2021.</span></p> <p><span>Ladies and gentlemen,</span></p> <p><span>It is a sad fact that extreme poverty is on the rise after two decades in decline, and many countries are facing severe food security concerns. The need for humanitarian help is increasing correspondingly.</span></p> <p><span>While the outlook is bleak, our only option is to step up to the task and work harder in support of those in need.</span></p> <p><span>Iceland aims to do so, as is reflected in our planned increase in overall humanitarian assistance this year.</span></p> <p><span>Thank you.</span></p>
10. mars 2022Blá ör til hægriRæða utanríkisráðherra í umræðum á Alþingi um utanríkis- og alþjóðamál 2021<div id="raeda_efni"> <p>Herra forseti. Upphafsorðin í ræðu utanríkisráðherra til Alþingis úr þessum stól á síðasta ári eru ágætur vitnisburður um hverfulleika tilverunnar. Þá talaði forveri minn um faraldurinn „sem nú loks sér fyrir endann á“. Sú varð ekki raunin þótt nánast allir hafi ályktað sem svo þegar bóluefnin voru í augsýn. Heimsfaraldur kórónuveirunnar setti svip á árið 2021 og það er kannski ekki fyrr en nú á síðustu vikum sem Ísland, og flest grannríki okkar, hafa tekið síðustu skrefin út úr ástandi sem einkenndist af sóttvarnaaðgerðum og ótta við faraldurinn. En ekki tekur betra við. Það var lítill ef nokkur tími til að njóta þess að geta loksins hætt að velta sér upp úr faraldrinum þegar innrás Rússa í Úkraínu umturnaði heimsmynd okkar enn á ný. Þótt fátt annað en innrásin komist að á vettvangi utanríkismála um þessar mundir þá er ætlunin hér að horfa yfir breiðara svið enda er þetta skýrsla um árið 2021. </p> <p>Skýrsla þessi um utanríkis- og alþjóðamál sem árlega er lögð fyrir Alþingi er nú í breyttu formi, annars vegar samantekt og það sem hæst ber í hefðbundnu þingskjalsformi, hins vegar yfirgripsmikil skýrsla sem hv. þingmenn hafa fengið í hendur en hún miðast við almanaksárið. Með þessari breytingu verður unnt að leggja skýrsluna fram fyrr á árinu, gera vinnslu hennar auðveldari og lesturinn aðgengilegri, en einnig að auka til lengri tíma samræmi í þessari mikilvægu upplýsingagjöf. Ég hvet þingheim til að kynna sér skýrsluna til hlítar, því að hún veitir mjög góða innsýn í starf Íslands á alþjóðlegum vettvangi. </p> <p>Því miður verður ekki fram hjá því litið að horfur í alþjóðamálum eru verri nú en verið hefur um langa hríð. Fyrir utan stríðsrekstur Rússa í Evrópu má nefna að áhrifa heimsfaraldurs gætir enn mjög. Truflanir á efnahagsstarfsemi í tengslum við faraldurinn hafa stuðlað að aukinni neyð, einkum í fátækari löndum. Eftir að heimsfaraldurinn skall á fjölgaði sárafátækum í fyrsta skipti í tvo áratugi. Nemur fjölgunin ríflega 100 milljónum. Þá hefur víða orðið mikil röskun á skólagöngu barna, bólusetningar vegna alvarlegra smitsjúkdóma hafa komist í uppnám og bakslag orðið á sviði jafnréttis- og mannréttindamála. Vegna náttúruhamfara og vopnaðra átaka þurfa nú fleiri en nokkru sinni fyrr á mannúðaraðstoð að halda. Þetta gerist um heim allan og er ástandið alls ekki bundið við þau svæði sem mest er fjallað um í fréttum. Í byrjun þessa árs áætluðu Sameinuðu þjóðirnar að um 274 milljónir manna þyrftu á mannúðaraðstoð og vernd að halda á árinu 2022, eða 39 milljónum fleiri en árið á undan. Reikna má með að þessar tölur muni hækka eftir því sem líður á árið. Ríflega 1% mannkyns er á flótta eða vergangi, um 84 milljónir manna, og þeim fækkar stöðugt sem eiga kost á að snúa aftur til síns heima. Um 85% flóttamanna eru í þróunarríkjum. Um 811 milljónir manna búa við vannæringu og hungursneyð vofir yfir 44 milljónum í 38 löndum. Þar af er fólk í Suður-Súdan, Jemen, norðurhluta Eþíópíu, Afganistan og Nígeríu í sérstakri hættu. Ástandið í Afganistan eftir valdatöku talibana er átakanlegt. Þar hefur verið þrengt að mannréttindum, einkum réttindum kvenna, en efnahagurinn hefur líka hrunið með þeim afleiðingum að um helmingur fjörutíu milljóna manna þjóðar er talinn búa við hungur. Á Mið-Sahel svæðinu í Afríku er mikil og vaxandi neyð, þar sem saman koma pólitísk og trúarleg átök, afleiðingar loftslagsbreytinga og glæpastarfsemi þar sem bágindi fólks eru hagnýtt til hagnaðar. </p> <p>Þá er rétt að geta þess að víða er ástæða til að hafa áhyggjur af þróun mannréttindamála. Stjórnvöld í ýmsum ríkjum hafa skákað í skjóli þess að lýðræðislegt aðhald er þar lítið til þess að takmarka í nafni sóttvarna margvísleg einstaklingsbundin mannréttindi. Hið sama átti sér stað, í mismiklum mæli, um heim allan, þar á meðal í löndum þar sem virðing fyrir borgaralegum réttindum á djúpar rætur í samfélagi og þjóðarsál. Ég hef lýst áhyggjum mínum af þessari þróun og því hversu takmörkuð umræða hefur átt sér stað um skerðingu þessara réttinda. </p> <p> Ýmis veigamikil verkefni falla utanríkisþjónustu Íslands í skaut á næstunni. Þar má m.a. nefna formennsku í Evrópuráðinu og setu í framkvæmdastjórn UNESCO. Þótt íslensk utanríkisþjónusta sé smá í sniðum í samanburði við stærri ríki munum við rækja okkar hlutverk af alúð og metnaði eins og sæmir þjóð sem vill vera fullgildur þátttakandi á alþjóðavettvangi — vera fullvalda þjóð meðal fullvalda þjóða. Verkefni utanríkisþjónustunnar verða að líkindum stærri og vandasamari á næstu árum. Í því sambandi skiptir ekki síst máli að efla samstarf við þau ríki sem standa okkur næst hvað varðar hagsmuni og hugsjónir. </p> <p>Árið 2021 einkenndist af aukinni spennu og óstöðugleika þar sem alþjóðakerfið, lýðræðissamfélög og sameiginleg gildi áttu í vaxandi mæli undir högg að sækja. Þetta gildir einnig um það regluverk sem öryggi Evrópu hefur grundvallast á undanfarna áratugi. Hernaðaruppbyggingu Rússlands í og við Úkraínu bar þar hæst og aukinn óútreiknanleika ráðamanna í Kreml á alþjóðasviðinu. </p> <p>Aðild Íslands að Atlantshafsbandalaginu og varnarsamningurinn við Bandaríkin eru hornsteinar íslenskrar öryggisstefnu. Þá hefur Ísland lagt áherslu á að þétta samráð og samstarf við hin norrænu ríkin og ýmis önnur líkt þenkjandi ríki sem deila sameiginlegum hagsmunum á norðurslóðum. Ísland mun áfram leggja áherslu á framlag sitt til varnarsamstarfs, m.a. með því að tryggja viðbúnað og gistiríkjastuðning við liðssveitir Bandaríkjanna og annarra ríkja Atlantshafsbandalagsins sem hafa viðkomu á öryggissvæðunum en líka með aukinni þátttöku í samstöðuverkefnum bandalagsins, t.d. með því að senda íslenska sérfræðinga til starfa á vettvangi. </p> <p>Ísland hefur skipað sér í hóp líkt þenkjandi ríkja, Atlantshafsbandalagsríkja, norrænna vinaþjóða og annarra sem deila með okkur gildum og sýn á þær öryggisáskoranir sem við stöndum frammi fyrir. Aukinn þungi var í samstarfi um öryggis- og varnarmál vegna þessara áskorana, á vettvangi Atlantshafsbandalagsins og í svæðisbundnu samstarfi á borð við norræna varnarsamstarfið, Norðurhópinn og Sameiginlegu viðbragðssveitina, sem við köllum JEF, sem Bretland leiðir og Ísland gerðist aðili að í apríl í fyrra. Í september var undirrituð sameiginleg yfirlýsing Íslands og Svíþjóðar um samstarf í varnarmálum. Undirbúningur er hafinn að aðild Íslands að öndvegissetri Atlantshafsbandalagsins um netöryggismál í Tallinn, og í desember fékk Ísland aðild að evrópska öndvegissetrinu um fjölþáttaógnir í Helsinki Versnandi staða öryggismála hefur haft í för með sér aukin verkefni bandalagsríkja á Norður-Atlantshafi og á norðurslóðum, og aukið umfang starfseminnar á öryggissvæðinu í Keflavík.</p> <p> Eins og sést hefur glöggt að undanförnu skipar Íslands sér dyggilega í hóp með lýðræðisríkjum sem fylkja sér um virðingu fyrir mannréttindum, lýðræði, jafnrétti og frelsi. Það eru þeir þræðir sem eru samofnir öllu starfi Íslands á alþjóðavettvangi. Á vettvangi alþjóðlegra stofnana á borð við Sameinuðu þjóðirnar, Öryggis- og samvinnustofnun Evrópu og Evrópuráðið tala íslensk stjórnvöld skýrt fyrir þessum gildum. Rödd Íslands er sterk á alþjóðavettvangi. Hún heyrðist hátt og skýrt þegar við settumst í mannréttindaráð Sameinuðu þjóðanna. Því höfum við ákveðið að bjóða fram krafta í mannréttindaráðinu á ný, á tímabilinu 2025–2027. Áfram ætlum við að beita okkur fyrir réttindum hinsegin fólks, kynjajafnrétti og réttindum barna, svo nokkuð sé nefnt. </p> <p>Íslensk stjórnvöld veita alþjóðlegu aðgerðabandalagi um kynbundið ofbeldi forystu í verkefninu Kynslóð jafnréttis, eða á ensku, með leyfi forseta, Generation Equality Forum. Á árinu var unnið að megináherslum bandalagsins og mótun skuldbindinga til aðgerða og verkefna. Forsætisráðherra kynnti skuldbindingarnar í júlí og lúta þær bæði að aðgerðum sem miða að því að uppræta kynbundið ofbeldi og kynferðislega áreitni hér á landi og verkefnum sem unnin verða fyrir tilstilli alþjóðasamstarfs og í þróunarsamvinnu. </p> <p>Í haust tökum við að okkur formennsku í Evrópuráðinu. Þar mun vinnan í mannréttindaráðinu skila sér því sú mikla ábyrgð að veita ráðinu formennsku á þessum tímum krefst þess að til staðar sé djúpur skilningur á mannréttindamálum og pólitísku ástandi í Evrópu. Verkefninu lýkur með ráðherrafundi í Reykjavík vorið 2023 sem utanríkisráðherrum allra aðildarríkjanna er boðið að sækja.</p> <p>Þróunarsamvinna er ein af meginstoðum íslenskrar utanríkisstefnu og liggur henni til grundvallar stefna um alþjóðlega þróunarsamvinnu Íslands 2019–2023. Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna eru leiðarljós með yfirmarkmiðið að draga úr fátækt og hungri og stuðla að almennri velferð á grundvelli mannréttinda, kynjajafnréttis og sjálfbærrar þróunar. Framlög til þróunarsamvinnu hækkuðu á árinu, eins og þau hafa gert síðastliðin ár. Stuðningur er við tvíhliða samstarfslönd, svæðisverkefni og fjölþjóðastofnanir á sviði þróunar- og mannúðarsamstarfs. Þá hefur vægi samstarfs við atvinnulífið og frjáls félagasamtök aukist til muna. Rík áhersla er lögð á skilvirkni, gagnsæi og fagleg vinnubrögð við framkvæmd þróunarsamstarfs í samræmi við alþjóðleg viðmið um faglega starfshætti. Í samræmi við markaða stefnu Íslands eru Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna, UNICEF, Stofnun Sameinuðu þjóðanna um kynjajafnrétti og valdeflingu kvenna, sem við köllum oft UN Women, Mannfjöldasjóður Sameinuðu þjóðanna og Alþjóðabankinn áherslustofnanir í fjölþjóðlegri þróunarsamvinnu. Talsvert samstarf er við þessar stofnanir í samstarfslöndum okkar í Afríku.</p> <p>Forseti. Viðbrögð og viðspyrna við Covid-19 heimsfaraldrinum voru áberandi í fjölþjóðlegri þróunarsamvinnu á árinu. Íslensk stjórnvöld hafa frá upphafi faraldursins talað fyrir mikilvægi alþjóðlegrar samvinnu um þróun og framleiðslu bóluefnis og jafns aðgangs ríkja óháð greiðslugetu þeirra. Þannig lagði Ísland á árinu öðru sinni fram 500 millj. kr. til COVAX-samstarfsins sem snýr að kaupum og dreifingu Covid-19 bóluefnaskammta fyrir þróunarlönd. Til viðbótar var 250 millj. kr. veitt til mannúðarákalls UNICEF vegna Covid-19 bóluefnasamstarfs. Þá hafa heilbrigðisráðuneytið og utanríkisráðuneytið unnið saman að því að gefa umframskammta af Covid-19 bóluefnum til efnaminni ríkja í gegnum COVAX. </p> <p>Á árinu lauk tímabili þar sem fulltrúi Íslands, Geir H. Haarde, skipaði stöðu aðalfulltrúa kjördæmis Norðurlanda og Eystrasaltsríkja í Alþjóðabankanum. Bankinn er öflugasta þróunarstofnun heimsins. Til að bregðast við brýnni fjárþörf sökum faraldursins var endurfjármögnun Alþjóðaframfarastofnunarinnar, IDA, flýtt og áheit um umfangsmestu framlög í sögu stofnunarinnar lágu fyrir í desember. Hlutur Íslands nemur um 1,8 milljörðum kr. á þremur árum frá 2023. </p> <p>Samstarfið við Malaví og Úganda, þar sem íslenskar sendiskrifstofur starfa, hefur verið þungamiðjan í tvíhliða þróunarsamvinnu Íslands um árabil. Í báðum löndum vegur gifturíkt samstarf við héraðsstjórnir þyngst. Fyrir tilstuðlan íslenskra stjórnvalda hafa um 50.000 börn notið góðs af bættu námsumhverfi og tugþúsundir kvenna hafa notið bættrar fæðingarþjónustu. Stefnt er að opnun sendiskrifstofu í Síerra Leóne á vesturströnd Afríku í haust. Þar höfum við áður sinnt þróunarverkefnum í fiskiþorpum við Atlantshafsströndina. Þau snúa að umbótum í fiskvinnslu, vatnsveitu og hreinlæti, heilsugæslu og fleiri framfaramálum sem leggja góðan grunn að framhaldinu. Eitt af okkar helstu verkefnum mun snúa að því að uppræta fæðingarfistil í landinu með forvörnum, heilbrigðisþjónustu og félagslegum stuðningi. Fæðingarfistill háir sérstaklega ungum mæðrum sem hljóta mikinn skaða við fæðingu og er í kjölfarið einfaldlega útskúfað úr samfélaginu. Það er ánægjulegt að Íslendingar geti með þessum hætti haft raunveruleg og jákvæð áhrif á líf kvenna sem búa við ömurlegar aðstæður í einu fátækasta ríki í heimi. </p> <p>Utanríkisráðuneytið hefur um árabil átt gott og gjöfult samstarf við íslensk félagasamtök í þróunar- og mannúðarstarfi. Á síðari árum hefur orðið til umgjörð sem festir það í sessi og tryggir að faglega sé staðið að verkefnum sem hljóta styrki, hvort sem er í þróunar- eða mannúðaraðstoð. Samtals runnu meira en 500 millj. kr. í samstarf við félagasamtök, sem skiptist nokkuð jafnt milli mannúðarverkefna og þróunaraðstoðar. Mörg þessara samtaka leika nú lykilhlutverk í að svara þeirri neyð sem hefur skapast í og við Úkraínu. </p> <p>Norrænt samstarf er einn af hornsteinum íslenskrar utanríkisstefnu og sem ríkjahópur eiga Norðurlöndin sterka rödd á alþjóðlegum vettvangi. Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar stendur, með leyfi forseta, að „öflugt norrænt samstarf [verði] áfram grundvallarþáttur í alþjóðlegu samstarfi Íslands“. Hinn svokallaði N5-hópur er vettvangur þar sem fulltrúar Norðurlandanna hittast reglulega og ríkir þar að jafnaði mikið traust. Óhætt er að segja að samstarf Íslands við Norðurlandaþjóðirnar sé ómetanlegt fyrir Ísland, ekki síst þegar á reynir. Þetta kemur ítrekað fram í borgaraþjónustuverkefnum á álags- og hættutímum, en borgaraþjónustan gegndi lykilhlutverki við brottflutning fólks frá Afganistan og í margvíslegum verkefnum í tengslum við heimsfaraldurinn. </p> <p>Aukna áherslu á vestnorrænt samstarf má glöggt sjá í tveimur ítarlegum skýrslum sem komu út á árinu 2021. Annars vegar er það <em>Samskipti Íslands og Færeyja – Tillögur til</em> <em>framtíðar</em> sem inniheldur tillögur að auknu samstarfi við Færeyjar. Fjölmörg sóknarfæri eru til að efla enn frekar tvíhliða tengsl og samstarf, ekki síst á vettvangi efnahags-, menningar- og stjórnmála. Hins vegar kom út skýrslan <em>Samstarf Grænlands og Íslands á nýjum norðurslóðum </em>sem inniheldur fjölmargar tillögur að auknu samstarfi við Grænland. </p> <p>Alþingi samþykkti þingsályktun um endurnýjaða stefnu Íslands í málefnum norðurslóða 19. maí 2021 og daginn eftir lauk tveggja ára formennsku Íslands í Norðurskautsráðinu með ráðherrafundi í Hörpu. Báðir atburðir mörkuðu tímamót fyrir starf Íslands að málefnum norðurslóða. Þrátt fyrir takmarkanir og erfiðleika sem fylgdu því að reka formennsku í alþjóðastarfi á tímum heimsfaraldurs, tókst Íslandi bæði að ná sátt um sterka ráðherrayfirlýsingu Norðurskautsráðsins og fyrstu framtíðarstefnu ráðsins til tíu ára. Bæði yfirlýsingin og framtíðarstefnan leggja áherslu á loftslagsvána. </p> <p>Í þingsályktun, um stefnu Íslands í málefnum norðurslóða, er utanríkisráðherra falið að móta áætlun um framkvæmd stefnunnar. Undirbúningur þeirrar vinnu hófst formlega með fundi fulltrúa hlutaðeigandi ráðuneyta í utanríkisráðuneytinu 10. febrúar sl. Í stefnunni er m.a. fjallað um að nýta möguleg efnahagstækifæri með sjálfbærum hætti og að efla viðskipti og annað samstarf á norðurslóðum, einkum við Grænland og Færeyjar. </p> <p>Loftslags,- auðlinda- og umhverfismál eru grundvallarhagsmunamál fyrir heiminn allan. Brýnt er að Ísland taki virkan þátt á alþjóðavettvangi til að finna leiðir til þess að leggja sitt af mörkum. Áhersla er nú sem fyrr lögð á hreina, sjálfbæra orku, ekki síst fjölþætta nýtingu jarðhita, hreina orkubera eins og grænt vetni og vetnisafurðir auk föngunar, förgunar og nýtingar koltvíoxíðs. Á árinu var aukin vinna lögð í samráð og upplýsingagjöf til sendiskrifstofa svo að þær væru betur í stakk búnar til að finna tækifæri fyrir íslenskt atvinnulíf næstu árin á sviði grænnar nýsköpunar og tækni. </p> <p> Sjálfbær þróun með áherslu á loftslags-, auðlinda- og umhverfismál var meginstef í formennskuáætlunum Íslands í Norðurlandasamstarfi og Norðurskautsráðinu. Á vettvangi alþjóðastofnana og í þróunarsamvinnu eru loftslagsmálin og sjálfbær nýting náttúruauðlinda veigamikill þáttur. Mótvægis- og aðlögunaraðgerðir vegna loftslagsbreytinga munu fá enn frekara vægi í samstarfsríkjum Íslands í þróunarsamvinnu. Sem dæmi má nefna að um hálf milljón manna hefur þegar fengið greiðan aðgang að hreinu vatni undanfarin tíu ár fyrir tilstuðlan íslenskra stjórnvalda. </p> <p>Á árinu fengu málefni hafsins aukið vægi og samráð og samvinna milli ráðuneyta sem koma að málaflokknum jókst verulega. Sérstök áhersla var lögð á greiningu á stöðu hafmála, enda endurspegla málefni hafsins gríðarlega mikilvæga og fjölþætta hagsmuni Íslands. Þess sjást glöggt merki hjá alþjóðastofnunum og félagasamtökum sem láta sig umhverfismál varða, sem beina nú vinnu sinni og áhrifum í auknum mæli að málefnum hafsins. Á vettvangi umhverfisstofnunar Sameinuðu þjóðanna leggur Ísland áherslu á baráttuna gegn plastmengun, ekki síst í hafi á norðurslóðum. Á næstu árum stefnir í alþjóðaviðræður um bindandi alþjóðasamning um plast og plastmengun, en líklegt er að þær hefjist strax á haustmánuðum 2022. </p> <p>Ísland er lítið og opið hagkerfi. Það er í eðli slíkra hagkerfa að treysta mjög á alþjóðleg viðskipti. Það hefur enda verið eitt helsta viðfangsefni okkar í utanríkismálum undanfarna áratugi að tryggja aðgengi okkar að alþjóðlegum mörkuðum á sem bestum kjörum. Heimurinn allur er eitt markaðssvæði og því skiptir höfuðmáli að tryggja að íslensk framleiðsla og íslenskt hugvit hafi hindranalausan aðgang að sem stærstum markaði. Viðskiptastefna Ísland hefur því það markmið að þjóna efnahagslegum hagsmunum samfélagsins og tryggja samkeppnishæfni íslenskra fyrirtækja á alþjóðamörkuðum. Frjáls alþjóðleg viðskipti og traust viðskiptakerfi eru undirstaða hagsældar á Íslandi. Við setjum traust okkar á öflugar og skilvirkar alþjóðastofnanir, fríverslunarsamninga og aðra viðskiptasamninga og umfram allt skýrar leikreglur. Í þeim efnum er rétt að ítreka að mikilvægasti viðskiptasamningur Íslands er samningurinn um Evrópska efnahagssvæðið. Með honum er tryggður aðgangur að 450 milljóna manna markaði þar sem hindranir eru litlar. Þessi aðild hefur einnig þýðingu út fyrir EES-svæðið, því að aðild að því túlkast í alþjóðlegum viðskiptum sem eins konar heilbrigðisvottorð á íslenskt viðskiptaumhverfi. Heimsfaraldur kórónaveirunnar hafði í för með sér margvíslegar áskoranir fyrir hið alþjóðlega viðskiptaumhverfi. Í auknum mæli bar á því að ríki hneigðust til verndarhyggju og einhliða hagsmunagæslu. Slík þróun væri afar slæm fyrir íslenska hagsmuni. Mikilvægt er að Ísland haldi áfram að þróa fríverslunarstefnu sem þjónar efnahagslegum hagsmunum samfélagsins í víðu samhengi. Niðurfelling tolla fyrir helstu útflutningsvörur verður enn forgangskrafa en einnig verður í auknum mæli horft til útflutnings á öðrum lykilsviðum íslensks efnahagskerfis, svo sem í þjónustu, fjárfestingum, hátækni og þekkingu, þar á meðal í grænum lausnum. </p> <p>Af þeim viðskiptasamningum sem bar hæst á árinu 2021 ber helst að nefna fríverslunarsamning Íslands við Bretland sem tryggir sömu kjör og áður eftir útgöngu Breta úr ESB. Um er að ræða einn mikilvægasta útflutningsmarkað Íslands en útflutningur til Bretlands nemur að jafnaði um 10% af heildarvöruútflutningi og um 11% af heildarþjónustuútflutningi Íslands. Vinna þarf áfram að því að efla samskiptin við Bretland. Hins vegar má nefna fríverslunarsamning EFTA-ríkjanna við Indónesíu sem opnaði aðgang íslenskra fyrirtækja að markaði með 260 milljón íbúum. Um er að ræða 29. fríverslunarsamning EFTA-ríkjanna og gott dæmi um það öfluga viðskiptanet sem Ísland hefur byggt upp með öðrum EFTA-ríkjum á undanförnum áratugum. Þá er rétt að minnast á Bandaríkin, sem eru stærsta einstaka viðskiptaland Íslands. Mikilsvert er að hlúa að og rækta viðskiptasamband við Bandaríkin og stefna að því að auka frelsi í viðskiptum milli landanna. </p> <p>Forseti. Ljóst er að vægi alþjóðamála verður mikið á komandi árum. Verkefnin eru ærin og þau eru mikilvæg. Eins og sjá má glögglega af skýrslunni sem hér hefur verið dreift býr Ísland að öflugri utanríkisþjónustu og á hana mun svo sannarlega reyna á komandi tímum. </p> </div> <br />
06. mars 2022Blá ör til hægriÍsland stendur með Úkraínu<p>Við Íslendingar höfum, eins og heimsbyggðin öll, fylgst með hetjulegri vörn úkraínsku þjóðarinnar gegn árás rússneska hersins síðustu daga. Ég trúi því að hugur okkar allra og bænir séu hjá henni þessa daga. </p> <p>Raunar sýnir ný skoðanakönnun Gallup að mikil samstaða ríkir þar sem 99% Íslendinga standa algjörlega með úkraínsku þjóðinni. Þetta er áhugaverð staða, ekki síst í ljósi þess að rússnesk stjórnvöld hafa lagt mikla vinnu í að spinna vef ósanninda utan um árásarstríð sitt. Það er huggun að sjá svart á hvítu að ákaflega sjaldgæft er að fólk hér á landi hafi látið glepjast. </p> <h2><strong>Útúrsnúningar og fals </strong></h2> <p>Réttlætingar stjórnvalda í Rússlandi fyrir innrásinni eru fánýtar og byggjast á útúrsnúningum og falsi. Þar stendur ekki steinn yfir steini, en tilgangurinn er að draga úr þeirri miklu samstöðu sem myndast hefur gegn stríðsrekstrinum. Skoðanakönnunin sýnir að réttlætingar Rússlandsstjórnar fá ekki hljómgrunn hér. Í henni kemur fram að einungis 4% Íslendinga telja að nokkur réttlæting sé fyrir innrásinni en 93% hafa komist að þeirri niðurstöðu að hún sé algjörlega tilefnislaus. Þótt vissulega sé sjaldgæft að flóknir hlutir séu „svart-hvítir“ þá má segja að hér sé nánast eins gott dæmi um slíkt og hugsast getur. Í sjö ár hafa rússnesk stjórnvöld haft tögl og hagldir í tveimur héruðum Úkraínu. Reynsla heimamanna af þeirri stjórn er bitur. Um tvær milljónir úkraínskra borgara hafa flúið úr þessum héruðum sem Rússar stjórna og leitað skjóls annars staðar í Úkraínu. Ömurleg óstjórn á þessum svæðum hefur sannfært stóran hluta úkraínsks almennings um mikilvægi þess að forða allri Úkraínu frá sömu örlögum. </p> <p>Ég tel að við blasi að vilji nánast allrar íslensku þjóðarinnar standi til þess að við höldum áfram að leggja allt sem við getum af mörkum til þess að veita Úkraínu liðsinni. Það er einnig stefna mín sem utanríkisráðherra og um þá stefnu ríkir algjör einhugur í ríkisstjórn Íslands. Þegar kemur að því að styðja við Úkraínu skiptir máli að hlusta vel eftir því sem þörf er á að mati stjórnvalda í Úkraínu og þeirra alþjóðlegu stofnana sem bestar upplýsingar hafa um raunverulega stöðu mála. </p> <p>Á síðustu dögum hefur Ísland lofað fjárhagslegu framlagi til mannúðaraðstoðar í Úkraínu. Upphaflega var tilkynnt um einnar milljónar evra framlag, en síðan hefur verið ákveðið að ríflega tvöfalda þá upphæð. Þá hefur Ísland tekið fullan þátt í harkalegum viðskipta- og efnahagsþvingunum gagnvart Rússlandi í góðu samstarfi við okkar vina- og bandalagsþjóðir í Evrópusambandinu og Atlantshafsbandalaginu. Í því máli hef ég fundið fyrir mikilli og einarðri samstöðu þar sem ríkjandi afstaða hagsmunaaðila í atvinnulífinu hefur verið að sýna samstöðu með slíkum aðgerðum. </p> <p>Við Íslendingar erum herlaus þjóð. Oft er því bætt við að við séum friðelskandi. Vissulega erum við það. En reyndin er sú að venjulegt fólk í öllum löndum – almenningur – er líka friðelskandi og hatar stríð. Þetta á einnig, og ekki síst, við í löndum sem ekki geta kosið þann munað að vera herlaus. Við getum leyft okkur að vera þakklát fyrir herleysið okkar, en við ættum ekki að gorta af því. Ísland treystir nefnilega líka á hernaðarstyrk þegar á reynir til þess að tryggja frið og öryggi. Af þeim sökum er ég eflaust ekki ein um að hugsa nú með miklu þakklæti til þeirra sem staðið hafa einatt vörð um aðild Íslands að Atlantshafsbandalaginu og varnarsamning okkar við Bandaríkin. Þar á flokkurinn sem ég veiti varaformennsku, Sjálfstæðisflokkurinn, stóran þátt. Oft hafa vindar dægurmálanna blásið hressilega á móti þeim sem hafa tekið sér varðstöðu með vestrænu samstarfi, en sem betur fer hefur aldrei komið til greina að bogna í þeirri staðfestu. </p> <h2><strong>Þakklát fyrir samstöðu og einurð </strong></h2> <p>Allt bendir til þess að hin grimmilega innrás sé hugarfóstur eins manns, eða mjög fámennrar klíku. Fórnarlömbin telja hins vegar tugi milljóna, því lífi heilla þjóða hefur verið umturnað. Mér er umhugað um að við gleymum því ekki að almennir borgarar í Rússlandi eru líka fórnarlömb, og það má líka segja um óbreytta hermenn sem att er út í hörmungar stríðs án þess að hafa um það val. Ljótleikinn er algjör. Tár þeirra sem syrgja hina föllnu eru keimlík hvort sem þau flæða úr augum úkraínskra eða rússneskra dætra, sona, mæðra, feðra, bræðra og systra. </p> <p> Árásarstríð Rússlandsforseta er raunveruleg ógn sem taka ber alvarlega. Ég er ákaflega þakklát fyrir þá samstöðu og einhug sem ríkt hefur um viðbrögð Íslands. Þetta á við innan ríkisstjórnarinnar, innan þingsins og í samfélaginu öllu. Öll óskum við eftir að átökunum ljúki skjótt, en þangað til kemur ekkert annað til greina en að halda áfram að styðja málstað alþjóðalaga, frelsis og mannréttinda – og við hina huguðu úkraínsku þjóð.&nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 6. mars 2022.</em></p>
03. mars 2022Blá ör til hægriÁvarp í sérstakri umræðu mannréttindaráðsins um stöðu mannréttinda í Úkraínu<p><strong>Mannréttindaráð Sameinuðu þjóðanna: Sérstök umræða um&nbsp;stöðu mannréttinda í Úkraínu.<br /> </strong></p> <p>As we meet here today, a brutal war is being fought in Ukraine.</p> <p>Russia has chosen a path of war and destruction: to invade Ukraine and create a serious threat to European and global&nbsp;security. It has enlisted Belarussian authorities, a regime that has shown utter disregard for the human rights of its own people, as its enabler.&nbsp;</p> <p>This war is waged to turn back the clock, to stop the advance of tolerance, understanding, peace - to take back the human rights that we have worked so hard for, and this Council is tasked with promoting and protecting.&nbsp;&nbsp;</p> <p>The human suffering will be severe – in fact, it already is. Civilians are being killed and injured. Hundreds of thousands of refugees have arrived in neighbouring countries. With humanitarian needs mounting, humanitarian access must be secured, and international humanitarian law respected.&nbsp;</p> <p>Russia bears full responsibility for this military aggression and all the destruction and loss of life it will cause. We stand in full unity with Ukraine and call on Russia to stop this senseless war and to immediately&nbsp;withdraw all its forces from Ukraine without precondition.</p>
28. febrúar 2022Blá ör til hægriÁvarp á 49. lotu mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna<span>Mr. President,<br /> <br /> High Commissioner,<br /> <br /> Excellencies,<br /> <br /> <br /> <br /> It is my honor to address the Human Rights Council for the very first time.&nbsp;&nbsp;<br /> <br /> As we meet today, a serious military conflict is ongoing in Europe.&nbsp;<br /> <br /> In an unprovoked and brutal attack, Russia - a member of this esteemed body and a permanent member of the UN Security Council - has invaded the sovereign country of Ukraine, with all the destruction and human suffering a war entails.&nbsp;<br /> <br /> This horrific war — the manifestation of a twisted worldview — is being fueled by the most sinister and low-based rhetoric. In fact, the blatant lies that have been promulgated as justifications for these ongoing crimes are intended to appeal to the worst aspects of public discourse.<br /> <br /> What I speak of are:<br /> <br /> xenophobia, discrimination, violent nationalism, and authoritarianism.<br /> <br /> Fear of the other. Contempt for those who are - by choice or by nature - different and unique.<br /> <br /> This war is explicitly waged in order to turn back the clock, to stop the advance of tolerance, understanding, peace - to take back the individual liberties and rights that the civilized world has adopted as its hallmark since the dark days of totalitarianism in Europe.<br /> <br /> Autocratic Belarus, a regime that has shown utter disregard for human rights and liberties of its own people, has been enlisted as an enabler of this war.<br /> <br /> And let’s be mindful that this war is not only against the people of Ukraine.<br /> <br /> It is a part of an ongoing effort to sow discontent and suspicion against the values of democracy, freedom, and human rights all over the world. This ideological battle is ongoing even in countries where those values have been firmly established for decades or even centuries.<br /> <br /> And let us not forget - this war is also waged against the hopes and dreams of the people of Russia, who also suffer greatly and live in fear of what may come next. My thoughts are with them also.<br /> <br /> Iceland strongly supports Ukraine’s call for an urgent debate and welcomes its approval this morning.<br /> <br /> Mr. President.<br /> <br /> We have a sacred duty to promote and protect high ideals. These high ideals cannot, and can never, be taken for granted.<br /> <br /> I would like to take this opportunity to highlight three key points.&nbsp;&nbsp;<br /> <br /> First of all, we need to be much more forceful in fighting the growing global pushback against human rights and democratic values.&nbsp;<br /> <br /> There is increased repression of religious and ethnic minorities, growing racism, and violent nationalism. Autocratic pressures and voices are on the rise, seeking to intensify political polarization and infringe on fundamental human rights.<br /> <br /> These trends have been aggravated by the global pandemic, during which many of the basic rights we may have thought to be secured and guaranteed, have been curtailed and even undermined.&nbsp;<br /> <br /> Regrettably, too many governments have used the pandemic as an excuse to repress media, silence critics, and stifle open debate. This has been done on a scale, ranging from authoritarian regimes consolidating their power, to a less obvious slide-back in fundamental rights and freedoms, weakening the pillars of democratic societies.&nbsp;<br /> <br /> I believe there is reason to believe that a frank and honest assessment must be made about how easily fundamental rights were curtailed during the pandemic. This happened with limited public debate even in societies where respect for those rights were thought to be solidly entrenched in culture and the national identity. This worries me.<br /> <br /> The pandemic has been the crises of the day. Other crises will follow.&nbsp; How well will we defend human rights when the next pandemic comes - or another type of crises that induce panic in the population.<br /> <br /> Second, we must fight for an international order that is based on multilateralism and the rule of law.&nbsp;<br /> <br /> The international rules-based order forms the basis for states’ commitments to protect and respect the rights of their citizens and provides a platform for states to work together for peace, progress and prosperity.&nbsp;<br /> <br /> The current Ukraine crisis threatens the rules-based international order with ramifications that go well beyond Europe. Already innocent civilians are suffering, and lives are being lost. Every effort must be made to minimize human suffering. We must also ensure that the crimes being committed against the Ukrainian people be recorded and those responsible be held responsible.<br /> <br /> This makes it even more urgent that we stand up for the fundamental principles of the rules-based international order, that we promote multilateralism and the rule of law and democracy.&nbsp;<br /> <br /> Therefore, Iceland, has decided to run for a seat on the Human Rights Council for the term 2025-2027.&nbsp;<br /> <br /> If elected, we will be absolutely resolute in our support for the council´s mandate and will not shy away from calling on all and any of the members of this Council to live up to their human rights obligations and commitments.<br /> <br /> To my third and final point; as long as women and girls don’t enjoy the same human rights as men and boys, the world stands to lose.<br /> <br /> We must continue advocating for the full and equal enjoyment of human rights for women and girls, including women's equal participation in political, economic, and social life, and not least sexual and reproductive health and rights for all.<br /> <br /> Iceland is also determined to continue to push for the protection of the human rights of LGBTQI persons. Our position is crystal clear: human rights are universal and apply to all, whatever their sexual orientation, gender identity or expression.&nbsp;<br /> <br /> Mr. President,&nbsp;<br /> <br /> Times like these highlight the critical importance of this Council.<br /> <br /> We need to hold each other to account, learn from each other, listen, and be ready to change course accordingly – all with the common objective of promoting and protecting universal human rights for all.<br /> <br /> I wish you all peace and freedom.<br /> <br /> Thank you.</span>
25. febrúar 2022Blá ör til hægriÁvarp á ráðherrafundi SÞ um jafnan aðgang að bóluefnum<p><span>Mr. President, excellencies, ladies and gentlemen,</span></p> <p><span>Let me begin by thanking you, Mr. President, for your commitment to the effort to offer universal access to covid-19 vaccination.</span></p> <p><span>No event has upended the day-to-day lives of people across the globe in the past seventy years like the global pandemic of the novel coronavirus that causes covid-19. When enough time has passed, it will be very interesting to see how well many of our decisions will age. One of the issues that are sure to draw scrutiny is the distribution of vaccines among the world’s population.</span></p> <p><span>We face the fact that disparity in global vaccine distribution is vast.</span></p> <p><span>A full year has passed since wealthy countries undertook a colossal effort to vaccinate their citizens, starting with the old and vulnerable parts of their populations. The effect of protecting those groups with vaccines has been a dramatic decrease in the severity of disease for those who have contracted the virus.</span></p> <p><span>Since then, vaccination rates have been steadily climbing, and we have even given booster shots to many of our citizens. Large parts of the populations in wealthier countries who are very unlikely to develop serious illness from infection have been thoroughly protected.</span></p> <p><span>Meanwhile, in too many countries, vaccination rates are shockingly low, with vaccines still not available even to health workers or the most vulnerable groups of society, let alone the general population.</span></p> <p><span>To add to the travails of some of the poorest people in the world, the economic and social impact of large scale restrictions and disruption in the flow of goods are felt disproportionately by societies that are least prepared to absorb such shocks.</span></p> <p><span>Excellencies.</span></p> <p><span>Ultimately, working together to ensure equitable access to vaccines is a fundamental matter of global solidarity and a critical test of our times.</span></p> <p><span>Let me assure you that Iceland remains firmly committed to play its part.</span></p> <p><span>Since the early months of the pandemic, Iceland has made substantial financial contributions to COVAX and shared vaccines through the same mechanism.</span></p> <p><span>Earlier this month we also announced a contribution to UNCEF’s Act-A appeal of 250 million<br /> ISK.</span></p> <p><span>And I can also confirm that we will continue our support to ACT-A this year too and will be<br /> announcing a sizable contribution to this end soon.</span></p> <p><span>Through our bilateral partnerships, we have also sought to strengthen the resilience of health<br /> systems and counter the regressive impact the pandemic has had on gender equality and the<br /> empowerment of women.</span></p> <p><span>In conclusion, I thank you again for organizing this event. May it indeed be a galvanising<br /> moment for universal vaccination.</span></p>
24. febrúar 2022Blá ör til hægriÁvarp á sérstökum fastaráðsfundi ÖSE vegna innrásar Rússlands í Úkraínu<p style="text-align: left;"><strong>Special Ministerial meeting of the OSCE<br /> Statement by<br /> Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, Minister for Foreign Affairs of Iceland</strong></p> <p>Today we are witnessing what we all feared the most.</p> <p>Despite the diplomatic path being clear and open, Russia has chosen a different path – a path of war, destruction, and human suffering. </p> <p>&nbsp;</p> <p>Iceland condemns, in the strongest possible terms, the brutal and unprovoked attack of Russia on Ukraine. Russia´s action is a flagrant violation of international law, including the Charter of the United Nations, and is in full contradiction to the Helsinki Final Act. </p> <p>&nbsp;</p> <p>Iceland reiterates its unwavering support of the sovereignty, independence, and territorial integrity of Ukraine. We stand with the people of Ukraine. Russia must pay a heavy economic and political price for its actions.&nbsp; Iceland is firmly united with our friends and allies in this regard.</p> <p>&nbsp;</p> <p>We request the Russian Federation to immediately pull back its military forces and cease its unjustified invasion of Ukraine. Innocent civilians are already suffering, lives are already being lost and we are looking at consequences that will not only be horrific for Ukraine, but also tragic for the whole of Europe and the world. </p> <p>&nbsp;</p> <p>I thank you.</p> <p><em>Ávarpið var flutt á&nbsp;<span>sérstökum fastaráðsfundi&nbsp;<em>Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu</em> vegna innrásar Rússlands í Úkraínu</span> fundi&nbsp; 24. febrúar 2022.</em></p>
20. febrúar 2022Blá ör til hægri„Annaðhvort njóta allir friðar – eða enginn“<p>Fátt var annað til umræðu á nýafstöðnum varnarmálaráðherrafundi Atlantshafsbandalagsins en sú alvarlega staða sem nú er uppi í öryggismálum Evrópu. Og skyldi engan undra. Liðsafnaður Rússa á landamærum Úkraínu er álitinn ein mesta öryggisógn sem upp hefur komið í okkar heimshluta í háa herrans tíð. Þessi uggvænlega staða er bæði drungalegur og dapurlegur endurómur frá tímum kalda stríðsins. </p> <h2><strong>Tilheyrum samfélagi frjálsra þjóða</strong></h2> <p>Atlantshafsbandalagið var stofnað í miðri endurreisn Evrópu úr rústum seinni heimsstyrjaldar. Þá hafði járntjald ólíkra hugmynda og stjórnarfars skilið þjóðir álfunnar í sundur. Eftir að vopnuðum átökum styrjaldarinnar lauk tók við barátta um hugmyndafræði, lífshætti og mannréttindi. Ísland skipaði sér þar með afgerandi hætti í hóp vestrænna lýðræðisríkja þar sem frelsi einstaklingsins og réttindi hans eru álitin undirstaða samfélagsgerðarinnar. </p> <p>„Þjóðir þær, sem nú eru að ganga í þetta nýja bræðralag, eru að mörgu leyti ólíkar hver annarri. Sumar þeirra eru hinar mestu og voldugustu í heimi, aðrar eru smáar og lítils megandi. Engin er þó minni né má sín minna en þjóð mín – íslenzka þjóðin,“ sagði Bjarni Benediktsson þáverandi utanríkisráðherra þegar hann undirritaði Atlantshafssáttmálann fyrir Íslands hönd í Washington 4. apríl 1949. Enginn sem hlýddi á ávarpið þurfti að velkjast í vafa um hvar Ísland stæði í samfélagi þjóðanna. „[V]ið tilheyrum og viljum heyra til því frjálsa samfélagi frjálsra þjóða, sem nú er formlega verið að stofna. Að vísu er það rétt, sem ég sagði áðan, að aðilar þessa samnings eru ólíkir um margt. En það er einnig margt sem sameinar okkur traustum böndum. Sama hættan ógnar okkur öllum í þeim heimi sem við lifum þar sem fjarlægðirnar eru horfnar, er það áreiðanlegt að annaðhvort njóta allir friðar – eða enginn. Sömu upplausnaröflin eru hvarvetna að sinni ömurlegu iðju. Alls staðar ásaka þau okkur, sem erum að vinna fyrir friðinn, um að við viljum spilla honum.“ </p> <p>Þessi orð Bjarna Benediktssonar eiga prýðilega við í dag. Eftir lok kalda stríðsins varð um hríð ríkjandi sú skoðun að hinni hugmyndafræðilegu baráttu væri lokið með fullnaðarsigri frjálslyndis, umburðarlyndis og mannréttinda. Á undanförnum árum hefur smám saman orðið skýrara að enn eru sterk öfl á öndverðum meiði við þessi gildi, sem talin eru svo dýrmæt í vestrænum samfélögum. Hugmyndir um kosti miðstýrðra samfélaga, sem lúta afgerandi stjórn fámennra hópa, eða jafnvel eins manns, hafa á ný skotið rótum víða og eru jafnvel álitnar áhugaverður valkostur við hið lýðræðislega og frjálsa samfélag. Ógnandi tilburðir Rússlands við landamæri Úkraínu eru birtingarmynd þessarar hugmyndafræði. Það vefst ekki fyrir Íslandi hvorum megin við þessa hugmyndafræðilegu gjá við skipum okkur. </p> <p>Atlantshafsbandalagið hefur það markmið að tryggja varnir bandalagsríkjanna, hvers og eins og sameiginlega. Þar gildir einn fyrir alla og allir fyrir einn. Fyrir okkar herlausu þjóð hefur aðildin að Atlantshafsbandalaginu, ásamt varnarsamningnum við Bandaríkin, veitt okkur nauðsynlegt skjól nánast allan lýðveldistímann. Með því að varðveita og styrkja þessar stoðir uppfylla íslensk stjórnvöld þá frumskyldu sína að tryggja öryggi þegna sinna. En Ísland er ekki einungis þiggjandi í þessu samstarfi. Ísland leggur sitt af mörkum. Eftirlit með stórum hluta loftrýmis bandalagsins, gistiríkisstuðningur og þátttaka í verkefnum þess til að stuðla að friði og lýðræði eru dæmi um það. Þótt Ísland hafi engan her höfum við mikið fram að færa við að varðveita og byggja upp frið, út frá þeim gildum sem eru kjarninn í utanríkisstefnu okkar, ekki síst mannréttindum og jafnrétti, og ávallt á borgaralegum forsendum. </p> <h2><strong>Þýðingarmestu hagsmunamálin </strong></h2> <p>Á fundi okkar Jens Stoltenberg, framkvæmdastjóra Atlantshafsbandalagsins, í vikunni ræddum við meðal annars þessi gildi sem eru okkur svo mikilvæg. Við vorum líka sammála um að ágreiningsmál ríkja beri að leysa með friðsamlegum hætti, hernaðarmáttur megi ekki ráða um úrlausn þeirra deilumála sem rísa milli þeirra. Þetta er samhengi þeirrar tvíþættu nálgunar sem Atlantshafsbandalagið beitir í yfirstandandi deilu. Annars vegar er samskiptaleiðum haldið opnum, til að geta fundað með Rússlandi og rætt ágreiningsmál, aukið gagnsæi og byggt upp traust. Hins vegar leggur bandalagið áherslu á traustan fælingar- og varnarmátt. </p> <p> Virðing fyrir alþjóðalögum og friðhelgi landamæra og lögsögu eru þýðingarmestu hagsmunamál íslensku þjóðarinnar á alþjóðavettvangi. Því er framganga Rússlands gagnvart Úkraínu svo mikið áhyggjuefni þar sem hinn sterki hótar í krafti aflsmunar. Við það verður ekki unað og þess vegna tökum við okkur að sjálfsögðu stöðu með bandalagsríkjum okkar í vörn um þau gildi sem eru undirstaða þess samfélags sem við kjósum. Það kemur ekki til álita að skila auðu þegar valið stendur milli þeirrar heimsmyndar sem byggist á lýðræði, mannréttindum og alþjóðalögum; og hinnar sem byggist á fámennisræði og valdbeitingu.&nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 20. febrúar 2022.</em></p>
17. febrúar 2022Blá ör til hægriÁvarp á alþjóðlegri ráðstefnu um málefni fatlaðs fólks<p style="text-align: left;"><strong>Global Disability Summit&nbsp;<span style="text-align: left;">2022</span></strong></p> <p style="text-align: left;"><strong><span style="text-align: left;">Myndbandsávarp á alþjóðlegri ráðstefnu um málefni fatlaðs fólks<br /> Osló, Noregi<br /> </span></strong></p> <p style="text-align: left;"><strong><span style="text-align: left;">16. febrúar 2022.</span></strong></p> <p style="text-align: left;"><span style="text-align: left;"><strong>Ávarp utanríkisráðherra</strong></span></p> <p>Excellencies, ladies, and gentlemen,</p> <p>Let me begin by extending my appreciation to Norway, Ghana, and the International Disability Alliance for convening this second Global Disability Summit.</p> <p>Realizing the Summit’s objective of achieving real change for persons with disabilities, couldn´t be more relevant – particularly now, as we are seeing how those with disabilities have been disproportionally affected by the COVID-19 pandemic.</p> <p>Excellencies,</p> <p>The protection and promotion of human rights is a central pillar of Iceland‘s foreign policy and we are fully committed to the implementation of the Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD), both at home and abroad.</p> <p>This is reflected in a human-rights based approach to our development and humanitarian efforts, which recognizes the critical importance of disability inclusion and promoting the rights of people with disabilities.</p> <p>In our partner countries, Malawi and Uganda, for example, we partner with local authorities, civil society, parents, teachers, and – importantly – children themselves, to ensure that all children have equal access to learning opportunities. Inclusivity is also a central theme in our engagement with Iceland’s main multilateral partners in this area.</p> <p>Excellencies,</p> <p>Gender equality and the empowerment of all women and girls with disabilities is crucial if we are to achieve the Sustainable Development Goals by 2030. We were therefore very pleased to see gender put as a cross-cutting theme for the commitments being made at this Summit.</p> <p>Promoting gender equality is a critical priority in Iceland’s development efforts. In Sierra Leone, for example, we are supporting a transformative program focused on universal access to sexual and reproductive health and rights, a program which will include focus on women and girls with disabilities.</p> <p>We also strongly believe that local ownership and locally led solutions are central for achieving sustainability and impact. We therefore aim to increase our collaboration with civil society organizations in support of associations for persons with disabilities in the Global South.</p> <p>We hope that collaborative action can contribute to the 2030 Agenda’s core promise of leaving no one behind – which is so critical as we work together towards a more prosperous, equal, and just world.</p> <p>I thank you. </p>
06. febrúar 2022Blá ör til hægriAuðurinn sem friðsæld gefur<p>Þegar fjallað er um hagsmuni Íslands í alþjóðamálum kemur vitaskuld margt til álita. Undanfarin ár og áratugi hafa utanríkismál að langmestu leyti snúist um viðskiptahagsmuni okkar. Mikil og lífleg umræða hefur átt sér stað innanlands um samskipti okkar við Evrópusambandið og einkum á forsendum sem snúa að efnahagslífinu. Við höfum líka lagt mikla áherslu á að gera samninga um frjálsari verslun við sem flest ríki, en einkum þau sem við eigum í hvað mestum viðskiptum og samskiptum við. </p> <p>Í hinu þéttriðna og alþjóðlega tengslaverki sem einkennir samtímann skiptir miklu máli að íslensk fyrirtæki, íslensk menning og íslensk vísindi geti fetað greiðar og auðfarnar brautir til þess að sækja fram með vörur og hugvit á markaði um heim allan. Þessi áhersla undanfarinna áratuga á viðskiptahlið alþjóðasamstarfs er til marks um að við lifum tiltölulega góða og friðvænlega tíma í okkar heimshluta. Ef litið er til lengri sögu alþjóðlegra samskipta má þó segja að viðfangsefni síðustu áratuga megi flokkast sem lúxusvandamál. Þar að auki höfum við Íslendingar – svo langt frá heimsins vígaslóð – löngum notið góðs af því að geta beint okkar kröftum í alþjóðastarfi að efnahagslegum hagsmunum. </p> <h2><strong>Raunverulegar áhyggjur </strong></h2> <p>Heimsmálin horfa öðruvísi við ýmsum öðrum þjóðum. Áhyggjurnar af ástandi mála á landamærum Rússlands og Úkraínu undanfarna mánuði hafa til að mynda allt önnur áhrif á margar af okkar vina- og bandalagsþjóðum heldur en okkur. Fréttir berast frá Finnlandi og Svíþjóð af auknum viðbúnaði vegna ógnandi hegðunar Rússa. Okkar góðu vinir við botn Eystrasaltsins; Eistland, Lettland og Litáen, hafa miklar og raunverulegar áhyggjur af öryggi sinna eigin þegna og landamæra. Og áhyggjur af framferði Rússa taka líka á sig allt aðra og alvarlegri mynd í Póllandi heldur en hér á landi. Öll þessi lönd líta svo á að um raunverulega öryggisógn sé að ræða meðan spennan magnast milli Rússlands og Vesturlanda. Í þessum löndum snúast utanríkismál ekki fyrst og fremst um efnahagslega hagsmuni um þessar mundir heldur öryggi borgaranna og virðingu fyrir landamærum. </p> <h2><strong>Blákalt hagsmunamál </strong></h2> <p>Auðvitað á hið sama við um okkur hér á landi þegar öllu er á botninn hvolft. Áherslur okkar í utanríkismálum, þar sem við höfum undanfarin ár getað einbeitt okkur að efnahagslegum hagsmunum, hvíla þó á þeirri grundvallarstoð að hið stóra og flókna regluverk alþjóðalaga sé virt. Þar skiptir auðvitað allra mestu máli að algjör og ófrávíkjanleg virðing sé borin fyrir alþjóðlega viðurkenndum landamærum. Brot á þessu grundvallaratriði, eins og átti sér stað með ólögmætri innlimun Krímskaga í Rússland, snertir ekki aðeins þau ríki sem hlut eiga að máli heldur allt alþjóðasamfélagið. Fyrir okkur á Íslandi er mikilvægt að hafa hugfast að virðing fyrir efnahagslegri lögsögu í hafi hvílir einnig á regluverki alþjóðalaga. Það er því ekki einungis af samúð, vináttu og skyldurækni sem Ísland stillir sér upp með þeim löndum sem hafa áhyggjur hernaðaruppbyggingu Rússa við landamæri Úkraínu. Það er blákalt hagsmunamál íslensku þjóðarinnar að standa vörð um alþjóðalög og órjúfanlega friðhelgi alþjóðlegra landamæra og lögsögu. </p> <p>Sú alvarlega staða er nú uppi í heimsmálum að þau snúast í sífellt meiri mæli um öryggis- og varnarmál en ekki reiptog um viðskiptareglur og innflutningstolla. Liðssafnaður Rússa við landamæri Úkraínu vekur spurningar um raunverulegar fyrirætlanir en fram að þessu hefur forseti Rússlands ekkert annað sagt opinberlega en að innrás standi ekki til. Forseti Úkraínu hefur hvatt til yfirvegunar í umræðunni þótt þess sé auðvitað krafist að hinn ógnandi liðssöfnuður við landmærin verði afturkallaður. Ísland tekur heilshugar og algjörlega undir allar kröfur um að alþjóðalög séu virt, að Rússar dragi úr hernaðaruppbyggingunni og stuðli þannig að því að draga úr spennu. Því miður kennir sagan okkur að uppbygging spennu og togstreitu er sjálfstæður áhættuþáttur sem getur leitt til illviðráðanlegrar atburðarásar. Mikilvægi yfirvegaðrar og uppbyggilegrar umræðu þar sem leitað er lausna gæti því vart verið meira en nú. </p> <p> Um þessar mundir eru mikilvægustu hagsmunir Íslands á alþjóðavettvangi fólgnir í því að standa vörð um frið og alþjóðalög. Þannig fáum við áfram notið þess auðs sem friðsældin gefur en er því miður ekki eins sjálfsagður og við líklega álitum flest fyrir aðeins örfáum árum.&nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 6. febrúar 2022.</em></p>
23. janúar 2022Blá ör til hægriAð hætta sér út á ísinn<p>Farsóttir hafa fylgt mannkyninu frá örófi alda. Þær allra skæðustu skildu eftir sig dauða og eyðileggingu sem ómögulegt er að gera sér í hugarlund í dag. Talið er að um helmingur Íslendinga hafi fallið þegar svarti dauði herjaði á þjóðina á árunum 1402 til 1404. Stóra-bóla grandaði einnig um helmingi landsmanna (allt að 18 þúsund manns) þegar hún geisaði í upphafi átjándu aldar. Mislingafaraldur um miðja nítjándu öld felldi líklega vel á annað þúsund manns, þar af mörg smábörn, í samfélagi sem taldi tæplega sextíu þúsund. Á fyrstu áratugum 20. aldar voru berklar algeng dánarorsök á Íslandi en árlega létust tugir og jafnvel á annað hundrað manns úr þeim smitsjúkdómi, þar af margt fólk á þrítugsaldri. Á fáeinum mánuðum undir árslok 1918 og ársbyrjun 1919 dóu um 500 Íslendingar úr inflúensufaraldrinum sem er kallaður spænska veikin, mörg þeirra sem létust voru á aldrinum 25 til 40 ára. Þá var íbúafjöldi Íslands um fjórðungur af því sem hann er í dag. </p> <h2><strong>Heilbrigðiskerfi þurftu að valda álagi </strong></h2> <p>Ljóst er að faraldurinn sem haldið hefur heiminum í heljargreipum undanfarin tvö ár hefur ekki valdið skaða í líkingu við það sem samfélög fyrri tíma gengu í gegnum. Nú hafa 44 einstaklingar látist úr sjúkdóminum hér á landi, og blessunarlega mjög fátt ungt fólk (einn undir fimmtugu) og engin börn. En þótt kórónuveirufaraldurinn hafi ekki komist nálægt pestum fyrri alda í beinum eyðileggingarmætti hefur hann engu að síður verið ákaflega alvarlegur. Allt frá byrjun var ljóst að helsta hættan sem stafaði af kórónuveirunni fólst helst í því að yfirspennt heilbrigðiskerfi réðu ekki við álag ef mikill fjöldi veiktist á sama tíma. Yfirkeyrsla á heilbrigðiskerfinu bitnar vitaskuld ekki bara á þeim sem veikjast af covid-19 heldur einnig fjölmörgum öðrum sem fá ekki tímabæra læknisaðstoð, meðal annars vegna þess hversu mannaflafrek umönnun covid-sjúklinga er, en veldur einnig álagi á gjörgæsludeildir því að fresta þarf nauðsynlegum aðgerðum. </p> <p>Margt er ólíkt með farsóttum fyrri tíma og þeim sem við höfum glímt við nú. Þá eins og nú ollu farsóttir ótta og skelfingu, tíminn var lengi að líða og fólk treysti sér ekki til þess að koma saman og takmarkaði samneyti sitt við aðra eins og frekast var unnt. En svo lauk þessum faröldrum. En þeim lauk á allt annan hátt en líklegt er að núverandi faraldri ljúki. Þegar fólk hætti smám saman að smitast og kenna sér meins vegna spænsku veikinnar þá var hún afstaðin sem samfélagslegt viðfangsefni. Enginn fylgdist með hvort enn væru veikari afbrigði veiru að ganga milli fólks, það eina sem skipti máli var að fólk var ekki lengur lasið. Flestir sem veiktust brögguðust og komust til heilsu og samfélagið syrgði þá sem féllu. Eflaust hafa margir verið lengi að jafna sig eftir erfið veikindi; en lífið þurfti að komast aftur í eðlilegt horf. </p> <p>Í þessum faraldri höfum við notið góðs af margfalt betri þekkingu, sterku heilbrigðiskerfi og öflugu vísindastarfi. Hér á landi nutum við góðs af yfirvegaðri leiðsögn sóttvarnalæknis og þríeykisins á fyrstu vikum og mánuðum faraldursins. Margar góðar ákvarðanir hafa verið teknar, meðal annars sem snúa að því að halda skólum opnum, þótt mörg önnur lönd hafi skellt í lás. Þá voru viðbrögð á Landspítala aðdáunarverð í upphafi faraldurs þegar sett var á fót göngudeild og hugvitssemi og nýsköpun fengu að njóta sín. Þegar góður árangur Íslands í viðbrögðum við heimsfaraldri verður gerður upp mun þáttur göngudeildar og þeirra sem borið hafa ábyrgð á meðferð sjúklinga eflaust vega mjög þungt. Þar hefur verið unnið ákaflega gott starf. </p> <p>Nú stöndum við hins vegar frammi fyrir því vandasama verkefni að feta okkur með réttum hætti út úr ástandinu. Fréttir síðustu vikna benda ótvírætt til að stórkostlega fækki þeim tilvikum að fólk veikist alvarlega vegna smits af kórónuveirunni, en vegna mikillar útbreiðslu er stöðugur fjöldi inniliggjandi á sjúkrahúsum af ýmsum ástæðum, en greinist einnig smitaður af veirunni. Verkefni sóttvarnalæknis er vandasamt í þessu eins og hingað til. Og verkefni stjórnvalda er það ekki síður. </p> <h2><strong>Endurheimt eðlilegs samfélags </strong></h2> <p> Það má segja að við stöndun nú saman sem samfélag, við frosna tjörn og veltum fyrir okkur hvort ísinn sé nægilega traustur til að bera okkur yfir. Er mesta hættan raunverulega afstaðin? Fyrstu skrefin verða aldrei fullkomlega áhættulaus, og þau munu krefjast áræðis og hugrekkis. Hinum megin við tjörnina er endurheimt eðlilegs samfélags þar sem athafnafrelsi fólks, menningarlíf og félagsstörf eru ekki takmörkuð vegna sóttvarna. Í mínum huga er spurningin ekki hvort við ætlum yfir heldur hvenær og þótt það eigi sér stað skoðanaskipti í föruneytinu á bakkanum, þá munum við á endanum öll komast yfir og lífið kemst í eðlilegt horf á ný. Við hljótum öll að vilja og vona að það gerist sem allra fyrst.</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 23. janúar 2022.</em></p>
22. janúar 2022Blá ör til hægriÁvarp á vefstefnu á vegum RUSI, breska sendiráðsins í Reykjavík og Háskóla Íslands<p style="text-align: left;"><strong>Arctic and High North Security Dialogue: The Future of Arctic Security</strong></p> <p style="text-align: left;"><strong>Vefstefna á vegum RUSI, <br /> breska sendiráðsins í Reykjavík og Háskóla Íslands</strong></p> <p style="text-align: left;"><strong>20. janúar 2022</strong></p> <p style="text-align: left;"><strong>Opnunarávarp utanríkisráðherra</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>Distinguished guests, good morning. </p> <p>I would like to start by telling you how much I value this opportunity to say a few words on Arctic security. My sincere thanks to RUSI, to the British Embassy in Reykjavík and to the University of Iceland, for organising this event.</p> <p>We welcome this discussion and the increased focus on the Arctic region as the Arctic is a key foreign policy priority for Iceland.</p> <p>There are a few main reasons why we should be talking more about Arctic security.</p> <p>From my perspective as Minister for Foreign Affairs, I would like to emphasise three: </p> <p>First, the developments in the Arctic region have ramifications on both sides of the Atlantic. Transatlantic security is the backbone of European security and the security environment in the Arctic has clearly changed in recent years. </p> <p>Second, the higher the Arctic is on our radar, the more we deepen our understanding and strengthen our situational awareness, and the more likely it is that our nations can influence developments there. With the opening of Arctic shipping routes and increased access to natural resources, our interests are broader than ever, environmental, scientific, economic and social. </p> <p>Which brings me to the third reason we should be talking more about Arctic security – the geopolitical implications. The increased Russian military activities and capabilities in the region give good reason to keep the matters of the Arctic high on our list of priorities and maintain full attention on their developments. The level of Russian military buildup reflects the increased strategic importance of the Arctic in Russian military planning.&nbsp;</p> <p>We must also be mindful of the security implications and possible dual use of the activities of third actors in the Arctic, and of strategic and tactical investments in the area. </p> <p>Dear guests, </p> <p>Looking ahead, it will be important to maintain the balance between cooperation, such as in the Arctic Council, and the security considerations. Iceland, like all Arctic states, wants to keep the Arctic an area of peaceful cooperation, governed by international law, and respect for the sovereignty of the Arctic states. Given the growing geostrategic importance of the area, it will be important to improve our situational awareness and stay clear-eyed on any developments that may affect our shared security. </p> <p>Here, regional cooperation will play an increasingly important role. The focus of JEF on sub threshold activities is relevant and will add value to our shared situational awareness. </p> <p>NATO’s Area of Responsibility extends to the High North and the Alliance therefore maintains robust focus on the region. Other regional fora such as NORDEFCO and the Northern Group have intensified their cooperation. </p> <p>Our Allies and partners have considerably increased their military budgets, reviewed their Arctic policy documents, and adapted their posture and activities in the northern regions. </p> <p>Increased activities at the Keflavik Air Base are a clear example of the level of attention that Iceland, our Allies and partners are paying to the North Atlantic and the Arctic Region. </p> <p>With the recent build up of the Russian military in and around Ukraine it is clear that Europe and North America need to review policies and threat assessments. The risk of military conflict in Europe is real. &nbsp;&nbsp;</p> <p>We strongly support ongoing diplomatic efforts with Russia on Ukraine. We are worried about developments and are mindful of the need for solidarity between allies and likeminded countries when it comes to responses to any further transgressions by Russia.</p> <p>Even though all our attention is now on Russia and Ukraine we must stay vigilant, also in the Arctic.&nbsp; </p> <p>We firmly believe that the best way for the Arctic to remain a peaceful, low-tension area, governed by international law, is through multilateral collaboration and dialogue.</p> <p>And to that effect, we need to maintain constructive regional and international cooperation and be open to dialogue with Russia. </p> <p>I welcome the challenging questions to our experts today on the future of Arctic security which can help guide the way and focus our approach on this topic. </p> <p>Thank you.</p> <p><em>Ávarpið var flutt á&nbsp;<span>vefstefnu á vegum RUSI, breska sendiráðsins í Reykjavík og Háskóla Íslands 20. janúar 2022.</span></em></p> <p>&nbsp;</p> <p>&nbsp;</p>
18. janúar 2022Blá ör til hægriÁvarpið á málþingi um jafnréttismál á norðurslóðum<p style="text-align: left;"><strong>Gender Equality in the Arctic</strong></p> <p style="text-align: left;"><strong>Opening remarks of Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, Minister for Foreign Affairs and International Development Cooperation</strong></p> <p style="text-align: left;"><strong>18. January 2022</strong></p> <p>Thank you, Ambassador,</p> <p>First, let me thank Canada and our partners: Polar Knowledge Canada and the Icelandic Arctic Cooperation Network for the good collaboration that we have. I am happy to have the opportunity to address you today on the important topic of gender equality in the Arctic region.</p> <p>Gender equality is fundamental for advancing sustainable development and therefore crucial for improving societal well-being and stability in the Arctic. Of course, it is also a fundamental human right and a true hallmark of what a good and desirable society looks like.</p> <p>Gender equality and women‘s empowerment are cornerstones of Iceland‘s Foreign Policy and a priority clearly reflected within our many strands of work. The Arctic is definitely no exception.</p> <p>It is important to consider gender perspectives in this context to reflect the different experiences and concerns of all gender identities as an integral element of policies and programmes in all political, economic, and societal spheres. This is a way to increase the likelihood that everyone benefits, and inequality is not perpetuated.&nbsp; </p> <p>Iceland has led the Gender Equality in the Arctic project from its inception in 2013, under the auspices of the Arctic Council’s Sustainable Development Working Group. </p> <p>The first phase of the project produced the <em>Gender Equality in the Arctic – Current Realities, Future Challenges</em> conference in 2014 and a subsequent report published in 2015. </p> <p>The second phase was focused on the development of a circumpolar network of experts and an online platform. </p> <p>And, last spring, we were proud to present the result of the third phase of the project: the ambitious report that will set the tone for today‘s discussions. </p> <p>One of the many important aspects of this report is its emphasis on strengthening gender statistics in the context of the many challenges facing the Arctic region. </p> <p>Indeed, meaningful research and quality data is fundamental to deepen the understanding of gender issues in the Arctic and at the same time it can provide crucial insights for decision makers to develop well informed policies.&nbsp; We need to make sure that we know where we are if we are to know if we are making progress.</p> <p>Perhaps the most inspiring element of the Gender Equality in the Arctic project is the broad engagement process it has led to. This includes collaboration between multiple stakeholders from across the Arctic and contributors such as academics, researchers, youth, indigenous representatives, and other experts. </p> <p>Let me conclude by thanking you all for your commitment to this agenda, and for all that you have done to help drive gender equality in our region. </p> <p>I wish you a fruitful discussion. Thank you.</p> <p><em>Ávarpið var flutt á málþingi<span>&nbsp;um jafnréttismál á norðurslóðum, 18. janúar 2021. Málþingið er hluti af fyrirlestraröðinni Vísindi á norðurslóðum, sem er samstarfsverkefni sendiráðs Íslands í Ottawa, sendiráðs Kanada í Reykjavík, Polar Knowledge Canada og Norðurslóðanets Íslands.&nbsp;</span></em></p>
09. janúar 2022Blá ör til hægriStundum er skárra betra en best<p>Íslenska orðið „skárri“ á sér enga góða hliðstæðu sem ég þekki í ensku. Þó er þetta afskaplega gagnlegt hugtak því það lýsir vel þeim raunveruleika lífsins og tilverunnar að oft þarf að velja úr valkostum jafnvel þótt enginn þeirra sé nákvæmlega eins og maður helst myndi kjósa. Winston Churchill hefði til dæmis vel getað notast við hugtakið í frægri athugasemd sinni um lýðræðið, þegar hann sagði að það væri versta stjórnarfarið sem mennirnir hefðu prófað, fyrir utan öll hin. </p> <p>Lýðræðið er nefnilega ekki fullkomið. En það er klárlega skárra en öll hin sem hafa verið reynd. Hið sama má segja um réttarríkið. Það er ekki fullkomið heldur og skilar stundum niðurstöðum sem storka réttlætiskennd flestra; en samt er það skárra en allar aðrar aðferðir sem reyndar hafa verið til þess að passa upp á röð, reglu og réttlæti í samfélagi mannanna. </p> <p>Ég vil trúa að flestir Íslendingar taki hiklaust undir mikilvægi þessara tveggja stöpla í undirstöðu samfélagsins okkar; að við veljum valdhafa með lýðræðislegri aðferð og að við framfylgjum lögunum með aðferðum sem tryggja sanngjarna möguleika bæði þeirra sem sækja rétt og hinna sem verjast ásökunum. Þó blasir við að í báðum þessum kerfum felst að oft tekur langan tíma að komast að því sem virðast vera augljósar niðurstöður og þeir sem fara með völdin þurfa að sætta sig við margvíslega temprun og takmarkanir á umboði sínu. </p> <p>Sjálf er ég mjög meðvituð um mikilvægi þessara takmarkana. Þótt ég sé varaformaður í stærsta stjórnmálaflokki landsins þá hefur stór hluti kjósenda lítinn eða engan áhuga á því að ég fari með völd eða áhrif. Þó ná mínar skyldur nákvæmlega jafnmikið til þeirra sem eru mér ósammála eins og hinna sem deila með mér lífsskoðunum og gildum. Í réttarríki þarf þó ekki að treysta stjórnvöldum í blindni til að hafa rétt pólitískra andstæðinga í heiðri. Þeir sem tortryggja ákvarðanir ríkjandi valdhafa hafa margvíslegan og sjálfstæðan rétt til þess að fylgjast með og gagnrýna ákvarðanir þeirra og athafnir, auk þess sem lögin, sjálfstæðar stofnanir og dómstólar hafa taumhald á valdinu. Skammsýnn eða óþolinmóður stjórnmálamaður gæti látið þetta fara í taugarnar á sér, en sem betur fer held ég að innan íslenskra stjórnmála sé djúpstæð sátt um að einmitt þessar takmarkanir og temprun á valdi séu óumsemjanlegir eiginleikar í stjórnarfari okkar. Það er nefnilega ekki nóg að lýðræðið gefi ólíkum aðilum tækifæri til að keppast um að komast til áhrifa. Við þurfum ekki síður á réttarríkinu að halda til þess að öruggt sé að þeir sem öðlast tímabundið völd geti ekki gert aðstæður andstæðinga sinna óbærilegar með því að misnota aðstöðu sína. </p> <p>Víða um heim virðist sem skilningur á mikilvægi þessara eiginleika lýðræðis og réttarríkis fari dvínandi. Þessi þróun hófst fyrir tíma faraldursins, en mannréttindastofnanir hafa áhyggjur af því að valdsæknir stjórnmálamenn geti nýtt sér neyðarástand, ótta og óvissu til þess að réttlæta harkaleg inngrip í líf borgaranna umfram það sem brýna nauðsyn ber til og í lengri tíma. Á svona tímum vex nefnilega líka eftirspurn eftir sterkum og afdráttarlausum leiðtogum sem láta ekki hinar tafsömu leikreglur lýðræðis og réttarríkis trufla sig þegar þeir hafa gert upp hug sinn um hvað þeir vilji. Víða um heim er þetta nú þegar orðin hættuleg þróun sem erfitt getur reynst að vinda ofan af. </p> <p> Í flóknum viðfangsefnum samfélagsins þarf stjórnmálafólk að hafa sterka hugmynd um hvernig það vill að hlutirnir þróist og berjast fyrir sjónarmiðum sínum með rökum og sannfæringarkrafti. En það er vitaskuld hollast fyrir samfélagið þegar enginn einn fær alltaf nákvæmlega það sem hann vill. Heilbrigt samfélag með góðu stjórnarfari felur í sér að við þurfum oft að gera okkur að góðu að hlutirnir séu bara örlítið betri í dag en þeir voru í gær, og oft felast miklir vankantar í öllum þeim valkostum sem í boði eru. Þá kemur hugtakið „skárra“ oft að góðum notum, því gjarnan reynist lausnin sem flestum finnst skást en engum finnst best, betri en sú sem meirihlutanum þykir best en er óhugsandi fyrir minnihlutann.&nbsp;</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 9. jamúar 2022.</em></p>
12. desember 2021Blá ör til hægriForsenda siðmenningar eru friðsamleg viðskipti <p>Áður en frumstæðir ættbálkar forfeðra okkar uppgötvuðu lífskjarabótina sem felst í friðsamlegri samvinnu og viðskiptum var lítið annað fyrir þá að gera en að leita leiða til þess að komast með yfirgangi og ofbeldi yfir sem mest af eigum hinna. Við slíkar aðstæður er orku mannanna sóað í að byggja upp árásarmátt og varnargetu í stað þess að henni sé varið í hugvit og athafnasemi sem nýtist til að skapa eitthvað sem öðrum gæti þótt eftirsóknarvert og verðmætt. Þetta er umhugsunarvert á þeim tímum sem við lifum nú. </p> <p>Danski rithöfundurinn og frumkvöðullinn Lars Tvede veltir einmitt fyrir sér í bók sinni um sköpunarsamfélagið (The Creative Society) hver sé mikilvægasta uppfinning mannkynssögunnar. Niðurstaða hans er að það sé sú hugmynd að óskyldir aðilar sem þekkja ekki hvor annan fáist til þess að býtta sjálfviljugir á milli sín eigum og hugmyndum á grundvelli reglna, hefða og venja sem báðir aðilar telja sig geta stólað á. Tvede leggur enn frekar út frá þessari hugmynd og segir að friðsamleg viðskipti séu í raun lykillinn að og forsenda siðmenningarinnar sjálfrar. Hvorki meira né minna. </p> <p>Þetta finnst mér undirstrika vel hversu djúpt tengsl viðskipta og utanríkismála liggja. Því vissan um að þjóðir og ríki muni virða ákveðnar leikreglur er einmitt tilgangurinn með því kerfi alþjóðasamskipta sem við stólum á. Á fyrstu dögum mínum í embætti utanríkis- og þróunarsamvinnuráðherra sótti ég mikilvæga alþjóðlega fundi. Ástand heimsins um þessar mundir felur nefnilega í sér margvíslegar áminningar um að gjöfult kerfi alþjóðlegra viðskipta og samvinnu – hornsteinn siðmenningar – er ekki sjálfgefið. Við þurfum að hlúa að því og rækta það. </p> <p>Ég er nýkomin úr ráðuneyti þar sem áherslan var á verðmætasköpun. Ég lít svo á að sá málaflokkur sem mér er nú treyst fyrir snúist einnig um sköpun og verndun verðmæta. Á sviði alþjóðamála beitir Ísland sér fyrir mannréttindum, kynjajafnrétti og sjálfbærni. En ráðuneytið er ekki síður nátengt viðskiptum, enda er það hluti af starfslýsingunni sjálfri – að vera ráðherra utanríkisviðskipta. Eitt af aðalverkefnum utanríkisþjónustunnar er að greiða fyrir viðskiptum og skapa tækifæri á viðskiptalegum forsendum. </p> <p>Innan utanríkisþjónustunnar er eðli málsins samkvæmt mikil áhersla á að viðhalda og efla net viðskiptasamninga. Þetta á ekki síst við um fríverslunarsamninga við önnur ríki til að stuðla að hagkvæmari viðskiptum. EFTA-samstarfið opnar okkur markaði 74 ríkja eða svæða og EES-samningurinn, okkar mikilvægasti viðskipta- og samstarfssamningur, lýkur í raun upp heimamarkaði með 450 milljónum íbúa. Nýr fríverslunarsamningur við Bretland tryggir kjarnahagsmuni okkar á þeim mikilvæga markaði, efnahagssamráð við Bandaríkin fer nú fram reglulega og þá voru nýverið birtar á vegum ráðuneytisins tvær umfangsmiklar skýrslur um möguleika á auknu efnahagssamstarfi við Grænland og á norðurslóðum almennt. Þá eru ótaldir þeir loftferðasamningar, tvísköttunarsamningar og fjárfestingasamningar sem allir vinna að sömu markmiðum: að greiða götu íslensks athafnalífs. Viðskiptaþjónustan, Íslandsstofa og sendiskrifstofur okkar víða um heim vinna sömuleiðis að því að tengja saman fólk, greina tækifæri, greiða götu fyrirtækja á erlendum mörkuðum og efla orðspor Íslands. Þátttaka Íslands í samstarfsáætlunum Evrópu hefur aldrei verið umfangsmeiri svo ekki sé minnst á tækifærin sem felast í uppbyggingarsjóði EES. Við höfum einnig lagt mikla áherslu á samstarf við atvinnulífið í þróunarsamvinnu, ekki síst hvað viðkemur þeim geirum þar sem íslensk fyrirtæki búa yfir mikilli sérþekkingu. </p> <p>Sköpun nýrra verðmæta, hvort sem er í atvinnulífi, vísindum eða menningu, nýtur sannarlega góðs af þeim opna heimi sem við höfum lifað í undanfarna áratugi. En heimurinn gerir miklar kröfur. Við þurfum að standast alþjóðlega samkeppni, og það gildir um íslenskt atvinnulíf, bæði á heimavelli og í alþjóðlegum viðskiptum. Þess vegna þurfum við Íslendingar, líklega frekar en flestar aðrar og stærri þjóðir, að leggja áherslu á að breiða út faðminn gagnvart veröldinni og vera tilbúin til þess að bæði læra af öðrum og leggja okkar af mörkum. </p> <p>Ísland er í prýðilegri stöðu til þess að geta lagt margt gott og gagnlegt fram til lausnar helstu viðfangsefnum heimsbyggðarinnar um þessar mundir, t.d. í tengslum við loftslagsmál og áframhaldandi stafræna umbyltingu. Í því felast mikil tækifæri fyrir íslenskt viðskipta-, menningar- og athafnalíf. Tækifærin eru víða og það er mikið fjármagn í umferð til verkefna á þessum sviðum og mikill áhugi til samstarfs að utan. Þar ræður ekki síst græn ímynd og orka. </p> <p>Til þess að nýta þessi tækifæri, og tryggja að Ísland verði áfram land mikilla tækifæra og lífsgæða, þurfum við ætíð að líta út, bera okkur saman við það besta og keppa í alþjóðlegum meistaradeildum. Líkt og Tvede segir í riti sínu ala einangruð samfélög og ríki þar sem ritskoðun ríkir og ferðalög eru takmörkuð ekki af sér marga einstaklinga sem hafa burði og hugmyndir til þess að skora hið ríkjandi ástand á hólm. Þar sem augun lokast er hætt við að hugurinn lokist einnig.</p> <p><em>Greinin birtist í Morgunblaðinu 12. desember 2021.</em></p>
10. desember 2021Blá ör til hægriRæða við útskrift frá Jafnréttisskóla GRÓ<span></span> <p style="text-align: justify;"><span>Dear Fellows</span><span> </span><span>of GEST, the GRÓ Gender Equality Studies and Training Programme, Rector of the University of Iceland, Director, Teachers and Staff of GEST, Ladies and Gentlemen, Dear friends,</span></p> <p style="text-align: justify;"><span>It gives me great pleasure to address this graduation ceremony today and to celebrate the achievements of twenty fellows who have now successfully completed the GRÓ GEST postgraduate diploma programme. Congratulations to you all! </span></p> <p style="text-align: justify;"><span>I have recently taken over as Minister for Foreign Affairs and Development Cooperation, so this is my first GRÓ graduation ceremony. I am very pleased to have this opportunity to meet you on this joyous occasion and to witness first-hand the importance of the work done in the GRÓ programmes. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span>The group graduating today is the thirteenth group to graduate from the GEST programme since it was established in 2009 - and the second to do so since the programme was moved under the umbrella of GRÓ, The Centre for Capacity Development, Sustainability and Societal Change, that operates under the auspices of UNESCO.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span>Under GRÓ there are four training programmes that focus on different areas that have played a significant role in our own development and prosperity here in Iceland: &nbsp;promoting geothermal energy, sustainable fisheries, land restoration and – gender equality. We want to share our expertise in these fields with other countries in the world and build capacity that will strengthen individuals and institutions in developing countries. That is exactly the idea with the four GRÓ programmes. To invite people to join the programmes who are already experts in their field and to strengthen their capacity in becoming an agent of change in their societies.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span>The GRÓ programmes have a long and important history. In total around 1500 fellows have graduated from the GRÓ programmes, from more than 100 countries. The oldest programme, on geothermal energy, is more than four decades old - and the youngest, the GEST programme, is now entering its teens. With your graduation today a total of 172 fellows have graduated as GEST fellows, from 31 countries. This year we have fellows from 15 countries and for the first time we have fellows from China, Egypt, Mexico, Mongolia, Namibia and Nepal in the GEST programme.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span>Promoting gender equality is a cross cutting priority of the Icelandic government, both at home as well as in international fora and our development cooperation. Iceland has for twelve years running ranked at the top of the World Economic Forum Gender Gap Index. Nevertheless it is good for us all to remember, that Iceland’s success when it comes to gender equality is the result of many decades of hard work. We have strong women to thank for having paved the way to a more equal society. </span></p> <p style="text-align: justify;"><span>I want to thank Madam Vigdís Finnbogadóttir, President of Iceland from 1980-1996, who was the first woman in the world to be democratically elected as head of state and who is a patron of the GRÓ-GEST Programme, for being such an inspiration for generations of Icelanders, including myself, who grew up while she was president. I also want to thank my grandmother, Jóna Valgerður Kristjánsdóttir, who was a member of Parliament, thirty years ago, when politics was still a very male dominated field. It is important to have strong women we can look up to. Not only for girls, but also for boys. We have seen first-hand in Iceland how everyone benefits from a more gender equal society, where everyone can pursue their dreams, regardless of their gender and where women and men can, at the same time, have fuller family lives, and both take part in the upbringing of their children. This is why we set up the GRÓ-GEST programme. To help people around the world working on promoting gender equality in becoming agents of change.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span>Dear fellows,</span></p> <p style="text-align: justify;"><span>I hope your time here in Iceland in the GRÓ GEST programme has equipped you, not only with the necessary skills and tools to apply your expertise at home, but also filled you with enthusiasm and passion for your work on gender equality.&nbsp; </span></p> <p style="text-align: justify;"><span>Your achievements have certainly required courage and stamina. You travelled from your home countries - sometimes halfway across the globe - all the way here to Iceland. Such an undertaking does in itself bring about great wisdoms and life lessons. We sometimes get to know ourselves better by being in a foreign land and by learning new customs and meeting people from all over the world. You have over the last months tackled academic challenges and deepened your expertise on gender equality and social justice – and let’s not forget braved the Icelandic winter!</span></p> <p style="text-align: justify;"><span>We are extremely proud of the four GRÓ programmes and of our alumni around the world that are doing great work in their fields of expertise. Now you will be joining this growing network and we look forward to seeing how you will apply your findings and put your expertise into practice, upon your return back home to your countries.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span>I wish you all the best in your future endeavours.&nbsp;</span></p>
10. desember 2021Blá ör til hægriÁvarp á ráðstefnu á alþjóðlega mannréttindadeginum<p><em>Lokaávarp á ráðstefnu Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands,<span> Mannréttindastofnun Háskóla Íslands og utanríkisráðuneytisins:&nbsp;Mannréttindi og réttlæti á tímum loftslagsbreytinga</span></em></p> <p>Kæru gestir.</p> <p>Það er ánægjulegt að vera með ykkur í hér á þessum hátíðisdegi. Mannréttindi eru hornsteinn í utanríkisstefnu Íslands og því er vert að halda upp á mannréttindadaginn með þessum hætti. Langar mig að þakka þátttakendum í pallborðsumræðum sérstaklega fyrir ykkar framlag. Hins vegar veit ég að enskumælandi þátttakendur eru einnig með okkur og því mun ég skipta yfir á ensku.</p> <p>Let me start by thanking our keynote speakers and distinguished panellists for an informative discussion here today. I am delighted to address you on this pertinent issue during my second week in office as Foreign Minister.</p> <p>Today, on the International Human Rights Day, we celebrate the universal values of equality, justice, and freedom, and reflect on how we can continue to make the vision of an equal and just world a reality. </p> <p>More than 70 years ago, the United Nations General Assembly adopted the <a href="http://www.un.org/en/universal-declaration-human-rights/">Universal Declaration of Human Rights</a> that proclaimed that everyone is born free and equal in dignity and rights, no matter their identity, beliefs, or circumstances. This milestone document is the cornerstone of our current international human rights architecture and laid the foundation for our own European Convention on Human Rights. These documents provide a guiding light for our work still today, not least when we face a common foe like a global pandemic. </p> <p>Unfortunately, we have seen serious challenges to human rights, multilateralism and democratic values in recent times. We are witnessing an increase in religious intolerance, nationalism and racism, and notably in homophobia, transphobia and biphobia too widely. Many of the basic rights, we may have thought to be secured and guaranteed, have been challenged. It is vital that we speak and fight these trends with the tools we have at our disposal. </p> <p>To that end, Iceland has and will continue to raise its voice for LGBTI individuals all around that world. &nbsp;I am pleased to announce here today that Iceland is substantially increasing its support to protecting and defending the human rights and fundamental freedoms of lesbian, gay, bisexual, transgender, and intersex persons around the world. We have decided to double our contribution to the unique Global Equality Fund next year and will make a considerable contribution to the UN Free and Equal campaign for the next three years. Both the Fund and the Campaign do crucial work to increase the protection and rights of LGBTI individuals.</p> <p>Ladies and gentlemen, </p> <p>As the discussion today has shown, the biggest challenge we collectively face in the longer term is the impact we are having on our environment and climate. We are also increasingly aware of the serious implications climate change and environmental degradation can have for the full enjoyment of human rights. </p> <p>This government has taken a firm stance on this issue and one of the government’s priorities is to make Iceland a leader in combating climate change.</p> <p>Such efforts include measures to support communities with mitigation and adaptation against the effects of climate change, which remains a strategic priority in Iceland’s Development Cooperation. We work towards, inter alia, sustainable use of natural resources, with increased use of geothermal energy and other renewable energy sources, recovering land&nbsp;quality, and the protection and sustainable management of the oceans and waters. We are also firmly committed to&nbsp;our responsibility to respect, protect and promote human rights in all climate change-related actions.</p> <p>&nbsp;</p> <p>Another aspect of Iceland‘s contribution is the provision of clean water and sanitation for poor communities in our partner countries. In the past decade to Itis not only vital for enhancing resilience to climate change in coming years, but a human rights issue in its own right. Access to water also provides foundations for gender equality and sustainable livelihoods. </p> <p>&nbsp;</p> <p>Ladies and gentlemen,</p> <p>It is clear, that climate&nbsp;change and environmental degradation&nbsp;pose a risk to the lives and the wellbeing of individuals and communities across the globe. Those in marginalized and vulnerable situations, including women, girls, and indigenous peoples are disproportionately affected.</p> <p>&nbsp;</p> <p>This global challenge needs global solutions. I therefore welcome the increased attention in the multilateral fora given to the negative effects of environmental change and climate change and their impact on the enjoyment of human rights across the globe. This includes the recently adopted resolution of the Human Rights Council recognizing that a clean, healthy and sustainable environment is a human right. </p> <p>It is worth noting in this context that during its term on the Human Rights Council, one of Iceland´s priorities was the impact of environmental change, including climate change, on human rights. </p> <p>Looking ahead, Iceland will continue to make the link between human rights and the environment and climate change in our work in development cooperation, but also through our work at the Council of Europe and the United Nations. </p> <p>In closing, I wanted to thank you for allowing me to address you today. </p> <p>An open dialogue and exchange of ideas are fundamental to the promotion of human rights and fundamental freedoms, this is what makes this event so important – to engage in a public discourse, to learn from each other, about different perspectives and experiences.&nbsp;</p> <p>I thank you.</p> <p><span><em>Ávarpið var flutt á ráðstefnu Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands,&nbsp;Mannréttindastofnun Háskóla Íslands og utanríkisráðuneytisins:&nbsp;Mannréttindi og réttlæti á tímum loftslagsbreytinga sem fram fór í Veröld - húsi Vigdísar, 10. desember 2021.</em></span></p>
10. desember 2021Blá ör til hægriÁvarp utanríkis- og þróunarsamvinnuráðherra í hátíðarmóttöku í tilefni af 50 ára afmæli stjórnmálasambands Íslands og Alþýðulýðveldisins Kína<span></span> <p><em>Myndbandsávarp Þórdísar Kolbrúnar Reykfjörð Gylfadóttur, utanríkis- og þróunarsamvinnuráðherra, <span>í hátíðarmóttöku í tilefni af 50 ára afmæli stjórnmálasambands Íslands og Alþýðulýðveldisins Kína.</span></em></p> <p><em><span>&nbsp;</span></em></p> <p>Distinguished guests, dear friends,</p> <p>Thank you all for being with us for this joyous occasion, the fiftieth anniversary of the establishment of diplomatic relations between China and Iceland. I am delighted to have this opportunity to address you during my first days in office as Foreign Minister.</p> <p>Diplomatic relations between our countries were established in December 1971 and the very next year China opened an embassy in Reykjavik. In 1995 Iceland launched its first embassy in Asia in Beijing.&nbsp;&nbsp;</p> <p>Ever since, the relations between Iceland and China have been strengthened step by step across a wide range of areas, diplomatic relations, culture and education, innovation and technology, trade and tourism, as well as the environment, including the Arctic.&nbsp;</p> <p>Our trade has taken off and our business cooperation has never been stronger. Iceland was the first European country to recognize China as a market economy and Iceland was the first European country to sign a free trade agreement with China. We are proud to have had the opportunity to affirm our friendship with the people of China in this manner.</p> <p>The milestone we are celebrating today is also an opportunity to look ahead.</p> <p>I am pleased that both our countries have expressed their willingness and determination to take our relationship forward. Our cooperation on green geothermal energy and carbon capture can play an essential role in climate change mitigation, to take only one example. As China takes important steps to sustain its continued growth and prosperity through green technology, Iceland is well placed to participate in this transition. Icelandic companies have already played a role in harnessing China’s clean and sustainable energy.</p> <p>Cooperation between Iceland and China is, of course, not limited to the bilateral arena.</p> <p>We look forward to the Beijing Winter Olympics early next year - it should be yet another occasion to reaffirm our close relationship.</p> <p>I also want to highlight the importance of international cooperation. As with climate change, the pandemic has taught us that we are stronger together than apart. We must continue to foster multilateral cooperation. There, too, Iceland hopes to work with China to strengthen the multilateral system and reach the Sustainable Development&nbsp;Goals.</p> <p>In addition, the ongoing pandemic poses unique challenges to the world economy, including trade. We shall have to work together across national frontiers and adapt and innovate as we rebuild our economies and strife to safeguard our system of global trade.&nbsp;</p> <p>Dear friends, I would have liked nothing more than to be with you today and to raise my glass in a toast to the continuing fruitful relations between our two countries. I would also like to take this opportunity to thank the many Icelandic companies that sponsored this event.</p> <p>I extend to you my warmest greetings and congratulations on this occasion - as we turn the page and open a new and exciting chapter in our bilateral relations.&nbsp; &nbsp;</p> <p>Xiè xiè - takk fyrir – thank you all.</p>
08. desember 2021Blá ör til hægriÁvarp á fundi Viðskiptaráðs: Hvert fer álið og hvaðan koma ávextirnir?<p><span>Góðir fundarmenn.</span></p> <p>Það er sérstaklega ánægjulegt að fá tækifæri til að vera með ykkur hér í dag í upphafi ráðherratíðar minnar sem utanríkis- og þróunarsamvinnumálaráðherra. Þetta er reyndar ekki fyrsti fundurinn minn í því hlutverki. Fyrstu daga mína í embætti var ég á þeytingi um Eystrasaltslönd og Norðurlöndin þar sem ég sat fundi með starfssystkinum mínum frá ýmsum löndum. </p> <p>Það var mikil og áhugaverð upplifun og að mörgu leyti góð áminning um það hversu mikil lífsgæði felast í samskiptum milli ríkja sem byggjast á trausti og friði. En ekki síður um það hversu lítið má út af bregða svo það molni undan stoðum alþjóðlegrar samvinnu og viðskipta.</p> <p>En þetta er fyrsti opinberi fundurinn sem ég tala á innanlands í mínu nýja embætti. Ég er auðvitað nýkomin úr embætti sem snérist um atvinnulífið. Málefni iðnaðar, nýsköpunar og ferðamennsku flokkast sannarlega undir þann hatt. En stökkið yfir í utanríkismálin er ekki eins stórt og ætla mætti.</p> <p>Í fyrsta lagi stendur metnaður minn vitaskuld til þess að beina kröftum mínum mjög að viðskiptatengdum málum. Það er hluti af starfslýsingunni sjálfri – að vera ráðherra utanríkisviðskipta. Eitt af aðalverkefnum utanríkisþjónustunnar er að greiða fyrir viðskiptum og skapa tækifæri. Tækifæri svo atvinnulífið geti – fyrst og fremst á viðskiptalegum forsendum – ákveðið hvert álið fer og hvaðan ávextirnir koma – svo vísað sé í heiti fundarins. En þetta getur svo hæglega átt við um þjónustuviðskipti líka eins og ég mun víkja að síðar.</p> <p><span>En tengsl viðskipta og utanríkismála ná mun lengra og dýpra heldur en bein hagsmunagæsla. Þau ná meira að segja dýpra heldur en gerð almennra viðskipta- og fríverslunarsamninga.</span></p> <p><span>Danski rithöfundurinn og frumkvöðullinn Lars Tvede skrifaði í bók sinni um sköpunarsamfélagið og hvað að hans mati er mikilvægasta uppfinning mannkynssögunnar. Það er sú hugmynd að óskyldir aðilar sem þekkja ekki hvorn annan fáist til þess að býtta sjálfviljugir á milli sín eigum og hugmyndum. Þannig eru friðsamleg viðskipti í raun lykillinn að og forsenda siðmenningarinnar sjálfrar.</span></p> <p><span>Áður en frumstæðir ættbálkar forfeðra okkar uppgötvuðu lífskjarabótina sem felst í samvinnu og viðskiptum, var lítið annað fyrir þá að gera en að leita leiða til þess að komast með yfirgangi og ofbeldi yfir sem mest af eigum hinna. Við slíkar aðstæður er orku mannanna sóað í að byggja upp árásarmátt og varnargetu í stað þess að henni sé varið í hugvit og athafnasemi sem nýtist til að skapa eitthvað sem öðrum gæti þótt eftirsóknarvert og verðmætt.&nbsp;<br /> Þetta finnst mér ákaflega umhugsunarvert og undirstrikar vel hversu samtvinnuð alþjóðamál eru viðskiptum. Friðsamlegt samfélag manna og þjóða grundvallast á viðskiptum.</span></p> <p><span>En þetta var nú kannski það sem leynist djúpt undir yfirborði þeirra verkefna sem við fáumst við dagsdaglega. Það sem blasir við okkur er að standa við bakið á fyrirtækjunum – búa þeim nægilega gott rými - svo þau geti skapað verðmæti sem eru grundvöllur áframhaldandi góðra lífsskilyrða.<br /> Innan utanríkisþjónustunnar er eðli málsins samkvæmt mikil áhersla á að viðhalda og efla net viðskiptasamninga. Þetta á ekki síst við um fríverslunarsamninga við önnur ríki til að stuðla að hagkvæmari viðskiptum. Þetta net, ekki síst á grundvelli EFTA-samstarfsins, opnar okkur markaði 74 ríkja eða svæða.<br /> Ég þarf vart að taka fram að EES-samningurinn er auðvitað okkar mikilvægasti viðskipta- og samstarfssamningur. Hann er lífæð og undirstaða stærstu möguleika okkar í alþjóðlegum viðskiptum.&nbsp; Hann opnar okkur í raun heimamarkað upp á 450 milljónir íbúa. Þar ætlar ríkisstjórnin áfram að vinna að bættri framkvæmd samningsins og gæta hagsmuna Íslands í hvívetna.&nbsp;</span></p> <p><span>Þá tryggir nýr fríverslunarsamningur við Bretland kjarnahagsmuni okkar á þeim mikilvæga markaði. Ég mun leggja samninginn fyrir Alþingi til staðfestingar á næstu dögum og hann getur vonandi gengið í gildi í ársbyrjun 2022.&nbsp;<br /> Það er ávallt verið að leita leiða til að efla tengsl á viðskiptasviðinu við einstök lönd og svæði. Sem dæmi má nefna að í dag á sér stað efnahagssamráð við Bandaríkin og nýverið voru birtar á vegum ráðuneytisins tvær umfangsmiklar skýrslur um möguleika á auknu efnahagssamstarfi við Grænland og á Norðurslóðum almennt.</span></p> <p><span>Þá eru ótaldir loftferðasamningar, tvísköttunarsamningar og fjárfestingasamningar – sem allir vinna að sömu markmiðum – að greiða götu íslensks viðskiptalífs.&nbsp;<br /> Viðskiptaþjónustan, Íslandsstofa og sendiskrifstofur okkar víða um heim vinna að því að tengja saman fólk, greina tækifæri, greiða götu fyrirtækja á erlendum mörkuðum og efla orðspor Íslands. Það er von mín að sú starfsemi sé gagnleg og nýtist vel og ég vil gjarnan biðja ykkur um að leyfa mér að frétta af því hvernig þessi þjónusta er að gagnast fyrirtækjum.</span></p> <p><span>Eins og við verðum svo oft áskynja í leik og starfi þá er heimurinn bæði stór og lítill. Hann er stór meðal annars í þeim skilningi að tækifærin eru víða, en hann er líka lítill að því leyti að við upplifum flest ákveðna einsleitni milli landa – bestu vörurnar og lausnirnar eru fljótar að sigra heiminn, og þær sem ekki standast samkeppni á stóra sviðinu eiga heldur ekki möguleika á heimamarkaði.</span></p> <p><span>Sköpun nýrra verðmæta, hvort sem er í atvinnulífi, vísindum eða menningu, nýtur sannarlega góðs af þeim opna heimi sem við lifum í. En sá heimur setur okkur líka býsna þröngar skorður. Við þurfum að standast alþjóðlega samkeppni, og það gildir um íslenskt atvinnulíf, bæði á heimavelli og í alþjóðlegum viðskiptum.<br /> Svo ég vitni nú aftur í Lars Tvede, og sömu bók, þá segir hann að í einöngruðum samfélögum og löndum þar sem ríkir ritskoðun og takmarkanir á ferðalögum, spretti ekki upp margir einstaklingar sem hafi burði og hugmyndir til þess að skora hið ríkjandi ástand á hólm. Þar sem augun lokast er hætt við að hugurinn lokist einnig. Slík samfélög staðna, og við þurfum ekki að leita til danskra rithöfunda til að vita hvað stöðnun þýðir. Jónas Hallgrímsson orti: Það er svo bágt að standa í stað, því mönnunum munar annað hvort aftur á bak ellegar nokkuð á leið.</span></p> <p><span>Og jarðvegurinn hefur aldrei verið eins frjór og nú vegna þeirrar grænu og stafrænu byltingar sem er kannski bara rétt að byrja. Í því felast gríðarleg tækifæri fyrir viðskiptalífið enda ljóst að það mun gegna lykilhlutverki við að skapa þær grænu lausnir sem nauðsynlegar eru til að við náum markmiðum okkar um kolefnishlutlaust Ísland 2040.&nbsp;</span></p> <p><span>Tækifærin eru víða. Það eru allir sjóðir stútfullir og mikið fjármagn í umferð til verkefna á þessum sviðum og mikill áhugi til samstarfs erlendis frá. Þar ræður ekki síst græn ímynd og orka. Ég hvet ykkur til að skoða þau tækifæri vel og grípa gæsina því tækifærin eru núna.&nbsp;<br /> Sem dæmi þá vorum við að ganga frá umfangsmestu þátttöku Íslands í samstarfsáætlunum Evrópu sem um getur. Þar eru gríðarlegir möguleikar fyrir fólk í rannsóknum og þróun og fyrirtæki í nýsköpun að sækja sér fjármagn í verkefni. Uppbyggingarsjóður EES felur einnig í sér svæðisbundin tækifæri.</span></p> <p><span>Við höfum einnig lagt mikla áherslu á samstarf við atvinnulífið í þróunarsamvinnu, ekki síst þegar kemur að þeim geirum þar sem íslensk fyrirtæki búa yfir mikilli sérþekkingu. Heimsmarkmiðasjóður atvinnulífsins hefur þegar styrkt á þriðja tug fyrirtækja til þróunarsamvinnu í um tuttugu löndum.&nbsp;<br /> Fyrirtæki á borð við Creditinfo hafa tekið þátt í útboðum Alþjóðabankans og þannig fengið stór verkefni á sitt borð. Creditinfo fékk raunar einnig styrk úr Heimsmarkmiðasjóðnum til verkefnis sem stuðlar að því að einyrkjar og smáfyrirtæki í þróunarríkjum fái aðgang að fjármagni og geti þannig séð sér og sínum farborða.&nbsp;<br /> Með þessu taka stjórnvöld og atvinnulíf saman höndum um að fjárfesta í þróunarríkjum, fjölga þar störfum og stuðla að hagsæld en skapa um leið tækifæri fyrir íslensk fyrirtæki.</span></p> <p><span>Í þessu sambandi vil ég benda á stefnumarkmið ríkisstjórnarinnar um að auka&nbsp; svigrúm og skilvirkni í ráðningu erlendra sérfræðinga og auðvelda íslenskum nýsköpunar- og sprotafyrirtækjum að ráða fólk með sérþekkingu frá löndum utan EES-svæðisins.&nbsp;<br /> Þetta verður framfaraskref og er ekki síst mikilvægt í stafræna geiranum þar sem færustu sérfræðingarnir hafa oft ekki mikla formlega menntun á bakinu en þeim mun meiri sköpunargáfu.&nbsp;</span></p> <p><span>Að lokum vil ég minnast á mikilvægi þess að greina þarfir atvinnulífsins. Greining á viðskiptatölum er sá áttaviti sem við þurfum á að halda til að beina getu okkur til góðra verka. Þetta er til sífelldrar skoðunar í ráðuneytinu og oft er einmitt leitað til fyrirtækjanna og samtaka þeirra til að fylla inn í myndina. Þetta er ekki síst mikilvægt þar sem þjónustuviðskiptin eru annars vegar.</span></p> <p><span>Annað hvort stöndum við í stað eða okkur miðar nokkuð á leið. Það er hin ríka skylda sem við höfum. Að gera allt sem við getum til þess að íslenskt samfélag standi ekki í stað heldur miði nokkuð á leið. Og með því að leggja áherslu á það sem við höfum fram að færa í alþjóðlegu umhverfi sem byggist á friðsamlegum viðskiptum getum við einmitt gert það.</span></p> <p><span>Ég hlakka til að heyra erindi Konráðs og Baldvins Björns hér á eftir en ég vil líka biðla til ykkar í viðskiptaráðunum að vera í sambandi við okkur – segja okkur hvað við getum gert til að greiða götu ykkar og ég get eingöngu lofað að á minni vakt mun utanríkisþjónustan gera sitt besta í ykkar þágu og í þágu Íslands.</span></p>
02. desember 2021Blá ör til hægriÁvarp utanríkis- og þróunarsamvinnuráðherra á ráðherrafundi ÖSE í Stokkhólmi 2.-3. desember<p class="paragraph" style="text-align: left;">OSCE Ministerial Council Meeting in&nbsp;Stockholm,&nbsp;2–3&nbsp;December 2021<br /> Statement by H.E. Ms.&nbsp;Thórdís Kolbrún R. Gylfadóttir,&nbsp;<br /> Minister for Foreign Affairs of Iceland</p> <p>Madame Chairperson, dear colleagues, </p> <p>I congratulate you, Madame Chairperson, for your capable leadership during your term in office.</p> <p>Your steadfast commitment and resilience have been exemplary, especially during this trying year in which our organization has faced real difficulties in carrying out its mandate – with our jointly agreed commitments and principles challenged on many fronts.</p> <p>It is in times like these that we should look back to the foundation of our work – the Helsinki Final Act – which created this unique and inclusive forum to promote stability of frontiers, peaceful settlement of disputes, and the respect for human rights and fundamental freedoms.</p> <p>We must not lose sight of these collective objectives – they are just as relevant now, as they were back in 1975.</p> <p>Madame Chairperson,&nbsp;</p> <p>Promoting security and stability in the OSCE region is at the heart of this organization’s mission. As participating states, we all hold the responsibility of upholding these commitments.</p> <p>Current efforts to destabilize our region are therefore deeply troubling, with the situation in both Belarus and the Ukraine being of significant concern. Elsewhere, in Nagorno-Karabakh and in Georgia’s Abkhazia and South Ossetia regions, we are witnessing ongoing tensions too, demonstrating how fragile the security situation is and how important it is not to undermine it.</p> <p>We reiterate our full support for Ukraine's sovereignty and territorial integrity within its internationally recognized borders and territorial waters and call on Russia to return control of Crimea to Ukraine. We likewise call on Belarus to stop human rights abuses within its borders and to refrain from orchestrating further threats to neighbouring states.</p> <p>The advancement of human rights and democracy are likewise central to OSCE’s mandate, with the Office for Democratic Institutions and Human Rights (ODIHR) and its Human Dimension Implementation Meetings (HDIM) playing a key role.&nbsp;</p> <p>We were therefore very disappointed that despite laudable efforts by you, Madam Chairperson, the convening of the meeting was blocked this year. It is critical that the HDIM will be back on the agenda next year, providing the much-needed space for genuine and open dialogue with civil society in our region.</p> <p>Promoting the Women, Peace and Security agenda is essential in this regard. Iceland attaches great importance to the promotion of women’s rights across all OSCE´s dimensions, including countering all forms of violence against women.</p> <p>Madame Chairperson,</p> <p>Looking ahead, it is critical that we continue to reinforce the core values enshrined in the Helsinki Final Act and take forward our joint agenda on security and safety, economy and environment, and democracy and human rights.</p> <p>I call on all participating states to recommit to our vision of a safe and secure future and to collaborate constructively with the Polish Chairpersonship in the coming year.</p> <p>I thank you.</p> <p><em>Ávarpið var flutt á ráðherrafundi Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu í Stokkhólmi 2. desember 2021.</em></p>

Fleira um ráðuneytið

Um ráðuneytiðHlutverkSkipulagUtanríkisráðherraHagsmunaskráningStarfsfólkSendiskrifstofurStarfsfólk sendiskrifstofaSöguvefur utanríkisþjónustunnarStarfsþjálfunRit og skýrslurBorgaraþjónustan - aðstoð erlendisHeimsljósFöstudagspóstur
Var efnið hjálplegt?
NeiJá
Takk fyrir

Ábendingin verður notuð til að bæta gæði þjónustu og upplýsinga á vef Stjórnarráðsins. Hikaðu ekki við að hafa samband ef þig vantar aðstoð.

Af hverju ekki?

Hafa samband

Ábending / fyrirspurn
Ruslvörn
Vinsamlegast svaraðu í tölustöfum